Jaarverslag Stadsnatuurgebieden Maastricht 2012

Jaarverslag
Stadsnatuurgebieden
Maastricht 2015
Educatie I Voorlichting I Beheer I Advies
Capucijnenstraat 21-C19
6211 RN Maastricht
Tel: 043-3219941
Auteur:
Layout:
Foto omslag:
Foto:
Overige foto’s:
Lisa Op den Kamp & Cridi Frissen-Moors
Lisa Op den Kamp
Lisa Op den Kamp: echte kamille, gallowayrunderen, Maaspunttoren, zoete kers
Nigel Harle (Anna_Paulownaboom)
Lisa Op den Kamp, Cridi Frissen en Olaf Op den Kamp
INHOUDSOPGAVE
INHOUDSOPGAVE ..................................................................................................................... 1
INLEIDING .............................................................................................................................. 2
DEEL 1 RESULTATEN STADSNATUUR 2015........................................................................ 5
DEEL 2 MONITORINGSRESULTATEN ................................................................................. 21
MONITORINGSSYSTEMATIEK ......................................................................................... 21
GEBIEDEN ................................................................................................................................. 24
HOGE FRONTEN .............................................................................................................. 24
JEKERDALPARK ................................................................................................................ 37
REGENWATERVIJVER AMBY ......................................................................................... 46
NAZARETH SPOORZIJDE (WEST)................................................................................... 54
WEIDE CAMPAGNE ........................................................................................................ 57
ZOUWDAL ......................................................................................................................... 61
NATUURTRANSFERIUM EN HONDENLOSLOOPGEBIED PIETERSBERG .................. 65
BERMEN: GROENE WIG AMBY..................................................................................... 74
VESTINGWERKEN – MUUR LANGS DE MAAS (OOSTOEVER) ................................ 77
LITERATUUR ............................................................................................................................ 82
1
INLEIDING
Meer ecologisch groenbeheer
Gemeente Maastricht werkt aan de
ecologische
kwaliteit
van
het
stadsgroen. De laatste jaren is het
aantal gebieden, die ecologisch
beheerd worden uitgebreid, met
bijvoorbeeld het natuurtransferium op
de Pietersberg.
CNME Maastricht en regio voert voor
de
gemeente
Maastricht
het
ecologische onderhoud van een 23
natuurgebieden in Maastricht uit.
Vaak liggen deze gebieden echt in
de buurten en wijken. En daarmee
werken de gemeente en het CNME
samen aan kwalitatief groen in de
buurten. Hierbij gaat het bijvoorbeeld over het onderhoud van de oude stadsmuren, met respect
voor de aanwezige muurflora en het bekende Jekerdalpark waar een mooi bloemrijk
uitloopgebied voor de stad is ontstaan.
Van alle deze stadsnatuurgebieden zijn door gemeente Maastricht streefbeelden bepaald
(Hornman-Voesten, M. 2012). In een bestek zijn alle beheermaatregelen opgenomen om toe te
werken naar de streefbeelden. De omschrijving van streefbeelden en doelsoorten is te vinden in
het ‘Handboek streefbeelden voor natuur en water in Limburg’ (Provincie Limburg, 2002). In dit
monitoringsverslag worden per gebied, monitoringsgegevens en
kort de resultaten
weergegeven.
Impuls aan de biodiversiteit
Op verschillende manieren is er een
impuls gegeven aan de biodiversiteit in
de
stadsnatuurgebieden.
Het
ecologisch beheer is gericht op het
verder
ontwikkelen
van
de
natuurwaarden. In sommige gevallen
wordt dit proces een stuk geholpen,
door bijvoorbeeld een gebied in te
zaaien met lokaal bloemenmaaisel, of
door
inheemse
bloembollen
te
planten.
Zo
zijn
in
2015
het
Geusseltpark, de Kanjelzone en de
oevers van de Jeker in het stadspark
ingezaaid. Verder zijn er bloembollen,
zoals daslook en wilde narcis ingebracht in het Jekerdalpark en het Stadspark. Bij het
natuurtransferium zijn er in de schanskorven wilde (muur)planten, zoals bergsteentijm en glaskruid
ingebracht om de korven te verlevendigen. En bij Chateau Jerusalem is een insectenhotel
2
gerealiseerd. In 2015 werd tevens door de gemeente Maastricht een uniek nieuw leefgebied voor
de muurhagedis gerealiseerd op de Belvédèreberg.
Aandacht voor exoten
CNME bestrijdt in bijna alle beheergebieden de aanwezige exoten, zoals Japanse duizendknoop,
reuzenbereklauw, reuzenbalsemien. De Japanse duizendknoop komt voor in de Hoge Fronten,
Jekerdalpark, Zouwdal, Stadspark en grondwal de Heeg. De bestrijding verloopt succesvol, al zal
de bestrijding nog een aantal jaren gecontinueerd moeten worden. Enkel op grondwal de Heeg
vindt nog geen bestrijding plaats. CNME maakte in 2015 een advies voor de gemeente over de
bestrijding van de duizendknopen aanwezig bij de nieuw aangelegde Belvédèrelaan. En er werd
aanvullend de bestrijding van de duizendknoop op een locatie aan de bunderruwe in Malberg
uitgevoerd.
Participatie – betrokkenheid bij
de natuur
Onderdeel
van
de
beheerwerkwijze van CNME is,
dat er altijd aandacht is voor
betrokkenheid
vanuit
de
bevolking.
Zo
is
er
een
activiteitenprogramma
stadsnatuur, met een gevarieerd
aanbod van activiteiten in de
verschillende gebieden, zoals
fruitsnoei-workshop,
beverwandeling,
workshop
insectenhotel, etc. De activiteiten zijn gericht op ‘activering’. We willen deelnemers graag
enthousiasmeren om zelf aan de slag te gaan met natuur en duurzaamheid in Maastricht. In 2015
waren er vele natuurwerkdagen, en ook een groene fietstocht langs stadsnatuurgebieden in
Maastricht.
Schaapskuddes van Maastricht
In 2015 werd er voor het eerst ook een aantal bermen aan de Via Regia begraasd. Tevens wordt
weide Campagne nu ook door de grote stadskuddes begraasd. De stadskuddes begraasden in
2015 ook de graslanden bij het Milleniumbos, voor Stichting Limburgs Landschap.
Beheer door schapenbegrazing heeft ten eerste een ecologisch doel: het verder ontwikkelen van
de biodiversiteit van de graslanden. In de graslanden komen door de begrazing met en met
meer
bloemsoorten
en
diversiteit.
De
schaapskuddes zijn tevens een goed middel om
burgers bij de natuur te betrekken, omdat veel
mensen de dieren fascinerend en aantrekkelijk
vinden. Dit gebeurt op verschillende manieren,
bijvoorbeeld via de verkoop van lokaal,
diervriendelijk en natuurlijk vlees (o.a. via Pura Loca,
Preuve Festival en Chateau Maastricht). De
schaapskuddes van Maastricht hebben in 2015
tevens geparticipeerd aan de voorstelling ‘De
parade’ van Tout Maastricht. Ook zijn de kuddes te
volgen via de facebookpagina van Sjoen graas.
3
Leve de biodiversiteit!
2015 was alweer een bijzonder zonnig jaar. Veel soorten in de stadsnatuurgebieden zijn
warmteminnende soorten, met als beste voorbeeld de muurhagedis. Maar ook veel muurplanten,
graslandsoorten en insectensoorten zijn gebaat bij zonnige en warme omstandigheden.
In bijna alle gebieden is, door de monitoring een ontwikkeling te zien, waarbij de graslanden
minder ruig worden en er meer plaats komt voor bloemen en bijzondere soorten. In de Hoge
Fronten bleek bijvoorbeeld in het onderzochte gebied de ruigere vegetatie omgevormd naar
marjoleinruigte of glanshavergrasland t.o.v. 5 jaar geleden. Ook werden er 29 soorten meer
gevonden als 5 jaar geleden. Ook in het Jekerdalpark verschenen een aantal nieuwkomers, zoals
de gulden en slanke sleutelbloem en de vleugeltjesbloem. Andere bijzondere soorten zoals
bevertjes en klavervreter breidden zich uit in het park. Ook in de andere gebieden kwamen
nieuwe soorten voor, zoals de beemdooievaarsbek op weide campagne en knolsteenbreek in
het Zouwdal. Het natuurtransferium en hondenlosloopgebied werden dit jaar voor het eerst
gemonitoord, waar bijvoorbeeld klavervreter en kantig hertshooi voorkomen.
De totale populatie van de muurhagedis in de Hoge Fronten was in 2015 groter dan ooit geteld,
in totaal 684 dieren. Alleen het aantal adulte (volwassen) dieren was afgenomen. Qua vlinders
werden in 2015 weer het zeldzame klaverblauwtje en kaasjeskruiddikkopje waargenomen in het
Jekerdalpark. In een wateropvangbekken aan de Schorsmolen in Heugem broedde dit jaar een
paartje kleine plevier.
In deel I van dit rapport is van alle stadsnatuurgebieden een beschrijving opgenomen over de
bijzonderheden van de natuurwaarden, ontwikkelingen per gebied en evt. kansen en
bedreigingen. In deel II zijn de monitoringssystematiek en monitoringsresultaten beschreven.
4
DEEL 1 RESULTATEN STADSNATUUR 2015
In 2015 werden in totaal 23 gebieden, met een oppervlakte van ca. 113,5 ha ecologisch
onderhouden in opdracht van de gemeente Maastricht (zie Figuur 1 en Figuur 2). Een groot deel
van de gebieden bestaat uit bloemrijke graslanden. Deze graslanden worden op dergelijke wijze
beheerd, dat de soortenrijkdom kan toenemen. Hierbij is aandacht voor gunstige tijdstippen van
maaien en begrazen, het goed afvoeren van het maaisel, en ook duidelijke fasering in de
uitvoering. Maaibeheer wordt uitgevoerd met kleinschalige machines, die goed passen bij het
kleinschalige karakter van de stadsnatuur, zoals een alpentrekker, maaibalk en bosmaaiers. De
begrazing wordt door CNME ingehuurd. In 2015 trokken er 2 kuddes van 200 schapen door
Maastricht. Bij de begrazing worden duidelijke keuzes gemaakt in planning, fasering en
uitrastering. Tevens vindt er in natuurpark Nazareth begrazing met Gallowayrunderen plaats.
Overige beheermaatregelen die worden uitgevoerd bestaan uit natuurlijk bosbeheer,
poelenbeheer, natuurvriendelijk onderhoud vestingmuren, bestrijding exoten, onderhoud
boomgaarden, onderhoud recreatieve padenstructuren, etc.
Natuurgebieden Gemeente Maastricht
Opp.
Bos Vaeshartelt
3
Groene wig Malberg
3
Hoge Fronten
16
Lage Fronten / Frontenpark
4
Mariënwaard
5
Jekerdalpark
8
Natuurpark Nazareth oost en speelplaats 6
Regenwatervijver Amby
6
Weide Campagne
2
Natuurpark Nazareth west
3
Zouwdal
6
Lage Kanaaldijk
3,5
Groene wig Amby (incl. Hooverenpad)
5
Scharn (incl. Molenweg)
3
Waterbuffer Heer
0,5
Heugem
6
Grondwal de Heeg
7,5
Bosscherveld
0,5
Eijsden - Maastricht
12,5
Via regia
2
Vestingwerken
3
Natuurtuinen Jekerdal
2
Transferium Pietersberg
6
Totaal
113,5 ha
Figuur 1: Oppervlaktes Maastrichtse stadnatuurgebieden in beheer bij CNME Maastricht
5
Figuur 2: Stadsnatuurgebieden Gemeente Maastricht in beheer bij CNME
Wijzigingen t.o.v. 2014:
In 2015 vonden er weer tal van kwaliteitsimpulsen plaats m.b.t. de stadsnatuurgebieden:
Stadspark
In het stadspark zijn een aantal aanvullende maatregelen uitgevoerd om de zichtbaarheid van
de vestingwerken en de natuurwaarden te vergroten. Zo werd de oeverstrook langs de
stadsmuur bij de Nieuwenhofstraat opgeschoond en ingezaaid met een natuurlijk oevermengsel,
met o.a. moerasspirea en echte valeriaan. De oevers zijn nu ook in een vast beheerprogramma
opgenomen. Door deze maatregelen liggen deze stadsmuren meer in het zicht. In het najaar is
de omgeving van de Bastion de Vijf kop opgeknapt. Weelderige vegetatie is verwijderd, zodat er
meer zichtlijnen aanwezig zijn en de toegankelijkheid is verbeterd. De veelvuldig aanwezige
reuzenbereklauwen zijn uitgestoken. En op delen van de omgevormde bosschages zijn
6
bloembollen ingebracht van inheemse soorten, zoals daslook en wilde narcis. Op deze manier
komt het mooie park en de stadsmuren nog beter tot hun recht.
CNME onderhoudt verder de overige oevers van de Jeker, in eigendom van het Waterschap
Roer en Overmaas. Zo kan het natuurlijk beheer, maar ook de bestrijding van de aanwezige
Japanse duizendknopen goed op elkaar worden afgestemd.
In de omgeving van het stadspark werden in 2015 een aantal muren geconsolideerd. CNME
verzorgde de ecologische begeleiding van de consolidatie bij de Nieuwenhofstraat, Lang
grachtje en Klein grachtje. Hierdoor is er met respect voor de aanwezige muurvegetaties
gewerkt.
Geusseltpark
Het Geusseltpark is in 2014 heringericht.
Vervolgens heeft CNME in opdracht van
gemeente Maastricht de 8 ha. aangelegde
graslanden ingezaaid met maaisel uit het
Jekerdalpark en van de bermen van de Lage
Kanaaldijk. Vooraf aan het uitzaaien zijn de
terreinen door een aannemer gemaaid, zodat
er voldoende open plekken aanwezig waren.
Ook hier is er nog aanvullend ingezaaid met
bloemenmengsels van de Cruydthoeck.
Hiermee
ontstaat
er
een
flinke
areaaluitbreiding aan interessante bloemrijke
en biodiverse graslanden in Maastricht. In 2016
zal in het Geusseltpark ook ecologisch maaibeheer worden toegepast door CNME.
Belvédèreberg
Op de Belvédèreberg is in 2015 een uniek nieuw
leefgebied voor de muurhagedis gerealiseerd. Er is
een lengte van 500 meter aan schanskorven
gerealiseerd bovenop de berg. Verder zijn er nog
puinrillen, poeltjes, takkenhopen en struwelen
aangelegd. Dit gebied is aangelegd als een van de
natuurcompensatiegebieden voor de ruimtelijke
ontwikkelingen in het Belvédèregebied (waaronder
de verlegging van een deel van de Noorderbrug).
De maatregelen zijn ook gunstig voor andere
beschermde soorten, zoals de rugstreeppad en
hazelworm. In 2015
zijn er door CNME, in opdracht van gemeente Maastricht,
reptielen en amfibieën weggevangen uit de plangebieden van
de Noorderbrug. Een deel van de dieren is op de nieuwe
elementen op de Belvédèreberg uitgezet. Dit nieuwe leefgebied
staat
in
verbinding
met
andere
aanwezige
muurhagedispopulaties, als onderdeel van het groene
raamwerk.
7
Buitengoed Geul en Maas
In de omgeving van de Kanjelzone is een
nieuwe natuurstrook ingericht om het landgoed
Bethlehem en het natuurpark Nazareth
recreatief en ecologisch te verbinden. Deze
graslanden zijn ook ingezaaid met soortenrijke
maaisel van het Frontenpark. Verder is er in
opdracht van Tennet BV en in overleg met
gemeente
Maastricht
een
insectenhotel
gerealiseerd in de boomgaard van Chateau
Jerusalem.
Begrazing bermen
In 2015 werd er voor het eerst ook een aantal bermen aan de Via Regia begraasd. En weide
Campagne wordt vanaf 2015 ook door de grote stadskuddes begraasd. De stadskuddes
begraasden in 2015 ook de graslanden bij het Milleniumbos, voor Stichting Limburgs Landschap.
De schaapskuddes zijn tevens een goed middel om burgers bij de natuur te betrekken, omdat
veel mensen de dieren fascinerend en aantrekkelijk vinden. Dit gebeurt via het organiseren
schoollessen, excursies en andere activiteiten rondom de schaapskuddes, maar ook via de
verkoop van lokaal, diervriendelijk en natuurlijk vlees (o.a. via Pura Loca, Preuve Festival en
Chateau Maastricht). De schaapskuddes van Maastricht hebben geparticipeerd aan de
voorstelling ‘de parade’ van Tout Maastricht. Ook zijn de kuddes te volgen via de
facebookpagina van Sjoen graas.
Aandacht voor exoten
CNME bestrijdt in bijna alle beheergebieden de aanwezige exoten, zoals Japanse duizendknoop,
reuzenbereklauw, reuzenbalsemien. De Japanse duizendknoop komt voor in de Hoge Fronten,
Jekerdalpark, Zouwdal, Stadspark. Ook komt de duizendknoop voor op het zuidelijk deel van
grondwal de Heeg, hier wordt deze niet bestreden. Dit is wel aan te bevelen. De bestrijding in de
overige gebieden verloopt succesvol, al zal de bestrijding nog een aantal jaren gecontinueerd
moeten worden. CNME maakte in 2015 ook een advies voor de gemeente voor de bestrijding
van de duizendknopen aanwezig bij de nieuw aangelegde Belvédèrelaan. En tevens verzorgd
CNME de bestrijding van Japanse duizendknoop op een locatie aan de de bunderruwe in
Malberg.
8
Daarnaast onderhield CNME ook gebieden in Maastricht en omgeving voor andere
opdrachtgevers:
Beheer natuurgebieden voor andere
opdrachtgevers
Sint Pietersberg
Omgeving Chalet Bergrust
Orchideeën
tuin
en
andere
natuurgebieden Gerendal en Savelsbos
Museumtuin
Fort Willem
Jekeroevers
Omgeving United World College
Opdrachtgever
Vereniging
Natuurmonumenten
Chalet Bergrust
Staatsbosbeheer
Natuurhistorisch
Museum Maastricht
MSV Tragos
Waterschap
Roer
en Overmaas
UWC
9
Organisatie ecologisch beheer
CNME voert als sinds 1995 ecologisch beheer uit in en voor de gemeente Maastricht. Doelstelling
van het ecologisch beheer is het vergroten van de biodiversiteit in de stad en het betrekken van
burgers en organisaties bij de stadsnatuurgebieden. Door passende beheermaatregelen worden
de aanwezige natuurwaarden verder ontwikkeld. CNME Maastricht heeft een eigen
beheerteam, met professionele krachten voor het uitvoeren van natuurbeheer. Daarnaast
werken bij dit team vrijwilligers, stagiaires van o.a. groenopleidingen en reïntegratiemedewerkers
mee. Op deze wijze wordt kennis van natuurbeheer en ook de Maastrichtse natuurgebieden
uitgedragen. Verder wordt het werk aangevuld door succesvolle werkdagen samen met de
Maastrichtse bevolking.
10
Participatie
In 2015 was er weer een programmering van activiteiten in de natuurgebieden. Door middel een
variërend aanbod en samenwerking in activiteiten, worden burgers en organisaties betrokken bij
hun directe omgeving. Er was bijvoorbeeld een fietstocht langs verschillende groene plekken in
Maastricht.
