EEN CIRCULAIRE ECONOMIE VOLGENS LENSVELT

EEN
CIRCULAIRE
ECONOMIE
VOLGENS
LENSVELT
Chassé Theater - Breda
HANS LENSVELT
‘Al van kleins af aan ben ik geboeid door
een betere en groene wereld. Een gevelde
boom vond – en vind – ik vreselijk om te
zien, het kappen is nog erger. Daarom
plant ik zelf bomen bij mijn boerderij;
in 1999 stond er nog niets, maar nu is
er een bos met meer dan tweeduizend
exemplaren. Prachtig. Ik laat de natuur
er zijn gang gaan. Het is er nu als een
oase: verstopt, beschut, groen. Uit dat
bos haal ik zwerfhout, daar stook ik mijn
houtkachel mee die ik samen met Piet
Hein Eek heb ontwikkeld. Zo verwarm ik
mijn huis en zwembad.
Groen zit in mijn botten; mijn droom is
om helemaal zelfvoorzienend te zijn, en
om de wereld schoner achter te laten dan
toen ik in 1959 geboren werd.
Dat doel raakt ook mijn bedrijf en mijn
producten. Want duurzaam gebruik zal
waardevoller worden dan eigendom.
Bovendien: ‘nieuw’ hoeft niet altijd
de standaard te zijn. Hergebruik van
materialen en grondstoffen is eigenlijk
heel logisch, helemaal als het om eigen
producten gaat.
Lanxess, Geleen
Ik geloof daarom heilig in de circulaire
principes. Het is geen hype: het maakt
een einde aan de toenemende vervuiling,
stopt de ontginning van waardevolle
gebieden en helpt sociale ongelijkheid
terug te dringen. Daarbij: het alternatief
is geen optie. Doen we niets, dan
ervaren we over tien a twintig jaar de
eerste grondstof-tekorten. Door de
materiaalkringlopen te sluiten, voorkomen
we verdere uitputting van de aarde.
Gelukkig zijn er dankzij recente
ontwikkelingen genoeg mogelijkheden
om op een verantwoorde en slimme
manier te produceren en consumeren.
Zo is het hergebruik van grondstoffen
tegenwoordig verbeterd én goedkoper
gemaakt.
Het is onze overtuiging dat goed
ontworpen producten garant staan voor
een duurzaam interieur. In elke denkbare
omgeving: werk, onderwijs, zorg of
wonen. Met oog voor design, want goed
design wordt niet weggegooid. Het is
daarom een perfect onderdeel van een
circulaire economie. En zo maken we de
wereld op meerdere manieren mooier.’
LINEAIR
CIRCULAIR
Grondstoffen
Grondstoffen
WAT IS CIRCULAIRE ECONOMIE?
Hoewel de principes van circulaire economie
sinds 1989 beschreven worden, is lang
niet iedereen hier bekend mee. De meest
gehanteerde omschrijving komt van de
Ellen McArthur Foundation, een organisatie
die sinds 2010 een nieuwe generatie wil
inspireren om op een nieuwe manier naar
verbetering van de toekomst te streven:
De circulaire economie streeft een
economisch en industrieel systeem
na, dat de herbruikbaarheid van
producten, grondstoffen en het
herstellend vermogen van natuurlijke
hulpbronnen als uitgangspunt neemt
en waardevernietiging in het totale
systeem minimaliseert. Dit betekent dat circulaire economie een
positief kringloopmodel is, waarbinnen
producten, grondstoffen en materialen
zolang mogelijk behouden blijven en
daarbij niet aan waarde verliezen. De
toegepaste grondstoffen zijn al eerder
gebruikt en het product kan aan het einde
van de levenscyclus een nieuw leven
krijgen, oftewel gerevitaliseerd worden.
Ook kunnen materialen hergebruikt
Hernieuwbare
grondstoffen
Gebruik
Niethernieuwbare
grondstoffen
Niethernieuwbare
grondstoffen
Hernieuwbare
grondstoffen
Storten en
verbranden
Storten en
verbranden
VAN EEN LINEAIRE NAAR EEN CIRCULAIRE ECONOMIE
worden, in dezelfde of in een andere
vorm. Lijnrecht tegenover circulaire
economie staat het huidige lineaire
model, waarin een product aan het eind
van zijn levenscyclus simpel weggegooid
wordt – ook wel bekend als het take –
make-waste principe.
