Marlene Dumas: The Image as Burden (6 sep 2014 - 4 jan

EYE MAANDBERICHT PROGRAMMA SEPTEMBER 2014
In dit overzicht vindt u de voorlopige programmering van EYE voor september 2014. Prolongatiedata vindt
u in de filmweekagenda van Cineville (mail [email protected]) of t.z.t. op eyefilm.nl.
Beeldmateriaal op verzoek ([email protected]).
In september
- Opening tentoonstelling ‘Anthony McCall: Solid Light Films (1971 – 2014)’
- Premières: Zilveren Beer-winnaar Kreuzweg van Dietrich Brüggemann (plus voorpremière met interview
regisseur); The Tale of the Princess Kaguya, animatie van Isao Takahata; Above Us All (3D) van
Eugenie Jansen; Le grand cahier van Janos Szasz; Winter Sleep (Gouden Palm-winnaar) van Nuri
Bilge Ceylan (met Nuri Bilge Ceylan-programma) en 2/11 – Het spel van de wolf van Thomas
Korthals Altes (met Theo van Gogh-programma in oktober)
- ‘David Cronenberg – The Exhibition’ met filmprogramma en BEYOND Biennial i.s.m Transnatural
- ‘The Hitchcock Touch’ met ‘The Hitchcock 9’
- Cello & Film
- Metropolis in het Muziekgebouw aan ‘t IJ met Metropole orkest
- Reeksen: Cinema Egzotik (Connellingus Night), EYE on ART (o.a. E*Cinema), Cinema Concert
(Hitchcock’s The Pleasure Garden en Blackmail) en We Want Cinema
- Kinderprogramma: Kleine Anna en Lange Oom, Casper & Emma, Kleine Nicolaas gaat op vakantie,
Loenatik, te gek! en Oorlogsgeheimen
- Prolongaties (o.v.b.): Boyhood (Zilveren Beer) van Richard Linklater met Patricia Arquette en Ethan
Hawke; documentaire Sagrada: El misterio de la creación van Stefan Haupt over Gaudi’s baseliek
in Barcelona, de nieuwe Woody Allen Magic in the Moonlight met Colin Firth en Emma Stone; Club
Sándwich van Fernando Eimbcke; Maps to the Stars van David Cronenberg met Mia Wasikowska,
Robert Pattinson, Julianne Moore en John Cusack; The Third Side of the River (Gouden
Beer-competitie) van Celina Murga; de digitale heruitbreng van de klassieker Videodrome van
David Cronenberg met Debbie Harry en James Woods en Dazed and Confused van Richard
Linklater (Previously Unreleased, n.a.v. première Boyhood)
EYE is gesloten op vrijdag 26 september
Language no problem
---------------------------------------------------------------------------TENTOONSTELLING ‘ANTHONY McCALL: SOLID LIGHT FILMS (1971 – 2014)’
EYE presenteert van 28 september t/m 30 november de eerste solotentoonstelling in Nederland van de
Britse kunstenaar Anthony McCall. Sinds de jaren zeventig heeft McCall een opmerkelijk oeuvre
opgebouwd dat bestaat uit tekeningen, performances en – het belangrijkst voor deze tentoonstelling –
grote installaties die hij solid light films (films van massief licht) noemt. McCalls sculpturale lichtprojecties
1
zijn tegelijkertijd minimalistisch qua vorm, magisch in effect, theoretisch van aard en lichamelijk qua
ervaring. De bewegende lichtsculpturen veranderen voortdurend van vorm en zijn niet onder te brengen in
afgebakende categorieën binnen de kunstgeschiedenis zoals ‘sculptuur’ of ‘film’.
Solid Light Films
De eerste solid light film van McCall, Line Describing a Cone (1973) bestond uit een rol 16mm-film en
precieze projectie-instructies. Op de film had McCall met de hand een simpele animatie getekend: een
witte stip ontwikkelt zich in dertig minuten tot een volle cirkel. Geprojecteerd in een verduisterde ruimte
met voldoende (sigaretten)rook ontvouwde zich een bijzondere sculptuur. Een dunne lichtstraal
glinsterend in de donkere, nevelige atmosfeer tussen projector en scherm, buigt in de loop van dertig
minuten langzaam rond, waardoor een massieve lichtkegel ontstaat.
McCall wilde met dit werk de fundamenten van de film onderzoeken en tegelijkertijd kritiek leveren op de
filmindustrie die de toeschouwer op alle mogelijke manieren probeerde in te kapselen. McCall draait het
uitgangspunt van de filmindustrie radicaal om en haalt de aandacht van de beschouwer weg bij het
geprojecteerde beeld en stuurt het naar de lichtbundel zelf. Door zijn werken in een museumzaal te
presenteren daagt McCall de bezoeker ook uit zich in de ruimte tot de bewegende lichtsculpturen te
verhouden. De nevelige tentoonstellingsruimte versterkt de lichamelijke en intieme ontmoeting tussen de
toeschouwer en de solid light film. Er ontstaat een soort dikke, 'zachte' atmosfeer waarin publiek en werk
direct worden samengebracht.
De artistieke context van de jaren zestig en begin jaren zeventig – de bloeiende cultuur van
filmcollectieven, expanded cinema, structurele film, installatie- en performancekunst (binnen en buiten de
witte museumzalen) – vormt de rijkgeschakeerde achtergrond waartegen we McCalls projecties kunnen
duiden.
Ontwikkeling
Eind jaren zeventig besluit McCall met zijn kunstenaarschap te stoppen. Hij heeft op dat moment het idee
met zijn kunst gezegd te hebben wat hij wilde zeggen. Echter na twintig jaar buiten de kunstwereld te
hebben gewerkt als grafisch ontwerper, werd de kunstenaar in 2002 door het Whitney Museum gevraagd
Line Describing a Cone te presenteren op de baanbrekende tentoonstelling Into the Light. Aangezien de
techniek niet had stilgestaan en er inmiddels gemakkelijk te hanteren projectoren en goed afstelbare
vernevelaars voorhanden waren, kon zijn werk opnieuw worden geïnstalleerd. Bovendien kon McCall
dankzij de digitale ontwerpsoftware zijn werk uit de jaren zeventig herzien en uitbreiden. Doubling Back
(2003) is McCalls eerste digitale solid light film, en bestaat uit twee geprojecteerde golfvormen die
langzaam over elkaar heen lopen.
In de tentoonstelling is de stapsgewijze ontwikkeling van de solid light films te volgen vanaf de vroege
werken Line Describing a Cone en Four Projected Movements (1974) – die in de tentoonstelling digitaal
worden gepresenteerd – tot de eerste en latere digitaal vervaardigde installaties Doubling Back (2003),
Turning Under (2004) en Face to Face (2013), McCalls eerste omvangrijke werk met dubbele projectie.
Tot slot is Travelling Wave te zien. Dit werk neemt een unieke plek in binnen McCalls werk omdat het
louter uit klank bestaat.
Bij de tentoonstelling verschijnt de publicatie Anthony McCall, Face to Face, uitgegeven door EYE i.s.m.
nai010 uitgevers.
Vanaf 28 sept 11.00 – 18.00, vr. 11.00 – 21.00
Filmprogramma in september
Anthony McCall & Maxa Zoller: Artist Talk
Compilatieprogramma
Engels gespr., zonder ondert., speelduur t.z.t.: eyefilm.nl
De Britse beeldend kunstenaar Anthony McCall, aan wie EYE van 28 september tot en met 30 november
een tentoonstelling wijdt, bespreekt zijn werk met co-curator Maxa Zoller. Gezeten in comfortabele
leunstoelen bekijken curator en kunstenaar het werk – en de films die McCall hebben geïnspireerd.
Te zien zijn onder meer Michael Snows Wavelength (1967, fragment) en Andy Warhols Empire (1964,
fragment). Pratend en kijkend verduidelijken Zoller en McCall de context van de McCalls werk en
onthullen ze de fascinaties van kunstenaars die in de jaren zestig en zeventig op zoek gingen naar de
essentie van het medium film.
27 sept 17.00
---------------------------------------------------------------------------PREMIÈRES
Kreuzweg
Dietrich Brüggemann (DE 2014)
Duits gespr., Nederlands gespr., 107 min.
In een radicale vorm gegoten kruisweg van een 14-jarig meisje dat de 14 staties van Jezus wil doorlopen
om een heilige te worden. Grimmig drama met bijtende humor draaide in de competitie van het
Filmfestival Berlijn.
De teruggetrokken tiener Maria behoort tot een fundamentalistische katholieke gemeenschap. Ze wil een
heilige worden waar ze als kind al zo veel over heeft gehoord, en doorloopt daarvoor de 14 staties, net
zoals Jezus deed op zijn weg naar Golgotha. Kreuzweg is net zo radicaal vormgegeven als het onderwerp
en weet zelfs bijtende humor toe te voegen. Onderverdeeld in 14 hoofdstukken in één take, die de namen
van de staties dragen (Jezus is ter dood veroordeeld, Jezus draagt zijn kruis) ontvouwt zich een verhaal
van een meisje dat verstrikt raakt in een streng religieuze opvoeding en haar verlangen om het juiste te
doen.
Regisseur Dietrich Brüggemann toont hoe religie troost kan bieden in moeilijke tijden, maar tegelijkertijd
elke vorm van persoonlijke groei kan tegenhouden, wat vooral voor een tiener problematisch is. Kreuzweg
is echter geen regelrechte veroordeling van religie, maar observeert enkel de verwoestende gevolgen van
door het geloof opgelegde regels.
31 aug 16.30 (voorpremière met interview regisseur); 4 sept (première), aanvang en overige data
t.z.t.: eyefilm.nl
The Tale of Princess Kaguya
Isao Takahata (JP 2013)
Japans gespr., Nederlands ondert., 137 min.
Visuele tour de force naar een 10e-eeuwse Japans verhaal over een duimgroot meisje dat opgroeit en een
speelbal wordt van hebzucht. De handgetekende animatie, geïnspireerd op oosterse penseelschilderijen,
wordt tot nieuwe hoogten gestuwd.
3
Maar liefst acht jaar werkte de 78-jarige regisseur van de legendarische Studio Ghibli aan deze virtuoze
animatie, een geraffineerde allegorie over de dwaasheid van materialisme en de vluchtigheid van
schoonheid. De vloeiende bewegingen van de aquarellen zijn van een uitzonderlijke sierlijkheid, met rijke
contrasten van licht en duisternis, en riep al lyrische reacties op in de pers.
The Tale of Princess Kaguya is een bewerking van het oudste overgeleverde verhaal van Japan, waarin
een kinderloze bamboesnijder op een dag een duimgroot meisje ontdekt in een bamboesteel. Hij besluit
haar mee te nemen naar huis en samen met zijn vrouw op te voeden. Ze groeit bijzonder snel en ontpopt
zich een prachtige jonge vrouw. Haar vader ziet zijn ‘prinses’ als hun ticket naar de high society, en dwingt
zijn dochter om afscheid te nemen van haar vrienden en de eenvoudige landelijke gemeenschap. Maar
Kaguya weigert om zich in een keurslijf te laten dwingen. Regisseur Takahata is samen met Hayo
Miyazaki oprichter van Studio Ghibli en regisseerde eerder Grave of the Fireflies.
4 sept (première), aanvang en overige data t.z.t.: eyefilm.nl
Above Us All (3D)
Eugenie Jansen (NL/BE 2014)
Nederlands gespr., 83 min.
Vernieuwend gebruik van 3D, dat nu eens niet is ingezet voor buitenaardse invasies maar voor een
filosofisch verhaal over een Australisch gezin dat na de dood van de moeder in Ieper gaat wonen.
Ondertussen draait de camera indrukwekkende rondjes van 360°, waarbij de kijker in het centrum van die
cirkels staat.
Iedere scène bestaat uit een lange, ononderbroken panorama-opname van 360°, gemaakt met een in een
gestaag tempo ronddraaiende camera. Eugenie Jansen wilde dat tijd en ruimte ongeschonden zouden
blijven in haar verhaal over de jonge Australische Shay, die een manier moet vinden om de dood van haar
moeder te verwerken.
Haar Vlaamse vader, die researcher is op een Australisch sterrenkundig observatorium, besluit na de
dood van zijn vrouw terug te gaan naar Ieper. Het valt Shay niet mee te aarden onder de troosteloos grijze
luchten van het Europese continent, op een plek waar de herinneringen aan de Eerste Wereldoorlog nog
achter elke straathoek aanwezig is. Shay slingert heen en weer tussen haar zelfgekozen isolement en
haar verlangen naar verbondenheid.
De acteurs, geen van allen professioneel, legden hun eigen ervaringen in het spel, dat wordt afgewisseld
met puur esthetische scènes die doen denken aan het avant-garde werk van Michael Snow.
Vormvernieuwer Eugenie Jansen maakte eerder het semi-documentaire Calimucho en Tussenland,
waarin improvisatie een belangrijke rol speelde.
11 sept (première), aanvang en overige data t.z.t.: eyefilm.nl
Le grand cahier
János Szász (HU/DE/OO/FR 2013)
Hongaars gespr., Nederlands ondert., 93 min.
Confronterende verfilming van de gelijknamige, omstreden debuutroman, door de regisseur van
Woyzeck. Een 13-jarige tweeling wordt gedwongen om de laatste jaren van de Tweede Wereldoorlog
door te brengen bij hun wrede oma. Om te overleven harden ze zich tegen pijn, honger en koude.
Met dit snoeiharde verhaal evenaart János Szász eerdere klassiekers als Woyzeck en The Witman Boys
(Witman fiúk) en won hij de hoofdprijs op het filmfestival van Karlovy Vary.
Een dertienjarige tweeling leeft onder het juk van hun alcoholische grootmoeder op het platteland niet ver
van de Hongaarse grens, waar ze door hun wanhopige moeder zijn gedropt. De jongens, aangepord door
hun oma, die hen spartaans wil opvoeden, komen tot het besluit dat ze hun lichamen tot in het extreme
moeten trainen in het overleven, harden tegen pijn, honger en koude. Scherp observeren ze het kwaad
om zich heen en leren zo om enkel nog op elkaar te vertrouwen. De jongens houden in een
aantekeningboekje bij waar ze tijdens de oorlog getuige van zijn, volgens een strikte code: het proza moet
vrij zijn van emotie, de aantekeningen moeten nauwkeurig en objectief zijn.
Le grand cahier is gebaseerd op de controversiële debuutroman uit 1987 van de Hongaarse schrijver
Ágota Kristóf.
18 sept (première), aanvang en overige data t.z.t.: eyefilm.nl
Winter Sleep (Kis uykusu)
Nuri Bilge Ceylan (TR 2014)
Turks gespr., Nederlands ondert., 196 min.
Winnaar van de Gouden Palm in Cannes, het magnum opus van Nuri Bilge Ceylan, over het dagelijkse
leven van een zelfgenoegzame, voormalige acteur, die eigenaar van een hotel is geworden. Ceylan heeft
een scherp oog voor de menselijke zwakheden, waarbij morele vragen ver buiten de afgelegen Turkse
locatie doorklinken.
De middelbare Aydin is een soort lokale beroemdheid dankzij zijn acteerverleden en zijn columns in de
plaatselijke krant (Stemmen van de Steppe). Hij leidt een idyllisch leven, is goed opgeleid, rijk, met veel
kennis van het Turkse theater waar hij ooit een boek over wil schrijven. Samen met zijn veel jongere vrouw
runt hij een klein hotel. De zelfgenoegzame Aydin heeft zijn emoties effectief begraven onder het schild
van intellectuele superioriteit en bestudeerd cynisme.
In uitgesponnen, geraffineerde dialogen tussen de personages rijzen echter op subtiele wijze grote
vragen: over de beslissingen die we nemen, de beelden die we aan de wereld presenteren, en de mate
van empathie die we kunnen opbrengen voor mensen in nood. Na het sublieme drama Once Upon a Time
in Anatolia maakte Ceylan een aanzienlijk toegankelijkere karakterstudie, waarbij de lengte (196 minuten)
geen enkel obstakel vormt.
25 sept 10.30 + 19.30 (première); 27 sept 10.30 + 21.00; 28 sept 10.30 + 17.00; 29 + 30 sept 10.30 +
20.30; aanvang en overige data t.z.t.: eyefilm.nl
N.a.v. première Winter Sleep
Bij de première van Winter Sleep, de veelgeprezen nieuwe productie van de Nuri Bilge Ceylan,
vertoont EYE vijf eerdere films van deze Turkse cineast wiens vroege werk vergeleken wordt met
dat van de Iraanse regisseur Abbas Kiarostami.
Clouds of May (Mayis sikintisi)
Nuri Bilge Ceylan (TR 1999)
Turks gespr., Nederlands ondert., 130 min.
Spel met fictie en werkelijkheid waarin alledaagse gebeurtenissen veelbetekenend worden. Een
filmmaker uit Istanbul keert terug naar de provincie om een film te maken over zijn familie. EYE
vertoont deze maand ook Ceylans nieuwste speelfilm Winter Sleep.