Voorbeelden participatie in natuurgebieden 2015
Buurt
Activiteiten
Amby
Natuurwerkdag
Malberg
Activiteiten school
Hoge Fronten
Landelijke natuurwerkdag
Muurhagedissenexcursie
Bedrijvendag NL Doet
Adoptielessen Aloysiusschool
Hooimiddag
Lage Fronten
Bijdrage activiteiten Frontenpark
Jekerdalpark
Activiteiten Natuurtuinen Jekerdal
NL Doet werkdag
Hooidemonstratie
Beverwandeling
Workshop Kersensnoei
Excursies op pad met de herder
Natuurpark Nazareth
Natuurwerkdag
Mariënwaard
Huttenbouwdag
Adoptiewerkdag school
BSO Activiteiten
Hondenwandeling
landgoederenzone
Natuurwerkdag
Zouwdal
Fietstocht
Grondwal de Heeg
schoollessen
Algemeen
Groene fietstocht
Wilgenbouwworkshop
Excursies opening Belvédèreberg
Workshop insectenhotel Kanjelzone
Geveltuinworkshop
Workshop speelnatuur
Excursie groene raamwerk noordwest
Maastricht
Workshop buurttuinen Mariaberg
Figuur 3: Participatie-activiteiten in natuurgebieden 2015
11
Beschrijving stadsnatuurgebieden
Per natuurgebied is hieronder een beschrijving opgenomen van de bijzonderheden over de
natuurwaarden, ontwikkelingen in het gebied en evt. kansen en bedreigingen in 2015.
Bos Vaeshartelt
Ten opzichte van 2012 is een gedeelte van het bos uit het beheer van CNME Maastricht en
omgevormd naar een sterrenbos aansluitend op het landgoed Vaeshartelt. Het resterende bos
valt onder het eiken-haagbeukenbos en het essen-iepenbos. Het is een gevarieerd bos, met
oude bomen, open plekken, dode bomen en een mooie voorjaarsflora. In het voorjaar bloeiden
er weer veel bosanemongen, maar ook de eenbes. Verder komt in dit bos eekhoorn en
verschillende soorten vleermuizen voor in de oudere bomen.
Groene wig Malberg
Bij groene wig Malberg ontwikkelt zich steeds verder naar een interessant grasland met
kenmerken van het glanshavergraslanden. De vegetatie wordt minder ruig en door het jaar is er
door gefaseerd maaibeheer vaak bloei van verschillende soorten aanwezig. Het gebied is een
mooie stepping stone voor natuur midden in de woonwijken. Maar ook voor de naastgelegen
scholen wordt het een prachtig groengebied gebruikt voor educatieve activiteiten. Ook Traject
maakt gebruik van het terrein voor o.a. een spellenmiddag.
Hoge Fronten
De Hoge Fronten is een uniek uitloopgebied in
Maastricht, waar natuur en cultuur samen komen;
een gebied met een verhaal. De vegetatie in de
Hoge Fronten ontwikkelt zich goed, door jarenlang
ecologisch beheer. De vegetaties worden over het
algemeen minder ruig en soortenrijker. Hierdoor is
het ook mogelijk meer gefaseerd te werken:
stukken die interessant en niet te productief zijn, zijn
geschikter om over te slaan bij een maaibeurt dan
ruigere vegetaties. Hierdoor ontstaat er een
gevarieerde vegetatiestructuur door de seizoenen
heen.
Hiervan
kunnen
veel
verschillende
diersoorten profiteren in de vorm van nest- en
overwinteringsplaatsen voor bijen, muizen, vlinders.
Als de vegetatie en verspreiding van bijzondere
soorten in 2015 vergeleken wordt met die in 2010
(CNME Maastricht en regio, 2011) vallen de
volgende zaken op:
Het oppervlakte aan glanshavergrasland is
toegenomen t.o.v. het oppervlakte ruderale ruigte,
in het in 2015 onderzochte terreindeel. In totaal zijn
in het in 2015 onderzochte gebied 186 plantensoorten gevonden (29 soorten meer als in 2010). Er
zijn plantensoorten bijgekomen of eerder over het hoofd gezien zoals gevlekt hertshooi, grote
pimpernel en beemdooievaarsbek. Het gevlekt hertshooi is voor de eerste keer met zekerheid
gedetermineerd. De stengel van deze plant was duidelijk vierkantig, maar zonder vleugeltjes. In
2015 is de totale populatie in de Hoge Fronten gestegen t.o.v. 2014. De totale populatie werd
geschat op een recordaantal van 684 dieren, bestaande uit (sub) adulten en juvenielen. Het
aantal adulten (109) is echter gedaald (18%). Het aantal subadulten (258) is 200% hoger t.o.v.
12
2014 en er werden 317 juvenielen geboren (32% meer als vorig jaar). 2015 was ook een zeer warm
en zeer zonnig jaar. Bijzonder waren ook weer de aanwezige vossenfamilies, die door vele
bezoekers bewonderd konden worden. In 2015 hebben weer honderden mensen (burgers,
bedrijven en organisaties), waaronder Waterleiding Maatschappij Limburg meegeholpen bij het
onderhoud van het gebied. In 2015 werden de poorten en rasters hersteld en paden opgevuld.
Qua duizendknopen heeft nu 5 jaar bestrijding plaatsgevonden (5-jarig projectplan) en is 90% van
de planten verdwenen uit het gebied. Bestrijding zal nog gecontinueerd worden.
Lage Fronten
In de omgeving van de Lage Fronten en het spooremplacement waren in 2015 verschillende
activiteiten ter voorbereiding op de omlegging van de aanlanding van de Noorderbrug. Zo zijn
op het aangrenzende bedrijventerrein verschillende gebouwen van bedrijven gesloopt. Op het
spooremplacement is een terreindeel waar de nieuwe weg komt uitgerasterd en zijn de
voorkomende reptielen en amfibieën gevangen om over te plaatsen naar een ander geschikt
gebied. In 2016 zal begonnen worden met de werkzaamheden voor de aanleg van de weg. Het
ecologisch beheer in het gebied is gecontinueerd.
En de vegetaties zagen er weer prachtig uit in de
zomer:
bloemboeketten
van
o.a.
ratelaar,
knoopkruid, beemdkroon, toortsen en slangenkruid.
Er werden twee telrondes voor de muurhagedis
gedaan. Op de eerste teldag in april werden 93
muurhagedissen geteld. En op de tweede teldag in
september werden 150 muurhagedissen gezien. Op
de courtine a-b werden grote aantallen dieren
waargenomen,
respectievelijk
66
en
88
muurhagedissen. In de Lage Fronten werden de
reuzenbereklauwen intensief bestreden, door o.a.
de wortels uit te graven.
Mariënwaard
Landgoed Marienwaard is een bijzonder gebied vlak langs de A2. Omdat het nog niet echt is
opengesteld, is het voor de natuur een rustige plek. De bijzondere natte ruigte vegetatie, is zich
heel langzaam aan het herstellen, na de werkzaamheden in 2013. Ruigtevegetaties worden 1
keer per twee jaar gemaaid, om zich goed te kunnen ontwikkelen. In het bos zijn in 2015 ook weer
een paar kleine open plekken gemaakt, zodat er plaatselijk licht op de bodem kan komen, ten
goede van de voorjaarsflora en andere soorten. In 2015 zijn alle lanen vrijgesnoeid van
onderbegroeiing en worden voortaan bijgehouden in het structurele beheer.
In 2015 werd het gebied ook weer
meerdere malen gebruikt door lokale
scouting, bso-clubs, scholen en traject. In de
zomervakantie
was
efr
weer
een
succesvolle huttenbouwdag. Ook werd er
door CNME tweemaal een bushcraftactiviteit georganiseerd (o.a. in het kader
van de boomplantdag Buitengoed Geul en
Maas).
13
Jekerdalpark
Het Jekerdalpark ontwikkelt zich
nog steeds soortenrijker. In het park
werden in 2015, 205 plantensoorten
gevonden. Dat zijn 33 soorten meer
als in 2013. Hieronder vallen o.a.
vierzadige
wikke,
gewone
vleugeltjesbloem,
slanke
sleutelbloem
en
gulden
sleutelbloem.
En
klavervreter,
harige
ratelaar
en
oranje
havikskruid zijn verder verspreid. In
2015 werden 11 planten van de
gevlekte orchis gevonden (5 meer
als in 2013).
Er zijn twee verschillende typen
graslanden: matig voedselrijke
glanshavergraslanden en droge
graslanden. Het grootste deel
bestaat
uit
bloemrijke
glanshavergraslanden met veel
knoopkruid,
groot
streepzaad,
gewone margriet en rode klaver.
Deze worden één tot twee keer
per jaar gemaaid. Niet alle stukken
worden in één keer gemaaid maar
er wordt afwisselend in kleinere
percelen gemaaid, waardoor de dieren, die op een hoge vegetatie aangewezen zijn, kunnen
overleven. Op vier plekken bevinden zich droge, schrale graslanden met een lage en bijzondere
vegetatie waar vooral kleine klaversoorten zoals kleine klaver, hopklaver en liggende klaver
groeien. Hier staan ook bijzondere planten als gevlekte orchis, klavervreter, bevertjes, gewone
vleugeltjesbloem en geelhartje. Naast deze planten groeit hier ook veel mos. In voorgaande jaren
is er ook maaisel van de orchideeëntuin in het Gerendal uitgezaaid. Tevens is er dit jaar op deze
locatie handmatig wilgenopslag verwijderd, tijdens een actie met UWC-studenten.
Ook werden er in 2015 veel bijzondere vlindersoorten waargenomen, waaronder vele
klaverblauwtjes en kaasjeskruiddikkopjes. Maar ook werden er enige exemplaren van het oranje
luzernevlinder en staartblauwtje gezien.
Verder werd nog een veelheid aan bijzondere
verschijningvormen gezien.
Bij het beheer werd veel hulp ontvangen van verschillende groepen, zoals studenten van de
United World College en medewerkers van Stay Okay. In 2015 was er ook veel belangstelling voor
de beverwandeling langs de Jeker, georganiseerd door CNME. De bever maakt diepe gaten in
de oever, die in 2015 door waterschap gedicht zijn, in verband met de veiligheid. In het hele
gebied kom je knaagsporen van de bever tegen. Er werden ook aangeplante knotwilgen door
de bever geveld.
Natuurpark Nazareth Oost Natuurspeelplaats
Ook in 2015 waren er verschillende ontwikkelingen rondom dit gebied, zo is de verdere groene
loper aangelegd langs het begrazingsgebied. Voor de toekomst is het wenselijk de
toegankelijkheid te verbeteren, zodat men weer rond kan lopen. De vegetatie is erg gevarieerd
14
met bramenstruwelen, een brede bosrand, een natte laagte, etc. In het vroege voorjaar kun je,
je verwonderen over de duizenden sleutelbloemen, later in het jaar bloeien de meidoorns
prachtig. Deze gevarieerde vegetatie zorgt er ook voor dat
het gebied alleen maar interessanter wordt voor
broedvogels, vlinders, etc. Door het maaibeheer is de
vegetatie in de natuurspeeltuin minder ruig worden, wat de
toegankelijkheid ten goede komt. Er zijn verschillende
activiteiten geweest, o.a. door de Kidzclub Nazareth.
Regenwatervijver Amby
Bij de regenwatervijver in Amby werd de afgelopen jaren
gewerkt. Het hondenlosloopgebied werd opnieuw ingericht
met een nieuw hek eromheen. En er werd een voet- en
fietspad aangelegd.
Verder is natuurlijk het UWC-terrein ontwikkeld. En in het
park is de vijver uitgebaggerd. De grote populieren zijn
geringd en er heeft nieuwe aanplant plaatsgevonden.
Waar zich in 2013 nog ruderale ruigten met ruderale
planten, eenjarige planten en opengrond bevonden staan
nu glanshavergraslanden. De reuzenberenklauwen zijn
minder in aantal geworden. Nu staan er nog maar een paar planten. Vergeleken met de periode
voor 2013 is het areaal bossen en ruigtes verminderd, door de werkzaamheden. De bossen
bestaan uit vloedbossen en gewone bossen.
Rondom de regenwatervijver werden de volgende bijzondere plantensoorten gevonden:
Goudhaver, wilde marjolein, harige ratelaar, daslook, bevertjes (in de L1 berm), brede
wespenrochis en gevlekt longkruid.
Weide Campagne
Weide Campagne is een hondenlosloopgebied in de wijk Campagne. Er zijn graslanden en
struwelen
te
vinden.
De
honden mogen enkel op de
graslanden, maar niet in de
struweelgedeelten lopen. In
de graft zit ook een grote
dassenburcht, en de weide
wordt als foerageergebied
gebruikt (foto das: Olaf Op
den Kamp).
In het gebied groeit ook de
hemelboom. De hemelboom
behoort tot de invasieve
planten.
Hij
komt
van
oorsprong uit China. Het
aantal
bijzondere
plantensoorten
is
duidelijk
toegenomen. Aan Rode-lijst-soorten zijn in 2015 vierzadige wikke en beemdooievaarsbek erbij
gekomen. De wilde marjolein neemt in 2015 een duidelijk grotere ruimte in dan in 2013. De
reuzenberenklauw is sterk afgenomen door de bestrijdingsmaatregelen. In 2015 is maaigoed uit
de orchideeëntuin in het Gerendal verspreid in het gebied. Sinds 2015 wordt het gebied
15
begraasd door de grote stadskudde van 200 schapen, die van hieruit doortrekt naar het
Milleniumbos en het Jekerdalpark. Het in 2014 toegevoegde terreindeel ontwikkelt zich goed door
de begrazing.
Natuurpark Nazareth Spoorzijde
In 2013 bestond het hele gebied uit glanshavergraslanden en natuurlijk uit de oevervegetatie
langs de beek. In 2014 en 2015 werden er nieuwe paden aangelegd en een groot gedeelte van
het gebied was een bouwplaats. Daardoor is een groot gedeelte tijdelijk in een ruderale ruigte
veranderd. In het gebied staan het hele jaar door 2 Gallowayrunderen. Door de aanleg van de
paden bestaat er nu een recreatieve verbinding met landgoed Betlehem. Tussenliggend is een
gebied van 2 ha opnieuw ingericht als grasland welke ook is ingezaaid met maaisel van het
Frontenpark. In het gebied werden in 2015 de volgende bijzondere soorten aangetroffen: kleine
watereppe, valse voszegge, grote kaardenbol, klein glaskruid, kleine ratelaar en vierzadige wikke.
De natuurstrook staat erg onder druk door de intensieve akkerbouw, op de naastgelegen
percelen.
Zouwdal
Het Zouwdal is een langgerekt gebied met een struweel en smalle graslanden. Het gebied ligt
tussen
akkers
en
werd
een
aantal
jaren
geleden
aangelegd
als
een
natuurcompensatiemaatregel. In het eerste jaar stonden er vooral pionierplanten. In 2013 werden
in het Zouwdal al 7 beschermde planten gevonden. In 2015 waren het 9 soorten. Het driekleurig
viooltje is verdwenen. Het is een een- tot tweejarig kruid en is daardoor op open plekken
aangewezen. Knolsteenbreek, wilde marjolein en hazenpootje zijn erbij gekomen. De Japanse
duizendknoop is afgenomen, als gevolg van de gerichte bestrijding.
Natuurtransferium en hondenlosloopgebied Pietersberg
Het natuurtransferium en hondenlosloopgebied op de
Pietersberg wordt sinds 2014 ecologisch beheerd door het
CNME.
Hiertoe
behoren
graslanden,
een
wateropvangbekken en het droog kalkgrasland op het
Transferium. In 2014 is er
maaisel verspreid uit de
orchideeëntuin in het Gerendal. In het grasland bij Chalet
Bergrust werd in 2015 zaaigoed van de ‘Cruydt-Hoeck’
ingezaaid. In de steenkorf werden in opdracht van
gemeente Maastricht begin 2015 22 verschillende
plantensoorten geplant. Door de droogte in het voorjaar is
er een deel van de planten dood gegaan. Vervolgens is
er nog een aantal extra planten ingebracht. In september
is bekeken welke planten nog aanwezig waren. In totaal
waren er in hele gebied al 13 bijzondere planten
aanwezig, die in kaart zijn ingetekend, waaronder
klavervreter en wilde marjolein. Na een aanpassing in het
maaibeheer (een extra maaibeurt) is er heel veel knoopkruid in het onderste gedeelte van het
hondenlosloopgebied opgekomen. Kleine snoei- en herstelwerkzaamheden werden door de
vrijwilligers van het hondenlosloopgebied zelf uitgevoerd.
Groene wig Amby
In 2015 werd van de bermen die begraasd worden het gedeelte in de groene wig Amby
geïnventariseerd. Dit gebied bestaat uitsluitend uit graslanden en een onderbroken struweel dat
16
uit sleedoorn, meidoorn, hazelaar en andere soorten bestaat. Het zijn waardevolle graslanden
met veel kruiden en vegetatiestructuur. Er werden de volgende bijzondere soorten gevonden:
weideklokje, oranje havikskruid, kleine pimpernel, blaassilene, brede ereprijs en vierzadige wikke.
Het gebied vormt een mooie groene wig tussen de twee bebouwingen in. En is onderdeel van
een van de groene aders richting stad.
Lage kanaaldijk
Langs de kanaaldijk komen vooral glanshavergraslanden,
maar ook struwelen, solitaire bomen en bosjes voor. He
bosgedeelte bevindt zich tussen de ENCI-groeve en de
Belgische grens. De graslanden tussen België en de ENCI zijn
langs de straat nog vrij bloemenarm. Maar met name de
westelijk gelegen bermen tussen de ENCI en de
watersportverenigingen zijn in de zomer bijzonder bloemrijk
met soorten als ratelaar, knoopkruid, margriet, duizendblad en
beemdkroon. Verder komen hier bijvoorbeeld muurfijnstraal,
gele morgenster, klein glaskruid en wilde marjolein voor. De stukken met de ratelaar worden pas
voor de eerste keer in het jaar begraasd na de zaadzetting van de ratelaar. Maar ook de oostelijk
gelegen bermen ontwikkelden zich in 2015 verder bloemrijker.
Sportpark Scharn
Dit gebied bestaat uit twee boomgaarden met kersen, een aantal
groenstroken, een greppel en hagen. De
ondergroei van de
boomgaarden bestaat uit glanshavergrasland met gestreepte witbol,
paardenbloem, Jakobskruiskruid, peen, klaver, perzikkruid, akkerdistel,
struisgras en wikkes. Verder staan hier luzerne, streepzaad, duizendblad,
vertakte leeuwentand en heelblaadjes.
In de droge greppel zijn vooral Jakobskruiskruid, peen, klaproos,
heermoes, luzerne, beemdlanggras, speerdistel, moerasdroogbloem en
struisgras te vinden. Verder staan hier hazenpootje en gewoon
biggenkruid. Tijdens de schapenbegrazing worden indien mogelijk
stukken uit gerasterd, zodat er spreiding is in de bloeitijd van de planten,
en er ook beschutting voor dieren aanwezig blijft.
Hooverenpad
Dit terrein kent nog een beetje een eentonige begroeiing.
Naast de overheersende grassoorten (gestreepte witbol en
Engels raaigras) komen er min of meer gewone planten zoals
rode klaver, gewone berenklauw, klein streepzaad en gewone
paardenbloem voor. Door structureel beheer zal het grasland
langzaamaan soortenrijker worden.
17
Molenweg
Deze berm is al redelijk soorten- en bloemrijk. Hier komen
bijvoorbeeld
glanshaver,
geel
walstro,
gewone
berenklauw, klein streepzaad, rode klaver, witte klaver,
smalle weegbree en gewone rolklaver voor. Deze berm
wordt
wel helaas geregeld abusievelijk door een
aannemer gemaaid, dit komt de ontwikkeling niet ten
goede.
Heer waterbuffer
De waterbuffer in Heer is een klein gebied met een
wateropvangbekken. De begroeiing om het bekken omheen
bestaat uit een vrij ruderaal glanshavergrasland, een klein bos
en een struweel. Het wateropvangbekken zelf wordt voor 95%
door planten bedekt. In 2013 waren het nog maar 5%. Die 95%
bestaan
vooral
uit
verwilderde
tomaten,
beklierde
duizendknoop en zuring. Verder staan hier struisgras,
knopkruid, en moeraskers. Op de talud groeit een ruderale
ruigte met brandnetel, boerenwormkruid, wikkes, gewone
berenklauw, klaver, klit en open grond. In het (glanshaver)grasland staan vooral glanshaver,
raaigras, kropaar, gewone paardenbloem, grote brandnetel, dolle kervel, kruipende boterbloem,
bijvoet, hondsdraf, boerenwormkruid en berenklauw. Er ligt een aanplant van een vruchtenrijk
bosje met hazelaar, zomereik, wilde lijsterbes, es, wilde kardinaalsmuts, eenstijlige meidoorn en
haagbeuk. Dit bosje wordt bij de begrazing uitgerasterd.
