Zuren en logen

_________________________________________________________________________________________
Schadelijke producten: zuren en logen
•
Wat zijn zuren en logen?
•
Hoe worden werknemers blootgesteld aan zuren en logen?
•
Wat zijn de gevolgen van blootstelling aan zuren en logen?
•
Welke beroepen hebben te maken met zuren en logen?
•
Wat zegt de wet?
•
Wat kunnen werkgevers en werknemers doen?
Wat zijn zuren en logen?
Zuren en logen (basen) worden vanwege hun bijtende werking in de bouw gebruikt om vervuilde
oppervlakken te reinigen. Zuren kunnen metalen aantasten en zelfs oplossen, kleding wordt erdoor
weggevreten. Logen (basen) hebben dezelfde of nog ergere bijtende werking.
Of een stof een zuur of een base is, wordt bepaald door de pH van een stof:
pH 0 = zuur (azijnzuur, zwavelzuur, zoutzuur);
pH 7 = neutraal (water);
pH 14 = basisch (natronloog, soda, ammonia).
Hoe worden werknemers blootgesteld aan zuren en logen?
Bij het verdunnen van zuren en logen kunnen werknemers morsen waardoor er spetters op hun
huid en in hun ogen kunnen komen. De dampen van geconcentreerde zuren kunnen worden
ingeademd. Bij verneveling kan er nevel op de huid en in de ogen komen en kan de nevel worden
ingeademd. Bij het opbrengen met een borstel of roller kunnen spetters op de huid en de ogen
komen.
Bij het gebruik van pasta’s met zuren en logen is de kans op contact met de huid en ogen veel
kleiner en is er geen kans op inademing. Wanneer de ingedroogde pasta wordt afgespoeld met
water, kunnen werknemers via het spoelwater wel in contact komen met het zuur of loog.
Wat zijn de gevolgen van blootstelling aan zuren en logen?
Zuren werken onmiddellijk bijtend, bij contact met logen zijn de gevolgen niet altijd direct
merkbaar. Geconcentreerde zuren en logen kunnen de huid ernstig beschadigen. De huid wordt
rood, zwelt op en doet pijn. Ook kunnen brandwonden ontstaan. Spetters in het oog kunnen het
oog beschadigen waardoor iemand (tijdelijk) slecht ziet. Als er grote hoeveelheden in het oog
komen of als een sterke straal het oog raakt, kan dit permanente blindheid tot gevolg hebben.
Van het inademen van de dampen of nevel van geconcentreerd zuur of loog kunnen de keel en
longen ernstig geïrriteerd raken. Met als gevolg ademnood en flink hoesten. Het longweefsel kan
beschadigd raken. Na een herstelperiode zullen er geen permanente gevolgen voor de gezondheid
zijn. Bij verdunde zuren en logen treden ongeveer dezelfde effecten op, alleen iets minder erg.
_________________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________________
Fluorwaterstofzuur en Oxaalzuur zijn levensgevaarlijk. Fluorwaterstofzuur is een uiterst agressief,
bijtend zuur dat ernstige brandwonden kan veroorzaken. De verschijnselen op de huid openbaren
zich pas na een tijd. De verwondingen doen veel pijn en genezen moeilijk. Het zuur kan ook door
de huid worden opgenomen. Als fluorwaterstofzuur in het oog komt, kan dit blindheid tot gevolg
hebben en inademing kan de vorming van longoedeem (vocht in de longen) veroorzaken met kans
op een dodelijke afloop.
Oxaalzuur kan huidverkleuring veroorzaken, dit is ook pijnlijk. Als dit in ernstige mate gebeurt, kan
dat leiden tot afsterving van de huid. Het inademen en inslikken van nevel en stofdeeltjes kan een
shock veroorzaken en het kan de lever en de nieren beschadigen.
Welke beroepen hebben te maken met zuren en logen?
Vooral gevelreinigers, metselaars, voegers en tegelzetters komen in aanraking met zuren en logen.
Schilders gebruiken soms ammonia, een loog.
Wat zegt de wet?
In hoofdstuk 4 van het Arbobesluit staat algemene regelgeving over gevaarlijke stoffen.
Voor de volledige tekst verwijzen wij u naar de website van het ArboPortaal.
Wat kunnen werkgevers en werknemers doen?
Om werknemers zoveel mogelijk te beschermen tegen de schadelijke effecten van zuren en logen
kunnen zij zelf het volgende doen en kunnen werkgevers hen hiertoe de mogelijkheid geven en hen
hiertoe aanzetten:
•
de opening tussen gevel en steiger zoveel mogelijk dichtleggen om morsen van cement tegen
de gevel te voorkomen;
•
geen fluorwaterstof gebruiken om cementsluier te verwijderen, maar de gevel direct
schoonspoelen met water;
•
geen ammonia gebruiken om verfwerk te reinigen, maar een product als St. Marc of Universol;
•
bij het reinigen van gevels bij voorkeur voor een niet-chemische methode kiezen (bijvoorbeeld
stralen met droogijs);
•
als het gebruik van zuren en logen onvermijdelijk is, het minst agressieve reinigingsmiddel
kiezen, bijvoorbeeld zoutzuur in plaats van fluorwaterstof;
•
reinigingsmiddelen gebruiken in de vorm van pasta;
•
ervoor zorgen dat de werkplek waar zuren en logen worden gebruikt goed is afgeschermd:
- een zeil rond en onder de steiger om verspreiding van reinigingsmiddelen te voorkomen;
- steigerpijpen voorzien van stoppen zodat steigerbouwers bij de afbraak niet voor verrassingen
komen te staan;
- het spoelwater opvangen in lekbakken;
- het spoelwater zorgvuldig afvoeren en in overleg met een chemisch afvalverwerker.
_________________________________________________________________________________________
Zuren en logen: informatie voor arbodienstverleners
Pagina 2 van 3
_________________________________________________________________________________________
•
de volgende persoonlijke beschermingsmiddelen moeten werknemers gebruiken bij het werken
met zuren en logen:
Wanneer
Wat
Het verdunnen van
•
Handschoenen van PVC of neopreen
geconcentreerde zuren en logen
•
Volgelaatsmasker met filter*
•
Voorschoot van PVC of neopreen
Het inborstelen, kwasten en
•
Handschoenen van PVC of neopreen
rollen van verdunde zuren en
•
Gelaatsscherm
Het schoonspuiten van gevels en
•
Volgelaatsmasker met filter
vloeren na inwerking van
•
Vloeistofdichte overall met daaraan vaste laarzen en
logen
reinigingsmiddelen
handschoenen van PVC of neopreen
Gevelreiniging met
•
Volgelaatsmasker met filter
hogedrukspuit en chemicaliën
•
Vloeistofdichte overall met daaraan vaste laarzen en
handschoenen van PVC of neopreen
•
Gehoorbescherming (gehoorkap of otoplastieken)
*de keuze van het filter is afhankelijk van het zuur of loog dat wordt gebruikt. De filters zijn:
•
E/P2-filter bij zuren;
•
BE/P2-filter alleen bij zoutzuur;
•
P2-filter bij logen;
•
K/P2 bij ammonia.
_________________________________________________________________________________________
Zuren en logen: informatie voor arbodienstverleners
Pagina 3 van 3