In de provincie treft filmmaker Muzaffer vooral weigerachtige familieleden die bezig zijn met hun
eigen problemen. Zijn vader voert een wanhopige strijd tegen de overheid, die de bomen op zijn
grond willen kappen en zijn neef Saffet mist voor de tweede keer op rij het toelatingsexamen voor
de universiteit. Saffet hoopt via een rolletje in de film te kunnen ontsnappen naar de stad.
Muzaffer luistert, observeert, zoekt naar locaties en acteurs voor zijn film en kijkt zo aandachtig
5
naar het leven in een klein provinciestadje. Eenvoudige, alledaagse dingen worden
veelbetekenend: het dagelijkse leven, het ouder worden, de kleine dingen die belangrijk zijn voor
mensen van alle leeftijden, en het streven om vooruit te komen, zelfs wanneer het tij zich tegen je
keert. Muzaffer is op zijn beurt de regisseur die van een afstandje de patronen van het leven
probeert te begrijpen. Elke film-in-een-film opent nieuwe lagen, waarbij de grens tussen fictie en
werkelijkheid vervaagt.
12 sept 18.45
Uzak (Distant)
Nuri Bilge Ceylan (TR 2002)
Turks gespr., Nederlands ondert., 110 min.
In de razendsnel groeiende metropool Istanbul dringthet moderne leven zich op. Fotograaf
Mahmut probeert manmoedig zijn gevoelens van vervreemding te overwinnen na een scheiding.
Derde speelfilm van Nuri Bilge Ceylan, wiens nieuwste film Winter Sleep nu te zien is in EYE.
De gedesillusioneerde fotograaf Mahmut woont in Istanbul. Met vrouwen lijkt de gescheiden
fotograaf geen relatie meer te kunnen opbouwen en zijn leven is een sleur. Wanneer werkeloze
dorpsgenoot Yusuf bij hem komt logeren, raakt Mahmuts leven verstoord.
In Uzak schetst Nuri Bilge Ceylan een soms humoristisch portret van het leven van een
gescheiden single in de moderne metropool Istanbul. Mahmuts opvattingen wijken nogal af van de
normen en waarden van het Turkse platteland, zo maakt zijn logé hem duidelijk. Het verhaal speelt
zich af in de winter, Ceylans favoriete jaargetijde, wanneer sneeuw de geluiden dempt en de rook
uit de schoorstenen zich scherp aftekent tegen de horizon. De regisseur nam ook het scenario, de
productie en de montage voor zijn rekening.
13 sept 17.00
Climates (Iklimler)
Nuri Bilge Ceylan (FR/TR 2006)
Turks gespr., Nederlands ondert., 101 min.
Een universiteitsprofessor van middelbare leeftijd en zijn jongere vrouw beleven de langzame
ontbinding van hun relatie tegen de achtergrond van wisselende seizoenen. Gesproken wordt er
weinig, des veelzeggender zijn de beelden. Vierde speelfilm van Nuri Bilge Ceylan, wiens
nieuwste film Winter Sleep nu te zien is in EYE.
Regisseur Nuri Bilge Ceylan speelt zelf de nurkse professor die zich bij voorkeur uit in
enkelvoudige syllaben. Ebru Ceylan - Ceylans vrouw - vertolkt de flink wat jongere, naar begrip en
aandacht hunkerende, ongelukkige vriendin. Terwijl de zomer overgaat in de herfst en de herfst in
de winter blijkt de relatie tussen de twee steeds wankeler…
‘Gewone verhalen over gewone mensen’, zo omschrijft de Turkse regisseur Nuri Bilge Ceylan
(1959) zijn films. Ook Iklimler lijkt zo een eenvoudig verhaal over een onderwerp waar iedereen
over mee kan praten: de liefde.
Minder simpel is de manier waarop Ceylan de langzaam op de klippen lopende verhouding tussen
professor en zijn in de TV-wereld werkende vriendin schetst. De aandacht voor gebaren,
stemmen, geluiden – blaffende honden zijn favoriet - , gezichtsuitdrukkingen, het Turkse
landschap en het weer maakt lang uitgesponnen dialogen overbodig: Ceylan laat camera en
geluidsspoor het werk doen.
Iklimler kreeg de Fipresci-prijs van de Internationale filmkritiek in Cannes en een Gouden
Palm-nominatie.
17 sept 18.45
Once Upon a Time in Anatolia (Bir zamanlar Anadolu'da)
Nuri Bilge Ceylan (TR/BH 2011)
Turks gespr., Nederlands ondert., 157 min.
Drie politieauto’s rijden over de stoffige wegen van Anatolië, op zoek naar de locus delicti van een
moord. Meer verhaal heeft de gelauwerde cineast Nuri Bilge Ceylan niet nodig voor zijn
gesublimeerd portret van hedendaags Turkije. EYE vertoont deze maand ook Ceylans nieuwste
speelfilm Winter Sleep.
Met Once Upon a Time in Anatolia trok Ceylan international de aandacht van een groot
arthousepubliek. De prikkelende mix van misdaadfilm, roadmovie, filosofische mijmering en soms
droogkomische karakterstudie bediende vele smaken. Ook de fotografie van de landschappen
waar de agenten – mannen van middelbare leeftijd – doorheen rijden, maakte het bekijken van de
film een visueel genot.
In zijn zesde speelfilm hanteert Ceylan de zoektocht naar de plaats delict van een moord als alibi
voor een vertelling over de staat van het hedendaagse Turkije. De politieagenten kletsen over de
kwaliteit van de Turkse yoghurt, hun vrouwen, het werk, de politiek en de problemen die het land
ondervindt bij de toetreding tot de EU. Ondertussen probeert iedereen een gunstig plekje op de
maatschappelijke ladder te veroveren en bij zijn meerderen in het gevlei te komen.
In tweeënhalf uur weet de regisseur een onvergetelijk beeld op te roepen van een land dat snelle
modernisering probeert te verenigen met eeuwenoude traditionele waarden. De jury in Cannes
beloonde Ceylan met de Grote Prijs, de op een na belangrijkste prijs van het festival.
20 sept 21.00; 28 sept 14.00
Three Monkeys (Üç maymun)
Nuri Bilge Ceylan (FR/TR/IT 2008)
Turks gesproken, Nederlands ondert., 109 min.
Voor zijn vertelling over een politicus die de schuld van een auto-ongeluk op zijn chauffeur
afschuift, kreeg Nuri Bilge Ceylan de prijs voor Beste Regie van het Cannes-filmfestival. Lof was er
voor de intense acteerprestaties en het camerawerk. Vijfde speelfilm van Ceylan, wiens nieuwste
film Winter Sleep deze maand in EYE is te zien.
De rijke zakenman en aankomende politicus Servet is oververmoeid wanneer hij een ongeluk
veroorzaakt met dodelijke afloop. Bang om stemmen te verliezen bij de komende verkiezingen zet
hij zijn chauffeur onder druk om, tegen betaling, de straf op zich te nemen. Het verblijf in de
gevangenis blijft niet zonder gevolgen voor de familie van de chauffeur.
In deze stevig aangezette noir vertelling is het de regisseur er om te doen de gevolgen van
beslissingen en gebeurtenissen te laten zien, eerder dan de handeling zelf. Woede, jaloezie en
paranoia nemen bezit van personages die ‘de waarheid verbergen opdat ze in hun eigen leugens
kunnen geloven’ (Ceylan).
Het camerawerk van Gokhan Tiryak vangt de gemoedstoestand van de hoofdrolspelers in
zorgvuldige, fraaie kadreringen. Voor het scenario tekenden de regisseur en zijn vrouw Ebru, die
als actrice te zien was in Iklimler (2006).
21 sept 21.15
7
2/11 – Het spel van de wolf
Thomas Korthals Altes (NL 2014)
Nederlands gespr., speelduur t.z.t.: eyefilm.nl
Tien jaar na de moord op Theo van Gogh verfilmde Thomas Korthals Altes het scenario van Theodor
Holman, een spannende reconstructie achter de schermen van de politiek in de negen turbulente dagen
na de moord.
2 november 2004, iets voor 9 uur in de ochtend. In Den Haag komt het bericht binnen dat in Amsterdam
Theo van Gogh is vermoord. Alle alarmbellen gaan af. Wie weet wat van de dader, en van de groep om
hem heen, de Hofstadgroep? Wat weet ‘Amsterdam’, en wat ‘Den Haag’, en zitten er hiaten in de
onderlinge coördinatie? Betreft het een samenzwering, en richt die zich nu op de politiek? Op ministers,
Kamerleden, met name Ayaan Hirshi Ali en Geert Wilders? Wat voor maatregelen moeten er genomen
worden om verder onheil te voorkomen?
Terwijl het land ondertussen, soms ook letterlijk, in brand staat, moet politiek en ambtelijk Den Haag onder
hoogspanning de vele bekende en onbekende angels neutraliseren. En net wanneer met de crematie van
Van Gogh de rust grotendeels lijkt weergekeerd, volgt er een tweede explosie: de aanval op de
Hofstadgroep in het Haagse Laakkwartier. Met Susan Visser, Johan Leysen, Tijn Docter en Pierre Bokma.
In oktober wijdt EYE een uitgebreid retrospectief aan de films van Theo van Gogh.
25 sept (première), aanvang en overige data t.z.t.: eyefilm.nl
---------------------------------------------------------------------------TENTOONSTELLING ‘DAVID CRONENBERG – THE EXHIBITION’
EYE presenteert t/m 14 september een grote tentoonstelling rond regisseur David Cronenberg, die een
cultstatus verwierf met zijn eigenzinnige films over de wisselwerking tussen lichaam, geest, technologie
en massamedia. De tentoonstelling verkent de wereld van Cronenberg via het hoofdthema uit zijn films:
de fysieke en psychologische transformatie van zijn personages. Hoogtepunten uit deze tentoonstelling
zijn de prachtige special-effectsattributen uit Cronenbergs films, naast bizarre rekwisieten, setfoto’s en
originele kostuums. Cronenberg werkte samen met beroemde acteurs als Jeff Goldblum, Keira Knightley,
Holly Hunter, Jude Law, Jeremy Irons en Robert Pattinson, die hij uitdaagde om de grenzen van hun vak
op te zoeken. David Cronenberg – The Exhibition, gemaakt voor EYE in samenwerking met het Toronto
International Film Festival, is gecureerd door TIFF-directeur Piers Handling en voormalig artistiek
directeur Noah Cowan, en is nu voor het eerst in Europa te zien.
In de serie tentoonstellingen rond grote filmauteurs als Kubrick en Fellini organiseert EYE deze zomer
David Cronenberg – The Exhibition. Cronenberg (Toronto, 1943) bereikte een ware cultstatus als
‘horrormeester’ met de films Shivers (1975) en Rabid (1977). Met Videodrome (1983) richt Cronenberg
zich als een van de eerste filmmakers op de – verwoestende – invloed van de massamedia op de mens en
presenteert hij zijn visie op de beïnvloedbaarheid van het lichaam door de technologie. Videodrome,
digitaal heruitgebracht door EYE, is een onderzoek naar de gevaren van reality-televisie waarin stevige en
ook profetische kritiek wordt geuit op de hedendaagse mediacultuur. Zijn werk is ook in de huidige tijd van
grootschalige technologische ontwikkelingen, met vaak ongekende effecten op de menselijke psyche, nog
zeer actueel.
Vraagstukken over technologische mutaties van het menselijk lichaam en de tweedeling tussen lichaam
en geest staan centraal in The Dead Zone (1983) en The Fly (1986, Oscar beste grime), waarin
Cronenberg een zot B-filmplot transformeert tot een hartverscheurend portret van fysieke deformatie. Na
Dead Ringers (1988) en Naked Lunch (1991) wordt de regisseur niet langer beschouwd als enkel een
genrefilmer, maar als een volwaardige auteur, en verwerft hij internationale faam. De moderne mensheid
en de veranderende samenleving zijn prominent aanwezig in het provocerende Crash (1996) en in het
virtual reality-essay van eXistenZ (1999). In Spider (2002) en A History of Violence (2005) vermijdt
Cronenberg juist een expliciete boodschap ten gunste van een meer psychologische verkenning van de
menselijke tegenstrijdigheden.
Tentoonstelling
David Cronenberg – The Exhibition verkent de wereld van Cronenberg via het hoofdthema uit zijn films: de
fysieke en psychologische transformatie van zijn personages. Hoogtepunten uit de tentoonstelling zijn
belangrijke voorwerpen en attributen uit Cronenbergs oeuvre, waaronder rekwisieten, foto’s, audiovisuele
fragmenten, artwork en setdesign, zoals de helm van Videodrome (1983), de spelconsoles van eXistenZ
(1999), de chirurgische instrumenten van Dead Ringers (1988), de been-braces van Crash (1996), de
schrijfmachines van Naked Lunch (1991) en de Telepod van The Fly (1986). Maar bovenal zijn er
bijzondere en bizarre special-effectsattributen te zien, die met hun wetenschappelijke precisie en hoog
artistiek gehalte de juwelen in de tentoonstelling zijn. Na de presentatie in Toronto doet de reizende
tentoonstelling als eerste Amsterdam aan, volledig nieuw vormgegeven door Claus Wiersma.
T/m 14 sept 11.00 – 18.00, vr. 11.00 – 21.00
Filmprogramma
De tentoonstelling wordt omlijst met de vertoning van alle achttien speelfilms van Cronenberg en zijn korte
films. Het programma schetst in drie thema’s een beeld van Cronenbergs visie op de invloed van
technologie en wetenschap op de wisselwerking tussen lichaam en geest. Van 17 augustus – 14
september) verkent het slotprogramma de omgang van Cronenberg met technologie, die onze omgeving
en onszelf (mentaal en fysiek) verandert, waardoor onze perceptie van de realiteit verandert. Speciale
aandacht gaat in dit afsluitende blok uit naar Videodrome (1982), Crash (1996) en eXistenZ (1999). In
samenwerking met Transnatural wordt gekeken hoe Cronenbergs gedachtegoed in hedendaags design is
terug te vinden door performances en interactieve kunstwerken.
In september:
BEYOND Biennial
Compilatieprogramma
Engels gespr., zonder ondert., 150 min.
Ter gelegenheid van de David Cronenberg-tentoonstelling presenteert EYE in samenwerking met
Transnatural en BEYOND Biennial een overzicht van de laatste ontwikkelingen binnen (interactieve)
media, kunst, design, technologie en wetenschap.
EYE, onderzoeksorganisatie Transnatural en Discovery Festival organiseren een tweedelige manifestatie
met interactieve nieuwe media, performances en korte presentaties. Het volledig aan Cronenbergs
gedachtengoed gewijd programma verkent de grenzen van technologie, het menselijk lichaam en de
menselijke beleving.
6 + 13 sept 21.00
Cosmopolis
David Cronenberg (IT/PR/CA/FR 2012)
Engels gespr., Nederlands ondert., 108 min.
9
Voor Cosmopolis koos Cronenberg de gelijknamige roman van Don DeLillo als vertrekpunt. Diens
vertelling over de jonge multimiljardair Eric Packer die in een ‘stretch limo’ door een gewelddadig New
York rijdt, is een beklemmende analyse van postmoderne tijden.
De ramen zijn getint, de motor vrijwel geluidloos en het plaatwerk van massief staal. Multimiljardair Erick
Packer is er alles aan gelegen om de buitenwereld af te schermen: zijn stretch limo glijdt door de straten
van Manhattan, waar revolutionairen een opstand van have-nots aanvoeren. Intussen houdt de
majesteitelijke wagen halt om Packers vele contacten op te pikken: zijn beursspecialist, zijn lijfarts, zijn
bodyguard, zijn minnares en zijn huisfilosoof.
Te midden van alle opschudding heeft Packer maar een doel: een goeie kapper vinden. Tegelijkertijd lijkt
hij zorgeloos op zijn ondergang af te stevenen in een compleet vervreemdende omgeving waarin
hypermoderne technologie en rauw geweld de toon zetten.
Voor zijn adaptatie van DeLillo’s roman maakte Cronenberg gebruik van de letterlijke dialogen uit het
boek. Het literaire gehalte van de teksten draagt bij aan de onthechte sfeer van de film. Met o.a. Robert
Pattinson, Juliette Binoche en Mathieu Amalric.
9 sept 21.30
Crash
David Cronenberg (CA/GB 1996)
Engels gespr., Nederlands en Frans ondert., 97 min.
Wie genoeg heeft van huis-, tuin- en keukenseks kan zijn hart ophalen bij Crash, Cronenbergs adapatatie
van J.G. Ballards gelijknamige roman. De afdaling in de schemerwereld van seksuele fetisj, overspel en
gekreukelde autowrakken heeft surreële trekken.
