stijve gewrichten-handtherapierichtlijn 2014

1-1-2014
Handtherapeutisch behandelrichtlijn voor patiënten met stijve gewrichten van de vinger
UNIVERSITAIR MEDISCH CENTRUM GRONINGEN
Verwijzers:
Conservatief:
actieve en passieve bewegingsoefeningen + spalktherapie
Titel
Soort document
Auteurs/beoordelaars
Autorisatie
Doelgroep
Plaats
Datum aangemaakt
Geldigheid
Status
Versie nr
Handtherapie bij patiënten met stijve gewrichten van de vinger
Behandelrichtlijn
Hermen Hagen, handtherapeut
Prof. Dr. C.K. van der Sluis, Dr.T.R. Middelberg
Verwijzers/ handtherapeuten i.o.
CvR/ziekenhuisrevalidatie/handtherapie
1-1-2014
1-12-2016
Ter plaatsing aanbieden
1
Inleiding
Binnen de behandeling van handpatiënten besteden we veel tijd aan het voorkomen dan wel
verbeteren van stijve gewrichten van de vingers. Gewrichtsstijfheid kent verschillende oorzaken
en wordt onderscheiden door middel van de betrokken structuren, te weten:
1. Tendomyogene beperking. (spieren, pezen); kenmerkt zich door een verend eindgevoel
over meerdere gewrichten.
2. Capsulogeen/ligamentair (kapsels, ligamenten); kenmerkt zich door een stug eindgevoel
3. Artrogeen (gewrichtsvlakken: arthrose, arthritis, fracturen); kenmerkt zich door een hard
eindgevoel
Er gelden algemene principes hoe je de bovenstaande structuren in de acute en chronische fase
het beste kunt nabehandelen. De nabehandeling van stijve gewrichten in de acute en chronische
fase is uiteraard volledig afhankelijk van de aard van het letsel en/of aandoening en de daarvoor
geldende richtlijnen.
Onderstaand behandeladvies richt zich uitsluitend op capsulogene/ligamentaire
gewrichtsstijfheid. Indien een bewegingsbeperking arthrogeen van aard is doordat de
congruentie van het gewrichtsvlak is aangedaan tgv een fractuur of ten gevolge van destructie
door arthrose/arthritis dan valt dat nauwelijks te beïnvloeden door handtherapie. Wel gelden
dan uiteraard algemene oefenprincipes als; bewegen tot eindgrens en (mild) functioneel
inzetten van de hand om zoveel mogelijk functie te behouden. In een aantal gevallen kunnen
tracties/translaties uitkomst bieden in het herwinnen van mobiliteit. Wanneer door
tendomyogene problemen bewegingsbeperkingen ontstaan dan is dit primair niet te zien als
gewrichtsstijfheid. Secundair kan wel gewrichtsstijfheid ontstaan door langdurig bestaande
vermindering van de bewegingsuitslag.
1
1-1-2014
Capsulogene cq. ligamentaire gewrichtsstijfheid van de vingers:
Acute fase (tot 6
weken)
Oedeemreductie
Zie oedeemprotocol.
Wondzorg/
Zie wondzorgprotocol/littekenprotocol.
littekenbehandeling
Spalktherapie
Indien geïndiceerd:
• Intrinsic plus spalk: MCP’s 600, IP’s 00 (close-packed position);
• Strekspalkjes IP’s (close-packed position)
Oefentherapie
Passieve en actieve oefentherapie indien geen contra-indicatie:
• Kort, intermitterend en zeer regelmatig oefenen (eens per
uur/acht keer per dag)
• Ontspannen en rustig bewegen richting eindstanden.
Chronische fase
Oedeemreductie
Littekenbehandeling
Spalktherapie
Oefentherapie
Zie oedeemprotocol.
Zie littekenprotocol.
Vanaf deze fase geldt; zeer milde en langdurige rek op de verkorte
structuren; het liefst langer dan 6 uur rek per dag.
• Coban;
• Neopreen;
• Statisch (gips, aquaplast, ezeform);
• Statisch verstelbaar;
• Dynamisch.
• Tracties/translaties;
• Angulair bewegen;
• Functionele therapie.
Klinimetrie
Range-of-Motion: goniometrie, 1x per 2 weken AROM/PROM
Literatuur
Colditz JC. Therapist's management of the stiff hand. In Hunter J.M. ed. Rehabilitation of the
hand and upper extremity, pp 1021-47. 2002.
De Morree J.J. Dynamiek van het menselijk bindweefsel. Functie, beschadiging en herstel. ISBN
9031351970.
2