Circulaire economie heeft grote en
uiteenlopende effecten. Zo wordt
door het gebruik van hernieuwbare
grondstoffen een halt toegeroepen aan
de grondstofschaarste. Maar denk ook
aan vermindering van CO2-uitstoot en
afval, waterbesparing, een verbetering
van arbeidsomstandigheden en een
toename van milieubewustzijn bij de
consument en de producent.
Gebruik
The Gin Sum Club - Haarlem
CIRCULAIRE
ECONOMIE
IN DE WERELD
VAN MEUBILAIR
Design/
Manufacture
Recycling
sector
CIRCULAIRE
ECONOMIE
Re-use/repair
recycling
Retailer/
Lensvelt
Client/
Buyer
MAAR WAT BETEKENT DIT IN DE
WERELD VAN MEUBILAIR?
De verandering begint al bij de aanschaf van
een stoel of tafel. Het gebruik van de stoel staat
namelijk centraal, en niet het bezit. Een meubel
aanschaffen is niet meer iets wat je vluchtig doet,
of iets voor de korte termijn. Hetzelfde geldt voor
de producent: je maakt niet ‘even’ een stoel, maar
denkt na of het product het beste antwoord is op
de behoefte van de klant.
Om dit te bereiken moeten we bewust
stilstaan bij de levenscyclus van een
meubel. We moeten zorgen dat dat leven
lang is, goed en mooi. De performance
dient optimaal te zijn. Want hoe langer
iemand plezier heeft van één meubelstuk,
hoe minder er geproduceerd hoeven te
worden. En hoe bewuster dat product
gemaakt is, hoe minder het milieu belast
wordt wanneer het uiteindelijk wordt
afgeschreven. Het is aan de ontwerpers,
ontwikkelaars en producenten om dit te
realiseren. Dit kan door anders te denken
en anders te ontwerpen: ‘rethink’ en
‘redesign’, volgens circulair jargon.
Egon Zehnder - Amsterdam
Natuurlijk moeten we hier ook realistisch
zijn. Hét circulaire meubelstuk bestaat
niet. Het is altijd een samenspel van het
product, het productieproces en het
bewustzijn van alle betrokken partijen.
Circulaire economie gaat ook over het
nemen van verantwoordelijkheid, over
slim produceren en over het creëren van
maatschappelijke meerwaarde voor het
product. Alleen zo komen we tot een
schone, veilige en duurzame omgeving,
nu en in de toekomst.
Voordelen van een circulaire economie
voor de klant
Draag op positieve wijze bij aan een
duurzame maatschappij
Revitaliseren en hergebruiken is
financieel interessanter dan een
compleet nieuwe aanschaf
Maak gebruik van extra service- en
reparatiecontracten voor het verlengen
van de levenscyclus
Gegarandeerd een goed functionerend
en goed ontworpen meubel dat op
esthetisch vlak de tand des tijds
ruimschoots doorstaat
Een bewust signaal naar uw
medewerkers en omgeving over het
belang van duurzaamheid
Lensvelt laat de producten uit haar collectie
vorm­geven door de beste ontwerpers,
waaronder Richard Hutten, Piet Hein Eek,
Studio Job en Joep van Lieshout
DE ONTWERPER AAN HET WOORD
‘MAAK BUITENGEWOON GOEDE
PRODUCTEN’
JOEP VAN LIESHOUT
Producten worden dikwijls afgeschreven
omdat het design niet langer voldoet aan
de wensen van de klant. Bijvoorbeeld
omdat deze een nieuwe huisstijl heeft
aangemeten, of simpelweg omdat
hij behoefte heeft aan iets nieuws.
Dat betekent dat circulariteit al op
de tekentafel begint. Kunstenaar en
ontwerper Joep van Lieshout is al meer
dan vijftien jaar ontwerper voor Lensvelt.
Recycling is een rode draad door zijn
werk en in zijn dagelijks leven: hij streeft
een zelfvoorzienend bestaan na en leeft
het liefst zo dicht mogelijk bij de natuur.
En: Van Lieshout is wars van trends.
De perfecte combinatie van duurzame
ontwerpen.
AVL Skull, Kröller-Müller Museum - Otterloo
DE ONTWERPER AAN HET WOORD: JOEP VAN LIESHOUT
CIRCULAIRE
ECONOMIE
Van Lieshout: ‘Het is goed dat er
aandacht is voor materiaalschaarste
en andere milieukwesties. In mijn
ogen is de oplossing simpel: maak
buitengewoon goede producten.