Heugem Oeslingerbaan
Dit
gebied
bestaat
uit
een
hele
strook
van
glanshavergraslanden langs de Oeslingerbaan en de
Molensingel. De graslanden zijn wisselend van karakter. De ene
soortenrijker dan de andere. Er bestaan plekken met vooral
graslandsoorten zoals margriet, knoopkruid, harige ratelaar en
rode klaver. De harige ratelaar kwam in 2015 weer op nieuwe
plekken in het gebied voor. Ook waren er delen van de
bermen bloemrijker geworden. Er zijn ook plekken met ruderale
planten zoals boerenwormkruid, wilde cichorei, gewoon
duizendblad en gewone berenklauw herbergen. In totaal zijn de bermen vrij bloemenrijk. Er ligt
ook een kleine poel met grote lisdodde, wolfspoot en grote kattenstaart. De brede wespenorchis
komt ook in een vrij groot gebied voor.
Grondwal de Heeg
Grondwal de Heeg is een gebied met afwisselende en
gevarieerde
begroeiing
van
glanshavergraslanden
tot
bosschages. In het zuidelijke gedeelte zijn zowel bloemenrijke als
ook bloemenarme graslanden de vinden. In de bloemrijke
stukken staan mooie planten zoals ossentong slangenkruid,
muskuskaasjeskruid,
wilde
cichorei,
Jakobskruiskruid
en
Duizendblad. Op verschillende plekken, zoals de zuidelijke
grondwal lijkt de bloemrijkdom verder toegenomen (zie foto).
18
Bosscherveld
Het grasveld in de wijk Bosscherveld bestaat voor 90% uit
glanshavergrasland met planten zoals klavers, paardenbloem,
rolklaver, kruipende boterbloem, knoopkruid, sint Janskruid en
duizendblad. De grassoorten bestaan uit gladde witbol,
glanshaver, beemdgras en zwenkgras. Het ruderale gedeelte
bestaat uit distels, zuring, smeerwortel en peen.
Via Regia
In 2015 werd voor het eerst een gedeelte van de bermen aan de Via Regia begraasd. De
begrazing is goed verlopen. In de graslanden zijn nog niet veel kruiden aanwezig, maar dit zal
door de begrazing op den duur meer worden.
Eijsden-Maastricht
In 2013 zijn in het gebied veel
graafwerkzaamheden
uitgevoerd
voor het aanpassen van de kades.
Hierdoor momenteel in beheer bij het
waterschap. Het gebied bestaat uit
terpen en laagtes. De vegetatie op
de terpen is nog steeds redelijk ruderaal (20 tot 90%). Hier
staan vooral, Jakobskruiskruid, vijfvingerkruid, distels, grote
kaardenbol, witte klaver, gestreept witbol, rode klaver,
vlinderstruik en klein streepzaad. Op de terpen zijn hoogstamboomgarden met kers, appel, peer,
moerbei en tamme kastanje aangeplant. In de natte greppels en de wateropvangbekkens (ook
op de Schorsmolen) staan onder anderen jonge wilgen, gewone waterbies, lisdodde, pitrus en
andere russen, mattenbies, wolfspoot, struisgras en klaversoorten. In een wateropvangbekken op
de Schorsmolen groeit massaal de waterteunisbloem. Dit is een invasieve plant uit Amerika. In
een andere wateropvangbekken op de Schorsmolen heeft dit jaar een paartje kleine plevier
gebroed.
Vestingwerken
Van de vestingwerken in Maastricht wordt ieder jaar een ander stukje geïnventariseerd. In 2015
werden de muren langs de Maas (oostoever) tussen de Sint Servaasbrug en de Hoge Brug en het
klein stukje muur tussen de Stenenwal en het restaurant “Beluga” geïnventariseerd. De vegetatie
op deze muren bestaat vooral uit plat beemdgras, stengelomvattend havikskruid, muurvaren,
groot zandkool, vetkruiden en kandelaartje. Op het zuidelijke deel werd een plant van de
zwartsteel en plaatselijk veel klein glaskruid gevonden. In de muur vlak boven het water zijn een
palownaboom en een vijgenboom uit zich zelf uitgezaaid.
In het stadspark is een aantal aanvullende
maatregelen
uitgevoerd
om
de
zichtbaarheid van de vestingwerken en de
natuurwaarden te vergroten. Zo werd de
oeverstrook langs de stadsmuur bij de
Nieuwenhofstraat opgeschoond, ingezaaid
met een natuurlijk oevermengsel, met o.a.
moerasspirea en echte valeriaan en in een
vast beheerprogramma opgenomen. Door
19
deze maatregelen liggen deze stadsmuren meer in het zicht. In het najaar is de omgeving van de
Bastion de Vijf kop opgeknapt. Weelderige vegetatie is verwijderd, zodat er meer zichtlijnen
aanwezig zijn en betere toegankelijkheid is. Slechte bomen zijn verwijderd voor gevaar en meer
lichtinval op de bodem. De veelvuldig aanwezige reuzenbereklauwen zijn uitgestoken. En op
delen van de omgevormde bosschages zijn bloembollen ingebracht van inheemse soorten, zoals
daslook en wilde narcis. Op deze manier komt het mooie park en de stadsmuren nog beter tot
hun recht.
CNME onderhoudt verder de overige oevers van de
Jeker, in eigendom van het Waterschap Roer en
Overmaas ook. Zo kan het natuurlijk beheer, maar ook de
bestrijding van de aanwezige Japanse duizendknopen
goed op elkaar worden afgestemd.
In de omgeving van het stadspark werden in 2015 een
aantal muren geconsolideerd. CNME verzorgde de
ecologische begeleiding van de consolidatie bij de
Nieuwenhofstraat, Lang grachtje en Klein grachtje.
Hierdoor is er met respect voor de aanwezige
muurvegetaties gewerkt.
20
DEEL 2 MONITORINGSRESULTATEN
In deel 2 zijn de monitoringsmethode met een overzicht van de onderzochte gebieden en de
monitoringresultaten van 2015 beschreven.
MONITORINGSSYSTEMATIEK
Door de door CNME beheerde stadsnatuurgebieden te monitoren, kan bekeken worden of het
beheer het gewenste effect heeft, en ook kan het beheer afgestemd worden op de aanwezige
soorten en vegetatietypen. Jaarlijks wordt een rapportage gemaakt van de monitoring.
Reptielen
(overig) en
amfibieën
Broedvogels
Dagvlinders
Vleermuizen
(actief in zomer)
Vleermuizen
(overwinterend)
Eekhoorn
Insecten (of
groepen zoals
sprinkhanen)
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
Natuurpark
Nazareth
westzijde
Zouwdal
Vestingwerken
x
Natuurpark
Nazareth
oostzijde
Weide
Campagne
Lage Fronten
Hoge Fronten
Jekerdalpark
Jaarlijkse monitoring
x
x
x
x
Bermen
Vaatplanten
(vegetatietypen)
Vaatplanten
(bijzondere
soorten)
Vaatplanten
(soortenlijst)
Muurhagedis
Groene wig
Malberg
Bos Vaeshartelt
soortgroep
Regenwatervijver
Amby
Er wordt een onderscheid gemaakt tussen jaarlijkse monitoring en optionele monitoring door
vrijwilligers en/of onderzoekers (Tabel 1). Door een afweging van kosten en bruikbaarheid voor
afstemming voor beheer, wordt gekozen om voor de gebieden alleen op vegetatietypen en
bijzondere plantensoorten te monitoren.
x
x
Optioneel (vrijwilligers of onderzoekers)
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
Tabel 1: Onderzoeksmethodiek per deelgebied
21
x
x
x
x
x
x
x
x
Vegetatie:
Om de vegetatie in beeld te brengen worden 3 methoden gebruikt. De vegetatietypen worden
bepaald, bijzondere soorten worden gekarteerd en voor sommige gebieden wordt een
soortenlijst opgesteld. Uitgangspunt is voor bijzondere soorten 3 bezoeken per gebied te doen.
Vegetatietypen
Per deelgebied worden verschillende vegetatietypen begrensd, op kaart ingetekend en
beschreven. De typen worden benoemd naar de terminologie van ‘De vegetatie van
Nederland’ naar Schaminée et al. (2010) en Weeda et al. (2000 t/m 2005). Indien de
vegetatietypen in het veld moeilijk ruimtelijk te scheiden zijn en door elkaar groeien, worden per
typen bedekkingspercentages geschat. De vegetatiekaart wordt in de zomer gemaakt, wanneer
de vegetatie tot volle wasdom is (vóór of voldoende lang na maaibeheer en begrazing). Van de
vegetatie worden in de zomer ook foto’s gemaakt. De vegetatietypen geven het beste weer,
hoe de gebieden zich ontwikkelen. Goed ontwikkelde gebieden krijgen bij het beheer prioriteit.
Voor de Hoge Fronten wordt de systematiek gevolgd zoals beschreven in het Jaarverslag Hoge
Fronten 2009, elk jaar wordt 1/5 deel van het gebied gekarteerd. Als marjoleinruigte werden
vegetatietypen benoemd die minimaal uit 30% marjoleinruigte bestaan.
Bijzondere plantensoorten karteren
Een aantal bijzondere soorten wordt gekarteerd. Onder bijzondere soorten verstaan we
aandachtsoorten, Flora- en Faunawetsoorten, Rode lijst soorten (Rode Lijst Floron en Rode lijst
Heuvelland) en woekerplanten. Van de Rode Lijsten worden alleen de planten ingetekend die
onder de categorie 0 t/m 2 (RL Heuvelland) en VN t/m BE (RL Floron) staan. In Tabel 2 zijn de
indelingsklassen gebruikt bij de verspreidingskaartjes weergegeven. Voor de Rode Lijst Floron werd
de Lijst van 2000 van de website van Floron gebruikt. Voor de Rode Lijsten van Heuvelland en
Limburg werd het artikel van Cortenraad J., en Mulder T. (1998) en voor de FFH-planten en de
planten van de Flora-Faunawet het artikel van Ministerie van LNV “Aansluiting bij de richtlijnen”
(2007) gebruikt. Aandachtssoorten zijn soorten die niet onder de boven genoemde categorieën
vallen maar wel om andere redenen belangrijk zijn.
Indeling
aantalsklassen
gebruikt
bij
verspreidingskaartjes
Klasse
aantal exemplaren of bloeistengels
a
1
b
2-5
c
6-25
d
26-50
e
51-500
f
501-5000
g
> 5000
Tabel 2: indeling aantalsklassen
Van de bijzondere soorten worden verspreidingskaartjes gemaakt. Zodat bekend is waar de
soorten groeien, en ook te zien is of soorten zich uitbreiden of minder worden. Deze soorten
zeggen ook iets over de ontwikkeling van de graslanden. Bij beheermaatregelen kan rekening
gehouden worden met bijzondere groeiplaatsen. Voor woekerplanten is ook speciale aandacht
in het beheer.
22
Soortenlijst
Van de Hoge Fronten en het Jekerdalpark wordt ook een soortenlijst bijgehouden.
Muurhagedis
De muurhagedissenpopulatie wordt geteld volgens de systematiek, zoals beschreven in het
jaarverslag Hoge Fronten, 2009. Uitgegaan wordt van 10 bezoeken per jaar. Door de populaties
te monitoren, kan met het beheer ingespeeld worden op populatieontwikkelingen, en kan ook
aan de bel getrokken worden als de populatie kleiner wordt. De muurhagedissenpopulatie wordt
al sinds 1977 gevolgd. Het is belangrijk de langlopende monitoringsreeksen te continueren. In de
Lage Fronten werden in 2015 de muurhagedissen wegens werkzaamheden slechts 2 keer geteld.
Onderzochte gebieden 2015
In 2015 zijn de volgende gebieden gekarteerd: Hoge Fronten, Jekerdalpark.
Hondenlosloopgebied Pietersberg, Regenwatervijver Amby, Bermen: Groene Wig Amby,
Zouwdal, Nazareth west (spoorzijde), Weide Campagne en Vestingwerken: stadsmuren langs de
Maas in Wijck.
De Hoge Fronten worden jaarlijks gedeeltelijk geïnventariseerd. Van de
vestingwerken en de bermen wordt jaarlijks een gedeelte gekarteerd.
23
GEBIEDEN
HOGE FRONTEN
Flora
Jaarlijks wordt een gedeelte van de Hoge Fronten gekarteerd. De opdeling is gebaseerd op een
indeling die gebruikt wordt t.b.v. de schapenbegrazing. In 2015 werd begrazingseenheid 9 voor
het eerst sinds 2010 weer onderzocht (zie Figuur 4). Er komen in het terrein afwisselend
glanshavergraslanden, ruderale ruigtes, marjoleinruigte, struweel en bosjes voor. Van het
floraonderzoek zijn de vegetatiekartering en de kartering van een aantal bijzondere soorten
opgenomen.
Figuur 4: indeling onderzoeksgebiedenbegrazingseenheden Hoge Fronten
24
Vegetatietypen in de Hoge Fronten
De vegetatie in de begrazingseenheid 9 is door het beheer de afgelopen vijf jaar veranderd.
Inmiddels is er geen ruderale ruigte (in Figuur 5, blauw) meer in dit deel van de Hoge Fronten
terug te vinden (zie Figuur 5 en Figuur 6).
Figuur 5: de vegetatie in de begrazingseenheid 9 in de Hoge Fronten in 2010
Figuur 6: de vegetatietypen inde Hoge Fronten in de begrazingseenheid 9 en 2015
25
Legenda vegetatietypenkaart begrazingseenheid 9 Hoge Fronten
G
G1
G2
G3
G4
G5
GLANSHAVERGRASLAND (KLASSE VAN MATIG VOEDSELRIJKE GRASLANDEN; MOLINIOARRHENATHERETEA)
75 % glanshavergrasland met glanshaver, groot streepzaad, wilde marjolein, wikkes, ijle dravik,
scherpe boterbloem, beemdgras, goudhaver, groene bermzegge, kruipende boterbloem, grote
zandkool (op de muur) en koninginnekruid
25% ruigte met distels, brandnetel, kruipertje, haagwinde, dauwbraam, gewone berenklauw,
ijzerhard en gewone smeerwortel
>1% struweel met meidoorn
95% glanshavergrasland met glanshaver, gestreepte witbol, beemdgras, ijle dravik, goudhaver,
zachte dravik, kropaar, rietzwenkgras, ereprijs, beemdkroon, veldlathyrus, witte klaver, wikkes, smalle
weegbree, peen, gewoon duizendblad, gewone berenklauw, geel walstro, gewoon knoopkruid,
gewone rolklaver, groot en klein streepzaad, rode klaver, scherpe boterbloem, ruige zegge,
kruipende boterbloem en heggendoornzaad
1 t/m 5% ruigte met distels, boerenwormkruid, brandnetel, smeerwortel, zuring, kruipertje, Canadese
guldenroede, haagwinde, akkerwinde, beemdooievaarsbek (twee planten) en sint-janskruid
<1% marjoleinruigte met wilde marjolein, dauwbraam
80% glanshavergrasland met glanshaver, beemdgras, ruige zegge, gewoon duizendblad, aardaker,
knoopkruid, kleine pimpernel, grote pimpernel, akkerhoornbloem, brede ereprijs, slangenkruid, geel
walstro, heggendoornzaad, kattendoorn, beemdkroon, kantig hertshooi, heermoes, grote zandkool,
vogelwikke en wilde reseda
10% ruigte met boerenwormkruid, Canadese guldenroede, donderkruid, bijvoet en gewone
smeerwortel
8% marjoleinruigte met wilde marjolein, dauwbraam en sint Janskruid
2% struweel
60% glanshavergrasland met glanshaver, goudhaver, ijle dravik, veldlathyrus en beemdkroon
40% ruigte met brandnetels en dauwbraam
>1% struweel met meidoorn
70% glanshavergrasland met glanshaver, goudhaver, beemdgras, beemdkroon, wikkes en kropaar
30% ruigte met dauwbraam, grote zandkool, zachte dravik en wilde reseda
< 5% struweel met meidoorn
R
NITROFIELE ZOMEN (GALIO-URTICETEA), KLASSE VAN DE RUDERALE GEMEENSCHAPPEN (ARTEMISIETEA)
EN RUDERALE ROMPGEMEENSCHAPPEN
geen ruderale ruigte aanwezig
MR
MR 1
MINIMAAL 30% MARJOLEIN-KLASSE; ASS. VAN DAUWBRAAM EN MARJOLEIN (RUBO-ORIGANETUM)
40% marjoleinruigte met wilde marjolein, dauwbraam, grote zandkool, Canadese guldenroede en
grote brandnetel
40% glanshavergrasland met glanshaver, beemdgras, beemdkroon, aardaker (een plant), kropaar,
geel walstro en Engels raaigras
20% open grond
30% marjoleinruigte met wilde marjolein, smeerwortel, dauwbraam, grote kaardenbol en bijvoet
20% glanshavergrasland met glanshaver en beemdgras
20% bos en struweel met meidoorn en gewone vlier
30% open grond
75% marjoleinruigte met wilde marjolein, smeerwortel, dauwbraam, en bijvoet
5% glanshavergrasland met glanshaver, beemdgras, rood zwenkgras, kropaar, hopklaver,
hoornbloem, rolklaver, struisgras, vogelwikke, geel walstro, beemdkroon, gewoon duizendblad,
donderkruid, sint janskruid en grasklokje
20% open grond met mossen
30% marjoleinruigte met wilde marjolein en peen
70% glanshavergrasland met glanshaver, beemdgras, goudhaver, wikkes, rode klaver, rolklaver,
gewoon duizendblad en veldlathyrus
50% marjoleinruigte met wilde marjolein, dauwbraam, sint Janskruid en smeerwortel
50% glanshavergrasland met glanshaver, goudhaver, peen, gewoon duizendblad, veldlathyrus,
wikkes, echt bitterkruid, geel walstro, ruige zegge, groot streepzaad, beemdkroon en glad walstro
30% marjoleinruigte met wilde marjolein, dauwbraam, smeerwortel en grote zandkool
70% glanshavergrasland met glanshaver, goudhaver, ijle dravik, brede ereprijs, geel walstro, sint
Janskruid en avondkoekoeksbloem
op de muur groeit ruw vergeet-mij-nietje
MR2
MR3
MR4
MR5
MR6
26
B
B1
B2
B3
BOSSEN, KLASSE VAN DE EIKEN- EN BEUKENBOSSEN OP VOEDSELRIJKE GROND (QUERCO-FAGETEA)
Bos met meidoorn, boswilg, gewone vlier, zoete kers, rode kornoelje en hondsroos; dekking 100%,
kruidlaag 0 tot 5%
90% bos met meidoorn, boswilg, gewone vlier en hondsroos
Ondergroei: ijle dravik, dolle kervel, kropaar, klit, raaigras, dauwbraam, glanshaver,
beemdlangbloem, kruipende boterbloem, fluitenkruid, beemdgras, zevenblad en kruipertje; dekking
60% (waarvan 20% ijle dravik)
Bos met populier, meidoorn, boswilg, gewone vlier en hondsroos; dekking 70%
Ondergroei: Wilde marjolein, dauwbraam, grote brandnetel, Engels raaigras , ronde ooievaarsbek
en kropaar
S
S1
STRUWELEN (PRUNO-CRATAEGETUM)
Haag met meidoorn
M
M1
MUURVAREN-KLASSE (ASPLENIETEA TRICHOMANIS)
Muurvegetatie met tripmadam, stengelomvattend havikskruid, viltig hoornbloem, grote zandkool,
vlasbekje, knolsteenbreek, grote bevernel, donderkruid, gewoon duizendblad, grasklokje, klaproos,
melkdistel, schapengras, ronde ooievaarsbek, ijle dravik, wikkes en vlakke dwergmispel, dekking tot
80%
Muurvegetatie met tongvaren, muurvaren, rood zwenkgras, plat beemdgras, Engels raaigras en
grote zandkool; dekking 20%
M2
Foto Hoge Fronten: muren; links muurleeuwenbek, rechts boven tripmadam, rechts midden
dauwbraam met voedselgebrek.