Cronenberg volgt vrij nauwgezet Ballards vertelling over de geharde reclameproducent James die zijn
driftleven vormgeeft in een open huwelijk. James belandt na een zwaar auto-ongeluk met zijn minnares
Helen in het ziekenhuis, waar hij kennismaakt met een geheim genootschap van ‘crash survivors’. De
leden zijn zijn in de ban van beroemde crashes – denk aan de dodelijke ongelukken van James Dean en
Jayne Mansfield – en raken zeer opgewonden van elkaars breuken, butsen en braces.
Crash ging in première in Cannes, waar een groot deel van het publiek zich geschokt toonde; toch kreeg
Cronenbergs duister getoonzette bespiegeling over de fetisjwaarde van de Amerikaanse auto- en
sterrencultuur de Speciale Juryprijs. De kenners vonden de film ‘origineel, gedurfd en vermetel’. Met Holly
Hunter en Rosanna Arquette.
3 + 7 + 14 sept 21.30
eXistenZ
David Cronenberg (CA/GB 1999)
Engels gespr., Nederlands ondert., 97 min.
‘Is dit jouw werkelijkheid of de mijne?’ Zo zou je de opzettelijk verwarrende plot van eXistenZ kunnen
sammenvatten. Cronenbergs verkenning van de virtual reality-wereld kent tal van knap verzonnen
verwikkelingen rond een (body)horror-sf-achtige storyline. Play or be played!
De briljante gamedesigner Allegra Geller (Jennifer Jason Leigh) heeft een nieuw spel ontwikkeld dat
verder gaat dan alle andere bekende games: eXistenZ. Spelers pluggen via een in de ruggenwervel
geboord gat in op een organische gamepod en verdwijnen in een virtuele wereld: de grens tussen
werkelijkheid en verbeelding raakt uitgewist.
Geller slaat op de vlucht wanneer anti-game-terroristen – ze bestaan, echt! – haar bedreigen. De enige op
wie ze nog vertrouwt is haar marketingassistent Ted Pikul (Jude Law). De twee proberen de gamehackers
op het spoor te komen door diep af te dalen in de krochten van eXistenZ, met alle hallucinerende
sci-fi-thrillergevolgen van dien. (‘That wasn't me. That was my game character’)
ExistenZ werd bij uitbreng ontvangen als complex, geslaagd vervolg op Cronenbergs eerdere
horrorproducties als The Brood en Videodrome. Lof was er ook voor de overtuigende virtual
reality-decors, waar geen CGI-effect aan te pas was gekomen. Naar verluidt zou Cronenberg zich voor het
scenario stevig hebben laten inspireren door Philip K. Dicks sci-fi-roman The Three Stigmata of Palmer
Eldritch.
2 + 12 sept 21.30
The Fly
David Cronenberg (VS/GB/CA 1986)
Engels gespr., Nederlands ondert., 96 min.
Een experiment met materieverplaatsing neemt een nachtmerrieachtige wending wanneer een vlieg
plaatsneemt in de apparatuur. Cronenberg transformeert een zot B-filmplot tot een hartverscheurend
portret van fysieke deformatie.
The Fly is niet alleen een ongekend staaltje hartverscheurende lichaamshorror maar ook een meesterlijke
liefdestragedie die ons meezuigt in de nachtmerrie van een geniale wetenschapper (Jeff Goldblum).
Tijdens een experiment fuseert de geleerde genetisch met een vlieg, waarna hij langzaam blijkt te
ontbinden. Geena Davis is de journaliste die verliefd wordt op de wegkwijnende wetenschapper.
The Fly – Oscar voor beste Make-up – is een van de bekendste voorbeelden van Cronenbergs obsessie
met de fysieke en psychologische transformatie van zijn karakters, van telepaten en wetenschappers tot
televisieproducenten en tweelingenartsen. Minder bekend is dat de film een remake is van de
gelijknamige Amerikaanse sciencefiction-horrorfilm van Kurt Neumann uit 1958.
10 sept 21.30
Primer
Shane Carruth (GB 2004)
Engels gespr., Nederlands ondert., 77 min.
Vier nerds in een garage vinden per ongeluk een tijdmachine uit, en besluiten hun vondst te gelde te
maken. De machine met de mysterieuze krachten lijkt zich echter tegen haar makers te keren in deze
lowbudget sci-fi-productie die de vroege films van David Cronenberg in herinnering roept.
Regisseur Shane Carruth, zelf opgeleid als softwareontwerper, wist met zijn speelfilmdebuut meteen de
aandacht te trekken; zijn labyrinthische vertelling over twee jongens die aan de haal gaan met het
ruimtetijdcontinuüm won in 2004 de juryprijs van het Sundance-festival.
Carruth speelt zelf een van de jonge Willie Wortels die in een steriele buitenwijk van Dallas de wetten van
de fysica naar hun hand proberen te zetten. In een Cronenberg-achtige twist blijft hun gesleutel aan de
mythische teleporter – een kist met slangen, snoeren, schuifjes en tal van koelkastonderdelen – niet
zonder gevolgen: verdubbeling van personages, breuken in de tijd en bizarre scèneherhalingen verstoren
de logica van alledag.
Primer werd bij uitbreng ontvangen als de do-it-yourself opvolger van Kubricks 2001: A Space Odyssey en
vergeleken met cinefiele hersenkrakers als Donnie Darko en Memento. Ook prees men de film als een
time-warp fantasy waarin de Cronenberg-obsessie met de moraliteit van technische innovaties geestig
was verwerkt.
5 sept 21.00
11
The Terminator
James Cameron (GB/VS 1984)
Engels gespr., zonder ondert., 108 min.
'You're terminated, fucker' zijn laatste woorden die de verwoestende cyborg Terminator krijgt toegevoegd,
voordat zijn laatste lampje uitgaat. Arnold Schwarzenegger vestigde definitief zijn naam als acteur in
James Camerons vertelling over de heerschappij van de robots op aarde. Net als Cronenberg toont
Cameron zich gefascineerd door de donkere kanten van de techniek.
Hij komt uit de toekomst om te voorkomen dat een vrijheidsstrijder – die nog geboren moet worden – de
heerschappij van de robots zal betwisten. Dat is in logline-notendop het onderwerp van James Camerons
iconische film over een dystopische wereld waarin de techniek de mens er definitief onder lijkt te hebben
gekregen.
Acteur Arnold Schwarzenegger geeft memorabel gestalte aan de mensachtige robot Terminator, een
‘cybernetisch organisme’ dat een waar eenmansleger is. Hij lijkt onverslaanbaar, toch is er een
tegenstander die hij moet vrezen: rebellenleider Kyle Reese. Die is eveneens uit de toekomst teruggereisd
om Sarah Connors, de moeder van de toekomstige rebellenleider, te waarschuwen. Een clash tussen de
twee is onvermijdelijk.
Net als Cronenberg weet Cameron, buiten alle spectaculaire actie om, een filosofische laag aan te
brengen in zijn tekening van een wereld waarin heden en toekomst, mens en machine onontwarbaar
verwikkeld raken. Vanaf welk punt raakt de mens de heerschappij over de door hem zelf gecreëerde
techniek kwijt?
4 sept 21.30
Terminator 2 – Judgement Day
James Cameron (VS 1991)
Engels gespr., Nederlands ondert., 137 min.
Zeven jaar na zijn hardhandige optreden in deel 1 keert de Terminator terug. Nu speelt Schwarzenegger
een goedzakrobot die de heerschappij van een nieuwe generatie Terminators probeert te voorkomen.
Regisseur Cameron pakt flink uit met de special effects, maar weet de donkere, aan Cronenberg
herinnerende toon te bewaren.
'You're terminated, fucker' waren de laatste woorden die de verwoestende cyborg Terminator te horen
kreeg in 1984, toen James Cameron en Arnold Schwarzenegger opzien baarden met hun voor die tijd
ongekend spectaculaire sci-fi actionproductie.
In deel 2 blijkt de dodelijke cyborg van weleer de kant te hebben gekozen van de rebellen die zich
verzetten tegen de heerschappij van de Terminators. Als goede robot beschermt Schwarzenegger de
jonge John Connor tegen het nieuwste, onverslaanbare-want-soepeltjes-van-biomorfische- vorm
veranderende model Terminator.
Cameron rekte de grenzen van de actiefilm op met dit topvermaak, mede dankzij het deadpan acteren van
Schwarzenegger (‘Hasta la vista, baby’) in eeuwig zwartleren jack. Net als Cronenberg toont de regisseur
de donkere kanten van de techniek.
11 sept 21.30
-----------------------------------------------------------------THE HITCHCOCK TOUCH
In de zomer en het najaar eert EYE de meest iconische en invloedrijke Britse regisseur aller tijden, Alfred
Hitchcock, met een groot retrospectief. The Master of Suspense stond niet alleen bekend om zijn
voorliefde voor blonde actrices, zoals Grace Kelly, Kim Novak, Ingrid Bergman en Doris Day, maar ook om
zijn briljante scenario's en visuele vondsten, die niets aan kracht hebben ingeboet. The Hitchcock Touch
wordt omlijst met live muziek, een cursus en lezingen. Bijzonder is de vertoning van de negen stille films
die Hitchcock tussen 1925 en 1930 regisseerde.
Alfred Hitchcock is dertig jaar na zijn dood nog steeds een icoon in de populaire cultuur. In 2012 werd
Vertigo tot de beste film aller tijden gekozen in de poll van filmtijdschrift Sight and Sound.
Van juli tot en met 12 oktober presenteert filmmuseum EYE het zomerpogramma The Hitchcock Touch,
met de belangrijkste films van de Master of Suspense. Te zien zijn de Engelse geluidsfilms uit de jaren
dertig, klassieke meesterwerken als Rear Window, Vertigo en Psycho en latere films als Frenzy en Family
Plot. Het British Film Institute restaureerde daarnaast negen van Hitchcocks vroege stille films (‘The
Hitchcock 9’), waarbij gebruik is gemaakt van drie films uit de EYE-collectie: Hitchcocks debuut The
Pleasure Garden (1926), Easy Virtue (1927) en Downhill (1927).
koele blondines, briljante scenario’s
Zijn latere films zijn vaak een entertainende cocktail van spionage, romantiek, humor en suspense. Toch
heeft de regisseur ook oog voor de gekwelde menselijke psyche (Rebecca) en de meerduidigheid van
seksualiteit – denk bijvoorbeeld aan Janet Leighs witte (onschuld) en zwarte (perversie) bh in Psycho.
Hitchcocks briljante scenario's en visuele vondsten hebben niets aan kracht ingeboet.
Hitchcock heeft op vele kunstvormen zijn stempel gedrukt en spreekt nog steeds tot de verbeelding.
Filmmakers en kunstenaars laten zich door hem inspireren, zoals Douglas Gordon met zijn beroemde
kunstwerk 24 Hour Psycho. Onlangs werd bekend dat de Nederlandse filmmaker Diederik van Rooijen in
Hollywood een remake gaat maken van The Birds. Vorig jaar nog verschenen er twee biografische films
over Hitchcock, Hitchcock met Anthony Hopkins en Scarlett Johansson, en The Girl. In de laatste film
wordt Hitchcocks obsessie met blondine Tippi Hedren (The Birds, Marnie) belicht.
Hitchcock werkte met tal van filmsterren en had een voorliefde voor koele blondines, zoals Ingrid
Bergman, Doris Day, Tippi Hedren, Grace Kelly, Kim Novak en Eva Marie Saint. Deze zomer zijn ze
opnieuw te bewonderen op het grote doek, in nieuwe, digitale kopieën. Waarschijnlijk is een deel van het
zomerprogramma in EYE ook in te zien in een tour langs de Nederlandse filmtheaters.
In september:
The 39 Steps
Alfred Hitchcock (GB 1935)
Engels gespr., Nederlands ondert. 86 min.
Stijlvolle oefening in onderkoelde humor en suspense, waarin de Canadees Richard Hannay (Robert
Donat) betrokken raakt bij een Brits militair spionagecomplot. The 39 Steps geldt met The Lady Vanishes
(1938) als het hoogtepunt uit Hitchcocks Engelse periode.
The 39 Steps introduceert twee typische Hitchcock-motieven: de koele blonde vamp en de MacGuffin, een
plottruc waarbij de aandacht van de échte actie wordt afgeleid door iets onbelangrijks prominent in beeld
te brengen. In deze spannende, vrije bewerking van John Buchans gelijknamige boek raakt een
13
onschuldige man verzeild in kringen van spionage en moord, tot in de Schotse hooglanden aan toe. Een
van Hitchcocks andere favoriete thema’s is het opvoeren van twee mensen die aan elkaar vastgeketend
worden, in dit geval letterlijk met handboeien.
De charismatische Robert Donat lijkt een voorloper van Hitchcocks favoriete acteur Cary Grant, terwijl
Madelaine Carroll met haar glamour en koele sex-appeal al doet denken aan latere actrices Ingrid
Bergman, Grace Kelly en Tippi Hedren. The 39 Steps was bij uitbreng een groot succes en kroonde Hitch
als de koning van de Britse cinema. Credits moeten ook gegeven worden aan cameraman Bernard
Knowles, die de sfeervolle beelden voor zijn rekening neemt, met name die van de Schotse moors. ‘Great
fun!’ oordeelde de Britse pers.
21 sept 11.00
Blackmail
Alfred Hitchcock (GB 1929)
Live muziek, Engelse tussent., 75 min.
Hitchcocks vroege thriller is een chantageverhaal over een jonge vrouw die gevangen raakt in het net van
een afperser. Van Blackmail bestaan een stille en een geluidsversie. Deze versie zonder dialogen wordt
beschouwd als de dramatisch meest krachtige.
Van Blackmail, een typische Hitchcock-thriller over een jonge vrouw die haar aanrander vermoordt en
gevangen raakt in het net van een afperser, bestaan een stille en een geluidsversie. Juist de stille versie
van ‘Britain's First All-Talking Picture’ heeft een grote dramatische kracht, omdat er scherper gemonteerd
kon worden. Hitchcock zei hierover in het beroemde interview met François Truffaut: ‘Omdat ik
vermoedde dat de producenten van gedachten zouden veranderen en uiteindelijk toch een hele
geluidsfilm zouden willen, gebruikte ik de techniek van de geluidsfilm, maar dan zonder het geluid.’
Blackmail geldt als een van de beste Britse films, zo niet de beste, van de late jaren twintig. De
Tsjechische actrice Anny Ondra (eveneens te zien in The Manxman) schittert als Alice White, een jonge
vrouw wier korte flirt met een kunstenaar haar duur komt te staan. Met fraaie locaties, waaronder het
British Museum, Whitehall en de Lyons Tea House op Piccadilly Circus.
Blackmail is een van de door het British Film Institute gerestaureerde ‘Hitchcock 9’, de eerste negen stille
films van Hitchcock. Live muziek door het trio ‘Made in Amsterdam’: Annie Tångberg (cello), Bonno Lange
(cello), Jörg Brinkmann (cello).
Een restauratie door BFI National Archive in samenwerking met StudioCanal. Hoofdsponsor: The
Hollywood Foreign Press Association en The Film Foundation. Aanvullende financiering door Deluxe 142,
Pia Getty, Col & Karen Needham en de Dr Mortimer & Theresa Sackler Foundation.
14 sept 16.00
Family Plot
Alfred Hitchcock (VS 1976)
Engels gespr., zonder ondert., 121 min.
In zijn laatste film verweeft Hitchock twee verhaallijnen: een helderziende en haar vriendje zijn op zoek
naar de neef van eenstervende vrouw en een stel kidnappers ontvoert rijke mensen en int het losgeld.
Wanneer de koppels elkaars pad kruisen raakt de macabere komedie in een stroomversnelling.
Barbara Harris, Karen Black, Bruce Dern en William Devane bevolken de cast van Family Plot. Met de
keuze voor een nieuwe generatie acteurs, omhoog gekomen in het vrijzinnige Hollywood van de late jaren
zestig, bewees de inmiddels 76-jarige Hitchcock nog steeds een goed oog te hebben voor kwaliteit.
Dern en Harris zijn het wat sukkelige koppel dat het hoofd boven water probeert te houden als
taxichauffeur/parttime detective en medium (‘Madame Blanche’). Wanneer een rijke oude vrouw het
medium opdracht geeft haar enige erfgenaam te vinden, trekken de twee eropuit. Het grote geld trekt ook
een ander duo dat rijke mensen kidnapt. Hitchcock laat de stellen elkaars wegen kruisen, waarna de jacht
op het geld een macabere én komische twist krijgt.
Het script voor Hitchcocks laatste paukenslag – in 1925 kwam zijn eerste speelfilm uit – werd geschreven
door Ernest Lehman, de scenarist van North By Northwest. De aandacht voor detail en precieze
storyline-opbouw zijn gebleven, nieuw is de afwezigheid van (gesuggereerde) shockeffecten.
14 + 24 sept 19.15
Frenzy
Alfred Hitchcock (GB 1972)
Engels gespr., zonder ondert. 116 min.