Een stoel die lang mee kan en goed
gerepareerd kan worden. Die pas aan
het eind van zijn levenscyclus is als-ie
echt tot de draad toe versleten is.’
CIRCULAIR
ONTWERPEN
‘Een mooi ontwerp gaat lang mee.
Het is net als met kunst, eigenlijk is
dat het meest duurzame dat er is.
Het wordt immers nooit weggegooid,
het reist van museum naar museum
en wordt met het tellen der jaren
steeds waardevoller.’
AVL Office Chair
MEUBILAIR
‘Mijn ontwerpen moeten zo mooi
en zo goed mogelijk zijn, maar ook
eenvoudig. Een stoel of tafel hoort
makkelijk demontabel te zijn zodat alles
hergebruikt kan worden. Hetzelfde geldt
voor de materialen. De staalprofielen
moet je kunnen omsmelten, de plastic
zwenkwielen horen zo goed te zijn dat
ze makkelijk nog een ronde meekunnen.
Er zijn geen robots nodig om zo’n
meubel te maken, enkel eenvoudige
middelen. Bij wijze van spreken moet
iedereen het achter z’n schuurtje in
elkaar kunnen zetten.’
Lensvelt laat de producten uit haar collectie
vorm­geven door de beste ontwerpers,
waaronder Richard Hutten, Piet Hein Eek,
Studio Job en Joep van Lieshout
DE ONTWERPER AAN HET WOORD
‘DE ONTWERPER MOET WEER
GENERALIST WORDEN’
PIET HEIN EEK
Als kind had ik al een fascinatie voor
ruïnes. Ik kon er eindeloos fantaseren
over hoe het ooit was geweest, en of het
weer zo zou kunnen worden. Dat ging
zelfs zo ver dat ik een ruïne wilde hebben.
Die droom is uitgekomen: ik heb sinds
tien jaar in Frankrijk een eeuwenoude
watermolen, één van de eerste industriële
bouwvormen. Hoe vaker ik daar rondliep,
hoe meer ik me besefte dat alles rond
het gebouw is ingegeven door de natuur.
Het water wat nodig is voor de molen, de
stenen, de dijk, zelfs de stand van de zon.
De natuur is als uitgangspunt gebruikt
bij de bouw van deze molen. Iets anders
werkt niet.
Hoe anders denken we nu. Nu is alles
gericht op het maken van nieuwe dingen
en ideeën, niets is gebaseerd op iets wat
er al is. We stellen onszelf daarmee boven
de natuur. Terwijl iets wat al lang bestaat,
zich al bewezen heeft en bovendien
een grote kans heeft om nog langer te
bestaan.
Coffee Company - Amsterdam
DE ONTWERPER AAN HET WOORD: PIET HEIN EEK
Zo’n 26 jaar geleden begon ik met de
meubels van sloophout. Voor mij een
logische keuze: het was prima spul,
niets mis mee, en het werd zomaar
weggegooid. Zonde, om iets niet te
gebruiken wat er al is. Van daaruit ben
ik verder gaan werken. Ik heb me altijd
ongemakkelijk gevoeld bij het stempel
wat ik vervolgens daarbij kreeg. Het
werd ideologisch vertaald, terwijl ik nog
steeds vind dat het niet bijzonder is wat
ik doe. Ik bedoel: het zijn de anderen die
abnormaal doen. Die goede materialen
en grondstoffen weggooien en daarmee
onlogisch te werk gaan. Bovendien is
het niet onze natuur waar we in werken.
Gelukkig is daar steeds meer begrip voor.
Maar nog steeds denken anderen dat de
wereld naar hun pijpen danst.
Door de jaren heen ben ik steeds
meer gaan uitzoeken hoe ik hier zelf
verandering in kan brengen. Ik probeer
bijvoorbeeld zoveel mogelijk processen
onder één dak te brengen, kwaliteiten te
bundelen waardoor er synergie ontstaat.
We hebben een galerie voor kunst en
maken daarvoor zelf de lijsten. We slijpen
glas, maken keramiek en halen onze
materialen en grondstoffen van dichtbij.