Verspreiding van bedreigde en indicatieve planten in de Hoge Fronten
In totaal zijn in het onderzochte gebied 186 plantensoorten gevonden. Dat zijn 29 soorten meer
als in 2010. Sommige planten zijn verdwenen of niet teruggevonden. Hieronder vallen eenjarige
soorten die open plekken nodig hebben zoals schijfkamille, echte kamille, reukeloze kamille en
27
helaas ook bijzondere planten zoals brede wespenorchis en ruige leeuwentand. Maar er zijn ook
veel plantensoorten bij gekomen of eerder over het hoofd gezien zo als gevlekt hertshooi, grote
pimpernel, beemdooievaarsbek, plat beemdgras, grasklokje met witte bloemen en een rode
klaver met witte bloemen Het kantige hertshooi was al van de Hoge Fronten bekend. Het
gevlekt hertshooi is voor de eerste keer met zekerheid gedetermineerd. De stengel van deze
plant was duidelijk vierkantig, maar zonder vleugeltjes.
Van de gevonden 186 soorten staan 15 planten op de Rode Lijst 2000 Floron, 24 op de Rode Lijst
Heuvelland, 47 soorten op de Rode Lijst Limburg en 7 soorten op de Lijst van de Flora- Faunawet.
10 soorten zijn aangeplant of uit tuinen verspreid. Hieronder vallen onder andere de te bestrijden
woekerplanten. De volgende plantensoorten zijn in een kaart ingetekend:
 Rode Lijst Floron categorie VN t/m BE
 Rode Lijst Heuvelland categorie 0 t/m 2
 Flora- Faunawet
 Woekerplanten
BE
1
2
1
-
+
0
0
1
1
1
GE 2
3
+
2
KW 2
2
KW 2
2
+
2
2
+
+
+
1
-
+
2
1(0
)
1
Woeker- en tuinplanten
2
Flora- Faunawet
BE
+
RL Limburg**
3
1
FFH
RL Heuvelland**
BE
BE
PSN
RL Floron*
Tabel 3: Beschermde planten Hoge Fronten deelgebied 9 in 2015
Latijnse naam
Saxifraga granulata
? Sedum reflexum
Hypericum
maculatum
Veronica austriaca
ssp. Teucrium
Sanguisorba
officinalis
Nederlandse naam Kaart
Figuur 7: Rode Lijst Floron
knolsteenbreek
categorie BE
tripmadam
gevlekt hertshooi
brede ereprijs
Figuur 8: Rode Lijst
grote pimpernel
Heuvelland, cat. 0
t/m 1
BeemdooievaarsGeranium pratense bek
Hieracium
Figuur 9: Rode Lijst
amplexicaule
ssp. stengelomvattend
Heuvelland
speluncarum
havikskruid
categorie 2,
Limburg categorie 0
Lathyrus tuberosus aardaker
t/m 1 en FloraDipsacus fullonium grote kaardebol
Fauna-Wet
Asplenium
scolopendrium
= Phyllitis scolop.
tongvaren
Carex divulsa
groene bermzegge Figuur 10: Rode Lijst
Heuvelland
categorie 2,
Hypericum
Limburg categorie
tetrapterum
kantig hertshooi
0 t/m1
Rhinanthus
Niet terug gevonden
alectorolophus
harige ratelaar
Astragalus
In begrazingseenheid 4
glycyphyllos
wilde hokjespeul
gevonden
28
GE 3
+
3
3 +
NB
(2)
GE 3
GE 3
+
3
NB
(3)
KW
KW
1
Rhinanthus minor
Geranium
rotundifolium
kleine ratelaar
ronde
ooievaarsbek
1
Inula conyzea
donderkruid
1
Poa compressa
Odontites vernus
ssp. serotinus
Ononis spinosa
Myosotis
ramosissima
plat beemdgras
2
2
2
+
3
1
+
+
2
2
2
2
1
2
2
1
2
2
2
3
+
+
+
GE
GE
GE
+
+
+
+
+
+
+
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
*
**
rode ogentroost
kattendoorn
ruw vergeet-mijnietje
Diplotaxis tenuifolia
Plantago media
Sanguisorba minor
Verbena officinalis
Carex flacca
Brachypodium
sylvaticum
Erigeron annuus
Geranium
pyrenaicum
+ Ligustrum vulgare
Picris hieracioides
Valerianella locusta
Origanum vulgare
Campanula
rotundifolia
Campanula
rotundifolia
Agrimonia
eupatoria
Knautia arvensis
Trisetum flavescens
Pimpinella major
Galium verum
Centaurea jacea
Crepis biennis
Arum maculatum
Festuca pratensis
Geum urbanum
Hieracium
sabaudum
Pimpinella saxifraga
Torilis japonica
Vicia sepium
Viola odorata
Melilotus altissima
grote zandkool
ruige weegbree
kleine pimpernel
ijzerhard
zeegroene zegge
boskortsteel
zomerfijnstraal
bermooievaarsbek
gewone liguster
echt bitterkruid
gewone veldsla
wilde marjolein
grasklokje
grasklokje met
witte bloemen
Figuur 11: Rode Lijst Limburg
cat. 1
Figuur 12: Uitgekozen
soorten van de
Rode lijst Limburg
categorie 2
Soorten van de Rode lijst
Limburg categorie 1 en 2,
niet in een kaart ingetekend
Figuur 13: Planten Flora- en
Faunawet
Figuur 14: uitgekozen
gewone agrimonie
planten van de
voormalige PSNbeemdkroon
soorten
goudhaver
Figuur 15: uitgekozen
grote bevernel
planten van de
voormalige PSNgeel walstro
soorten
Rode lijst planten, categorie
knoopkruid
groot streepzaad 3, niet in een kaart
gevlekte aronskelk ingetekend
beemdlangbloem
geel nagelkruid
boshavikskruid
kleine bevernel
heggendoornzaad
heggenwikke
maarts viooltje
goudgele
honingklaver
Rode Lijst Floron: VN = uit Nederland verdwenen, EB = ernstig bedreigd, BE = bedreigd, KW = kwetsbaar, GE = gevoelig
Rode Lijst Heuvelland en Limburg: 0 = vermoedelijk uitgestorven, 1 = met uitsterven bedreigd, 2 = sterk bedreigd, 3 =
bedreigd + plant is aanwezig
29
Onveranderd in aantallen zijn de soorten: kattendoorn, ijzerhard, donderkruid, groene
bermzegge, knolsteenbreek, brede ereprijs, grasklokje, trimadam, stengelomvattend havikskruid,
tongvaren. Toegenomen zijn: wilde marjolein, geel walstro, goudhaver (is massaal toegenomen),
beemdkroon, grote bevernel. En afgenomen zijn: kleine pimpernel, ronde ooievaarsbek en
aardaker. In 2015 werd de brede wespenorchis, Rode ogentroost, harige ratelaar en kleine
ratelaar werden niet meer teruggevonden.
Verder werden in 2015 geïnventariseerd: kantig hertshooi, plat beemdgras, ruige weegbree, grote
bevernel, gevlekt hertshooi en beemdooievaarsbek als soorten die in 2010 nog niet aanwezig zijn
geweest en grote kaardenbol, ruw vergeet-mij-nietje en grote zandkool als soorten die er in 2010
al waren maar niet werden geïnventariseerd. Heggendoornzaad, goudgele honingklaver,
avondkoekoeksbloem, glad walstro, dolle kervel, koninginnekruid, slangenkruid, look zonder look,
gevlekte aronskelk en viltige hoornbloem werden in 2015 niet meer geïnventariseerd.
De verspreiding van de planten is in de onderaan volgende figuren weergegeven (zie Figuur 7
t/m Figuur 15)
Figuur 7: Rode Lijst Floron
30
Figuur 8: Rode Lijst Heuvelland, cat. 0 t/m 1
Figuur 9: Rode Lijst Heuvelland categorie 2, Limburg categorie 0 t/m 1 en Flora-Fauna-Wet
31
Figuur 10: Rode Lijst Heuvelland categorie 2, Limburg categorie 0 t/m1
Figuur 11: Rode Lijst Limburg cat. 1
32
Figuur 12: Rode Lijst Limburg, cat. 2
Figuur 13: Planten Flora- en Faunawet
33
Figuur 14: uitgekozen planten van de voormalige PSN-soorten
Figuur 15: uitgekozen planten van de voormalige PSN-soorten
34
Foto’s Hoge Fronten; links: de goudhaver is van veraf aan zijn gouden kleur te herkennen.
Midden: de bloemen van de zoete kers zijn goed voor allerlei insecten.
Rechts: In de herfst kunnen vogels, mensen en insecten aan de rozenbottels van de meidoorn
genieten.
Invasieve planten in de Hoge Fronten
Dit jaar werden in de Hoge Fronten voor het zevende jaar de duizendknopen bestreden. Hierbij
gaat het om kleine verspreidingsgebieden verspreid door het hele gebied. De grote locatie werd
in 2015 voor het vijfde jaar bestreden. Op de kleine locaties werd nog maar 1 plant gevonden.
Het grotere gebied is met 2- 5% begroeid met duizendknopen, maar is wel kleiner geworden in
omvang. Aan de rand van dit gebied zijn nog ca. 25 losse exemplaren gevonden. In 2015 werden
naast de chemische bestrijding ook nog planten uitgestoken worden. Op de oude grote
groeilocatie groeiden in 2015 zelfs ratelaar. In deelgebied 9 staan geen invasieve planten.
Fauna
Muurhagedissenpopulatie
In de periode maart tot en met november werd de populatie muurhagedissen door medewerkers
en vrijwilligers van CNME geïnventariseerd. Dit gebeurde volgens de gebruikelijke telmethode (zie
voor beschrijving jaarverslag Hoge Fronten 2009). De gegevens zijn verwerkt in figuur 16, waarin
de populatieontwikkeling vanaf 1977 is weergegeven.
35
800
700
600
500
juveniel
400
subadult
300
adult
200
100
2015
2013
2011
2009
2007
2005
2003
2001
1999
1997
1995
1993
1991
1989
1987
1985
1983
1981
1979
1977
0
Figuur 16: aantal muurhagedissen in de Hoge Fronten 1977-2015
In 2015 is de totale populatie in de Hoge Fronten gestegen t.o.v. 2014. De totale populatie werd
geschat op 684 dieren, bestaande uit (sub) adulten en juvenielen. Dit is het hoogste aantal ooit
geschat. Het aantal adulten (109) is gedaald (18%). Het aantal subadulten (258) is 200% hoger
t.o.v. 2014 en er werden 317 juvenielen geboren (32% meer als vorig jaar). 2015 was een zeer
warm en zeer zonnig jaar. Hoewel de wintermaanden januari en februari vrij zacht waren, was de
lente vrij koel. Na een vrij warme zomer ging de herfst koud van start. Maar de herfst eindigde met
een extreem zachte novembermaand en december is sinds het begin van de regelmatige
temperatuurwaarnemingen in 1706 met afstand nog nooit zo zacht geweest. Met een landelijk
gemiddeld aantal zonuren van 1894 zonuren is 2015 een zeer zonnig jaar. In 2015 is er slechts één
ijsdag geweest (bron: www.knmi.nl)
Overige reptielen en amfibieën
In 2015 zijn door verschillende onderzoekers nog amfibieën- en reptielenwaarnemingen gedaan.
Hierbij
werden
dezelfde
soorten
als
in
voorgaande
jaren
waargenomen,
nl.
alpenwatersalamander, kleine watersalamander, gewone pad, bruine kikker, groene kikker,
vroedmeesterpad en hazelworm.
Overige diersoorten
In 2015 werden bijzonderheden waargenomen, zoals de streepblokspanner (bron:
waarneming.nl). Bijzonder waren ook weer de aanwezige vossenfamilies, die door vele bezoekers
bewonderd konden worden.
36
JEKERDALPARK
Het Jekerdalpark is een parkgebied langs de Jeker. Het loopt van de Natuurtuinen (Drabbelstraat
7) tot aan de Prins Bisschopssingel. Het bestaat vooral uit graslanden. Er zijn twee verschillende
typen graslanden: matig voedselrijke glanshavergraslanden en droge graslanden (zie Figuur 17).
Het grootste deel bestaat uit bloemrijke glanshavergraslanden met veel knoopkruid, groot
streepzaad, gewone margriet en rode klaver. Deze worden één tot twee keer per jaar gemaaid,
zodat de vegetatie mooi tot bloei komt en hoger dan heuphoog kan werden. Hier werden niet
alle stukken in één keer gemaaid maar er werd afwisselend in kleinere percelen gemaaid,
waardoor de dieren, die op een hoge vegetatie aangewezen zijn, kunnen overleven. Op vier
plekken bevinden zich droge, schrale graslanden met een lage en bijzondere vegetatie (zie
Figuur 20) waar vooral kleine klaversoorten zoals kleine klaver, hopklaver en liggende klaver
groeien. Hier staan ook bijzondere planten als gevlekte orchis, klavervreter, bevertjes, gewone
vleugeltjesbloem en geelhartje. Naast deze planten groeit hier ook veel mos. In 2011 werd op het
gedeelte Lombok zaad van de orchideeëntuin in het Gerendal uitgezaaid. Het resultaat was, dat
er in 2013 al 6 planten van de gevlekte orchis en vele exemplaren van klavervreter opdoken. In
2015 werden er zelfs 11 planten van de gevlekte orchis geteld. In de herfst van 2013 werd ook
zaad van de orchideeëntuin op het middelste droge grasland van de categorie DG2 (zie Figuur
20) opgebracht. In 2015 werden in dit gedeelte echter geen orchideeën gezien, maar wel
klavervreter, bevertjes en geelhartje. Op andere plekken werd ook zaadgoed opgebracht
hetgeen voor meer soorten zoals echte koekoeksbloem, gulden sleutelbloem, slanke
sleutelbloem, ijzerhard, zachte haver en wilde marjolein zorgde. Ook werden er circa 120
bloembolletjes van
De Warande (http://www.sterkebollen.nl/) uitgeplant. Dit gebeurde
voornamelijk onder de struwelen S4 en S5. Hieronder vallen bijvoorbeeld holwortel, lelietje-vandalen, daslook, gele anemoon en bosanemoon. Deze komen hopelijk in 2016 tot bloei. In totaal is
de vegetatie in het Jekerdalpark weer iets minder ruig geworden (zie Figuur 17 en Figuur 18). Het
bos B1 is erg dichtgegroeid, zodat het op vele plekken onmogelijk is om er doorheen te komen.
De vegetatie staat op deze plekken hoger dan 2 meter en wordt gedomineerd door brandnetels
en bramen. Dit gedeelte is afgesloten voor publiek en daarmee een rustige plek voor das en
bever, waarvan sporen aanwezig zijn.
37
De vegetatietypen in het Jekerdalpark
Figuur 17: Vegetatietypen in het Jekerdalpark 2015
Figuur 18: Vegetatietypen in het Jekerdalpark 2013
38
Legenda van de vegetatietypen in het Jekerdalpark
G
G1
G2
G3
G4
G5
G6
G7
G8
G9
R
R1
R2
GLANSHAVERGRASLAND (KLASSE VAN MATIG VOEDSELRIJKE GRASLANDEN; MOLINIOARRHENATHERETEA)
90% glanshavergrasland met gewone paardenbloem en smalle weegbree (samen 30%) zoals met
groot streepzaad, gestreepte witbol, kruipende boterbloem, scherpe boterbloem, glanshaver,
Griekse alant, rode ogentroost, knoopkruid, klaver, heelblaadjes en wikkes (minder ruderaal
geworden)
10% ruderale ruigte met gewone berenklauw, gewone smeerwortel, akkerdistel en brandnetel
99% glanshavergrasland met glanshaver, beemdgras, gestreepte witbol, rood zwenkgras, dravik,
kropaar, groot streepzaad, knoopkruid, glad walstro, scherpe boterbloem, kruipende boterbloem,
knolboterbloem, harige ratelaar, kleine ratelaar, rode klaver, smalle wikke, smalle weegbree, kleine
klaver, witte klaver, slipbladige ooievaarsbek, madeliefje, gewone hoornbloem, gewone
paardenbloem, hopklaver, gewone margriet, vertakte leeuwentand, ruige leeuwentand, vierzadige
wikke en gewoon biggenkruid
1% ruderale ruigte met boerenwormkruid, smeerwortel, veldzuring, akkerdistel, grote brandnetel,
heermoes, peen, berenklauw en gewoon duizendblad
Hoogte van de vegetatie tot 150 cm
> 1% struweel met wilgen en els
aanplanting bomen
ondergroei:
95% glanshavergrasland met gestreepte witbol, glanshaver, beemdgras, harige ratelaar, kleine
ratelaar, ringelwikke, wikkes, timoteegras, hopklaver, kruipende boterbloem, rietgras, rietzwenkgras,
klaver, rolklaver, oranje havikskruid en smalle weegbree
5% ruderale ruigte met bijvoet, peen, luzerne, boerenwormkruid, smeerwortel, zeegroene rus,
heelblaadjes, zuring, heermoes, Canadese guldenroede, rode ogentroost, middelste teunisbloem,
akkerwinde, grote kaardenbol en klein hoefblad
95% glanshavergrasland met gestreepte witbol, glanshaver, brede wespenorchis, beemdgras, groot
streepzaad, gulden sleutelbloem, harige ratelaar, kleine ratelaar en smalle weegbree
5% ruderale ruigte met distels wilde cichorei, klein hoefblad, vlasbekje, echte kamille, peen, gewone
berenklauw en boerenwormkruid
65% glanshavergrasland met glanshaver, beemdgras en kropaar
30% ruderale ruigte met grote brandnetel, smeerwortel, kleefkruid, zuring, klit, gewone berenklauw,
grote- en kleine kaardenbol
5% struweel met wilgen, esdoorn, ruwe berk, populier, es en rode kornoelje
99% glanshavergrasland met ruw beemdgras, gestreepte witbol, kruipende boterbloem, glanshaver,
Engels raaigras, klaver, wikkes, dravik en rietgras
1% ruderale ruigte met zilverschoon, zuring en brandnetel
100% gazon met beemdgras en witte klaver
Hoogstamboomgaard met kersen
ondergroei:
80% glanshavergrasland met gestreepte witbol, smalle weegbree, ruw beemdgras, rode klaver,
madeliefje, witte klaver, groot streepzaad, zachte dravik, timoteegras, knoopkruid, veldlathyrus,
struisgras, Engels raaigras, Italiaans raaigras, gewone rolklaver, slipbladige ooievaarsbek, veldzuring,
paardenbloem, scherpe boterbloem, gewoon duizendblad, veldereprijs, klein hoefblad en
Jacobskruiskruid
20% ruderale ruigte met berenklauw, gewoon duizendblad, hoornbloem, geel nagelkruid en peen
Zoals G8 maar met bonte wikke, liggende klaver, vertakte leeuwentand, gewoon biggenkruid,
paarse dovenetel, grote ereprijs, harige ratelaar, kleine ratelaar, kluwenhoornbloem, luzerne,
koninginnekruid, schapenzuring, knoopkruid en kweek
NITROFIELE ZOMEN (GALIO-URTICETEA), KLASSE VAN DE RUDERALE GEMEENSCHAPPEN (ARTEMISIETEA)
EN RUDERALE ROMPGEMEENSCHAPPEN
70% ruderale ruigte met grote brandnetel, gewone berenklauw, peen, gewone engelwortel ,
akkerdistel, zuring, bijvoet, boerenwormkruid, koninginnekruid, Canadese guldenroede, bosandoorn,
kleefkruid, klein hoefblad, spinazie, echte kamille, paarse dovenetel, gevlekte dovenetel, vlasbekje
en moerasspirea
30% glanshavergrasland met glanshaver, gestreepte witbol, smalle weegbree, groot streepzaad,
brede lathyrus en harige ratelaar
> 1% struweel met wilgen en hop
100% ruderale ruigte met kleefkruid, hertsmunt, grote brandnetel, akkerdistel en smeerwortel
39
R3
R4
NR
NR1
NR2
NR3
DG
DG1
DG2
DG3
B
B1
75% ruderale ruigte met wederik, harig wilgeroosje, boerenwormkruid, Canadese guldenroede,
kleefkruid, grote brandnetel, bijvoet, koninginnekruid, zevenblad en dauwbraam
20% glanshavergrasland met gestreepte witbol, ruw beemdgras en glanshaver
5% struweel met schietwilg
55% brandnetelruigte met grote brandnetel, smeerwortel, akkerdistel, peen, koninginnekruid,
Canadese guldenroede, kleine veldkers, zuring en kleefkruid
40% glanshavergrasland met glanshaver, gestreepte witbol, groot streepzaad, klaver en smalle
weegbree
5% oevervegetatie met grote lisdodde, gewone engelwortel, wolfspoot, hondsdraf, helmkruid,
rietgras en grote lisdodde
STROOISELRUIGTEN OP VOCHTIGE, VOETSELRIJKE STANDPLAATSEN (KLASSE VAN DE NATTE
STROOISELRUIGTEN (CONVOLVULO-FILIPENDULETEA), MOERASSPIREA-VERBOND (FILIPENDULION)
100% strooiselruigte met grote brandnetel, haagwinde, rietgras, watermuur, reuzenbalsemien,
mannagras, grote kattenstaart, wolfspoot, pitrus, harig wilgeroosje, melkdistels, blaartrekkende
boterbloem, perzikkruid, ruw beemdgras, echt riet, gewoon speenkruid, zwart tandzaad, ganzevoet,
glanshaver, gestreepte witbol, zuring, kleefkruid, heelblaadjes en wilgen
85% strooiselruigte (langs de oever van de Jeker) met gewone smeerwortel, brandnetel,
engelwortel, kleefkruid, harig wilgeroosje, gele waterkers, akkerkers, Canadese guldenroede,
wolfspoot, koninginnekruid, boerenwormkruid, berenklauw, rietgras, beekpunge en watermuur
15% struweel met wilgen, elzen, rode kornoelje, esdoorn, witte abeel en zomereik
<1% glanshavergrasland met glanshaver
100% strooiselruigte (op de eilanden) met grote brandnetel, rietgras, haagwinde, watermuur, pitrus,
harig wilgeroosje, melkdistels, watermuur, zuring, gewoon speenkruid en blaartrekkende boterbloem
10 tot 60% struiken met wilgen en witte abeel
DROOG GRASLAND, ROMPGEMEENSCHAP VAN DE KLASSE VAN MATIG VOEDSELRIJKE GRASLANDEN;
MOLINIO-ARRHENATHERETEA)
80% droog grasland (Lombok beneden) met harige en kleine ratelaar, gestreepte witbol,
schapengras, rood zwenkgras, hopklaver, kleine klaver, gewone hoornbloem, knoopkruid, groot
streepzaad, bevertjes, geelhartje, gewone veldbies, ruige weegbree, oranje havikskruid,
weidehavikskruid, gewoon reukgras, paardenbloem, zeegroene zegge, ruige zegge, timoteegras,
smalle weegbree, gewone vleugeltjesbloem, gevlekte orchis en klavervreter
Hoogte van de vegetatie tot 25 cm
15% open grond en mossen
5% struweel met jonge wilgen, dat zich over het hele DG1 verspreid.