Met Frenzy begaf Hitchcock zich op vertrouwd terrein: de plaats van handeling is Londen, het thema dat
van de ten onrechte beschuldigde verdachte. Richard Blaney, ex-RAF-piloot, moet uit handen zien te
blijven van de politie wanneer men hem aanziet voor de wrede seriemoordenaar ‘The Necktie Killer’.
Blaney heeft de schijn tegen zich wanneer hij wordt aangetroffen naast het lijk van zijn ex-vrouw, net in
een periode dat The Necktie Killer gewelddadig toeslaat. De aan lager wal geraakte ex-RAF-piloot slaat
op de vlucht en kan zijn huid alleen redden door de ware moordenaar te ontmaskeren. Een
zenuwslopende zoektocht door de krochten van Londen volgt.
Met Frenzy betrad Hitchcock vertrouwd terrein. Na Torn Curtain en Topaz – waarin de Koude Oorlog als
achtergrond figureerde – koos de ‘master of suspense’ voor het beproefde thema van de man die zijn
onschuld moet bewijzen terwijl alles tegen hem spreekt.
De vermaarde filmcriticus Roger Ebert zag Frenzy als een buitengewoon geslaagde comeback van ‘de
ware Hitchcock’. De film had dezelfde macabere details, weerbarstige humor en beklemmende sfeer als
de Hitchcockthrillers uit de jaren veertig. Ebert: ‘Het is net alsof Hitchcock op zijn 73ste bewust probeerde
nog een keer te doen wat hij beter deed dan alle anderen.’
10 sept 19.15; 22 sept 19.30 (The Hitchcock Touch Cursus)
German Concentration Camps Factual Survey
Sidney Bernstein & Alfred Hitchcock (GB 1945/2014)
Engels gespr., zonder ondert., 70 min.
Zoals veel andere regisseurs was ook Hitchcock tijdens WOII betrokken bij de strijd tegen de nazi’s. Voor
de geallieerden werkte hij aan de samenstelling van een documentaire over de gruwelen van Hitlers
regime. De nooit voltooide film, met opnamen van Auschwitz en Belsen, is nu gereconstrueerd.
In 1944 had Hitchcock al twee korte propagandafilms gedraaid, Aventure Malgache en Bon voyage,
bedoeld voor vertoning in het bevrijde Frankrijk. Het was de Britse filmpionier en felle anti-fascist Sydney
Bernstein die hem hiertoe had overghaald. De latere producent van Rope wist Hitchcock ook te bewegen
om de supervisie op zich te nemen van wat een documentaire moest worden over de door de nazi’s
begane gruwelen.
De suspenseregisseur zette zich aan de taak om duizenden uren opnamen van Britse, Russische en
Amerikaanse cameramannen door te ploegen. De geallieerden hadden onder andere gefilmd in de
concentratiekampen Auschwitz en Bergen-Belsen; de opnamen waren gemaakt om het Duitse volk te
confronteren met zijn schuld.
Toen de geallieerden besloten om de wederopbouw van Duitsland voorrang te geven boven een volledige
denazificatie, kwam het project tot stilstand. Een onvolledige versie, Memory of the Camps, werd in 1984
15
vertoond op de Amerikaanse tv. Het Engelse Imperial War Museum, waar het materiaal was
gedeponeerd, heeft deze nog steeds schokkende documentaire gereconstrueerd – het resultaat werd
gepresenteerd op de Berlinale van dit jaar en is nu ook te zien in EYE (Nederlandse première).
Met inleiding en nagesprek met dr. Toby Haggith (Senior curator Imperial War Museum), moderator
Marjan Schwegman (directeur NIOD).
28 sept 19.00
The Hitchcock Tapes
Compilatieprogramma
Engels gespr., zonder ondert., 80 min.
Beeldende kunstenaars aan de haal met Hitchcock. EYE-programmeur Leo van Hee toont de dialoog in
beeldtaal tussen de films van Nicolas Provost, Johan Grimonprez en het duo Matthias Muller & Christoph
Girardet, die op Hitchcocks werk zijn geïnspireerd. Met:
Gravity van Nicolas Provost (BE 2007, 6 min.), de filmische kus is waarschijnlijk een van de meest
archetypische beelden uit de filmgeschiedenis. In Gravity zijn zo’n twaalf stereotiepe kusscènes
uit de jaren 50 bewerkt met stroboscopische effecten. De actie vertraagt, de beelden flikkeren en
overlappen elkaar. De suikerzoete soundtrack staat lijnrecht tegenover de gedeconstrueerde
beelden.
Looking for Alfred van Johan Grimonprez (BE 2005, 10 min.), hommage aan Hitchcock in de vorm
van een zoektocht naar de perfecte Hitchcock-dubbelganger, met kleurrijke would-be Hitchcocks
die zijn cameo’s nadoen. Hoofdrol is weggelegd voor de professionele Hitchcock-imitator Rob
Burrage, waarbij Grimonprez het Hitchcock-universum griezelig goed weet op te roepen.
Phoenix Tapes van Matthias Muller & Christoph Girardet (DE/UK 1999, 45 min.), hermontage van
fragmenten uit 40 films van Hitchcock, een persoonlijke selectie van de verschillende rode draden
in Hitchcocks werk. Muller en Girardet tonen Hitchcocks obsessies met repeterende bewegingen
en veelbetekenende visuele hints, waarmee ze suggereren dat dit onderdeel is van een universele
gebarentaal.
23 sept 19.15
Hitchcock Unseen
Compilatieprogramma
Engels gespr., zonder ondert., 120 min.
Een avond met bijzonder Hitchcock-materiaal, uit de archieven van de Academy of Motion Picture Arts
and Sciences, biedt een verrassend kijkje achter de schermen. Met zelden vertoonde screentests van
actrice Tippi Hedren (The Birds, Marnie) en homemovies van Alfred Hitchcock in familiekring.
Wie had gedacht dat de ‘Master of Suspense’ ook kon genieten van een genoeglijk gezinsleven? Privé
opnamen van de Hitchcocks, gemaakt tussen 1928 en 1936, tonen de regisseur met het gezellige
embonpoint in huiselijke kring, omringd door echtgenote Alma – als ervaren editor en scenarist van
aanzienlijk belang voor haar echtgenoot – , kinderen en hond.
Van de nooit gerealiseerde Hitchcock-film Kaleidoscope, ooit aangekondigd als ‘a sixties Mod thriller’, zijn
fragmenten te zien; acteur Frederick Stafford komt voorbij in een screentest voor Topaz. Ook krijgen we
inzicht in de door Hitchcock persoonlijk bedachte marketingstrategie voor de uitbreng van Psycho: de
trailer maakte van de ‘lowbudget shocker’ een ware kaskraker.
De presentatie van de avond is in handen van EYE-programmeur Leo van Hee en Lynne Kirste,
conservator Bijzondere Collecties van de Academy of Motion Picture Arts and Sciences Film Archive,
waar Hithcocks persoonlijke archief wordt bewaard.
29 sept 19.15
I Confess
Alfred Hitchcock (VS 1953)
Engels gespr., Nederlands ondert., 95 min.
Zelden vertoonde Hitchcock en zijn meest katholieke film, op locatie opgenomen in Quebec, waarin de
van moord verdachte jonge priester Michael Logan (Montgomery Clift) wordt gearresteerd. Hij kent de
feitelijke dader, maar vanwege het biechtgeheim is hij gedwongen te zwijgen. De samenwerking met
steracteur Clift was niet zonder problemen. Muziek van Dimitri Tiomkin.
Bizar, toch waar: Michael Logan, een jonge priester neemt een moordenaar de biecht af en wordt zelf
verdacht van datgene wat hem in vertrouwen is verteld. Degene die de daad heeft opgebiecht is echter de
koster van Logans kerk. Zou het lijk zich in Gods Huis kunnen bevinden?
Tussen hoofdrolspeler Montgomery Clift – de acteur met het versteende gelaat – en Hitchcock klikte het
niet erg. Voor de droog-ironische, afstandelijke Brit was Clifts method-achtige voorbereiding wat te veel
van het goede (‘’t Lijkt wel alsof ie echt wil intreden’). De enige regieaanwijzing die de hoofdrolspeler kreeg
was ‘Houd je gezicht in de plooi’.
Ook met Karl Malden en Anne Baxter. De muziek is van Dimitri Tiomkin, die tevens de score componeerde
voor Dial M for Murder en Strangers on a Train.
10 sept 16.30; 16 sept 21.30
Lifeboat
Alfred Hitchcock (VS 1944)
Engels gespr., zonder ondert., 96 min.
Ook Hitchcock droeg z’n steentje bij aan de geallieerde oorlogsinspanningen. Het als avonturenfilm
gepresenteerde Lifeboat was bedoeld om Amerikanen te wijzen op het gevaar van de Duitse U-boote voor
de kust van de VS. Slachtoffers en daders samen in een reddingsboot: een uitstekend recept voor drama.
Na de aanval van een Duitse onderzeeër op een Amerikaans cruiseschip weet een handvol overlevenden
zich in veiligheid te stellen in een reddingsboot. De kapiteit van de U-boot die hen torpedeerde – zelf ook
tenonder gegaan – bevindt zich daar ook. Een grimmige strijd op luttele vierkante meters ontbrandt. Er is
maar beperkt water en voedsel aan boord, en de klasseverschillen tussen de drenkelingen spelen hevig
op. Lifeboat werd opgenomen op één set en geldt als vingeroefening voor Rope en Rear Window, waarin
de personages ook gebonden zijn aan een locatie.
Hitchcock liet scenarioschrijvers Ben Hecht en Jo Swerling het originele verhaal van John Steinbeck
bewerken. ‘Het was een microcosmos van de oorlog. (...) De zeeman die gespeeld wordt door John
Hodiak was haast een communist, en het andere uiterste was de zakenman, min of meer een fascist.' Met
Tallulah Bankhead, John Hodiak en William Bendix.
Vooraf Bon voyage, een van de twee 35mm-films van een half uur die Hitchcock in 1944 draaide voor de
Geallieerden. De film, een eerbertoon aan het Franse verzet, was bedoeld voor vertoning in bevrijd
Frankrijk.
8 sept 19.30 (The Hitchcock Touch Cursus); 18 sept 19.15
The Lodger: A Story of the London Fog
Alfred Hitchcock (GB 1926)
17
Live muziek, Engelse tussent., 90 min.
Vroege Hitchcock toont het talent van de latere ‘master of suspense’. Deze stille thriller speelt zich af in
een mistig Londen dat geterroriseerd wordt door een Jack the Ripper-achtige moordenaar die bekend
staat als The Avenger. Zijn slachtoffers, allen blonde jonge vrouwen, worden elke dinsdagavond
gevonden. Met live piano door Yvo Verschoor en vooraf lezing door Patricia Pisters (UvA).
Een van de grote Britse stille misdaadfilms, met in de hoofdrol matinee-idool Ivor Novello als de
mysterieuze nieuwe huurder in een Londens huis, die zich – in het licht van de nieuwsberichten over de
seriemoordenaar – nogal vreemd lijkt te gedragen. Door Hitchcock zelf beschreven als 'de eerste echte
Hitchcock film'. The Lodger.. geldt ook als de eerste film waarin Hitchcock te zien is in een cameo, een
kort optreden van de regisseur die langs de camera loopt.
The Lodger is een van de door het British Film Institute gerestaureerde ‘Hitchcock 9’, de eerste negen
stille films van Hitchcock. Enkele honderden uren zijn besteed aan het verwijderen en reparatie van vuil en
beschadigingen. De originele tinting en toning zijn tevoorschijn gehaald, waarbij bijzondere aandacht werd
besteed aan de nachtelijke sequenties in de dikke mist met blauwe en amberkleurige toning en tinting.
Vooraf: lezing ‘Criss Cross: Hitchcock and Art’ door filmwetenschapper Patricia Pisters van de Universiteit
van Amsterdam, over de invloed van Hitchcocks werk op kunstenaars en andersom. Voertaal Engels.
Een restauratie door BFI National Archive in samenwerking met ITV Studios Global Entertainment,
Network Releasing en Park Circus Films. Hoofdsponsor: The Hollywood Foreign Press Association en
The Film Foundation, and Simon W Hessel, aanvullende financiering door British Board of Film
Classification, Deluxe 142, Shivendra Singh Dungarpur en Ian & Beth Mill.
4 sept 19.15 (met inleiding door Patricia Pisters, UvA)
The Man Who Knew Too Much
Alfred Hitchcock (VS 1956)
Engels gespr., Nederlands ondert., 119 min.
Amerikaanse remake van Hitchcocks eerdere Engelse versie uit 1934, met James Stewart en Doris Day.
Een echtpaar van wie het zoontje wordt gekidnapt raakt verwikkeld in een internationaal spionagecomplot.
De film bezorgde Day een wereldhit met het liedje ‘Que sera, sera’. Muziek van Bernard Herrmann.
Een echtpaar is getuige van de moord op een Fransman in Marrakech, Marokko. Voordat hij sterft, fluistert
hij de twee nog geheime informatie in. Meteen daarna wordt hun zoontje gekidnapt en ingezet in
internationaal, crimineel complot.
Hitchcock stond zelf aan het roer van deze remake van zijn gelijknamige Britse thriller uit 1934, met Leslie
Banks in de hoofdrol. De gebruikelijke Hitchcock-suspense wordt onderbroken door fraaie opnamen van
het Marokkaanse woestijnlandschap; het liedje 'Que sera, sera' van Jay Livingston en Ray Evans won een
Oscar voor beste muziek en bezorgde Doris Day een wereldhit. De score – met de fameuze cymbaalslag
– werd geschreven door Bernard Herrmann, Hitchcocks vaste componist.
1 sept 16.30
Marnie
Alfred Hitchcock (VS, 1964)
Engels gespr., Nederlands ondert., 129 min.
Hitchcocks laatste film met een blondine in de hoofdrol is een indringende psychologische thriller over de
jonge, aantrekkelijke Marnie, een kleptomane die na iedere succesvolle diefstal van woonplaats
verandert. Als ze trouwt moet Marnie haar verleden onder ogen zien. Met Sean Connery en Tippi Hedren.
Na hun huwelijk komt Marnies echtgenoot erachter dat ze frigide is, waarbij Hitchcock suggereert dat haar
kleptomanie een compensatie is voor haar frigiditeit. Haar psychische toestand verergert dusdanig, dat
haar echtgenoot vastbesloten is om de sleutel tot haar ernstig neurotische gedrag te achterhalen.
Hitchcock had in eerste instantie prinses van Monaco Grace Kelly op het oog voor de hoofdrol, maar zij
sloeg het aanbod af, omdat de rol niet paste bij haar status.
Marnie was de laatste film van Hitchcocks hand waarin een Hitchcock-blondine een centrale rol speelde.
Het was ook de laatste film waarin hij samenwerkte met enkele van zijn vaste crewleden, onder wie
componist Bernard Herrmann. Marnie was destijds niet echt succesvol in de Amerikaanse bioscopen –
volgens criticus Leonard Maltin was de film zijn tijd te ver vooruit.
7 sept 19.15
North by Northwest
Alfred Hitchcock (VS 1959)
Engels gespr., Nederlands ondert., 135 min.
De ultieme Hitchcock: suspense, humor, technische hoogstandjes en spectaculaire achtervolgingen
wisselen elkaar af. Deze ironische spionage- en avonturenfilm groeide uit tot een van de bekendste
Hitchcocks, niet in het laatst door het superieure acteerwerk van Cary Grant.
Reclameman Roger O. Thornhill (Cary Grant) wordt voor geheim agent en moordenaar aangezien en
raakt verstrikt in een web van dodelijke intriges.Geholpen door een raadselachtige blondine (Eva Marie
Saint) slaat Thornhill op de vlucht; hij wordt verdacht van moord op een diplomaat van de Verenigde
Naties en overleeft ternauwernood een aanslag. Ten einde raad bindt hij de strijd aan met de misdadigers
én de politie. De apotheose is een achtervolging over de in de rotsen uitgehakte hoofden van vier
Amerikaanse presidenten op de top van Mount Rushmore.
North By Northwest was een van Hitchcocks grootste commerciële successen. Alle ingrediënten waaraan
Hitchcock zijn wereldfaam dankt, zijn in de film verwerkt: suspense, humor en romantiek, technische
hoogstandjes en spectaculaire achtervolgingen. Voor de opnamen van het gebouw van de Verenigde
Naties moest Hitchcock gebruik maken van een verborgen camera. Het interieur reconstrueerde hij aan
de hand van foto's, die hij stiekem in het gebouw had gemaakt. North by Northwest is de laatste
samenwerking van Cary Grant en Hitchcock.
28 sept 11.00
The Paradine Case
Alfred Hitchcock (VS 1947)
Engels gespr., Nederlands ondert., 116 min.
