tijdschrift 83_4.indd - C-Lab

HET ‘CACTUS PROJECT’, EEN TRANSGEEN
KUNSTWERK
EEN INTERVIEW MET LAURA CINTI
Jan Vandorpe
Genetisch gemanipuleerde gewassen zijn al een tijdje aanwezig in de landbouw. Ze bieden dan ook veel voordelen; maïs resistent tegen pesticiden, katoen met de juiste kleur.
Ook in de veeteelt wordt gewerkt aan ‘superdieren’. Zalm die sneller en groter groeit,
schapen die kangoeroemelk produceren. Je kunt ervoor of ertegen zijn, maar dat het
slechts een begin is, staat vast. En waarom ophouden als de technologische mogelijkheden bestaan om de eigenschappen van zowat ieder wezen te combineren met elk ander?
Waarom niet de smaak van een aardbei inbouwen in een pompoen?
En moet het ook altijd ‘nuttig’ zijn? Zou
u geen kat willen met de pels van een
sneeuwpanter? Een kolibrie die zingt als
een nachtegaal? Of een kamerplant met
lichtgevende bloemen?
Pure fantasie? Niet langer, want een eerste ‘design’ huisdier is sinds enkele jaren
te koop. De Glofish is een transgene vorm
van een bekend aquariumvisje die fluoresceert. Het visje absorbeert licht en geef t dit
terug als rood licht. Zo heb je een aquarium met rondzwemmende rode lampjes.
De Glofish werd gemaakt in een lab door
genen van een fluorescerende kwal in te
brengen in het genoom van het zebravisje.
Naar verluidt kan de vraag niet bijgehouden worden.
Dat een dergelijk proces ook mogelijk is
met cactussen werd bewezen door Laura
Cinti, studente kunst aan het GoldSmith
college in Londen. Zij slaagde er in met de
hulp van een biolab, om genen van menselijk haar in te planten in de cellen van
174
een cactus en zo een transgene cactus te
kweken die geen doorns maar menselijk
haar draagt.
Het eigenlijke proces is erg ingewikkeld, maar ik heb me laten vertellen dat
het menselijk gen voor de aanmaak van
keratine (de basismoleculen van een haar
Red.) door middel van een agrobacterium
in levend cactusweefsel ingebracht werd.
Daarna worden de cellen via weefselkweek
opgekweekt tot een volwassen cactus.
Voor dit proces werd Rebutia donaldiana
gebruikt. Er werden acht cactussen op
die manier gekweekt, waarvan er nu nog
slechts twee in leven zijn.
Onlangs nam ik contact met Laura op en
nam haar een interview af.
Kan je je project even samenvatten, Laura?
Het cactus project is een biologisch kunstwerk
waarin een cactus menselijk haar krijgt. Het is
©Succulenta jaargang 83 (4) 2004
aspect weerspiegelt de huidige stand van zaken
in genetische manipulatie met zijn harde wetenschappelijke technologie die toch reproductie
van speciale organismen tot doel heef t.
Kunnen we de transgene cactussen ergens bekijken?
Het kunstproject is tentoongesteld in GrootBrittannië in 2002 en de overblijvende cactussen zullen misschien opnieuw tentoongesteld
worden. Ik denk er ook over om ze in het wild
uit te zetten!
Waar zou je die dan de vrijheid geven?
Dit heef t een heel debat teweeg gebracht, maar
we houden de optie nog steeds open. Denk je
dat cactusjagers de planten zouden zoeken?
Hoe was de reactie van het publiek?
een transgeen project waarbij genetisch materiaal van één soort naar een andere soort
overgeheveld wordt, in dit geval keratine
genen in het genoom van een cactus. De
bedoeling van het project was de gelaagdheid van het leven aan te tonen: van genen
naar afstamming naar vlees. Wat is leven?
Is het ons genoom of onze interactie met de
omgeving?
Wat is een cactus nu en wat wordt het?
Transgene kunst is een alternatieve zoektocht die doelen en traditionele disciplines
ombuigt. Voor mij is het de metamorfose
van een idee naar onze wereld, dat ervoor
zorgt dat kunst levend wordt en deel wordt
van onze communicatie.
Er is een duidelijk erotisch aspect aan de
transgene cactus, was dat de bedoeling?
De vlezige monolithische cactus wordt
beschermd door stekels, terwijl het haar een
teken is van reproductie, een teken dat ons
lichaam seksueel actief wordt. Dit erotische
©Succulenta jaargang 83 (4) 2004
De reacties waren enorm gevarieerd. Ik kreeg
zeer veel verzoeken om stekken, zaden of zaailingen en er was een enorme interesse in zijn
bloeibaarheid. Er werden me zelfs grote geldsommen aangeboden, maar de planten zijn niet
te koop, ze zijn zelfs niet volledig mijn eigendom
maar van het lab waar ze gecreëerd zijn.
Er waren mensen die me hun haren wilden
schenken, anderen vonden het zeer onverantwoord en choquerend. Enkelen dachten dat het
oplichterij was.
Er waren bezoekers die de cactus geen blik
gunden terwijl anderen er uren naar bleven staren en er totaal door gefascineerd waren. Over
het algemeen zijn cactusliefhebbers en wetenschappers meer geïntrigeerd dan kunstenaars,
ook op het gebied van de mogelijkheden en
de morele achtergrond die dergelijke projecten
genereren.
Heeft één van je cactussen al gebloeid?
Zover ik weet heef t geen enkele gebloeid of
zaad gezet. Het valt natuurlijk niet uit te sluiten,
maar mijn medewerkers hebben hun twijfels.
175
Er zit een groot commercieel potentieel in het
ontwikkelen van ‘design’
cactussen, heeft de bio-tech
firma plannen om deze planten te commercialiseren?
Neen, het lab waarmee ik
werk heef t geen commerciële bedoelingen voor
zijn transgene planten,
maar ik weet dat er wel
laboratoria zijn die bezig
zijn ‘lichtgevende’ of ‘antifreeze’ cactussen aan het
ontwikkelen. Ons project
heef t enkel experimentele
kunst als doel.
Waarom koos je voor Rebutia donaldiana,
waarom geen grotere cactus?
Rebutia’s zijn gekend voor hun prachtige
bloemen en zijn helemaal niet zeldzaam.
Deze soort heef t structurele kwaliteiten en is
eenvoudig te hybridiseren. De cactus mocht
niet te groot zijn om hem gemakkelijk te kunnen behandelen.
We hadden graag uw
mening gehoord over
transgene organismen
in het algemeen en over
de mogelijkheden met
cactussen in het bijzonder. Denkt u dat ‘design
cactussen’ op komst zijn? En koopt u dan
een lichtgevende cactus voor uw kinderen?
Hebt u zelf een nog beter idee? Of vindt u
dat dit niet kan, en moet worden verboden?
Mag een transgene cactus terug uitgezet
worden in de natuur? We horen graag uw
mening!
Stuur de redactie of mij een mail of lezersbrief, we bundelen ze en publiceren uw
reacties.
Hoe lang is het haar reeds gegroeid?
Het varieert momenteel tussen de 1 en 4 cm
en lijkt nog steeds te groeien.
Echte cactussen hebben luizen, heb je op je
planten al menselijk luizen kunnen bemerken?
Ha, neen, nog geen luizen gezien, maar er
bestaat dan ook speciale shampoo...
176
Pierssensdreef 8 8200 Sint-Michiels
[email protected]
Referenties op het net :
The cactus project - Laura Cinti 2002:
www.lauracinti.com
Glofish: www.glofish.com
©Succulenta jaargang 83 (4) 2004