85% droog grasland (Natuurtuinen beneden) met harige ratelaar, kleine ratelaar, gestreepte witbol,
schapengras, rood zwenkgras, hoornbloem, gewone margriet, hopklaver, gewone hoornbloem,
groot streepzaad, goudhaver, kleine klaver, bevertjes, geelhartje, klavervreter, hopklaver, rolklaver
en knoopkruid
10% open grond en mossen
5% ruderale ruigte met boerenwormkruid
Hoogte van de vegetatie in DG2 tot 90 cm
90% droog grasland (Bejaardenhuis beneden) met gestreepte witbol, schapengras, rood zwenkgras,
harige ratelaar, kleine ratelaar, rode klaver, hopklaver, groot streepzaad, goudhaver, knoopkruid,
smalle weegbree, hoornbloem, perzikkruid, gewone margriet, bevertjes en oranje havikskruid
5% open grond en mossen
5% ruderale ruigte met boerenwormkruid , peen en berenklauw
< 1% struweel met els en wilgen
BOSSEN, KLASSE VAN DE EIKEN- EN BEUKENBOSSEN OP VOEDSELRIJKE GROND (QUERCO-FAGETEA)
100% Bos met wilgen, witte abeel, els en ruwe berk: dekking: 70-100%
Beverburcht, vossenhol
Ondergroei: grote brandnetel, Robertskruid, geel nagelkruid, Canadese guldenroede, klein
hoefblad, struisgras, vijfvingerkruid, kleefkruid, engelwortel, smalle weegbree, kruipende boterbloem,
koninginnekruid, kweek, gevlekte dovenetel, bitterzoet, dolle kervel, zevenblad, bonte gele
dovenetel, gevlekt longkruid (tuinplant), look-zonder-look, heggenrank, bosvergeet-mij-nietje
(tuinplant), vlinderstruik, gevlekte aronskelk, dagkoekoeksbloem, bosrank, wollige sneeuwbal,
stinkende gouwe, tuinbingelkruid, smeerwortel, mannetjesvaren, ruw beemdgras, gewoon
sneeuwklokje, bijvoet, gewone braam, heggendoornzaad, klimop, heggenrank, gewone
berenklauw en gewone hennepnetel; dekking 10-100%, (tot 2 m hoog.)
Struiklaag: eenstijlige meidoorn, vlier, es, Gelderse roos, hazelaar, rode kornoelje, okkernoot en
jonge bomen; dekking tot 100%
40
S
S1
S2
S3
S4
S5
S6
STRUWEEL
40% struweel met verschillenden wilgen, witte abeel en ruwe berk (Salicetea purpureae)
60% glanshavergrasland met glanshaver, gestreepte witbol, beemdgras en smalle weegbree
100% haag met Spaanse aak (niet toe te wijzen aan een bepaalde klasse)
100% struweel met eenstijlige meidoorn, vlier, els, es en hop (Pruno-Crataegetum)
100% ruderale Bosrandvegetatie met brandnetel, berenklauw en bijvoet
100% struweel met eenstijlige meidoorn, vlier, es, Gelderse roos, Boswilg, hazelaar, haagbeuk,
Spaanse aak, rode kornoelje en ruwe berk (Pruno-Crataegetum)
Ondergroei met heermoes, brandnetel, akkerdistel, bijvoet, klimop, zuring, heggendoornzaad en
brede wespenorchis; dekking: 10-100%
60% struweel met eenstijlige meidoorn, vlier, es, Gelderse roos, hazelaar, haagbeuk, wilgen,
sleedoorn, liguster, zomereik, Spaanse aak en rode kornoelje (Pruno-Crataegetum)
Ondergroei met glanshaver, ijle dravik, hondsdraf, kleefkruid, grote brandnetel, heermoes, geel
nagelkruid, klimopereprijs en brede wespenorchis
100% struweel met es, hazelaar, Spaanse aak, zomereik, rode kornoelje, esdoorn en vederesdoorn
(Pruno-Fraxinetum)
Ondergroei met klimop en grote brandnetel; dekking: < 5%
Foto’s Jekerdalpark: Het Jekerdalpark heeft veel te bieden: een afwisseling van graslanden,
oevers en bossen.
Beschermde planten in het Jekerdalpark
In het Jekerdalpark werden in 2015 in totaal 205 plantensoorten gevonden. Dat zijn 33 soorten
meer dan in 2013. Hieronder vallen onder anderen vierzadige wikke, gewone vleugeltjesbloem,
gewoon sneeuwklokje, slanke sleutelbloem en gulden sleutelbloem. Van de 205 planten staan 11
soorten op de Rode lijst Floron, 26 op de Rode lijst heuvelland, 43 op de Rode lijst Limburg, 5 op de
lijst van de Flora-Fauna-Wet en 16 soorten verwilderde tuinplanten. De volgende soorten zijn toe
genomen: klavervreter, harige ratelaar en oranje havikskruid. Weidehavikskruid, bonte wikke en
kaardenbol zijn onveranderd in aantal. De brede wespenorchis werd in het bos B1 niet terug
gevonden. Dit bosje is erg dicht gegroeid. Het kan dat niet meer genoeg plek en licht voor de
brede wespenorchis over was. Van de gevlekte orchis werden 2013 6 planten en 2015 11 planten
gevonden. De reuzenberenklauw en de Japanse/ Sachalinse duizendknoop zijn niet duidelijk
minder geworden. De reuzenbalsemien werd in 2015 niet gezien maar dat betekent niet, dat hij
helemaal verdwenen is. Verder werden de goudhaver en kleine ratelaar in 2013 niet
geïnventariseerd. De paarse morgenster, muskuskaasjeskruid en hazenpootje werden in 2015 niet
gezien.
41
BE
GE
KW
KW
KW
2
1
1
1
2
1
1
0
2
2
2
2
2
2
2
2
3
3
1
2
2
2
1
2
Tuinplanten
Flora. -Faunawet
RL Limburg**
FFH
RL Heuvelland**
RL Floron*
Tabel 4: Beschermde planten in het Jekerdalpark
+
2
2
2
+
+
?
Latijnse naam
Orobanche minor
Hieracium caespitosum
Viburnum lantana
Vicia tetrasperma
Polygala vulgaris
Dactylorhiza maculata ssp.
maculata
Rhinanthus alectorolophus
Galanthus nivalis
Hieracium aurantiacum
Hypericum tetrapterum
Pulmonaria officinalis
Salix fragilis
Vicia villosa
Primula veris
Dipsacus fullonium
Epipactis helleborine
Primula elatior
+
+
+
2 +
Niet in kaart ingetekend:
GE 3
1
Rhinanthus minor
KW 3
1
Briza media
KW 3
1
Linum catharticum
3
1
Carex flacca
3
1
Mycelis muralis
NB
1
Silene vulgaris
NB
(2)
1
Dipsacus pilosus
1
Geranium pyrenaicum
GE 3
2
Odontites vernus ssp. serotinus
2
Agrimonia procera
Helictotrichon pubescens = Avena
NB
2
pubescenszachte haver
2
Erigeron annuus
2
+ Ligustrum vulgare
2
+ Myosotis sylvatica tuinvorm
2
Picris hieracioides
2
Verbena officinalis
te bestrijden planten
+ Fallopia japonica/sacchalinense
+ Heracleum mantegazzianum
42
Nederlandse naam
klavervreter
weidehavikskruid
wollige sneeuwbal
vierzadige wikke
gewone vleugeltjesbloem
gevlekte orchis
harige ratelaar
gewoon sneeuwklokje
oranje havikskruid
kantig hertshooi
gevlekt longkruid
kraakwilg
bonte wikke
gulden sleutelbloem
grote kaardebol
brede wespenorchis
slanke sleutelbloem
kleine ratelaar
bevertjes
geelhartje
Zeegroene zegge
muursla
blaassilene
kleine kaardebol
bermooievaarsbek
rode ogentroost
welriekende agrimonie
zachte haver
zomerfijnstraal
gewone liguster
bosvergeet-mij-nietje
echt bitterkruid
ijzerhard
Japanse/Sachalinse
duizendknoop
reuzenberenklauw
+ Impatiens glandulifera
Planten die niet terug werden gevonden:
1
0
? Tragopogon porrifolius
2
2
Malva mosschata
2
Trifolium arvense
*
**
x
reuzenbalsemien
paarse morgenster
muskuskaasjeskruid
hazenpootje
Rode Lijst Floron: VN = uit Nederland verdwenen, EB = ernstig bedreigd, BE = bedreigd, KW = kwetsbaar, GE = gevoelig
Rode Lijst Heuvelland en Limburg: 0 = vermoedelijk uitgestorven, 1 = met uitsterven bedreigd, 2 = sterk bedreigd, 3 =
bedreigd
plant is aanwezig
Figuur 19: Beschermde planten in het Jekerdalpark: soorten van de Rode lijst Floron en de Rode
lijst Heuvelland categorie 1
43
Figuur 20: Beschermde planten in het Jekerdalpark: soorten van de Rode lijst Heuvelland
categorie 2
Figuur 21: Beschermde planten in het Jekerdalpark: soorten van de Rode lijst Heuvelland
categorie 2
44
Figuur 22: Beschermde planten in het Jekerdalpark: soorten Flora-Fauna-Wet
Figuur 23: Invasieve planten in het Jekerdalpark
45
Foto’s Jekerdalpark: In het Grasland DG1 en DG2 groeien mooie planten. De vegetatie is hier
slechts zo hoog als een wandelschoen. Planten: links boven klavervreter, links beneden gevlekte
orchis, rechts boven geelhartje, rechts midden bevertjes, rechts beneden vleugeltjesbloem.
Fauna
In 2015 werden waren er wederom bijzondere vlindersoorten aanwezig in het park, zoals vele
klaverblauwtjes, kaasjeskruiddikkopje en een staartblauwtje (bron: waarneming.nl). Aan de rand
van het park aan de Bisschopssingel werd de zeldzame iepenpage gesignaleerd.
Foto’s Jekerdalpark dieren: links valse witje, rups van een zuringuil op brandnetel, rechts hout van
een bever om geknaagd.
REGENWATERVIJVER AMBY
Bij de regenwatervijver in Amby werd de afgelopen jaren gewerkt. Het hondenlosloopgebied
werd opnieuw ingericht met een nieuw hek eromheen. En er werd een voet- en fietspad
aangelegd. Verder is natuurlijk het UWC-terrein ontwikkeld. En in het park is de vijver
uitgebaggerd. De grote populieren zijn geringd en er heeft nieuwe aanplant plaatsgevonden.
Waar zich in 2013 nog ruderale ruigten met ruderale planten, eenjarige planten en opengrond
bevonden staan nu de glanshavergraslanden G3b en G4 (zie Figuur 24). Op G3b groeide in 2013
46
en redelijk hoog aantal planten van reuzenberenklauw. Nu staan er nog maar een paar planten
(zie Figuur 23). Vergeleken met de periode voor 2013 is het areaal bossen en ruigtes verminderd,
door de werkzaamheden. De graslanden, de oevervegetatie en de bossen zijn echter niet
duidelijk veranderd in karakter t.o.v. 2013. De bossen bestaan uit vloedbossen en gewone bossen.
Figuur 24: Vegetatietypen van het natuurgebied bij de regenwatervijver in Amby
Legenda van de vegetatietypen in het natuurgebied rond om de regenwatervijver in Amby
G
G1
G2
G3a
G3b
GLANSHAVERGRASLAND (KLASSE VAN MATIG VOEDSELRIJKE GRASLANDEN (MOLINIOARRHENATHERETEA (ARRHENATHERUM ELATIORIS))
95% glanshavergrasland met gestreepte witbol, ruw beemdgras, knoopkruid, veldsalie, rode klaver,
goudhaver, geel walstro, wikken, gewone rolklaver, grote pimpernel, groot streepzaad, harige
ratelaar, bevertjes en beemdooievaarsbek
5% ruderale ruigte met smeerwortel, boerenwormkruid, peen, akkerdistel en gewone berenklauw
100% glanshavergrasland met gestreepte witbol, ruw beemdgras, glanshaver, groot streepzaad en
smalle wikke
95% glanshavergrasland met kropaar, glanshaver, Engels raaigras, gestreepte witbol, ruw
beemdgras, zachte dravik, grote vossenstaart, scherpe boterbloem, vogelwikke, knoopkruid, harige
ratelaar, hoornbloem, ringelwikke en rode klaver
5% ruderale ruigte met klit, smeerwortel, boerenwormkruid, gewone berenklauw, fluitenkruid en
grote brandnetel
30 % bomen: zomereik en linde
95% glanshavergrasland met kropaar, glanshaver, Engels raaigras, gestreepte witbol, ruw
beemdgras, zachte dravik, grote vossenstaart, scherpe boterbloem, hondsdraf, knoopkruid, wikkes,
klein streepzaad, rode klaver, kleine klaver en witte klaver
47
G4
G5
R
R1
R2
R3
R4
R5
R6
R7
OE
OE1
5% ruderale ruigte met klit, distels, zuring, kruipende boterbloem, smalle weegbree, gewone
berenklauw, reuzenberenklauw, peen, gewone hennepnetel, look-zonder-look, grote brandnetel,
bijvoet, braam, zachte ooievaarsbek en gewone duivenkervel
90% glanshavergrasland met kropaar, gestreepte witbol, ruw beemdgras, raaigras, grote
vossenstaart en scherpe boterbloem
10% ruderale ruigte met klit, zuring, grote brandnetel, kleine veldkers, kruipende boterbloem,
gewone berenklauw, fluitenkruid en geel nagelkruid
gedeeltelijk struweel langs het oever met els, witte abeel, vlier, sneeuwbal, rode kornoelje, hazelaar
en es
90% glanshavergrasland met kropaar beemdkroon, harige ratelaar, glanshaver, rood zwenkgras,
gestreepte witbol, scherpe boterbloem, knoopkruid, veldlathyrus, wikkes, klaver en smalle weegbree
10% ruderale ruigte met klit, gewone berenklauw, fluitenkruid, hondsdraf en distels
NITROFIELE ZOMEN (GALIO-URTICETEA), KLASSE VAN DE RUDERALE GEMEENSCHAPPEN (ARTEMISIETEA)
EN RUDERALE ROMPGEMEENSCHAPPEN
(nu G3b)
(nu in G4)
90% ruderale ruigte met klit, zuring, braam fluitenkruid, kleefkruid, gewone berenklauw, grote
brandnetel, gewone duivenkervel, look-zonder-look, melkdistel, distels, geel nagelkruid en brede
wespenorchis
10% glanshavergrasland met kropaar, grote vossenstaart, scherpe boterbloem, kruipende
boterbloem en ruw beemdgras
< 5% struweel en jonge bomen
90% ruderale ruigte met klit, grote brandnetel, zuring, braam geel nagelkruid, kleefkruid gewone
hennepnetel, look-zonder-look, bosandoorn en dolle kervel
10% glanshavergrasland met kropaar, straatgras en kruipende boterbloem
< 1% witte abeel jong en andere jonge bomen
Aanplant hazelaar (schouderhoog)
< 1% witte abeel: deze zijn in 2012 geringd
Ondergroei: 100% brandnetelruigte
60% ruderale ruigte met geel nagelkruid, basterdwederik, gewone hennepnetel, klit, bloedzuring,
harig wilgenroosje en aardpeer
40% glanshavergrasland met beemdgras, raaigras en kruipende boterbloem
< 1% jonge essen
100% ruderale ruigte met zuring, klein hoefblad, slangenkruid, pitrus en kruipende boterbloem
VOEDSELRIJK MOERAS- OF OEVERBEGROEIINGEN MET GROTE GRASACHTIGE PLANTEN EN
MOERASPLANTEN; RIET-KLASSE (PHRAGMITETEA)
Oevervegetatie met moeraszegge, gele lis, pitrus, lisdodde, watermunt, echt riet, waterpest en klein
kroos
NR
STROOISELRUIGTEN OP VOCHTIGE, VOETSELRIJKE STANDPLAATSEN (KLASSE VAN DE NATTE
STROOISELRUIGTEN (CONVOLVULO-FILIPENDULETEA), MOERASSPIREA-VERBOND (FILIPENDULION)
NR1
70% strooiselruigten met grote brandnetel, echt riet, moerasspirea en grote vossenstaart
30% open grond
Boomlaag: els, okkernoot, esdoorn, prunus, eik en jonge witte abeel; dekking: 10%
B
B1
BOSSEN, KLASSE VAN DE EIKEN- EN BEUKENBOSSEN OP VOEDSELRIJKE GROND (QUERCO-FAGETEA)
Bos met witte abeel, esdoorn, wilgen, rode kornoelje, hazelaar, es, els en Spaanse aak (Alno-Padion)
Ondergroei: veel geel nagelkruid, braam, pitrus, gevlekte dovenetel en bonte gele dovenetel
Bos met esdoorn, hazelaar, es, haagbeuk, vlier, eenstijlige meidoorn en beuk; dekking: 100%;
(rompgemeenschap van de Querco-Fagetea)
Ondergroei: geel nagelkruid, kleefkruid, look-zonder-look, gewone berenklauw, gewone
hennepnetel, zevenblad, brede wespenorchis, boskortsteel, speenkruid, klimop, kleefkruid,
klimopereprijs en bieslook.