Een vrouw (Alida Valli) wordt beschuldigd van de moord op haar rijke, blinde echtgenoot. Haar advocaat
(Gregory Peck) raakt verblind door haar exotische schoonheid, hetgeen de spitsvondigheid van zijn
verdediging niet ten goede komt. Laatste film van Hitchcock onder supervisie van David O. Selznick en
thematisch verwant aan Vertigo.
Selznick, met wie Hitchcock ook Spellbound en Rebecca opnam, tekende tevens voor het scenario van dit
rechtbanksdrama. Hitchcock had de film zorgvuldig opgebouwd. ‘[…] Alle elementen van het conflict
werden in het eerste deel gepresenteerd, zodat het proces [in de rechtszaal] een opwindende start kon
krijgen.'
Een glansrol is weggelegd voor de rechter, gespeeld door topacteur Charles Laughton, die gadeslaat hoe
de advocaat steeds meer in de ban raakt van zijn cliënte. Voor verliefdheid is echter geen plaats in de
rechtzaal. Verfilming van de gelijknamige roman van Robert Hichens. Muziek van Franz Waxman,
camerawerk van Lee Garmes, die ook tekende voor Howard Hawks’ Land of the Pharaohs.
19
Hitchcock beschouwde The Paradine Case als een van zijn minder geslaagde films, maar in recente jaren
wordt de film door Hitchcock-kenners meer en meer gewaardeerd. De oorsponkelijke cut van Hitchcock
liep tegen de drie uur, maar werd door Selznick teruggebracht tot 132 minuten en later tot 116 minuten.
5 sept 19.15
The Pleasure Garden
Alfred Hitchcock (GB 1926)
Live muziek, Engelse tussent. 90 min.
Hitchcocks debuutfilm over de relatiestrubbelingen van een danseres in het theater Pleasure Garden
bevat al allerlei motieven van zijn latere films: wenteltrappen, verrekijkers en blondines. Met live muzikale
begeleiding.
De openingsscène van The Pleasure Garden lijkt wel een visitekaartje voor de motieven van latere
Hitchcock-films. In het allereerste shot daalt een danseres van een wenteltrap (zie Vertigo), daarna
gebruikt een man een operaverrekijker om een beter beeld te krijgen van een blonde danseres (zie Rear
Window), en dezelfde blondine, die eerst nog op erotische wijze afstandelijk lijkt, blijkt later nuchter en
makkelijk benaderbaar (zie Family Plot).
The Pleasure Garden draait om een danseres die trouwt met een avonturier die de bloemetjes buiten blijkt
te zetten in de Britse koloniën. De film, met de Amerikaanse steractrice Virginia Valli in de hoofdrol, ging in
1925 in München in première. Pas in 1927 volgde de officiële uitbreng nadat Hitchcocks The Lodger een
groot succes was gebleken.
The Pleasure Garden is een van de door het British Film Institute BFI gerestaureerde ‘Hitchcock 9’, de
eerste negen stille films van Hitchcock. Voor de restauratie van deze titel werd gebruikgemaakt van een
nitraatkopie uit de collectie van EYE.
Live muziek van Miró Move: Paul Maassen (piano, composities), Ad Colen (tenorsax en sopraansax),
Bert Lochs (trompet, bugel), Mark Alban Lotz (fluiten), Coen Kaldeway (basklarinet)
Restauratie door BFI National Archive in samenwerking met ITV Studios Global Entertainment and Park
Circus Films. Hoofdsponsor: The Hollywood Foreign Press Association and The Film Foundation, en Matt
Spick. Aanvullende financiering door Deluxe 142.
7 sept 16.00
Psycho
Alfred Hitchcock (VS 1960)
Engels gespr., Nederlands ondert., 109 min.
Freudiaanse horror bij uitstek, dit sinistere verhaal rond een oplichtster, een gestoorde moteleigenaar en
een douche. Hitchcock achtte Psycho een van zijn ‘amusantste’ films. ‘Ik was geschokt toen ik merkte dat
mensen het allemaal heel serieus namen.’ Met Anthony Perkins en Janet Leigh.
Marion Crane (Leigh) ontvlucht halsoverkop de grote stad na 40.000 dollar te hebben gestolen van haar
baas. Omdat hevige regen haar het zicht beneemt, stopt ze bij een motel dat gerund wordt door de wat
verlegen Norman Bates (Perkins). Ze let niet op zijn hints (‘We all go a little mad sometimes’) en neemt
nietsvermoedend een verfrissend en van alle zonden zuiverend stortbad, in een van de beroemdste
moordscènes uit de filmgeschiedenis (opgenomen vanuit zeventig verschillende camerastandpunten).
Marions zuster en een verzekeringsdetective nemen het op zich om de sporen van de moord te volgen.
Bernard Herrmann componeerde de indringende muziek. In een recent opgedoken BBC-interview uit
1964 stelt Hitchcock dat het publiek de film verkeerd had begrepen. ‘Ik vond het verhaal vooral amusant.
De hele film was voor mij een grote grap. Ik was geschokt toen ik merkte dat mensen het allemaal heel
serieus namen.’
11 sept 16.30
Rebecca
Alfred Hitchcock (VS 1940)
Engels gespr., Nederlands ondert., 130 min.
Hitchcocks eerste Amerikaanse productie was een verfilming van Daphne Du Mauriers gelijknamige
roman. Producent David O. Selznick zag erop toe dat de 'master of suspense' zich strikt hield aan
Mauriers verhaal. Toch werd Rebecca een typisch beklemmende Hitchcock-productie.
Het Amerikaanse publiek stroomde toe voor Hitchcocks psychologische thriller met romantische inslag.
De ‘master of suspense’ trok Britse topacteurs als Laurence Olivier, George Sanders en de nog
onbekende Joan Fontaine aan voor zijn vertelling over een gedoemd huwelijk. Mrs. De Winter – ze heeft
geen voornaam – is de tweede vrouw van Maxim de Winter, een knappe aristocraat met royale
bezittingen, waaronder het fraaie huis Manderley; tot haar afgrijzen ontdekt Mrs. de Winter dat het spookt
in Manderley – is het de geestverschijning van Rebecca, Maxims betoverende overleden eerste
echtgenote?
Rebecca werd bij uitbreng door het Amerikaanse publiek omarmd als stijlvolle romantische thriller. De
Britse cast en raadselachtige afwezigheid van de titelfiguur gaven de romanverfilming nét dat tikkeltje
extra dat als typisch Hitchcock geldt.
2 sept 19.15
Saboteur
Alfred Hitchcock (VS 1942)
Engels gespr., zonder ondert., 109 min.
Robert Cummings en Priscilla Lane spelen de hoofdrollen in deze oorlogfilm over een Amerika dat onder
vuur ligt: van de Japanners, nazi’s en verraders aan het thuisfront. Hitchcocks bijdrage aan de strijd tegen
het Kwaad, met muziek van Charles Prévin en Frank Skinner. Eerste film voor Universal Studio.
Saboteur ging op 24 april in première in de VS, ruim drie maanden na de aanval op Pearl Harbor. Robert
Cumming speelt de rol van fabrieksarbeider Barry Kane; hij wordt – ten onrechte – ervan beschuldigd een
explosie te hebben veroorzaakt in een vliegtuigfabriek. Op de vlucht door de VS komt hij achter een
complot: de rijkste happy few spannen samen om via terreur Roosevelts regering ten val te brengen. De
mooie blondine Pat (Priscilla Lane) staat de onschuldige Barry bij.
Hitchcocks eerste film voor Universal Studio was bedoeld als bijdrage aan de Amerikaanse
oorlogspropaganda, de beoogde hoofdrolspelers waren Gary Cooper en Barbara Stanwyck. De visueel
overdonderende ontknoping vindt plaats boven op het Vrijheidsbeeld.
Vooraf Aventure Malgache, een van de twee 35mm-films van een half uur die Hitchcock in 1944 draaide
voor de Geallieerden. De film, een eerbertoon aan het Franse verzet, was bedoeld voor vertoning in
bevrijd Frankrijk.
5 sept 16.30; 11 sept 19.00
Spellbound
Alfred Hitchcock (VS 1945)
Engels gespr., Nederlands ondert., 111 min.
In deze Hitchcock-klassieker voelt dokter Constance Petersen zich onverklaarbaar aangetrokken tot het
hoofd van de inrichting waar ze werkt. De droomscène, ontworpen door Salvador Dalí, is beroemd. Fraai
21
filmisch bewijs van Hitchcocks fascinatie voor de psychiatrie. Met Gregory Peck en Ingrid Bergman.
Ingrid Bergman staat tegenover Gregory Peck in deze beroemde Hitchcock-klassieker waarin de ‘master
of suspense’ blijk geeft van zijn fascinatie voor de psychiatrie (‘Ik wou de eerste film over psychoanalyse
maken’). Bergman (dokter Constance Petersen) voelt zich onverklaarbaar aangetrokken tot het hoofd van
de inrichting waar ze werkt. Is John Ballantine (Peck) wel de man die hij voorwendt te zijn? Heeft hij
inderdaad zijn geheugen verloren? En hoe krijgt hij het weer terug?
De droomscène, ontworpen door Salvador Dalí, is beroemd. Vier Oscarnominaties en Oscar voor Beste
Muziek. Het scenario is van o.a. Ben Hecht.
3 sept 16.30
Strangers on a Train
Alfred Hitchcock (VS 1951)
Engels gespr., Nederlands en Frans ondert., 101 min.
Voor zijn verfilming van Patricia Highsmiths gelijknamige roman kreeg Hitchcock volledige zeggenschap
over het eindresultaat, destijds een unicum in Hollywood. Strangers on a Train geldt nog steeds als
buitengewoon intelligent spel met het gegeven van de perfecte misdaad.
Eerst zijn het vreemden, dan medeplichtigen. De gevierde tennisspeler Guy Haines wordt in de trein
benaderd door een man van duivelse charme: de aalgladde Bruno Anthony. Anthony (‘I am your best
friend’) weet dat Haines een getormenteerd huwelijksleven heeft; hijzelf haat zijn vader. Wat is er
logischer dan dat de twee elkaar te hulp schieten? Door de verwisseling van motieven zal de moord op
Haines echtgenote en Anthony’s vader de perfecte misdaad blijken…
Strangers on a Train heeft alle karakteristieken van een echte Hitchcock. Een gewone man raakt verstrikt
in een complot, de wereld om hem heen wordt sinister en bedreigend, ontsnapping is alleen mogelijk door
een daad te stellen. Maar is het de goeie daad? Haines: ‘Ik ben misschien ouderwets, maar ik dacht altijd
dat moord strafbaar was.’
Componist Dimitri Tiomkin voorzag de film van een toepasselijke suspensescore die de gemoedstoestand
van de hoofdpersoon weerspiegelt.
3 sept 19.15; 12 sept 16.30
Torn Curtain
Alfred Hitchcock (VS1966)
Engels gespr., Nederlands ondert., 118 min.
Voor z’n vijftigste speelfilm contracteerde Hitchcock Paul Newman en Julie Andrews. De twee sterren
kregen matig applaus voor hun optreden in deze Koude Oorlogsthriller, die toch memorabele scènes telt.
Newman speelt een nucleair wetenschapper die de Russen raketplannen tracht te ontfutselen.
Professor Michael Armstrong is gedreven, zeer gedreven. Helaas hebben zijn bazen van het nucleair
instituut zijn onderzoek voorlopig stop gezet. Wanneer hij met zijn assistente en verloofde Sarah
(Andrews) een congres in Kopenhagen bezoekt en opeens naar Oost-Berlijn verdwijnt, verdenkt men hem
van contraspionage. En dat terwijl de professor een belangrijke formule op het spoor is om het
Anmerikaanse bewapeningsprogramma verder te brengen.
Huiscomponist Bernard Herrmann schreef opnieuw de muziek. Hitchock volgde echter de studiobonzen,
die Herrmanns score afkeurden. Het was de laatste keer dat de twee samenwerkten. Ook de ontvangst
van Torn Curtain was minder gelukkig: de critici liepen niet echt warm voor Hitchcocks vijftigste. En dat
terwijl de film toch memorabele scènes bevat, zoals die waarin professor Armstrong met moeite erin
slaagt de gevaarlijke Oost-Duitse spion Gromek uit te schakelen.
2 sept 16.30; 21 sept 21.30
Young and Innocent
Alfred Hitchcock (GB 1937)
Engels gespr., zonder ondert., 80 min.
In Young and Innocent laat Hitchcock een ten onrechte van moord verdachte man ontsnappen uit het
gerechtsgebouw. De ongelukkige gaat op zoek naar de echte moordenaar om zijn naam te zuiveren, met
hulp van de dochter van de hoofdinspecteur. Het thema van de valse beschuldiging die rechtgezet moet
worden, boeide Hitchcock in hoge mate.
Young and Innocent vertelt een van Hitchcocks favoriete verhalen over een ten onrechte beschuldigde
held die zijn naam wil zuiveren, net als in The 39 Steps, Saboteur, To Catch a Thief, The Wrong Man en
North by Northwest. En ook hier worden een man en een vrouw door onfortuinlijke omstandigheden aan
elkaar gekoppeld, in eerste instantie nog als terughoudende partners maar uiteindelijk als geliefden.
De thriller is veel lichter van toon dan de meeste eerdere thrillers van Hitchcock, mede dankzij de charme
van Derrick de Marney.Young and Innocent is dan ook een voorbode van de geslaagde mix van komedie
en spanning in The Lady Vanishes van het jaar daarop.
De climax, waarin de camera over een overvolle dansvloer glijdt om close-up te eindigen in de ogen van
de echte moordenaar, is vaak geprezen als vintage Hitchcock. De film zit ook vol met vermommingen en
doen-alsof-spelletjes, met veel verwijzingen naar ogen en brillen – niet alles wat je ziet is waar.
1 sept 19.30 (The Hitchcock Touch Cursus); 6 sept 16.30
The Wrong Man
Alfred Hitchcock (VS 1956)
Engels gespr. Nederlands ondert., 105 min.
Hitchcocks aangrijpende vertelling over een ten onrechte beschuldigde man, is gefilmd als semireportage.
De dramatiek en gebruikelijke Hitchcockiaanse ironie zijn ondergeschikt aan de 'feiten' – die overigens
zeer spannend zijn. Met Henry Fonda en Vera Miles in de hoofdrollen. Muziek van Bernard Herrmann.
Voor de hoofrollen kon Hitchcock beschikken over topacteurs Henry Fonda en Vera Miles als het echtpaar
Manny en Rose Balestrero. Manny, een onschuldige nachtclubmuzikant, wordt verdacht van een overval
en draait zonder pardon de cel in. Zal hij de jury kunnen overtuigen dat hij het slachtoffer is van een
persoonsverwisseling? Zijn gevecht lijkt vruchteloos, echtgenote Rose (Miles) dreigt intussen in te storten.
Deze atypisch realistische Hitchcock, naar een waargebeurde geschiedenis over een
persoonsverwisseling in New York, is een boeiende mix van drama en thriller over een echtpaar dat de
slagen van het lot ondergaat. In zijn drang naar authenticiteit reconstrueerde Hitchcock alles minutieus
met behulp van de mensen die bij de ware gebeurtenissen betrokken waren geweest en filmde op locatie.
De muziek is van Bernard Herrmann, die ook de score schreef van Psycho, Vertigo en North by
Northwest.
15 sept 19.30 (The Hitchcock Touch Cursus); 23 sept 21.30
Cursus The Hitchcock Touch: in vijf stappen Hitchcock (her)ontdekken
Bezoekers die een beter inzicht in Hitchcock en zijn films willen krijgen, kunnen in EYE gedurende 5
maandagavonden een in samenwerking met docenten van de Universiteit van Amsterdam
georganiseerde cursus volgen.
Hitchcocks filmcarrière omspande meer dan een halve eeuw, hij maakte films in Engeland en in
23
Hollywood, van stille film tot geluidsfilm, van zwart-wit tot kleur en tegen de achtergrond van verschillende
filmstijlen. Aan de hand van vijf kernthema’s wordt in de cursus onderzocht hoe op het eerste gezicht
uiteenlopende films thematisch en visueel verbonden zijn en hoe die thema’s een nieuw licht werpen op al
zijn films. Iedere cursusavond begint met een lezing van een uur, daarna is er pauze en wordt één van zijn
films vertoond, waarbij het accent ligt op Hitchcocks minder bekende producties.
Docenten: Dr. Gerwin van der Pol (Media & Cultuur, Universiteit van Amsterdam) en Drs. Willem Pool
(idem). Voertaal: Nederlands.
Programma:
Auteurschap en reputatie
Docent: Dr. Gerwin van der Pol
Natuurlijk zijn de films van Hitchcock bekend vanwege zijn zorgvuldig opgebouwde status als auteur,
onder andere versterkt door zijn cameo’s. Maar minder opgemerkt is hoe de personages in zijn films
gedreven worden door hun zorg om hun reputatie. Waarom is roem en status zo’n belangrijk houvast in
Hitchcocks films? Film:
Downhill
Alfred Hitchcock (GB 1927)
Live muziek, Engelse tussent., 105 min.