Zo hoort het: de ontwerper als generalist,
die bedenkt hoe het gemaakt wordt, door
wie, met wat, en aan wie het verkocht
kan worden. Zijn expertise is niet het
belangrijkste, maar het hele verhaal. Dat
is in strijd met de trend van tegenwoordig,
waarin alle processen zoveel mogelijk
chair
losPHE
vanvisit
elkaar
worden geknipt. We zijn
allemaal specialisten geworden. Terwijl
we juist de verbinding met elkaar moeten
zoeken, om echt rendabel te blijven.
Ik heb zo’n tien jaar aan die ruïne
gebouwd. Daar werd ik me nog
nadrukkelijker bewust van de regel: je
moet niets doen wat niet kan. En die les
gaat net zo goed op voor een meubel.
Je bedenkt iets, het werkt niet, je past
de tekening aan, denkt na, probeert het
opnieuw -totdat het klopt, totdat het wél
kan omdat de omstandigheden het nu
toelaten. Dat kost soms tijd en geduld,
maar er gaat geen energie verloren.
Het wordt zelfs beter, omdat je het hele
verhaal blijft bezien.
Brightland Smart Services Campus - Heerlen
HET MEUBEL IN ONTWIKKELING
Zodra Lensvelt een goed gevoel heeft bij een
ontwerp worden er stappen ondernomen in het
ontwikkelingsproces.
Kwaliteit, esthetiek, een optimale performance
en veiligheid staan hierbij voorop. Ook hier is
weer aandacht voor duurzaamheid: alles draait
om slim produceren en het optimaal benutten
van alle benodigde grondstoffen, materialen en
mankracht. Dat betekent dat ieder onderdeel
onder de loep genomen wordt: waar is dit van
gemaakt, is het herkenbaar, wat kunnen we hier
in een later stadium mee en hoe kunnen we het
later zo efficiënt mogelijk scheiden van de rest?
Al deze voorbereidingen maken het scheidings­
proces in de laatste fase van de levenscyclus
een stuk eenvoudiger en efficiënter.
Natuurlijk kapitaal/
grondstoffen
Job Buffet, Studio Job
Design/
productontwerp
Efficiënt
scheidingsproces
Hoogwaardig
hergebruik/recycling
HET MEUBEL IN ONTWIKKELING
CIRCULAIR PRODUCEREN
Alleen fabrikanten die voldoen aan
strikte milieuwet- en regelgeving zoals
de NEN-ISO 14001 norm en de EMAS
certificering komen in aanmerking
voor de productie van een Lensveltmeubel. Dit houdt in dat fabrikanten zich
houden aan eisen voor een zogenaamd
milieumanagementsysteem. Daarmee
verplichten zij zich tot het continu
streven naar het verbeteren van hun
milieuprestaties. Bijvoorbeeld door
bepaalde stoffen links te laten liggen en
zo lokaal mogelijk te werken om CO2
uitstoot tot een minimum te beperken.
Vanzelfsprekend mogen tijdens het
productieproces zo min mogelijk
schadelijke stoffen uitgestoten worden.
Tot slot dient dit alles onder perfecte
arbeidsomstandigheden te gebeuren,
met gebruik van moderne en veilige
apparatuur.
Samenvattend: de duurzame
ontwikkeling en productie van een
meubel
Een product moet makkelijk
demontabel zijn, zodat het aan het
einde van de levenscyclus eenvoudig
uit elkaar te halen is
Alle gebruikte materialen moeten
herkenbaar zijn, met het oog
op scheiding nadat het product
afgeschreven is
Productie-partners moeten voldoen
aan de juiste milieunormen en
certificeringen
Tijdens het productieproces mogen
er zo min mogelijk schadelijke stoffen
uitgestoten worden
Alles gebeurt onder perfecte en veilige
arbeidsomstandigheden
Er wordt zoveel mogelijk lokaal
gewerkt, om CO2 uitstoot tot een
minimum te beperken.
LOGISTIEK VOLGENS EEN
CIRCULAIRE ECONOMIE
Op het gebied van logistiek is met
simpele ingrepen veel duurzame
winst te behalen. Alle voertuigen van
Lensvelt voldoen aan alle actuele milieueisen en worden zo efficiënt mogelijk
ingezet: er rijden geen lege of halflege
wagens en er worden geen onnodige
kilometers afgelegd. Ook de verpakking
van de producten is een bewuste
keuze. Zo wordt er zoveel mogelijk met
verhuisdekens gewerkt en gaat andere
emballage retour naar de producent om
weer opnieuw gebruikt te worden. Dat
klinkt misschien klein en onbelangrijk,
maar het zijn juist deze ingrepen die op
grote schaal het verschil maken.