Aan tuinplanten groeien hier: daslook, gewoon sneeuwklokje, blauwe druifjes, oosterse sterhyacint,
gevlekt longkruid
Eikenbos met eiken en jonge bomenaanplant; dekking: 70%; (Fago-Quercetum)
Ondergroei: geel nagelkruid, grote brandnetel, braam, kropaar, look-zonder-look, gewone
hennepnetel, kruipende boterbloem, groot streepzaad, pitrus en klit; dekking: 100%
Essenbos met jonge essen, met beuk, vlier (jong), rode kornoelje en witte abeel; de witte abeel werd
in 2012 geringd; dekking: < 50%; (Pruno-Fraxinetum)
B2
B3
B4
48
B5
B6
B7
B8
B
VB1
VB2
VB3
VB4
S
S1
Ondergroei: kropaar, kleefkruid, look-zonder-look, gewone hennepnetel, zuring, geel nagelkruid en
grote vossenstaart; dekking: 95%
Essen-esdoornbos met es, esdoorn en beuk ; dekking: 50-100%; (Pruno-Fraxinetum)
struiklaag: vier, rode kornoelje, es (jong) en esdoorn (jong), dekking 50%
Ondergroei: geel nagelkruid, speenkruid en daslook dekking: 20%
Essenbos met essen en wilgen; dekking: 80%; (Pruno-Fraxinetum)
Ondergroei: geel nagelkruid, gewone berenklauw, kleefkruid, grote brandnetel, es (jong), Spaanse
aak (jong) en esdoorn (jong); dekking: 90%
Bos met zomereik, esdoorn, els, wilgen en witte abeel; de witte abeel werd in 2012 geringd, een
witte abeel in 2015 nog uitgelopen; dekking: 50%; (rompgemeenschap)
Ondergroei: es (jong) en esdoorn (jong), eenstijlige meidoorn, hazelaar, rode kornoelje, geel
nagelkruid, kleefkruid, look-zonder-look en grote brandnetel; dekking: 5-70%, struiklaag deels tot
100%
Hakhoutbos met Hazelaar, haagbeuk, esdoorn en wilgen; dekking: 100%; (Stellario-Carpinetum)
Ondergroei: klimopereprijs, kleefkruid, geel nagelkruid, esdoorn (jong) en donkersporig bosviooltje
(vier planten, RL-Limburg 2); dekking: 40%
KLASSE VAN WILGEN-VLOEDBOSSEN EN STRUWELEN (SALICETEA PURPUREAE)
Wilgen-elzen-vloedbos met wilgen, els en wollige sneeuwbal; dekking: 100%
Geen ondergroei
Wilgenvloedbos met wilgen
Wilgenvloedbos met wilgen en rode kornoelje; dekking; 70%
Ondergroei: echt riet, moeraszegge, kropaar, geel nagelkruid, grote brandnetel, boskortsteel,
eenstijlige meidoorn, es (jong), braam, els (jong), roos, pitrus, rode kornoelje en Gelderse roos
Wilgen-elzen-vloedbos met wilgen, els, witte abeel (jong), esdoorn, es en Gelderse roos; dekking:
100%
Ondergroei: geel nagelkruid, braam; dekking: 20%
STRUWEEL
Struweel met rode kornoelje, vlier, Spaanse aak, roos, wilde kardinaalsmuts, Japanse haagliguster,
zoete kers en es (rompgemeenschap)
Ondergroei: klimop, grote brandnetel, ijle dravik, kropaar e n geel nagelkruid
Bijzondere plantensoorten
In totaal werden er 7 plantensoorten in een kaart ingetekend (zie Tabel 5 en
Figuur 25). Daslook staat op de lijst van de Flora-Fauna-Wet en gevlekt longkruid staat op de Rode
lijst Heuvelland en Limburg. Deze twee soorten zijn tuinplanten, en niet oorspronkelijk op deze plek
wildgroeiende planten. Ook groeien er exemplaren van de reuzenberenklauw. Deze soort werd in
de afgelopen jaren goed bestreden. In 2013 stond deze soort hier nog massaal, in 2015 stonden
er nog maar een paar planten. Vroeger was het bestrijden van deze soort in dit gebied moeilijk
omdat het aangrenzende perk helemaal volstond met reuzenberenklauw, dit gebied is inmiddels
opnieuw ingericht en er staan nauwelijks reuzenbereklauwen meer. In het natuurgebied heeft
niet alleen de beheerteam van CNME iets tegen de reuzenberenklauw gedaan, maar ook
bewoners uit de buurt hebben regelmatig planten uitgestoken. De harige ratelaar is nu ook op
twee verdere plekken opgedoken. En de brede wespenorchis heeft zich goed kunnen uitbreiden.
49
GE
KW
2
3
3
1(0)
Woekerplanten
Flora. Faunawet
RL Limburg**
FFH
RL
Heuvelland**
RL Floron*
Tabel 5: beschermde planten rondom de regenwatervijver in Amby in 2015
+
Latijnse naam
Trisetum flavescens
Origanum vulgare
Rhinanthus alectorolophus
Allium ursinum
Briza media
Epipactis helleborine
Pulmonaria officinalis
Nederlandse naam
Goudhaver
wilde marjolein
harige ratelaar
Daslook
Bevertjes
brede wespenorchis
gevlekt longkruid
+
Heracleum mantegazzianum
Reuzenberenklauw
+
+
KW
3
1
+
2
1
Woekerplanten
In 2013 wel maar in 2015 niet meer gevonden
BE 1
+
Campanula patula
KW 1
1
Salvia pratensis
Vicia tetrasperma ssp.
1
tetrasperma
2
2
Malva mosschata
*
**
+
Weideklokje
Veldsalie
vierzadige wikke
Muskuskaasjeskruid
Rode Lijst Floron: VN = uit Nederland verdwenen, EB = ernstig bedreigd, BE = bedreigd, KW = kwetsbaar, GE = gevoelig
Rode Lijst Heuvelland en Limburg: 0 = vermoedelijk uitgestorven, 1 = met uitsterven bedreigd, 2 = sterk bedreigd, 3 =
bedreigd
plant is aanwezig
50
Figuur 25: Bijzondere planten rondom de regenwatervijver in Amby in 2015
Foto: Bij de regenwatervijver werd
een nieuw pad aangelegd dat in
een fietspad buiten, en een voetpad
binnen het hondenlosloopgebied is
opgedeeld.
51
Foto: Bij de regenwatervijver van Amby zijn planten uit verschillende vegetatietypen te vinden:
boven links riet, boven midden pinksterbloem, boven rechts Prunus sp., links midden hondsdraf,
onder links paddenstoel, onder tweede van links speenkruid, onder tweede van rechts
zevenblad, onder rechts gele lis.
52
De witte abelen werden een paar jaar
geleden geringd om ze te laten afsterven. Er
zit nog steeds enige groeikracht in de
bomen.
Fauna
Foto: In de regenwatervijver leven verschillende dieren. Hier broeden meerkoet (foto’s links) en
zwaan (foto’s rechts). Ook de geelbuikschildpad is inmiddels hier te vinden (foto links beneden).
53
NAZARETH SPOORZIJDE (WEST)
In 2013 bestond het hele gebied uit glanshavergraslanden en natuurlijk uit de oevervegetatie
langs de beek. In 2014 en 2015 werden er nieuwe paden aangelegd en een groot gedeelte van
het gebied was een bouwplaats. Daardoor is een groot gedeelte tijdelijk in een ruderale ruigte
veranderd (zie Figuur 26). In het gebied staan het hele jaar door 2 Gallowayrunderen.
Figuur 26: Vegetatietypen Nazareth spoorzijde (west)
Legenda van de vegetatietypen in Nazareth spoorzijde (west)
G
G1
G2
G
G3
GLANSHAVERGRASLAND (KLASSE VAN MATIG VOEDSELRIJKE GRASLANDEN (MOLINIOARRHENATHERETEA (ARRHENATHERUM ELATIORIS))
= R2 (in 2015)
95% glanshavergrasland met glanshaver, ruw beemdgras, gestreepte witbol, rode klaver, groot
streepzaad, scherpe boterbloem, kruipende boterbloem, knoopkruid, echt bitterkruid en Vogelwikke
5% ruderale ruigte met veel peen zoals met smalle weegbree, brandnetel, hoornbloem, zuring,
heermoes, gewone berenklauw, boerenwormkruid, hertsmunt, hop, Canadese guldenroede,
Jakobskruiskruid, heelblaadjes, koninginnekruid en rode ogentroost
< 1% Bomen/struweel met wilgen, es, roos, ruwe berk en eenstijlige meidoorn
VOEDSELARME TOT MATIG VOEDSELRIJKE MOERASSEN OP ORGANISCH SUBSTRAAT MET KLEINE ZEGGEN
(KLASSE VAN KLEINE ZEGGEN; PARVOCARICETEA)
90% glanshavergrasland met vossenstart, duinriet, zeegroene rus, biezenknoppen, zomprus, kweek,
bloedzuring, ruw beemdgras, gestreepte witbol, zeegroene rus, Scherpe en kruipende boterbloem,
ruige zegge, valse voszegge, gewone bermzegge, vierzadige wikke, witte klaver, kleine ratelaar,
hertshooi, rode klaver en smalle weegbree
10% ruderale ruigte met boerenwormkruid, heermoes en akkerdistel
54
G4
75% glanshavergrasland met glanshaver, ruw beemdgras, gestreepte witbol, rode klaver, groot
streepzaad, scherpe boterbloem, kruipende boterbloem, knoopkruid, echt bitterkruid en Vogelwikke
25% ruderale ruigte met braam, bijvoet, zuring, gewone berenklauw en boerenwormkruid
R
NITROFIELE ZOMEN (GALIO-URTICETEA), KLASSE VAN DE RUDERALE GEMEENSCHAPPEN (ARTEMISIETEA)
EN RUDERALE ROMPGEMEENSCHAPPEN
R1
70% ruderale ruigte met klein hoefblad, peen, heermoes, zuring, Jakobskruiskruid, bijvoet, distels,
vergeet-mij-nietje, boerenwormkruid, koninginnekruid, Canadese guldenroede, haagwinde, echte
kamille, greppelrus, valse kamille, kale jonker, basterdwederik, Canadese fijnstraal, rode ogentroost
en grote kaardenbol
5% glanshavergrasland met groot streepzaad, gestreepte witbol, wikkes, knoopkruid, smalle
weegbree, beemdkroon, echt bitterkruid, heelblaadjes, rode klaver en witte klaver
25% open grond
50-80% ruderale ruigte met grote brandnetel peen, distels, perzikkruid, smeerwortel, klit, zuring,
krulzuring, kompassla, ganzenvoet, Jacobskruiskruid, boerenwormkruid, herik, melkdistel, klein
glaskruid, spinazie, smalle weegbree, Europese hanenpoot, valse en echte kamille, harig knopkruid,
gewoon herderstasje, groot kaasjeskruid, tuinbingelkruid, waterkers, gewoon varkensgras,
biggenkruid en mariadistel (een plant)
20-50% glanshavergrasland met glanshaver, ruw beemdgras, klaver, boterbloem, kropaar, wikkes,
knoopkruid en heelblaadjes
< 1% Bomen/struweel met wilgen en es
eerder G1, nu duidelijk ruderaler doordat er werkzaamheden hebben plaats gevonden
R2
OE
VOEDSELRIJK MOERAS- OF OEVERBEGROEIINGEN MET GROTE GRASACHTIGE PLANTEN EN
MOERASPLANTEN; RIET-KLASSE (PHRAGMITETEA)
Oevervegetatie met gele lis, moerasvergeet-mij-nietje, blaartrekkende boterbloem, beekpunge,
liesgras, zuring, watermunt, moerasspirea, zwart tandzaad, kleine watereppe, helmkruid, kompassla,
ruige zegge, gewone hennepnetel en distels
De sloot werd in 2015 opgeschoond
OE1
Beschermde planten in Nazareth spoorzijde (west)
Van Nazareth (spoorzijde) werden 6 plantensoorten in een kaart ingetekend (zie Tabel 6 en Figuur
27). In 2013 groeide er van deze soorten alleen maar de kleine ratelaar.
2
2
GE
*
**
+
1
3
1
Tuinplanten
Flora. -Faunawet
RL Limburg**
FFH
RL Floron*
RL Heuvelland**
Tabel 6: beschermde planten in Nazareth spoorzijde (west)
2
2
2
0
1
+
+
+
Latijnse naam
Berula erecta
Carex otrubae
Dipsacus fullonium
Parietaria judaica
Rhinanthus minor
Vicia tetrasperma
Nederlandse naam
kleine watereppe
valse voszegge
grote kaardebol
klein glaskruid
kleine ratelaar
vierzadige wikke
Rode Lijst Floron: VN = uit Nederland verdwenen, EB = ernstig bedreigd, BE = bedreigd, KW = kwetsbaar, GE = gevoelig
Rode Lijst Heuvelland en Limburg: 0 = vermoedelijk uitgestorven, 1 = met uitsterven bedreigd, 2 = sterk bedreigd, 3 =
bedreigd
plant is aanwezig
55
Figuur 27: Bijzondere planten Nazareth spoorzijde
Foto: als je de vegetatie vanuit de zicht van een kat bekijkt heb je soms het gevoel in een heel
ander land te zijn. Links boven watermunt, links onder knopkruid, rechts een trein
56
Foto’s: Links: In 2015 vonden werkzaamheden in het gebied plaats. Daardoor is de vegetatie
gedeeltelijk gestoord zo dat ze in 2015 redelijk ruderaal was. Midden: greppels worden
regelmatig schoon gemaakt, anders groeien ze met de tijd dicht. Rechts: het gebied werd met
Galloways beheerd.
WEIDE CAMPAGNE
Weide Campagne is een hondenlosloopgebied in de wijk Campagne. Er zijn graslanden en
struwelen te vinden (zie Figuur 28). De honden mogen enkel op de graslanden, maar niet in de
struweelgedeelten lopen. In het langgerekte struweel (S1) leven dassen. In het struweel S4 staan
een paar hemelbomen. De hemelboom behoort tot de invasieve planten. Hij komt van oorsprong
uit China. Deze boom groei vrij snel en verspreidt zich goed waardoor hij inheemse planten kan
verdringen. Hij geeft ook een soort vergif aan zijn omgeving af wat een negatieve invloed op
inheemse planten en insecten heeft.
De vegetatietypen in Weide Campagne
Figuur 28: de vegetatietypen Weide Campagne
57
Legenda van de vegetatietypen in Weide Campagne
G
G1
G2
G3
R
R1
R2
R3
R4
B
B1
B2
S
S1
S2
S3
S4
GLANSHAVERGRASLAND (KLASSE VAN MATIG VOEDSELRIJKE GRASLANDEN (MOLINIOARRHENATHERETEA (ARRHENATHERUM ELATIORIS))
95% glanshavergrasland met heggenwikke, gestreepte witbol, goudhaver, ruw beemdgras, wilde
marjolein, knoopkruid, beemdkroon, bosooievaarsbek, beemdooievaarsbek, avondkoekoeksbloem,
glad walstro, harige ratelaar, vierzadige wikke, vertakte leeuwentand en veldlathyrus
5% ruderale ruigte met grote brandnetel, braam, gewone berenklauw, sint-janskruid,
boerenwormkruid, klit, distels, akkerwinde en struisgras
net als G1 maar 100% glanshavergrasland en met harige ratelaar, geel walstro en veel
avondkoekoeksbloem
< 1% ruderale ruigte
net als G1 maar 90% glanshavergrasland en met smalle wikke in plaats van de vergeten wikke
10% ruderale ruigte vooral met grote brandnetel en braam
(minder ruderaal)
NITROFIELE ZOMEN (GALIO-URTICETEA), KLASSE VAN DE RUDERALE GEMEENSCHAPPEN (ARTEMISIETEA)
EN RUDERALE ROMPGEMEENSCHAPPEN
50% ruderale ruigte met braam en reuzenberenklauw
50% glanshavergrasland zo als in G1
nu in G1
80-100% ruderale ruigte met grote brandnetel, gewone berenklauw, klit, zuring, draadereprijs en
reuzenberenklauw (drie planten)
0-20% glanshavergrasland met straatgras, kropaar, gestreepte witbol, beemdgras en struisgras
75% ruderale ruigte met braam, jonge struiken, bijvoet, grote ereprijs, bosrank, rode kornoelje,
akkervergeet-mij-nietje, grote brandnetel, distels en dagkoekoeksbloem
5% open grond
20% glanshavergrasland met kropaar, gewone paardenbloem, madeliefje en avondkoekoeksbloem
BOSSEN, KLASSE VAN DE EIKEN- EN BEUKENBOSSEN OP VOEDSELRIJKE GROND (QUERCO-FAGETEA)
Bomen met 40% dekking (geen toewijzing tot een klasse)
Ondergroei: 100% dekking: met
50% glanshavergrasland met ruw beemdgras, gestreepte witbol, glanshaver, kruipende boterbloem
en kropaar
50% ruderale ruigte met veel gewone berenklauw en weinig klitten en grote brandnetels
Bos met esdoorn en els; dekking: 75%; (Alno-Padion)
Ondergroei net als R4
STRUWELEN (PRUNO-CRATAEGETUM)
40% struweel met jonge sleedoorn
Ondergroei: 90% glanshavergrasland en 10% ruderale ruigte met gewone berenklauw, veldlathyrus,
glanshaver en heggenwikke
(minder ruderaal)
Taxushaag (geen toewijzing tot een klasse) >> deze is eind 2015 verwijderd
Struweel/bos met es, prunus sp., okkernoot, eenstijlige meidoorn, gladde iep, hazelaar, rode
kornoelje, bosrank, esdoorn, wilgen en vlier
Ondergroei: grote brandnetel, braam, kleefkruid , glanshaver, ijle dravik, dagkoekoeksbloem,
heggenrank, kompassla en kropaar; dekking: 0-100%
Struweel/bos met wilde kamperfoelie, braam, vlier, klimop, kardinaalsmuts, bosrank, Noorse esdoorn,
hazelaar, rode kornoelje, roos, eik, zoete kers, iep en hemelboom
brandnetel, kleefkruid, gewone berenklauw, bijvoet en vergeet-mij-nietje (tuinvariatie)
Beschermde planten en woekerplanten in Weide Campagne
Het aantal bijzondere plantensoorten is duidelijk toegenomen. In 2013 werden kleine ratelaar,
wilde marjolein en beemdkroon geïnventariseerd. Beemdkroon werd 2015 niet meer op de kaart
ingetekend omdat deze soort niet onder de in categorie 0 t/m een van de Rode lijst van Floron of
Heuvelland en ook niet op de Lijst van de Flora-Fauna-Wet 2007 staat. Aan Rode-lijst-soorten zijn in
2015 vierzadige wikke en beemdooievaarsbek erbij gekomen (zie Tabel 7 en Figuur 29). De wilde
58
marjolein neemt in 2015 een duidelijk grotere ruimte in dan in 2013. De reuzenberenklauw is iets
afgenomen door de bestrijdingsmaatregelen. In 2015 is maaigoed uit de orchideeëntuin in het
Gerendal verspreid in het gebied.