De grimmigste van Hitchcock's vroege films volgt een schooljongen die aan lager wal raakt nadat hij zich
heeft opgeofferd voor zijn vriend. Een vroeg voorbeeld van Hitchcocks fascinatie met schuld en de
overdracht van schuld, waarin ook zijn zeer ambivalente houding ten opzichte van het gezinsleven naar
voren komt.
Het elegant gefilmde Downhill is rijk aan thematiek en maakte ook een ster van Ivor Novello. Een
schooljongen uit gegoede kringen neemt de schuld op zich wanneer zijn schoolvriend een vrouw zwanger
maakt. Zijn familie wijst hem de deur. Met jeugdig elan doorstaat hij tal van beproevingen; ondertussen
belandt hij steeds lager op de maatschappelijke ladder.
Downhill is een van de door het British Film Institute gerestaureerde ‘Hitchcock 9’, de eerste negen stille
films van Hitchcock. De film uit het BFI-archief was voorheen alleen beschikbaar in zwart-wit. Het BFI
herstelde de tinting en de toning, waarbij de beeldkwaliteit sterk verbeterd werd, met behulp van een
nitraatkopie uit de EYE-collectie.
Muzikale begeleiding door Yvo Verschoor (piano).
Een restauratie door BFI National Archive in samenwerking met ITV Studios Global Entertainment en Park
Circus Films. Hoofdsponsor: Simon W Hessel. Aanvullende financiering door Deluxe 142 en The Headley
Trust.
25 aug 19.30
Kinderen, dood en leven
Docent: Dr. Gerwin van der Pol
Vrijwel geen film van Hitchcock of er wordt wel een moord gepleegd. Door de nadruk in het verhaal op de
dood, valt nauwelijks op hoe zijn films eigenlijk handelen over het leven. Heel vaak staat er tegenover de
dood het opbloeien van een liefde, als een krachtige invulling van het leven. In schril contrast met die
liefde staat dan weer het gebrek aan levensvreugde bij kinderen, die zich bij Hitchcock altijd als
volwassenen gedragen, en nooit onschuldig mogen zijn. Film: Young and Innocent
1 sept 19.30
Reizen
Docent: Dr. Gerwin van der Pol
Er wordt heel wat afgereisd in de films van Hitchcock. Het tot stilstand komen van een personage (in de
dood) leidt automatisch tot een vlucht of reis van de andere karakters, die loskomen van hun gevestigde
leven, hun tradities en gewoontes. Daardoor neemt in bijna alle films wel een of ander vervoersmiddel een
centrale plaats in binnen de vertelling. Wat betekent die drang tot verandering?
Film: Lifeboat, vooraf Bon voyage
8 sept 19.30
Misverstanden
Docent: Dr. Gerwin van der Pol
In de films van Hitchcock gaat het niet om de ‘whodunnit’, maar wordt een diepliggender probleem
aangesneden: is alles wel wat het lijkt? Dat speelt op verschillende niveaus: is Hitchcock zelf een
Amerikaanse Brit, of een Britse Amerikaan? Op het niveau van de film blijkt het onder andere uit de
verteltechniek van de MacGuffin, waarin bepaalde objecten een belangrijke betekenis lijken te hebben,
maar uiteindelijk betekenisloos zijn. Film: The Wrong Man
15 sept 19.30
Suspense, taal en communicatie
Docent: Drs. Willem Pool
Wat weten de personages van elkaar? Er wordt veel gesproken en verzwegen in Hitchcocks films, maar
veel meer wordt er op andere manieren gecommuniceerd, bijvoorbeeld door lichaamstaal (bepaalde
zenuwtrekken, gebaren), door telefoons en geroddel. Even interessant is hoe Hitchcock communiceert
met de toeschouwer, wat vertelt hij (suspense), hoe vertelt hij het, wat betekent het? Film: Frenzy
22 sept 19.30
---------------------------------------------------------------------------CELLO & FILM
EYE presenteert, samen met het grootste cellofestival ter wereld, de Cello Biënnale Amsterdam, een
muzikaal filmprogramma. Stille films uit de collectie van EYE worden live begeleid door cellomuziek, en
films over de beroemde cellisten Anner Bijlsma en Ernst Reijseger (Mongools goud) beleven hun
première. Ernst Reijseger geeft voorafgaand aan de voorstelling een kort optreden. In de Arena van EYE
is een performance van The Cello Box met Katherina Gross. Cello Brigade, een project van
conservatoriumstudenten, zorgt voor een afterparty.
Programma:
Blackmail
Alfred Hitchcock (GB 1929)
Live muziek, Engelse tussent., 75 min.
Hitchcocks vroege thriller is een chantageverhaal over een jonge vrouw die gevangen raakt in het net van
een afperser. Van Blackmail bestaan een stille en een geluidsversie. Deze versie zonder dialogen wordt
beschouwd als de dramatisch meest krachtige.
25
Van Blackmail, een typische Hitchcock-thriller over een jonge vrouw die haar aanrander vermoordt en
gevangen raakt in het net van een afperser, bestaan een stille en een geluidsversie. Juist de stille versie
van ‘Britain's First All-Talking Picture’ heeft een grote dramatische kracht, omdat er scherper gemonteerd
kon worden. Hitchcock zei hierover in het beroemde interview met François Truffaut: ‘Omdat ik
vermoedde dat de producenten van gedachten zouden veranderen en uiteindelijk toch een hele
geluidsfilm zouden willen, gebruikte ik de techniek van de geluidsfilm, maar dan zonder het geluid.’
Blackmail geldt als een van de beste Britse films, zo niet de beste, van de late jaren twintig. De
Tsjechische actrice Anny Ondra (eveneens te zien in The Manxman) schittert als Alice White, een jonge
vrouw wier korte flirt met een kunstenaar haar duur komt te staan. Met fraaie locaties, waaronder het
British Museum, Whitehall en de Lyons Tea House op Piccadilly Circus.
Blackmail is een van de door het British Film Institute gerestaureerde ‘Hitchcock 9’, de eerste negen stille
films van Hitchcock. Live muziek door het trio ‘Made in Amsterdam’: Annie Tångberg (cello), Bonno Lange
(cello), Jörg Brinkmann (cello).
Een restauratie door BFI National Archive in samenwerking met StudioCanal. Hoofdsponsor: The
Hollywood Foreign Press Association en The Film Foundation. Aanvullende financiering door Deluxe 142,
Pia Getty, Col & Karen Needham en de Dr Mortimer & Theresa Sackler Foundation.
14 sept 16.00
Anner Bijlsma, musicus
Carine Bijlsma (NL 2014)
Nederlands gespr., 30 min.
Première van dit korte persoonlijke portret dat filmmaakster Carine Bijlsma maakte over haar vader, de
beroemde cellist Anner Bijlsma. De 80-jarige Bijlsma is een icoon in de internationale muziekwereld. Hij
gaf honderden concerten als solist, als speler in het roemruchte trio met Frans Brüggen en Gustav
Leonardt en met zijn ensemble L’Archibudelli.
14 + 21 sept 15.00
Cello en experimentele film
Compilatieprogramma
Live muziek, zonder ondert., 109 min.
De jonge Hongaarse cellist Örs Köszeghy treedt op in dit bijzondere programma met experimentele film
en muziek met onder andere Études Solares van Frank Scheffer.
Voorafgaand aan deze voorstelling: een performance in de foyer van EYE van The Cello Box, een
poëtisch minitheater met licht dat met de muziek mee kleurt en muren die openen en sluiten net als
vleugels”, waarin celliste Katherina Gross muziek van componist Arnold Marinissen uitvoert. Met:
Opus II, III, IV van Walter Ruttmann (DE 1915, 9 min.), drie korte, abstracte, ritmisch gemonteerde,
gekleurde animatiefilms, behorende tot de klassieke avant-garde, uit de periode 1921-1925. Deze films
werden destijds gedrieën vertoond door de Filmliga. "Ruttmann bracht de film tot zijn zuiverste
bewegingsgrond terug, aldus de Filmliga. 'Man soll sich dabei gar nichts denken', verklaarde hij ter
inleiding".
Ricercar van Claudia Kölgen (NL 1984, 8 min.), soundtrack: Frances Marie Uitti (cello). Een camera tast
de wanden af van gangen en kamers van een industrieel gebouw. Twee films in één: het midden van het
beeld is ingenomen door een ander beeld geschoten door een tweede camera, waardoor de twee ruimtes
met elkaar gaan interfereren.
Oog van Michel van der AA (NL 1995, 10 min.), compositie voor cello en soundtrack, live uitgevoerd door
Örs Köszeghy, met video/lichtprojectie van Charlotte Girod (NL 2014). De soundtrack, bestaande uit
elektronische geluiden die zijn afgeleid van het instrument zelf, kruipt bijna ongemerkt de compositie in en
neemt vervolgens geleidelijk het initiatief over van de uitvoerder.
Études Solares van Frank Scheffer (NL 1989, 25 min.), Frank Scheffer maakte deze visuele interpretatie
van het muziekstuk Études Boreales uit 1979 van componist John Cage met als uitgangspunt de
stadsplattegrond van Amsterdam. Net als in de composities die Cage schreef in de jaren zeventig,
speelde ook voor Scheffer het toeval een grote rol bij de keuze van de beelden en de montage. De
compositie van Cage wordt live uitgevoerd door Örs Köszeghy (cello).
16 sept 19.15
Kolya met live concert
Jan Sverák (CZ 1996)
Tsjechisch gespr., Nederlands ondert., 30 + 105 min.
Concert met Tsjechische romantische muziek van Dvorak: Sonatine opus 100, live uitgevoerd door Joris
van de Berg (cello) en Martijn Willers (piano).
Aansluitend de Tsjechische film Kolya, over een rokkenjagende cellist die na een schijnhuwelijk opeens
voor een jongetje moet zorgen. Op de afterparty in EYE Arena (22.15) speelt de Cello Brigade, een project
van conservatoriumstudenten.
Winnaar van de Oscar en Golden Globe voor beste buitenlandse film. Praag, 1988, vlak voor het Oostblok
uit elkaar zou vallen. Een rokkenjagende cellist is op non-actief gesteld nadat hij als ‘politiek
onbetrouwbaar’ is bestempeld, en schnabbelt wat bij als cellist op het Praagse crematorium.
Als hij instemt met een schijnhuwelijk met een Russische vrouw, die daarna spoorslags verdwijnt, blijft hij
achter met haar Russisch sprekende vijfjarige zoontje. Ondanks de vele spraakverwarringen ontstaat er
een steeds hechtere band tussen de twee. In de innemende, veelgeprezen film komt muziek voor van de
Tsjechische componisten Janacek, Smetana en Dvorak.
17 sept 20.00
Cave of Forgotten Dreams
Werner Herzog (VS 2010)
Engels, Duits en Frans gespr., Nederlands ondert., 90 min.
3D-documentaire waarvoor de beroemde cellist Ernst Reijseger de muziek schreef. Werner Herzog daalt
af in een nauwe spleet waar 32.000 jaar geleden de prachtigste grotschilderingen werden gemaakt. Met
uiterst zeldzame beelden van de voor het publiek ontoegankelijke grot van Chauvet.
Volgens Herzog is deze grot in de Ardèche de geboorteplek van de cinema. Het is een tijdscapsule die
tienduizenden jaren ongeopend is gebleven, totdat het in 1994 werd ontdekt door een archeoloog die een
briesje uit een nauwe tunnel voelde komen. Nu is het enkel toegankelijk voor een handjevol archeologen,
kunsthistorici en geologen. En heel eventjes voor Herzog, die wel vaker ferm gesloten deuren weet te
openen. Met steriele laarzen mocht hij naar binnen. Zijn tijd daar was beperkt omdat de schilderingen niet
met uitgeademde koolstofdioxide mogen worden beschadigd.
Zijn bezoek aan de grot brengt Herzog tot zijn een van zijn belangrijkste bespiegelingen: de prachtige
schilderingen die hij daar aantreft zijn protocinema, voorloper van film. Net als filmmakers
communiceerden de Cro -Magnonmensen via figuratieve beelden in plaats van woorden. Herzog ziet
overal beweging: neushoorns die met elkaar vechten, paarden met open monden die tot ons lijken te
spreken, met acht benen alsof ze aan het rennen zijn. Licht van toortsen en bewegende schaduwen
moeten de paarden tienduizenden jaren geleden tot leven hebben gebracht. De tekenaars moeten
27
hebben gedanst met de schaduwen, net zoals Fred Astaire dat deed in Swing Time.
Cellist Fred Reijsiger schreef de soundtrack voor Herzogs documentaire; over hem vertoont EYE op 20
september de documentaire Mongools goud van Thomas Doebele, waarbij Reijsiger een kort concert zal
geven.
20 sept 12.30
Mongools goud met concert Ernst Reijseger
Thomas Doebele (NL 2014)
Nederlands gespr., 20 + 53 min.
Première van de nieuwste documentaire van de befaamde filmmaker Thomas Doebele, over de zoektocht
van cellist Ernst Reijseger in Mongolië naar het perfecte paardenhaar voor zijn strijkstok.
Documentaire waarin de eigenzinnige cellist Ernst Reijseger op zoek gaat naar het Mongoolse ‘witte
goud’, het beste paardenhaar voor de strijkstok ter wereld. Zijn ontmoetingen met leerlingen op de
nationale muziekacademie en instrumentbouwers in de Mongoolse hoofdstad Ulaanbaatar,
paardenvioolspelers en zangers op de steppen, spelen zich af tegen de achtergrond van de explosieve
ontwikkelingen in de mijnbouw en de toenemende verstedelijking en milieuvervuiling in booming
Mongolië.
De oorspronkelijke nomadencultuur met de jaarlijkse paardenslacht staat onder druk, de handel in
paardenstaarten wordt overgenomen door de Chinezen. De musici in Mongolië blijven de liefde voor hun
land, hun voorouders en hun rijke historie in beeldende metaforen bezingen, maar langzamerhand klinken
in de poëtische teksten ook kritiek en zorg over de kwetsbaarheid van hun land, een van de snelst
groeiende economieën ter wereld.
Voorafgaand aan de première van Mongools goud geeft cellist Ernst Reijseger een kort concert.
20 sept 14.30 (première)
Die Teufelskirche
Hans Mierendorff (DE 1919)
Live muziek, tussent. t.z.t.: eyefilm.nl, 58 min.
Bijzonder geloofsdrama met de duivel in de hoofdrol. In de strijd tussen goed en kwaad lijkt de duivel te
winnen, doordat de kerkgangers de helpende hand van God niet willen aannemen omdat men denkt dat
hij een waanzinnige zwerver is. Live muzikale begeleiding door Amber Doctors van Leeuwen (cello en
elektronica).
Satan heeft het plan opgevat om drie boerendorpen te vernietigen met de hulp van een boerin die hij heeft
verleid. De plaatselijke kerk is het epicentrum van zijn diabolische masterplan, waarmee hij de
boerengemeenschap wil ontwrichten.
Dit religieuze drama, geproduceerd door het toepasselijke genaamde Lucifer Films, is afkomstig uit de
collectie van Jean Desmet, dat op de Werelderfgoedlijst van UNESCO staat en onderdeel uitmaakt van de
EYE-collectie. Die Teufelskirche werd bij uitbreng gecensureerd en soms zelfs verboden in sommige
steden in Duitsland.
De korte, verloren gewaande, proloog van de film werd onlangs teruggevonden. Na een restauratie door
EYE is nu voor het eerst weer te zien op het grote doek.
De voorstelling wordt live muzikaal begeleid door de jonge celliste Amber Doctors van Leeuwen, die in
2008 het Nationale Celloconcours won. Van Leeuwen zet ook elektronica in.
21 sept 16.00
---------------------------------------------------------------------------FILM EN LIVEMUZIEK I.S.M. MUZIEKGEBOUW AAN ‘T IJ
Metropolis (met het Metropole Orkest)
Fritz Lang (DU 1927)
Live muziek, Duitse en Engelse tussent. 153 min.
In samenwerking met het Muziekgebouw aan ’t IJ presenteert EYE de gerestaureerde versie van Fritz
Langs meesterwerk Metropolis. Het Metropole Orkest speelt de originele score uit 1927 van Gottfried
Hüppertz bij de versie van de film die Lang voor ogen stond. De voorstelling is alleen te zien in het
Muziekgebouw.
Dankzij de herontdekking in 2008 van een oude filmprint is Fritz Langs sciencefictionklassieker nu in zijn
originele vorm te zien, met verloren gewaande scènes en compleet gerestaureerd. De film werd destijds
voor de Amerikaanse bioscooprelease drastisch ingekort; lange tijd leek de oorspronkelijke versie
voorgoed verloren te zijn gegaan.