OCC Strategy Consultants - Rotterdam
BIJ DE KLANT
Een meubelstuk verdwijnt niet uit het oog bij
Lensvelt zodra de koop rond is. De doelstelling
hier is: een stoel blijft zolang mogelijk een stoel.
Naast een garantieperiode van vijf tot tien jaar
wordt er in een SLA (Service Level Agreement)
afspraken gemaakt over standaard preventief en
correctief onderhoud. Om dit te garanderen biedt
Lensvelt een lange naleverbaarheid van producten
en onderdelen, zodat het meubel zolang mogelijk
in zijn huidige vorm kan bestaan (‘maintain’).
Op deze manier behouden het product en de
materialen hun waarde.
Maar na de aankoop gaat Lensvelt ook
automatisch de verplichting aan om het
meubel weer terug te nemen, op welk
moment in de levenscyclus dan ook.
Zo kan een afgeschreven tafel voor de
één juist een uitkomst zijn voor een
ander. Na herstoffering stapt een stoel
moeiteloos een nieuwe levensfase in,
of beter gezegd: een vernieuwd leven.
Is een meubel echt opgegeven, dan
wordt het zorgvuldig uit elkaar gehaald.
Per onderdeel wordt onderzocht wat
hiervoor het nieuwe doel zou kunnen
zijn en of het gerevitaliseerd zou kunnen
worden.
Novartis Campus - Basel
Samenvattend: logistiek en service
naar de klant
Lensvelt rijdt zo efficiënt en
milieubewust mogelijk
Emballage wordt zoveel mogelijk
hergebruikt
Een meubel blijft altijd binnen het
blikveld van Lensvelt
Garantieperiode van vijf tot tien jaar
Standaard worden preventief en
correctief onderhoud aangeboden
Tot in detail wordt onderzocht
in hoeverre iets hergebruikt of
gerevitaliseerd kan worden
BIJ DE KLANT
SCHOOLVOORBEELD
CIRCULAIRE ECONOMIE:
HET SP KANTOOR
IN AMERSFOORT
In een robuust betonnen kantoorgebouw
in Amersfoort besloot de SP in 2012
haar kantoor te vestigen. Na de nodige
energiezuinige maatregelen was het aan
Lensvelt om het interieur zo duurzaam
en budgetvriendelijk in te richten.
Lensvelt besloot hiervoor uitsluitend
bestaand meubilair te gebruiken, ofwel
‘redistribution’, om in circulair jargon te
spreken. Uiteraard werd het meubilair
eerst bewust onder de loep genomen:
waar zijn aanpassingen nodig en waar
voldoet een goede opknapbeurt?
Tafelbladen werden vervangen door
nieuwe exemplaren, oude archiefkasten
kregen een SP-rode kleur en voor
de vergaderzaal werden stapelbare
stoelen van Richard Hutten opgeknapt
en gerepareerd, ook wel de ‘refurbish’
en ‘repair’ fase van de levenscyclus
genoemd. Binnen de planning én binnen
het budget werd uiteindelijk een volledig
duurzaam interieur afgeleverd, tot grote
tevredenheid van de opdrachtgever.
INHOUDELIJKE TOELICHTING OP DE VERSCHILLENDE CYCLI
VOOR KANTOORINRICHTING BINNEN EEN CIRCULAIR SYSTEEM
CYCLUS
ACTIVITEIT
VERWANTE TERM
VOORBEELD
maintain
preventief onderhoud
redistribute
nieuwe gebruiker
zelfde product
repair
correctief onderhoud
refurbish
uiterlijk aanpassen
repurpose
herbestemmen met
nieuwe functie
stoel wordt kapstok
recycle
op component- of
materiaalniveau
stoel wordt kg staal
stoel blijft stoel
reuse
stoel blijft stoel
stoel blijft stoel
remanufacture
Uit: De route naar een circulaire categorie kantoor inrichting - Verandering in perspectief
van circulair product naar circulaire categorie. Turntoo, Thomas Rau
herstoffering stoel
SP - Amersfoort
Lensvelt - Breda
Herengracht 178 | 1016 BR Amsterdam - NL
T +31 20 221 86 24 | [email protected]
www.lensvelt.nl