Tuinplanten
Flora. -Faunawet
RL Limburg**
FFH
RL Heuvelland**
RL Floron*
Tabel 7: Beschermde planten Weide Campagne
Beschermde planten
1
1
3
+
KW 2
1(0)
1
Latijnse naam
Nederlandse naam
Geranium pratense
Origanum vulgare
Rhinanthus alectorolophus
Vicia tetrasperma
beemdooievaarsbek
wilde marjolein
harige ratelaar
vierzadige wikke
Ailanthus altissima
Heracleum
mantegazzianum
hemelboom
Woekerplanten
+
+
*
**
+
reuzenberenklauw
Rode Lijst Floron: VN = uit Nederland verdwenen, EB = ernstig bedreigd, BE = bedreigd, KW = kwetsbaar, GE = gevoelig
Rode Lijst Heuvelland en Limburg: 0 = vermoedelijk uitgestorven, 1 = met uitsterven bedreigd, 2 = sterk bedreigd, 3 =
bedreigd
plant is aanwezig
59
Figuur 29: beschermde planten en woekerplanten Weide Campagne
Foto’s: ook als het grasland op het eerste oog gewoon groen uitziet bloeien hier wel veel
bloemen. Links: beemdooievaarsbek, rechts: avondkoekoeksbloem.
60
ZOUWDAL
Het Zouwdal is een langgerekt gebied met een struweel en smalle graslanden (zie Figuur 30). Het
ligt
tussen
akkers
en
werd
aantal
jaren
geleden
aangelegd
als
een
natuurcompensatiemaatregel. In het eerste jaar stonden er vooral pionierplanten maar inmiddels
groeien hier negen planten die geïnventariseerd worden en op de kaart ingetekend zijn (zie
Figuur 31).
De vegetatietypen in het Zouwdal
Figuur 30: de vegetatietypen in het Zouwdal
Legenda van de vegetatietypen in het Zouwdal
G
G1
G2
G3
GLANSHAVERGRASLAND (KLASSE VAN MATIG VOEDSELRIJKE GRASLANDEN (MOLINIOARRHENATHERETEA (ARRHENATHERUM ELATIORIS))
90% glanshavergrasland met ruw beemdgras, zachte dravik, Italiaans raaigras, Engels raaigras,
gewone paardenbloem, rode klaver, witte klaver, vierzadige wikke, kleine klaver, slipbladige
ooievaarsbek, weidehavikskruid en liggend hertshooi; deels met oranje havikskruid zoals met kleine
en harige ratelaar, aardbeiganzerik
10% ruderale ruigte met smeerwortel, grote brandnetel, distels, peen, sint-janskruid, basterdwederik,
gewone berenklauw, perzikkruid en hazenpootje
(in G1 naast R1: aardbeiganzerik (RL Limburg 2)
90% glanshavergrasland met rood zwenkgras, schapengras, ringelwikke, liggende klaver, gewone
hoornbloem, gewoon langbaardgras, vertakte leeuwentand kleine klaver, liggend klaver, vierzadige
wikke, hazenpootje en gewoon biggenkruid
> 1% ruderale ruigte met distels, boerenwormkruid, bijvoet, basterdwederik en veldereprijs
langs de greppelhellingen en deels tussen de greppel en het struweel
61
G4
G5
G6
G7
G8
R
R1
R2
R3
R4
R5
60% glanshavergrasland met Italiaans raaigras, ijle dravik, ruw beemdgras, vierzadige wikke,
vogelwikke, ringelwikke, gestreepte witbol, rode klaver, liggende klaver, hopklaver, Engels raaigras
en smalle weegbree
10% ruderale ruigte met basterdwederik, melkdistel, distels, peen, leeuwenklauw, hoornbloem,
klaproos, zomerfijnstraal, bijvoet, bezemkruiskruid, boerenwormkruid, smeerwortel, kleine veldkers,
ooievaarsbek, wilde marjolein, liggend hertshooi, akker-vergeet-mij-nietje, klein kruiskruid, gewoon
langbaardgras, echte kamille, ereprijs en perzikkruid; aan het noordoosteinde van het gebied met
knolsteenbreek
30% open grond met mossen
(Het driekleurig viooltje is verdwenen)
noordwestkant (zuidwesthelling) van de greppels (zie R5): 35% glanshavergrasland met Italiaans
raaigras en ijle dravik; 40% ruderale ruigte met liggend hertshooi, basterdwederik, akkerdistel, peen,
hoornbloem, klaproos en echte kamille; 25% open grond met mossen
95% kniehoog glanshavergrasland vooral met gestreepte witbol, liggende klaver, smalle weegbree,
beemdgras, ringelwikke, rode klaver en witte klaver. Verder met rood zwenkgras, schapengras,
Italiaans raaigras, vierzadige wikke, weidehavikskruid , gewoon biggenkruid, klein streepzaad,
fioringras, gewone rolklaver en kleine klaver
5% ruderale ruigte met distels, perzikkruid, basterdwederik, peen en echte kamille
Gedeeltelijk domineert de gestreepte witbol (Rompgemeenschap: gestreepte witbol)
R5 langs de greppel met hazenpootje
95% net als in G1 maar met vierzadige wikke, gewoon langbaardgras en beemdlangbloem
5% struweel met meidoorn, Spaanse aak, wilgen, vlier, mispel, kers en sleedoorn zo als met harig
wilgeroosje in de ondergroei
<1% ruderale ruigte net als in G1
80% glanshavergrasland met witte klaver, gestreepte witbol, kleine klaver, schapengras en gewoon
langbaardgras
15% open grond met mossen
5% ruderale ruigte met bijvoet, hoornbloem en gewone berenklauw
nu in G1
60% glanshavergrasland met glanshaver, kropaar, straatgras, Italiaans raaigras, smalle weegbree,
klaver, wikkes, kruipende boterbloem , kleine klaver, rolklaver en gewone paardenbloem
40% ruderale ruigte met klit, bijvoet, zuring, klein hoefblad, distels, brandnetel en grote teunisbloem
NITROFIELE ZOMEN (GALIO-URTICETEA), KLASSE VAN DE RUDERALE GEMEENSCHAPPEN (ARTEMISIETEA)
EN RUDERALE ROMPGEMEENSCHAPPEN
40% ruderale ruigte met veel smalle wikke en vierzadige wikke so als met kleine klaver, hazenpootje,
basterdwederik, vogelwikke, liggende klaver, boerenwormkruid, vertakte leeuwentand, akkerdistel,
peen, hoornbloem, klaproos en echte kamille
25% open grond met mossen
35% glanshavergrasland met Italiaans raaigras en ijle dravik
tegenover van R3: veel grote teunisbloem, Sint-janskruid, kleine klaver en ringelwikke
80% ruderale ruigte met akkerdistel, Japanse/Sachalinse duizendknoop, grote brandnetel en braam
20% met glanshaver, ijle dravik, kropaar en heggenwikke
gedeeltelijk slechts 10% ruderaal
55% open grond met mossen
10% ruderale ruigte met veel heermoes zo als met peen
35% glanshavergrasland met glanshaver, kropaar, ruw beemdgras, wikkes, rode klaver en zachte
dravik
5% struweel met wilgen
(meer open grond maar minder ruderaal)
30% open grond
70% glanshavergrasland met glanshaver, kropaar, straatgras, Italiaans raaigras, smalle weegbree,
witte klaver, kruipende boterbloem en gewone paardenbloem
> 1% ruderale ruigte met klit
(minder open grond en minder ruderaal)
A: noordwestkant (zuidoosthelling) van de greppels:
70% glanshavergrasland met kleine klaver, liggende klaver, rode klaver, smalle weegbree,
zomerfijnstraal, hazenpootje, wikkes, gestreepte witbol en langbaardgras
5% ruderale ruigte met basterdwederik, akkerdistel, speerdistel, peen, hoornbloem, klaproos, echte
kamille, gewone reigersbek, ringelwikke en leeuwenklauw
25% open grond met mossen
ook langs de zuidoosthelling van de greppels in G3 maar daar met liggend hertshooi
> 1% struweel met wilgen en rode kornoelje
62
B: zuidoostkant (noordwesthelling) van de greppels:
55% glanshavergrasland met glanshaver, kropaar, ruw beemdgras, gestreepte witbol en zachte
dravik
40% open grond met mossen
5% ruderale ruigte met akkerdistel, perzikkruid, hoornbloem, heermoes en bijvoet
OE
PIONIERGEMEENSCHAPPEN OP VOEDSELRIJKE, DROOGVALLENDE OEVERS EN RUDERALE, VOEDSELRIJKE
STANDPLAATSEN, TANDZAAD-KLASSE (BIDENTETEA TRIPARTITAE)
50% Pioniergemeenschappen op droogvallende grond met fioringras, gewone waterbies en jonge
wilgen
OE1
S
S1
STRUWELEN (PRUNO-CRATAEGETUM)
100% struweel met meidoorn, wilgen, haagliguster, Spaanse aak, roos, els, mispel, Gelderse roos,
lijsterbes, sleedoorn, es, zoete kers, hazelaar, eik, vlier, vlinderstruik, hulst (jong, niet ingeplant) en
linde
Ondergroei: grote brandnetel, dauwbraam, basterdwederik, distels, ruw beemdgras, kropaar,
smeerwortel, schijnaardbei, gewone berenklauw, en bijvoet
Beschermde planten en woekerplanten in het Zouwdal
In 2013 werden in het Zouwdal al 7 beschermde planten gevonden en op de kaart
ingetekend. In 2015 waren het 9 soorten (zie Tabel 8 en Figuur 31). Het driekleurig viooltje is
verdwenen. Het is een een- tot tweejarig kruid en is daardoor op open plekken
aangewezen. Knolsteenbreek, wilde marjolein en hazenpootje zijn erbij gekomen.
De Japanse duizendknoop is afgenomen, als gevolg van de gerichte bestrijding.
Beschermde planten
2
2
2
2
3
KW
2
1(0)
GE
3
1
BE
3
2
2
1
Tuinplanten
Flora. -Faunawet
RL Limburg**
FFH
RL Heuvelland**
RL Floron*
Tabel 8: Beschermde planten in het Zouwdal
+
Latijnse naam
Nederlandse naam
Hieracium aurantiacum
Hypericum tetrapterum
Origanum vulgare
Rhinanthus alectorolophus
Rhinanthus minor
Saxifraga granulata
Trifolium arvense
Vicia tetrasperma
oranje havikskruid
kantig hertshooi
wilde marjolein
harige ratelaar
kleine ratelaar
knolsteenbreek
hazenpootje
vierzadige wikke
woekerplanten
+
*
**
+
Fallopia japonica en/of F.
sacchalinense
Japanse/ Sachalinse
duizendknoop
Rode Lijst Floron: VN = uit Nederland verdwenen, EB = ernstig bedreigd, BE = bedreigd, KW = kwetsbaar, GE = gevoelig
Rode Lijst Heuvelland en Limburg: 0 = vermoedelijk uitgestorven, 1 = met uitsterven bedreigd, 2 = sterk bedreigd, 3 =
bedreigd
plant is aanwezig
63
Figuur 31: beschermde planten in het Zouwdal
Foto’s: in de greppels groeien veel kleine, eenjarige plantensoorten en mossen
64
Foto’s: Het struweel biedt veel voedsel en bescherming voor wilde dieren.
NATUURTRANSFERIUM EN HONDENLOSLOOPGEBIED PIETERSBERG
Het hondenlosloopgebied op de Pietersberg en een gedeelte van het terrein rondom de
parkeerplaats (Transferium) wordt sinds 2014 ecologisch beheerd door het CNME. Hiertoe
behoren graslanden, een wateropvangbekken, een klein struweelachtig bosje en het droog
kalkgrasland op het Transferium, hier is in 2014 al maaisel verspreid uit de orchideeëntuin in het
Gerendal. In het Grasland G11 (bij Chalet Bergrust) werd in 2015 zaaigoed van de ‘Cruydt-Hoeck’
uitgezaaid. In de steenkorf werden in opdracht van gemeente Maastricht begin 2015 22
verschillende plantensoorten geplant (zie Tabel 9). Door de droogte in het voorjaar is er een deel
va de planten dood gegaan. Vervolgens is er nog een aantal extra planten ingebracht. In
september is bekeken welke planten nog aanwezig waren.
65
Tabel 9: Planten die op schanskorven op de Pietersberg werden ingeplant
Latijnse naam
Erysimum cheiri
Sedum reflexum
Arabis hirsuta subsp.
sagittata
Hieracium murorum
Centranthus ruber
Cymbalaria muralis
Sedum dasyphylum
Poa compressa
Sedum album
Polypodium
interjectum
Campanula
poscharskyana
Sempervivum
tectorum
Origanum vulgare
Hieracium pilosella
Clinopodium
menthifolium
Echium vulgare
Sedum telephium
(o.a. subsp.
maximum)
Sedum acre
Sedum spurium
sedum cepaea
Veronica austriaca
ssp. teucrium
Pseudofumaria
lutea
Asplenium
scolopendrium
Nederlandse naam
muurbloem
tripmadam
pijlscheefkelk
Aantal planten in
Aantal planten september teruggevonden
10
1
12
12
8
0
muurhavikskruid
rode spoorbloem
muurleeuwenbek
sierlijk vetkruid
plat beemdgras
wit vetkruid
brede eikvaren
6
6
4
10
12
6
6
0
1
0
6
0
4
0
muurklokje
10
0
huislook
4
2
wilde marjolein
10
muizenoor
bergsteentijm
10
8
meerdere (minimaal 6
maximaal 25)
0
1
slangenkruid
hemelsteutel
5
?
3
4
muurpeper
Roze vetkruid
?
?
omgebogen
vetkruid
brede ereprijs (uit
de tuin van het
Natuurhistorisch
Museum Maastricht)
gele helbloem (uit
de tuin van het
Natuurhistorisch
Museum Maastricht)
tongvaren uit de
tuin van het
Natuurhistorisch
Museum Maastricht
?
6
1
meerdere (minimaal 2
maximaal 6)
meerdere (minimaal 2
maximaal 6)
6
2
2
4
4
66
De vegetatietypen in het hondenlosloopgebied en het Natuurtransferium op de Pietersberg
In het door CNME beheerde gebied op de Pietersberg zijn vooral graslanden te vinden. Er staan
vijf verschillende typen van grasland: 1) bloemrijke graslanden met veel glanshaver, 2)
glanshavergraslanden met bijna geen bloemen, 3) bloemenarme Engels-raaigras-graslanden, 4)
natte, voedselarme graslanden en 5) droge voedselarme graslanden. In de bloemrijke
graslanden (b.v. G1, G11 en G6) zijn onder andere knoopkruid, ratelaar, klaver, groot streepzaad
en wikkes te vinden. In de natte, voedselarme graslanden (b.v. G15, G16 en G17) staan onder
andere verschillende kleine klaversoorten, rietzwenkgras, rode ogentroost, struisgras en klein
hoefblad. Op het droge, voedselarme grasland (G8) groeien soorten als Engels raaigras
knolboterbloem, veldlathyrus, wikkes, verschillende klaversoorten en harige ratelaar
Klaversoorten kunnen goed op voedselarme plekken groeien omdat ze in hun wortels bacteriën
hebben die de stikstof uit de lucht kunnen veranderen in een vorm van stikstof die door planten
gemakkelijk kan worden opgenomen. Op deze manier “bemesten” ze niet alleen voor zichzelf
maar ook voor ander planten de grond. Het is te verwachten dat vegetatietypen op de plekken
met veel klaversoorten met de tijd nog zullen veranderen.
Figuur 32: de vegetatietypen in het hondenlosloopgebied en het natuurtransferium Pietersberg
67
Legenda van de vegetatietypen in het hondenlosloopgebied en het natuurtransferium op de
Pietersberg
G
GLANSHAVERGRASLAND (KLASSE VAN MATIG VOEDSELRIJKE GRASLANDEN; MOLINIOARRHENATHERETEA)
G1
70 % glanshavergrasland met glanshaver, beemdgras, harige ratelaar, hopklaver, groot streepzaad,
wikkes, rietzwenkgras, Engels raaigras, Canadese fijnstraal, kweek en rolklaver
25% ruigte met peen, boerenwormkruid, distels, haagwinde, gewone berenklauw, grote kaardenbol,
luzerne en Canadese guldenroede
60% glanshavergrasland met Engels raaigras, beemdgras, harige ratelaar, witte klaver, zachte
dravik, wikkes en kleine bevernel
40% ruigte met klein hoefblad, grote kaardenbol, Canadese guldenroede en zwarte toorts
80% open grond met mossen
15% glanshavergrasland met glanshaver, Engels raaigras, hopklaver, witte klaver en harige ratelaar
5% ruigte met bijvoet, zuring en Europese hanenpoot
> 1% struweel met vlinderstruik en wilgen
95% glanshavergrasland met glanshaver, Engels raaigras, hopklaver, wilde reseda, veldlathyrus, bont
kroonkruid, paardenbloem, groot streepzaad, boterbloem, harige ratelaar, beemdgras, kleine
klaver, wikkes, rolklaver, rood zwenkgras, madeliefje, knoopkruid, beemdkroon, gewoon
biggenkruid, gestreepte witbol, gewone margriet, liggende klaver, rode klaver, grote zandkool,
wilde marjolein en ijle dravik
5% ruigte met haagwinde, klein hoefblad, smeerwortel, luzerne, ooievaarsbek, vijfvingerkruid, peen
en koninginnekruid
> 1% struweel met meidoorn, roos en sleedoorn
95% glanshavergrasland met Engels raaigras, beemdgras, gestreepte witbol, goudhaver, harige
ratelaar, knoopkruid, groot streepzaad, liggende klaver en boterbloem
5% ruigte met melkdistel, zuring en ooievaarsbek
95% glanshavergrasland met Engels raaigras, Italiaans raaigras, beemdgras, glanshaver, gestreepte
witbol, harige ratelaar en groot streepzaad, deels met veel knoopkruid en rode klaver
5% ruigte met melkdistel, zuring en luzerne
> 5% Struweel/bomen met robinia
90% glanshavergrasland met veel Engels raaigras en met ruige leeuwentand, vogelwikke, hopklaver
en wikkes
5% ruigte met melkdistel, grote brandnetel, kompassla, bijvoet, gewoon duizendblad, distels,
barbarakruid, vijfvingerkruid en klein hoefblad
5% open grond met mossen
20% open grond met mossen
75% glanshavergrasland met veel Engels raaigras en met gestreepte witbol, kruipende boterbloem,
knolboterbloem, veldlathyrus, groot streepzaad, wikkes, vertakte leeuwentand, kropaar, rode klaver,
witte klaver, kleine klaver, hoornbloem, gele morgenster en beemdkroon en kleine en harige
ratelaar
5% ruigte met melkdistel, distels, klein hoefblad, gewone berenklauw, zuring, vlasbekje, zwarte toorts,
vlinderstruik en Canadese fijnstraal
net als G8 maar met planten wilde marjolein, muurbloem, slangenkruid, brede ereprijs, bergsteentijm
en spoorbloem
100% glanshavergrasland met
80% klaver (rode, kleine, witte en hopklaver ) en
10% ander glanshavergraslandsoorten zo als glanshaver, gestreepte witbol, rolklaver, knoopkruid ,
harige ratelaar en kleine ratelaar
70% glanshavergrasland met struisgras, beemdgras, raaigras en klavers
30% ruderale ruigte met gewoon herderstasje, zuring, paardenbloem, melganzevoet, paarse
dovenetel, Europese hanenpoot, kruipertje en distels
70% glanshavergrasland met glanshaver, raaigras, gestreepte witbol, knoopkruid, witte klaver, rode
klaver, boterbloem, hopklaver, wikkes en grote ratelaar
30% ruderale ruigte met zuring, dauwbraam, klit, gewone berenklauw, luzerne en distels
In dit perk werd in 2015 zaaigoed van de ‘Cruydt-Hoeck’ uitgezaaid.