De opnamen van Metropolis brachten de UFA-studio op de rand van het faillissement door de
megalomane verbeeldingsdrift van de regisseur. Lang liet duizenden figuranten opdraven voor zijn
futuristische parabel over een ondergrondse metropool waar de machine het leven van de arbeider
dicteert en de bazen hun revenuen tellen. Uiteindelijk bracht het resultaat zowel de regisseur als de UFA
wereldroem.
Op verzoek van Lang schreef componist Gottfried Hüppertz de score, die op deze avond live ten gehore
wordt gebracht door het Metropole Orkest.
Let op: kaarten zijn alleen te koop via het Muziekgebouw (klik ‘Koop tickets’).
26 sept 20.15 (locatie en kaartverkoop: Muziekgebouw aan ’t IJ)
-----------------------------------------------------------------REEKSEN
- Cinema Concert
De reeks Cinema Concert brengt stille films uit de collectie van EYE met live muzikale begeleiding, steeds
op zondag om 16.00.
Bij gelegenheid wordt het speciaal voor EYE gerestaureerde bioscooporgel ingezet. Het orgel deed vanaf
1929 dienst in de Passagebioscoop in Den Haag en is nu te bewonderen in de grote zaal van Cinema 1.
Elke film wordt voorafgegaan door een korte inleiding en, als de lengte van de hoofdfilm het toelaat, een
voorfilm uit de EYE-collectie.
The Pleasure Garden
Alfred Hitchcock (GB 1926)
Live muziek, Engelse tussent. 90 min.
Hitchcocks debuutfilm over de relatiestrubbelingen van een danseres in het theater Pleasure
Garden bevat al allerlei motieven van zijn latere films: wenteltrappen, verrekijkers en blondines.
Met live muzikale begeleiding.
De openingsscène van The Pleasure Garden lijkt wel een visitekaartje voor de motieven van latere
Hitchcock-films. In het allereerste shot daalt een danseres van een wenteltrap (zie Vertigo),
daarna gebruikt een man een operaverrekijker om een beter beeld te krijgen van een blonde
danseres (zie Rear Window), en dezelfde blondine, die eerst nog op erotische wijze afstandelijk
29
lijkt, blijkt later nuchter en makkelijk benaderbaar (zie Family Plot).
The Pleasure Garden draait om een danseres die trouwt met een avonturier die de bloemetjes
buiten blijkt te zetten in de Britse koloniën. De film, met de Amerikaanse steractrice Virginia Valli in
de hoofdrol, ging in 1925 in München in première. Pas in 1927 volgde de officiële uitbreng nadat
Hitchcocks The Lodger een groot succes was gebleken.
The Pleasure Garden is een van de door het British Film Institute BFI gerestaureerde ‘Hitchcock 9’,
de eerste negen stille films van Hitchcock. Voor de restauratie van deze titel werd gebruikgemaakt
van een nitraatkopie uit de collectie van EYE.
Live muziek van Miró Move: Paul Maassen (piano, composities), Ad Colen (tenorsax en
sopraansax), Bert Lochs (trompet, bugel), Mark Alban Lotz (fluiten), Coen Kaldeway (basklarinet)
Restauratie door BFI National Archive in samenwerking met ITV Studios Global Entertainment and
Park Circus Films. Hoofdsponsor: The Hollywood Foreign Press Association and The Film
Foundation, en Matt Spick. Aanvullende financiering door Deluxe 142.
7 sept 16.00
Blackmail
Alfred Hitchcock (GB 1929)
Live muziek, Engelse tussent., 75 min.
Hitchcocks vroege thriller is een chanta¬geverhaal over een jonge vrouw die gevangen raakt in het
net van een afperser. Van Blackmail bestaan een stille en een geluidsversie. Deze versie zonder
dialogen wordt beschouwd als de dramatisch meest krachtige.
Van Blackmail, een typische Hitchcock-thriller over een jonge vrouw die haar aanrander vermoordt
en gevangen raakt in het net van een afperser, bestaan een stille en een geluidsversie. Juist de
stille versie van ‘Britain's First All-Talking Picture’ heeft een grote dramatische kracht, omdat er
scherper gemonteerd kon worden. Hitchcock zei hierover in het beroemde interview met François
Truffaut: ‘Omdat ik vermoedde dat de producenten van gedachten zouden veranderen en
uiteindelijk toch een hele geluidsfilm zouden willen, gebruikte ik de techniek van de geluidsfilm,
maar dan zonder het geluid.’
Blackmail geldt als een van de beste Britse films, zo niet de beste, van de late jaren twintig. De
Tsjechische actrice Anny Ondra (eveneens te zien in The Manxman) schittert als Alice White, een
jonge vrouw wier korte flirt met een kunstenaar haar duur komt te staan. Met fraaie locaties,
waaronder het British Museum, Whitehall en de Lyons Tea House op Piccadilly Circus.
Blackmail is een van de door het British Film Institute gerestaureerde ‘Hitchcock 9’, de eerste
negen stille films van Hitchcock. Live muziek door het trio ‘Made in Amsterdam’: Annie Tångberg
(cello), Bonno Lange (cello), Jörg Brinkmann (cello).
Een restauratie door BFI National Archive in samenwerking met StudioCanal. Hoofdsponsor: The
Hollywood Foreign Press Association en The Film Foundation. Aanvullende financiering door
Deluxe 142, Pia Getty, Col & Karen Needham en de Dr Mortimer & Theresa Sackler Foundation.
14 sept 16.00
- Cinema Egzotik
Cinema Egzotik ‘brengt iedere maand bijzondere films die in Nederland niet genoeg onder de aandacht
zijn gebracht’, noteerde de pers toen regisseur Martin Koolhoven (Oorlogswinter) en Ronald Simons,
EYE-programmeur en hoofdredacteur van de website The Cult Corner in 2010 hun samenwerking
aankondigden.
Dat is een vrij keurige omschrijving van wat de twee filmaficionados tot nu toe aan buitenissige cinema op
het doek brachten: spaghettiwesterns, misdaad-, zombie-, kannibalen- en politiefilms, postapocalyptische
vertellingen en natuurlijk het onverslijtbare werk van filmauteurs als David Cronenberg, Enzo G. Castellari
en Harry Kümel. De hoofdfilms worden altijd voorzien van inleidingen en toepasselijke trailers.
Connellingus Night
‘Connellingus Night’ is gewijd aan de Amerikaanse actrice Jennifer Connelly (1970). Als puber en
postpuber belandde ze op de sets van horror master Dario Argento en Hollywood bad boy Dennis
Hopper. Cinema Egzotik brengt een ode aan het meisje dat zowel weird als verleidelijk bleek.
Martin Koolhoven licht toe: ‘In de jaren tachtig deed Jennifer Connelly menig tienerhart sneller
kloppen. Met rollen in onder andere Once Upon a Time in America en Labyrinth bewees ze zich al
op jonge leeftijd. Vanavond kijken we naar Jennifer (als 14-jarige) die communiceert met insecten
in een curieuze griezelfilm van de Master of Terror, en naar hoe kleine meisjes groot worden in een
erotische thriller van een Hollywood-maverick.’
Phenomena
Dario Argento (IT 1985)
Italiaans gespr., Nederlands ondert., 110 min.
Argento schreef zelf het scenario voor deze (body-)horrorvertelling over een meisje (Connelly) dat
kan communiceren met insecten. Haar gaven worden ingezet om een reeks gruwelijke moorden in
een Zwitsers meisjespensionaat op te lossen. Memorabel schmieroptreden van Donald Pleasance
als Dr. McGregor; Iron Maiden, Motörhead en Goblin weven het begeleidende, dreigende
geluidstapijt.
+
The Hot Spot
Dennis Hopper (VS 1990)
Engels gespr., Nederlands ondert., 130 min.
Don Johnson belandt als drifter Harry Madox in een stadje in Texas, waar hij als autoverkoper een
bestaan probeert op te bouwen. Andermans verleidelijke echtgenotes en de jonge Gloria Harper
(Conelly) trekken hem mee in de zompig-broeierige onderwereld van small town America. Op de
soundtrack dampende bluesrock, gecomponeerd door Jack Nitzsche .
19 sept 20.00
- EYE on ART
Iedere dinsdagavond aandacht voor film en beeldende kunst.
EYE on ART is een wekelijks programma op het raakvlak van film en beeldende kunst. Vast onderdeel
blijft het bekende E*Cinema, waarin experimenteel werk van nieuwe makers is te zien naast films van de
avant-gardemeesters uit vroeger jaren. Hierin zijn ook speciale, door studenten van kunstacademies en
universiteiten samengestelde programma’s te zien.
EYE on ART sluit aan bij de actualiteit, met voorstellingen rond hedendaagse kunstenaars, en
programma’s bij belangrijke tentoonstellingen, manifestaties en EYE-activiteiten. De vorm is variabel:
denk aan artist’s talks van filmende kunstenaars, door kunstenaars samengestelde filmavonden of
speciale programma’s bij kunsttentoonstellingen.
31
Futuristische Cinema
Compilatieprogramma
Engels gespr., zonder ondert., speelduur t.z.t.: eyefilm.nl
Compilatieprogramma over de Futuristen die in de jaren tien van de vorige eeuw de
bioscoopbezoekers met veel rumoer wakker wilden schudden. Verwacht een onrustig avondje,
waar absurdisme en snelheid elkaar afwisselen. Presentatie door EYE-programmeur Anna
Abrahams.
De cinema bestond nog maar net of de Italiaanse Futuristen verzetten zich met alle macht tegen
de gezapigheid die er in hun ogen al ontstaan was. Film was in hun ogen een medium op zich, dat
erop wachtte om door de futuristen bevrijd te worden van het juk van de burgerlijke kunsten
literatuur en theater. Ze wilden het ‘theater zonder woorden’ vervangen door een ode aan
snelheid, machines, chaos! Futuristisch leidsman Marinetti wilde de toeschouwer wakker
schudden en betrekken in het rumoer op het doek door bijvoorbeeld hetzelfde kaartje tien keer te
verkopen, zodat er chaos in de zaal ontstond. Verwacht een onrustig avondje, waar absurdisme en
snelheid elkaar afwisselen.
9 sept 19.15
Cello en experimentele film
Compilatieprogramma
Live muziek, zonder ondert., 109 min.
De jonge Hongaarse cellist Örs Köszeghy treedt op in dit bijzondere programma met
experimentele film en muziek met onder andere Études Solares van Frank Scheffer.
Voorafgaand aan deze voorstelling: een performance in de foyer van EYE van The Cello Box, een
poëtisch minitheater met licht dat met de muziek mee kleurt en muren die openen en sluiten net als
vleugels”, waarin celliste Katherina Gross muziek van componist Arnold Marinissen uitvoert. Met:
Opus II, III, IV van Walter Ruttmann (DE 1915, 9 min.), drie korte, abstracte, ritmisch gemonteerde,
gekleurde animatiefilms, behorende tot de klassieke avant-garde, uit de periode 1921-1925. Deze
films werden destijds gedrieën vertoond door de Filmliga. "Ruttmann bracht de film tot zijn
zuiverste bewegingsgrond terug, aldus de Filmliga. 'Man soll sich dabei gar nichts denken',
verklaarde hij ter inleiding".
Ricercar van Claudia Kölgen (NL 1984, 8 min.), soundtrack: Frances Marie Uitti (cello). Een
camera tast de wanden af van gangen en kamers van een industrieel gebouw. Twee films in één:
het midden van het beeld is ingenomen door een ander beeld geschoten door een tweede camera,
waardoor de twee ruimtes met elkaar gaan interfereren.
Oog van Michel van der AA (NL 1995, 10 min.), compositie voor cello en soundtrack, live
uitgevoerd door Örs Köszeghy, met video/lichtprojectie van Charlotte Girod (NL 2014). De
soundtrack, bestaande uit elektronische geluiden die zijn afgeleid van het instrument zelf, kruipt
bijna ongemerkt de compositie in en neemt vervolgens geleidelijk het initiatief over van de
uitvoerder.
Études Solares van Frank Scheffer (NL 1989, 25 min.), Frank Scheffer maakte deze visuele
interpretatie van het muziekstuk Études Boreales uit 1979 van componist John Cage met als
uitgangspunt de stadsplattegrond van Amsterdam. Net als in de composities die Cage schreef in
de jaren zeventig, speelde ook voor Scheffer het toeval een grote rol bij de keuze van de beelden
en de montage. De compositie van Cage wordt live uitgevoerd door Örs Köszeghy (cello).
16 sept 19.15
E*Cinema: The Hitchcock Tapes
Compilatieprogramma
Engels gespr., zonder ondert., 80 min.
Beeldende kunstenaars aan de haal met Hitchcock. EYE-programmeur Leo van Hee toont de
dialoog in beeldtaal tussen de films van Nicolas Provost, Johan Grimonprez en het duo Matthias
Muller & Christoph Girardet, die op Hitchcocks werk zijn geïnspireerd. Met:
Gravity van Nicolas Provost (BE 2007, 6 min.), de filmische kus is waarschijnlijk een van de meest
archetypische beelden uit de filmgeschiedenis. In Gravity zijn zo’n twaalf stereotiepe kusscènes
uit de jaren 50 bewerkt met stroboscopische effecten. De actie vertraagt, de beelden flikkeren en
overlappen elkaar. De suikerzoete soundtrack staat lijnrecht tegenover de gedeconstrueerde
beelden.
Looking for Alfred van Johan Grimonprez (BE 2005, 10 min.), hommage aan Hitchcock in de vorm
van een zoektocht naar de perfecte Hitchcock-dubbelganger, met kleurrijke would-be Hitchcocks
die zijn cameo’s nadoen. Hoofdrol is weggelegd voor de professionele Hitchcock-imitator Rob
Burrage, waarbij Grimonprez het Hitchcock-universum griezelig goed weet op te roepen.
Phoenix Tapes van Matthias Muller & Christoph Girardet (DE/UK 1999, 45 min.), hermontage van
fragmenten uit 40 films van Hitchcock, een persoonlijke selectie van de verschillende rode draden
in Hitchcocks werk. Muller en Girardet tonen Hitchcocks obsessies met repeterende bewegingen
en veelbetekenende visuele hints, waarmee ze suggereren dat dit onderdeel is van een universele
gebarentaal.
23 sept 19.15
Anthony McCall & Maxa Zoller: Artist Talk
Compilatieprogramma
Engels gespr., zonder ondert., speelduur t.z.t.: eyefilm.nl
De Britse beeldend kunstenaar Anthony McCall, aan wie EYE van 28 september tot en met 30
november een tentoonstelling wijdt, bespreekt zijn werk met co-curator Maxa Zoller. Gezeten in
comfortabele leunstoelen bekijken curator en kunstenaar het werk – en de films die McCall hebben
geïnspireerd.
Te zien zijn onder meer Michael Snows Wavelength (1967, fragment) en Andy Warhols Empire
(1964, fragment). Pratend en kijkend verduidelijken Zoller en McCall de context van de McCalls
werk en onthullen ze de fascinaties van kunstenaars die in de jaren zestig en zeventig op zoek
gingen naar de essentie van het medium film.
27 sep 17.00
Marlene Dumas Goes to the Movies, deel 1: Close Up
Compilatieprogramma
Nederlands en Engels gespr., zonder of Nederlands ondert., 105 min.
Marlene Dumas nodigt u uit met haar de films te bekijken die haar leven en werk hebben beïnvloed
of een bijzondere indruk hebben achtergelaten. Daartoe behoren onder meer Jean Genets
onverbloemde film Un chant d'amour uit 1950 (pas uitgebracht in 1975) en Carl Theodor
Dreyers La passion de Jeanne d'Arc uit 1928.
Tot de films die haar raken rekent Dumas ook Ecstasy (1933) van de Tsjechische filmmaker
33
Gustav Mach, waarin een piepjonge Hedy Lamarr een van de allereerste naaktscènes in de
geschiedenis van de verhalende cinema speelt, en Torrentius van Jan Andriesse over het
bewogen leven van de gelijknamige zeventiende-eeuwse Nederlandse schilder: een langzame
beweging, een opname, een schilderij.
Marlene Dumas – van wie in september een retrospectief
[http://www.stedelijk.nl/tentoonstellingen/marlene-dumas-the-image-as-burden] is te zien in het
Stedelijk Museum Amsterdam – verzorgt voor EYE drie avondvullende filmavonden, waarin ze
iedere keer een ander thema centraal stelt. Dit keer spreekt ze over het gebruik van de close-up in
film en in haar eigen werk.
Marlene Dumas: The Image as Burden (6 sep 2014 - 4 jan 2015, Stedelijk Museum Amsterdam).
De retrospectieve tentoonstelling Marlene Dumas – The Image as Burden is de eerste grote
solotentoonstelling in twintig jaar van Dumas in Nederland en brengt meer dan honderd van haar
belangrijkste werken bijeen, vanaf de late jaren zeventig tot nu.
30 sep 19.30 (Double bill met Marlene Dumas Goes to the Movies, deel 2: La passion de Jeanne
d’Arc om 21.15. De voorstelling is ook apart toegankelijk. Double bill € 16,-, enkel kaartje €
10,00.)