95% glanshavergrasland met gestreepte witbol, glanshaver, beemdgras, knoopkruid, wikkes,
rolklaver, veldlathyrus, zachte haver, rood zwenkgras, grote vossenstaart, harige ratelaar,
goudhaver, beemdkroon, kantig hertshooi, kraailook, geel walstro en gewone ereprijs
(rompgemeenschap van de gestreepte witbol)
5% ruderale ruigte met zuring, peen, gewone berenklauw en fluitenkruid
G2
G3
G4
G5
G6
G7
G8
G8b
G9
G10
G11
G12
68
G13
95% glanshavergrasland met veel glanshaver en gestreepte witbol, verder met heel weinig
knoopkruid, kropaar, wikkes, knolboterbloem en gewone ereprijs (nog weinig bloemen)
5% ruderale ruigte met grote brandnetel, distels, bijvoet, witte dovenetel, zuring, peen, gewone
berenklauw en fluitenkruid
G14
100% glanshavergrasland met veel Engels raaigras, witte klaver en smalle weegbree; verder met
zachte dravik, straatgras, kropaar, beemdgras, boterbloem en rode klaver
< 1% ruderale ruigte met zuring
G15
100% glanshavergrasland met glanshaver, beemdgras, kruipende boterbloem, knolboterbloem ,
hoornbloem, zachte haver, kropaar, knoopkruid, gestreepte witbol, struisgras, beemdkroon, wikkes,
veldlathyrus en kamgras
De vegetatie is slechts kniehoog
< 1% ruderale ruigte met zuring en kattendoorn
G16
50% glanshavergrasland met rode klaver, rood zwenkgras, kleine klaver, hopklaver, liggende klaver,
rolklaver, witte klaver, struisgras, beemdgras, wilde marjolein en raaigras
20% open grond met mossen
30% ruderale ruigte met zuring, grote weegbree, rode ogentroost en klein hoefblad
G17
95% glanshavergrasland met glanshaver, rode klaver, kleine klaver, witte klaver kropaar, gestreepte
witbol, beemdgras, groot streepzaad, paardenbloem, rolklaver, kruipende boterbloem, smalle
weegbree, rietzwenkgras, raaigras, vogelwikke, veldlathyrus, knoopkruid, klavervreter en harige
ratelaar
5% ruderale ruigte met gewoon duizendblad, distels, gewone berenklauw, zuring, klein hoefblad,
peen, bijvoet, melkdistel, klit en rode ogentroost
Mozaïek uit G16 en G17: maximaal kniehoog, deels redelijk nat
R
R1
NITROFIELE ZOMEN (GALIO-URTICETEA), KLASSE VAN DE RUDERALE GEMEENSCHAPPEN (ARTEMISIETEA)
EN RUDERALE ROMPGEMEENSCHAPPEN
80% ruigte met zuring, bijvoet, distels, kruipertje, peen en boerenwormkruid
20% glanshavergrasland met soorten uit G17
DS
DS1:
KLASSE VAN DE DOORNSTRUWELEN (RHAMNO-PRUNETEA)
80-100% doornstruweel met braam
25% struiken met o.a. meidoorn
B
B1
BOSSEN, KLASSE VAN DE EIKEN- EN BEUKENBOSSEN OP VOEDSELRIJKE GROND (QUERCO-FAGETEA)
Bos/struweel met meidoorn, sleedoorn, wilde kardinaalsmuts, robinia, es, zoete kers, zomereik, rode
kornoelje, roos en gewone esdoorn
ondergroei: braam en klimop
Boomlaag: 10%
Struiklaag: deels tot 100%
Kruidlaag: < 10%
M
M1
MARJOLEIN-KLASSE; ASSOCIATIE VAN DAUWBRAAM EN MARJOLEIN (RUBO-ORIGANETUM)
Muurvegetatie met vetkruiden (aangeplant) en met pioniersplanten zoals bezemkruiskruid,
Canadese fijnstraal, vlinderstruik, basterdwederik, esdoorn, melkdistel, dauwbraam en
tuinbingelkruid
Foto’s: Pietersberg: CNME heeft op de Pietersberg verschillende vegetatietypen onder beheer.
Hier onder vallen o.a.: de wateropvangbekken langs de Luikerweg (links), de bermen langs de
Luikerweg (midden) en de graslanden in het hondenlosloop gebied (rechts).
69
Beschermde planten in het hondenlosloopgebied en het natuurtransferium op de Pietersberg
Dit gebied werd in 2015 voor het eerst door CNME geïnventariseerd. Er werden verschillende
planten op het transferium uitgeplant (zie Tabel 9). In het grasland G11 werd zaaigoed van de
‘Cruydt-Hoeck’ ingezaaid. De resultaten zijn in 2015 nog niet duidelijk te herkennen. In G11 werd
wel de grote ratelaar gezien terwijl deze plant in de andere gebieden die onder beheer van
CNME staan niet groeit. Ze werd slechts een keer in het Zouwdal gezien maar niet meer
teruggevonden.
In totaal zijn in het gebied 13 beschermde planten in een kaart ingetekend en er staat een
boomsoort die onder de woekerplanten valt (zie Tabel 10 en Figuur 33).
Van de in Tabel 9 genoemden planten heeft slechts een gedeelte het overleeft. De meeste
planten zijn in het voorjaar geplant en door de erop volgende droge weken uitgedroogd.
Vervolgens is er nog een tweede plantactie geweest. Toen volgden er geen droge weken meer
en een groot gedeelte van de planten heeft het overleefd. In Tabel 10 en Figuur 34 zijn de
planten genoemd die in september 2015 goed zijn aan gegaan. Minimaal 31 planten in de
steenkorf hebben het niet overleeft.
Tuinplanten
Flora. -Faunawet
RL Limburg**
FFH
RL Heuvelland**
RL Floron*
Tabel 10: Beschermde planten in het hondenlosloopgebied en op het natuurtransferium
op de Pietersberg
Latijnse naam
Nederlandse naam
Beschermde planten
2
KW
BE
2
1
2
1
1
2
0
2
3
1
0
1(0)
1
BE
1
0
EB
2
2
BE
+
+
+
?
+
+
+
?
Asplenium scolopendrium
= Phyllitis scolop.
Dipsacus fullonium
Erysimum cheiri
Hypericum tetrapterum
Origanum vulgare
Orobanche minor
Parietaria judaica
Rhinanthus alectorolophus
Sedum reflexum
Veronica austriaca ssp.
teucrium
tongvaren
grote kaardebol
muurbloem
kantig hertshooi
wilde marjolein
klavervreter
klein glaskruid
harige ratelaar
tripmadam
brede ereprijs
Woekerplanten
+
*
**
+
Robinia pseudoacacia
robinia
Rode Lijst Floron: VN = uit Nederland verdwenen, EB = ernstig bedreigd, BE = bedreigd, KW = kwetsbaar, GE = gevoelig
Rode Lijst Heuvelland en Limburg: 0 = vermoedelijk uitgestorven, 1 = met uitsterven bedreigd, 2 = sterk bedreigd, 3 =
bedreigd
plant is aanwezig
70
Figuur 33: beschermde planten in het hondenlosloopgebied en het natuurtransferium op de
Pietersberg
71
Foto’s: Op de Pietersberg zijn verschillende soorten van grasland te vinden. Hier groeien veel
soorten uit de groep van de vlinderbloemigen. Hiertoe behoren alle bloemen die op de
fotocollage te zien zijn behalve de klavervreter.
Links boven klavervreter, links midden heggenwikke, links beneden kroonkruid, midden boven
veldlathyrus, midden onder rolklaver, rechts boven witte klaver rechts onder liggende klaver.
Foto’s Klavers op de Pietersberg:
Links: als een plant gebrek aan voedsel heeft verkleurd ze soms rood (hier liggende klaver).
Midden: klavers zijn door bacteriën in de wortels in staat stikstof uit de lucht voor andere planten
en voor zich zelf bruikbaar te maken. In het midden van een klaverkring is de grond daardoor
voedselrijker als buiten het ring (hier witte klaver). Klaver bereiden op deze manier grond voor
andere planten voor. Rechts: rode klaver en liggende klaver.
72
Figuur 34: planten die in het voorjaar en door de zomer werden uitgeplant en in september 2015
in een goede conditie weer werden terug gevonden
73
Foto’s: Op het transferium zij bijzondere planten langs en op de schanskorf uitgeplant. Hieronder
vallen b.v. bergsteemtijm, verschillende vetkruiden en brede ereprijs. Mossen komen vanzelf op
de stenen op. Langs de schanskorf groeien ruderale planten zoals distels.
BERMEN: GROENE WIG AMBY
In 2015 werd van de begraasde bermen het gedeelte in de groene wig Amby geïnventariseerd.
Dit gebied bestaat uitsluitend uit graslanden en een onderbroken struweel dat uit sleedoorn,
meidoorn, hazelaar en andere soorten bestaat. Er staat wel een klein bos (B1, zie Figuur 35) tussen
de graslanden maar dit bosje wordt niet door CNME beheerd.
74
De vegetatietypen in de groene wig Amby
Figuur 35: Vegetatietypen groene wig Amby
Legenda van de vegetatietypen in de groene wig Amby
G
G1
G2
G3
GLANSHAVERGRASLAND (KLASSE VAN MATIG VOEDSELRIJKE GRASLANDEN (MOLINIOARRHENATHERETEA (ARRHENATHERUM ELATIORIS))
95-100% glanshavergrasland met gestreepte witbol, wikkes, klaver, rolklaver, blaassilene, gewone
margriet, hopklaver, rood zwenkgras, vierzadige wikke, geel walstro, gewoon ruikgras, fioringras en
boterbloem (Rompgemeenschap: gestreepte witbol – raaigras)
1-5% ruderale ruigte met peen, boerenwormkruid, echte kamille, gewone berenklauw, perzikkruid,
timoteegras en rammenas
80% glanshavergrasland in een greppel met glanshaver, gestreepte witbol, struisgras, rood
zwenkgras, schapengras, echte koekoeksbloem, geel walstro, glad walstro, ruikgras, kleine
pimpernel, hopklaver, wikkes, gewone margriet, vierzadige wikke, vertakte leeuwentand, kleine
klaver, rolklaver, smalle weegbree, kluwenhoornbloem en blaassilene
20% ruderale ruigte met sint-Janskruid, vijfvingerkruid, heermoes, peen, perzikkruid, akkervergeetmij-nietje, kleine veldkers,
De grote centaurie is verdwenen
100% glanshavergrasland met gestreepte witbol, wikkes, rode klaver, witte klaver, scherpe
boterbloem, rietzwenkgras, fioringras en raaigras (Rompgemeenschap: gestreepte witbol – raaigras)
> 1% ruderale ruigte met boerenwormkruid en luzerne
B
B1
BOSSEN, KLASSE VAN DE EIKEN- EN BEUKENBOSSEN OP VOEDSELRIJKE GROND (QUERCO-FAGETEA)
Bos met berk, wilg, Amerikaanse eik, meidoorn; dekking 90%
Ondergroei: schaduwgras, glanshaver, kropaar, heermoes, sint-Janskruid, gestreepte witbol, braam,
klaver, geel nagelkruid, valeriaan, jonge bomen en struiken, oranje havikskruid, veldbeemdgras, ruw
beemdgras en rode kornoelje; dekking kruidlaag 90%
S
S1
STRUWELEN (PRUNO-CRATAEGETUM)
Struweel met sleedoorn, meidoorn, hazelaar, berk, Spaanse aak, wilde kardinaalsmuts, liguster, rode
kornoelje, Gelderse roos, esdoorn en zomereik; dekking 90%
Ondergroei: heermoes, rood zwenkgras, honingklaver, glad walstro, boerenwormkruid, vierzadige
wikke, kropaar en sint-janskruid
75
Beschermde planten in de groene wig Amby
Er werden 6 bijzondere soorten aangetroffen en in een kaart ingetekend (zie Tabel 11 en Figuur
36).
BE
1
2
KW
NB
BE
*
**
+
1
1
2
2
1
0
+
Tuinplanten
Flora. -Faunawet
RL Limburg**
FFH
RL Heuvelland**
RL Floron*
Tabel 11: Beschermde planten in de groene wig Amby
Latijnse naam
Campanula patula
Hieracium aurantiacum
Sanguisorba minor
Silene vulgaris
Veronica austriaca ssp.
teucrium
Vicia tetrasperma
Nederlandse naam
weideklokje
oranje havikskruid
kleine pimpernel
blaassilene
brede ereprijs
vierzadige wikke
Rode Lijst Floron: VN = uit Nederland verdwenen, EB = ernstig bedreigd, BE = bedreigd, KW = kwetsbaar, GE = gevoelig
Rode Lijst Heuvelland en Limburg: 0 = vermoedelijk uitgestorven, 1 = met uitsterven bedreigd, 2 = sterk bedreigd, 3 =
bedreigd
plant is aanwezig
Figuur 36: beschermde planten in de groen wig Amby
76
Foto’s: Bermen groene wig Amby: kleine foto boven reukgras, klein foto beneden blaassilene,
groot foto boerenwormkruid
VESTINGWERKEN – MUUR LANGS DE MAAS (OOSTOEVER)
Van de vestingwerken in Maastricht wordt ieder jaar een ander stukje geïnventariseerd. In 2015
werden de muren langs de Maas (oostoever) tussen de Sint Servaasbrug en de Hoge Brug het
klein stukje muur tussen de Stenenwal en het restaurant “Beluga” geïnventariseerd (zie Figuur 37).
De vegetatie op deze muren bestaat vooral uit plat beemdgras, stengelomvattend havikskruid,
muurvaren, groot zandkool, vetkruiden en kandelaartje. In de muur vlak boven het water zijn een
palownaboom en een vijgenboom uit zich zelf uitgezaaid. Op het gedeelte M1 werd een plant
van de zwartsteel gevonden (zie Figuur 38). En bij M2 groeit veel klein glaskruid.
77
Figuur 37: Vegetatietypen op de muur langs de Maas (oostoever)
Legenda van de vegetatietypen op de muur langs de Maas (oostoever)
M
M1
M2
M3
M4
M5
MUURVAREN-KLASSE (ASPLENIETEA TRICHOMANIS)
Muurvegetatie met muurvaren, tongvaren, mannetjesvaren en zwartsteel, dekking < 5%
Muurvegetatie met muurvaren, klein glaskruid, uitstaande vetmuur, muurpeper, plat beemdgras,
stinkende ballote, grote zandkool, gewoon langbaardgras, bezemkruiskruid en bijvoet, dekking <
10%
tussen muur en water: 100% strooiselruigte met grote brandnetel, fluitenkruid, valeriaan, gladde iep,
gele lis, gewone engelwortel, esdoorn en vlier (Klasse van de natte strooiselruigten – ConvolvuloFilipenduletea, Moerasspirea-Verbond)
Muurvegetatie met muurvaren, grote zandkool, plat beemdgras, bezemkruiskruid, muurleeuwenbek,
zomerfijnstraal, ijzerhard, klein glaskruid, stengelomvattend havikskruid, hertshoornweegbree,
tripmadam, hop, kandelaartje, een palownaboom en een vijgenboom
net als M3 maar met een ruderale ruige tussen muur en water met duinriet, wilgen, zuring en klit
net als M3 maar met veel muurpeper
78
Beschermde planten van de muren langs de Maas (oostoever)
In totaal werden hier 8 bijzondere soorten aangetroffen die gekarteerd zijn (zie Tabel 12).
0
+
2
1
+
2
GE
NB(
3)
2
-
+
0
1
+
BE
1
NB(
2)
3
1
1
1
Tuinplanten
Flora. -Faunawet
RL Limburg**
FFH
1
*
**
+
RL Heuvelland**
RL Floron*
Tabel 12: Bijzondere plantensoorten op de muur langs de Maas (oostoever)
Latijnse naam
Asplenium adiantumnigrum
Asplenium scolopendrium
= Phyllitis scolop.
Diplotaxis tenuifolia
Nederlandse naam
zwartsteel
tongvaren
grote zandkool
Hieracium amplexicaule
ssp. speluncarum
+ Parietaria judaica
Poa compressa
stengelomvattend
havikskruid
klein glaskruid
plat beemdgras
Saxifraga tridactylites
? Sedum reflexum
kandelaartje
tripmadam
Rode Lijst Floron: VN = uit Nederland verdwenen, EB = ernstig bedreigd, BE = bedreigd, KW = kwetsbaar, GE = gevoelig
Rode Lijst Heuvelland en Limburg: 0 = vermoedelijk uitgestorven, 1 = met uitsterven bedreigd, 2 = sterk bedreigd, 3 =
bedreigd
plant is aanwezig
79
Figuur 38: Verspreiding bijzondere soorten op de muur langs de Maas (oostoever)
Foto’s: de muren langs de Maas. Links boven tongvaren, links onder klein glaskruid, rechts boven
plat beemdgras rechts onder vetkruid met korstmossen
80
Foto’s vestingwerken: In de muur langs de Maas hebben zich niet inheemse bomen zelf
uitgezaaid. Links: vijgenboom Midden: hemelboom Rechts: Anna Paulowna boom
Foto’s: links: zwartsteel en mannetjesvaren, midden zwartsteel, rechts groeiplek van de zwartsteel
(in de muur boven de rugzak). De foto in het midden is helaas onscherp maar laat wel de
sporangiën van de zwartsteel goed zien.
81
LITERATUUR
Bonnemayer, J.J.A.M. en P.J.M. Dietvorst, 1979. De Muurhagedis in Maastricht. Een autoecologisch onderzoek naar de essentiële criteria voor zijn bescherming. Rapport no. 160, afdeling
Dierecologie, Katholieke Universiteit Nijmegen.
CORTENRAAD J., MULDER T., 1998. Actualisering van de lijst van bedreigde planten in Limburg.
Natuurhistorisch Maandblad, Juli 1998, Jaargang 87, 161-170
DENTERS T., 2004. Stadsplanten, veldgids voor de stad. Fontaine Uitgevers BV, `s-Graveland
FLORON. Rode Lijst Nederlandse flora, 2000. http://www.floron.nl
Gemeente Maastricht, dienst Publieke Werken en Sport, afdeling Groenvoorzieningen, 1994.: De
Hoge Fronten. Beheer en onderzoek in 1994.
HORNMAN-VOESTEN M., 2012. Natuurterreinen Maastricht, Inventarisatie en streefbeelden.
Projectnummer 315936. Grontmij Nederland B.V. Roermond, www.grontmij.nl
MINISTERIE VAN LNV, Directie Juristische zaken en Directie Natuur, “Aansluiting bij de richtlijnen”.
November 2007.
Moors, C. & D. Frissen, 2004. Tellingen van de Muurhagedis in de Hoge Fronten te Maastricht.
Aantalsontwikkeling en leeftijdsopbouw van een Muurhagedissenpopulatie. Natuurhistorisch
Maandblad, jaargang 93, Mei 2004.
Oberdorfer E., 2001. Pflanzensoziologische Exkursionsflora. Eugen ulmer GmbH, Stuttgart
Rothmaler W., Jäger E., 2007. Exkursionsflora von Deutschland. Elsevier GmbH, Spektrum
Akademischer Verlag, München
SCHAMINÈE J., S`YKORA K., SMITS N., HORST M., 2010. Veldgids Plantengemeenschappen van
Nederland. KNNV Uitgeverij Zeist
Weeda E.J., Schaminee J.H.j., Duuren van L., 2000a. Atlas van de Plantengemeenschappen in
Nederland, deel 1: Wateren, moerassen en natte heiden. KNNV Uitgeverij Utrecht
Weeda E.J., Schaminee J.H.j., Duuren van L., 2000b. Atlas van de Plantengemeenschappen in
Nederland, deel 2: Graslanden, zomen en droge heiden. KNNV Uitgeverij Utrecht
Weeda E.J., Schaminee J.H.j., Duuren van L., 2003. Atlas van de Plantengemeenschappen in
Nederland, deel 3: Kust en binnenlandse pioniermilieus. KNNV Uitgeverij Utrecht
WEEDA E.J., SCHAMINEE J.H.J., DUUREN VAN L., 2005. Atlas van de Plantengemeenschappen in
Nederland, deel 4: Bossen, struwelen e ruigten. KNNV Uitgeverij Utrecht
www.waarneming.nl
82