Marlene Dumas Goes to the Movies, deel 2: La passion de Jeanne d’Arc
Carl Theodor Dreyer (FR 1928)
Zonder dialoog, tussent. t.z.t.: eyefilm.nl, 110 min.
Carl Th. Dreyers film over het beroemdste heksenproces uit de geschiedenis is een
aaneenschakeling van close-ups van actrice Maria Falconetti. Zij vertolkt het lijden van Jeanne
d’Arc, de beroemde ‘maagd van Orléans’. Keuze van Marlene Dumas.
De Deense cineast Carl Theodor Dreyer (1889-1968) stond bekend om zijn perfectionisme en
voorkeur voor onheilszwanger psychologisch drama in sterke zwart-witcontrasten. Over zijn
verfilming van de roerige geschiedenis van Jeanne d’ Arc (1412-1431), wier leven eindigde op de
brandstapel, zei hij: ‘Ik wilde de ziel tonen achter de façade van het menselijk gelaat’.
Dreyers Jeanne d’ Arc is een van de lievelingsfilms van schilder Marlene Dumas. Van haar werk is
in september een retrospectief te zien in het Stedelijk Museum Amsterdam
[http://www.stedelijk.nl/tentoonstellingen/marlene-dumas-the-image-as-burden]. Bij de
tentoonstelling verzorgt Dumas voor EYE drie avondvullende filmavonden, waarin ze vertelt over
de films die haar geïnspireerd hebben.
Op 30 september spreekt ze – voorafgaand aan de Jeanne d’Arc-voorstelling – over het gebruik
van de close-up in film en in haar eigen werk.
EYE vertoont de kopie die overeenkomt met de film zoals die in 1928 in première ging in Parijs.
Marlene Dumas: The Image as Burden (6 sep 2014 - 4 jan 2015, Stedelijk Museum Amsterdam).
De retrospectieve tentoonstelling Marlene Dumas – The Image as Burden is de eerste grote
solotentoonstelling in twintig jaar van Dumas in Nederland en brengt meer dan honderd van haar
belangrijkste werken bijeen, vanaf de late jaren zeventig tot nu.
30 sep 21.15 (Double bill met Marlene Dumas Goes to the Movies, deel 1: Close Up om 19.30. De
voorstelling is ook apart toegankelijk. Double bill € 16,-, enkel kaartje € 10,00.)
- We Want Cinema
Onder de slogan ‘The movie theatre is yours!’ is het initiatief We Want Cinema van start gegaan. Het
nieuwe online platform maakt het mogelijk om zelf een filmvoorstelling te organiseren in een van de
landelijke filmzalen. In Amsterdam is EYE een van de deelnemers.
data en tijd t.z.t.: wewantcinema.nl
---------------------------------------------------------------------------KINDERPROGRAMMA
Kleine Anna en Lange Oom (3+)
Alicja Björk, Lasse Persson, Per Åhlin (ZW 2012)
Nederlands gesproken, 47 min.
Vrolijke, frisse tekenfilm over de belevenissen van twee heel verschillende, maar onafscheidelijke
vrienden. Anna is klein en gek. Lange oom is groot en behoedzaam.
Verhalen vol avontuur en vindingrijkheid over vriendschap en waarom het goed is om verschillend te zijn.
In deze fris getekende animatiefilm bouwen ze een boomhut, gaan ze samen vissen en verdwalen ze bijna
als ze uit skieën gaan. Alledaagse avonturen voor de jongste kijkers.
27 + 28 sept, aanvangstijd en overige data: eyefilm.nl (première 14 augustus)
Kleine Nicolaas gaat op vakantie (6+)
Laurent Tirard (FR 2014)
Nederlands gespr., 102 min.
Nicolas beleeft een zomervakantie die hij nooit meer zal vergeten, op het strand, in het hotel en in het bos.
Zijn nieuwe vrienden, zijn familie, de strandwacht en de zwemleraar zijn er altijd om hem te helpen, of juist
om problemen te veroorzaken.
Het is het einde van het schooljaar. De zomervakantie is eindelijk begonnen. Nicolas, zijn ouders en zijn
oma rijden richting de zee, en nemen hun intrek in het Beau-Rivage hotel. Op het strand maakt Nicolas
nieuwe vrienden; Ben, die niet op vakantie is omdat hij hier woont; Freddy, die alles eet, de hele dag door,
zelfs vis... rauw. Dan is er nog George, die een grappig accent heeft omdat hij Engels is, Paul die altijd
maar huilt, en Christopher, die alsmaar goed wil doen en heel erg vervelend is. Nicholas leert ook
Elizabeth kennen, een klein meisje dat hem overal volgt. Nicolas nieuwe vrienden zijn er altijd om hem te
helpen, of juist om problemen te veroorzaken. Temidden van het strand, het hotel en het bos, samen met
zijn vrienden, zijn familie, de strandwacht en de zwemleraar, beleeft Nicolas een vakantie die hij nooit
meer zal vergeten.
data: eyefilm.nl (première 31 juli)
Casper & Emma (4+)
Arne Lindtner Næss (NO 2013)
Nederlands gespr., 74 min.
Een beste vriend is het leukste wat er is, leert deze hartveroverende kleuterfilm. Een warme en
fantasierijke film voor de jonge kijkers.
Emma is bijna jarig. Ze wordt vijf. Wat ze het liefste wil voor haar verjaardag is een hond. Maar haar
moeder vindt dat ze nog niet groot genoeg is om voor een hond te zorgen. Intussen ziet Casper, net zo
oud als Emma, er heel erg tegenop om voor het eerst naar school te gaan. Daar maakt hij kennis met
Emma. Ze hebben allebei een knuffel bij zich: Casper een leeuwtje en Emma een konijn. De twee
kinderen sluiten direct vriendschap en de knuffels ook. Op een dag zien Emma en Casper een lieve hond
die Bassa heet. Emma is gek op het dier en wil Bassa meteen mee naar huis nemen. Haar konijn ziet
35
groen van jaloezie en verstopt zich. Emma is bang dat ze haar knuffel nooit meer zal zien. Ze is erg
verdrietig. Als ze dan eindelijk jarig is krijgt ze niet één grote verrassing maar twee!
Een fantasierijke en hartverwarmende film voor de jongste kijkers, met een mooie les: een beste vriend is
het leukste wat er is!
data: eyefilm.nl (première 17 juli)
Loenatik, te gek! (6+)
Johan Timmers (NL 2014)
Nederlands gespr., 88 min.
Gloednieuwe avontuur van Nederlands' favoriete psychiatrische patiënten, wiens avonturen eerder te
volgen waren op tv en in Loenatik, de Moevie, die ook in EYE te zien is.
De psychiatrische patiënten van Loenatik zijn noodgedwongen teruggekeerd in de maatschappij nadat
kliniek Zonnedael is opgeheven: Bep Brul (Karen van Holst Pellekaan), De Majoor (Martin van
Waardenberg), Fats (Dick van den Toorn), Mevrouw de Haas (Catharina Haverkamp) en Dr. Doolittle
(John Buijsman). Zuster Ten Hoeven (Jacqueline Blom) mist haar geliefde patiënten en zonder hen heeft
ze geen doel meer in haar leven. Wanneer de ‛gekken' vernemen dat de zuster ontvoerd is, komen ze
gezamenlijk in actie. Onder leiding van de Majoor beginnen ze aan een uitbundige, gevaarlijke en prettig
gestoorde zoektocht.
3 sept 15.15; overige data: eyefilm.nl (première 9 juli)
Oorlogsgeheimen (6+)
Dennis Bots (NL 2014)
Nederlands gespr., 95 min.
Spannende oorlogsfilm, geïnspireerd op de gelijknamige bestseller van Jacques Vriens. Een nieuwe
bewoonster van een Zuid-Limburgs dorp heeft een groot geheim dat ze alleen met de twaalfjarige Tuur
deelt. Die keuze brengt haar uiteindelijk in groot gevaar.
Zuid-Limburg 1943: De twaalfjarige Tuur (Maas Bronckhuyzen) en Lambert (Joes Brauers) zijn al van
jongs af aan onafscheidelijke vrienden. Ook aan hun idyllische Zuid-Limburgse dorp gaat de oorlog niet
voorbij. De ouders van Tuur gaan in het verzet terwijl die van Lambert lid worden van de NSB. Dan komt
Maartje (Pippa Allen), een bijzonder meisje uit het westen, tijdelijk in hun dorp wonen. Zij heeft een groot
geheim en besluit dat alleen met Tuur te delen. Die keuze drijft de jongens uit elkaar en brengt Maartje
uiteindelijk in groot gevaar. Tuur dreigt niet alleen z'n vriendschap met Lambert, maar ook zijn hele gezin
te verliezen. Hij zal er alles aan moeten doen om beiden te redden. regisseur Dennis Bots regisseerde
eerder Achtste-Groepers huilen niet.
data: eyefilm.nl (première 3 juli)
----------------------------------------------------------------------------------------PROLONGATIES (ovb)
Maps to the Stars (16+)
David Cronenberg (CA 2014)
Engels gespr., Nederlands ondert., 111 min.
De nieuwste film van David Cronenberg is een donkere satire over een Hollywood-dynastie. Tot de leden
behoren onder meer een succesvolle coach en zijn vrouw, die de carrière begeleidt van hun acterende
zoontje en pyromane dochter. De vader begeleidt een actrice die visioenen heeft van haar overleden
moeder. Met Julianne Moore, John Cusack, Mia Wasikowska en Robert Pattinson.
De nieuwste Cronenberg, die in het competitieprogramma van Cannes draaide, volgt de familie Weiss,
een archetypische disfunctionele Hollywood-dynastie. Vader Sanford is een coach die een fortuin heeft
gemaakt met zijn zelfhulphandleidingen, moeder Christina begeleidt de carrière van hun dertienjarige
zoon Benjie, een kindster. Hij is net ontslagen uit de verslavingskliniek, terwijl zus Agatha een onverwacht
bezoek brengt nadat ze onlangs is vrijgelaten uit een sanatorium, waar ze werd behandeld voor
pyromanie. Een van Sanfords klanten is Havana, een actrice die ervan droomt om een remake te maken
van de film die in de jaren zestig van haar moeder een ster maakte. De moeder bezoekt Havana 's nachts
in visioenen.
De première van Map to the Stars is onderdeel van het filmprogramma bij David Cronenberg – The
Exhibition. De tentoonstelling is tot en met 14 september te zien in EYE.
data: eyefilm.nl (première 28 augustus)
The Third Side of the River
Celina Murga (AR 2014)
Spaans gespr., Nederlands ondert., 90 min.
Verfijnd coming-of-age-verhaal over een boze, verwarde jongen die zich wil losmaken uit een gebroken
gezin. Onderhuids drama waarin de belangrijkste dingen onuitgesproken blijven en onder de kalme
oppervlakte gewelddadige emoties kolken. Martin Scorsese is uitvoerend producent.
Net als Scorsese bekijkt regisseur Celina Murga haar geboorteregio – de slaperige provinciesteden van
Entre Rios, ten noorden van Buenos Aires – met een intens lyrische, sensuele blik. Langzaam, bijna
onmerkbaar, komt er een onderhuidse spanning in deze film over het gebroken gezin van alleenstaande
moeder Nilda. De vader van de zestienjarige Nicolas is een gerespecteerd arts, die een parallel leven leidt
met een andere vrouw. Slechts zes blokken staan tussen de twee huizen, maar Nicolas’ vader staat niet
toe dat de jongen naar hem toeloopt. Hun gescheiden leven is een publiek geheim, waarbij omstanders
doen alsof ze van niets weten. Op school raakt Nicolas ondertussen verwikkeld in een gevecht met een
paar pestkoppen, maar groot emotioneel vuurwerk blijft uit – dat is niet Murga's stijl. Latente spanningen
blijven in de lucht hangen als onontplofte bommen.
Indrukwekkende nieuwkomer Alian Devetac speelt de rol van Nicolas, die het gezin steeds meer als een
gevangenis gaat ervaren. Cameraman Diego Poleri is verantwoordelijk voor het warme licht en de lyrische
kadrering.
data: eyefilm.nl (première 28 augustus)
Magic in the Moonlight
Woody Allen (VS 2014)
Engels gespr., Nederlands ondert., 98 min.
Woody Allen laat zijn nieuwste romantische komedie aan de Franse Rivièra van de jaren twintig spelen.
Voor de hoofdrollen koos hij Colin Firth en Emma Stone. Firth moet een mogelijke zwendel te
ontmaskeren in Nice. Dat gaat niet zonder slag of stoot.
Voor zijn 44ste paukenslag keert Allen terug naar Frankrijk en de champagne-overgoten jaren twintig, toen
rijke Amerikanen zich in het feestgedruis stortten van de ville lumière en luxe villa’s opkochten aan de
zonovergoten Côte d’Azur.
Het is deze setting waarin Stanley Crawford (Firth) en Sophie Baker (Stone) elkaar treffen. Stanley heeft
opdracht om de frauduleuze praktijken van helderziende Sophie te ontmaskeren. De jonge, aantrekkelijke
vrouw heeft de Catledge-familie, rijke ondernemers uit Pittsburgh, wijs gemaakt dat ze de geest van het
37
overleden familiehoofd kan oproepen. Intussen is ze op weg om met zoon Brice in het huwelijk te treden.
Aan Stanley – die zelf in de Londense theaters optreedt als de illusionist Wei Ling-soo – de taak om hier
een stokje voor te steken.
Zoals gebruikelijk bij Allen dient het verhaaltje vooral als vehikel voor de confrontatie tussen begenadigde
acteurs. De ontmoeting van tegengestelde personages ( Firth de misantroop, Stone de
charmant-komische verleidster) werd in de pers omschreven als ‘pure chemie’. Variety sprak van een
‘breezily entertaining 1920’s romance’.
data: eyefilm.nl (première 21 augustus)
Club Sándwich
Fernando Eimbcke (MX 2014)
Spaans gespr., Nederlands ondert., 82 min.
Prachtig geacteerde tragikomedie speelt zich af tijdens een lome vakantie aan de Mexicaanse kust.
Temidden van de cocktails en ligstoelen komt de innige band tussen moeder Paloma en haar vijftienjarige
zoon onder spanning te staan.
Tijdens een vakantie aan zee ontmoet puber Hector in een vrijwel uitgestorven vakantieresort een meisje
met wie hij zijn eerste ervaringen in de liefde en de seksualiteit deelt. Moeder Paloma vindt het maar al
moeilijk om dit te accepteren en haar zoon los te laten. Haar omstandige pogingen om weer de aandacht
te winnen van de jongen zijn even tragisch als grappig.
Regisseur Fernando Eimbcke (Lake Tahoe) laat met humor en empathie zien hoe de hechte
moeder-zoonband steeds meer scheurtjes vertoont. Deze intieme, prachtig geacteerde tragikomedie
toont het dilemma dat elke ouder bekend zal voorkomen: loslaten of knuffelen?
data: eyefilm.nl (première 21 augustus)
Sagrada: El misterio de la creación
Stefan Haupt (CH 2012)
Frans gespr., Nederlands ondert., 89 min.
Documentaire over Gaudi’s magnum opus, de Sagrada Família in Barcelona. De bouw van de kathedraal
begon in 1882 en duurt nog steeds voort. Haar geschiedenis is er een van hoogte- en dieptepunten.
Regisseur Stefan Haupt filmde portretten van de bouwers en zocht naar hun motieven.
De Sagrada Família is nog steeds allesbehalve compleet. Wie was de man die deze kathedraal heeft
ontworpen? Wie zijn de arbeiders, ambachtslieden, kunstenaars en architecten, die maar blijven werken
aan de Sagrada Família? Wat is hun drijfveer?
Neem bijvoorbeeld Etsuro Sotoo, de Japanse beeldhouwer en voormalige boeddhist die zich heeft
bekeerd tot het katholicisme en al meer dan dertig jaar aan de Sagrada Família werkt. Of Josep
Subirachs, de zeer omstreden ontwerper van de Passie-gevel, die zichzelf agnost noemt. Of Jordi Bonet,
de belangrijkste architect, die op alle mogelijke manieren vecht om de Sagrada Família voltooid te krijgen.
Tijdens het filmen van de drukte van de minimetropool die Gaudí’s kathedraal-in-wording is, last regisseur
Haupt ook pauzes in om rustig te kijken en te reflecteren. Anna Huber, befaamd danser uit Zwitserland,
duikt af en toe op, en Jordi Savall, de wereldberoemde Catalaanse musicus, voert Bachs Mis in b-klein uit.
Dit muziekstuk geldt als ‘de kathedraal van de muziek’.
data: eyefilm.nl (première 14 augustus)
Boyhood
Richard Linklater (VS 2014)
Engels gespr., Nederlands ondert., 163 min.
Richard Linklater filmde gedurende een periode van twaalf achtereenvolgende zomers de jongensjaren
van de Texaanse Mason. Van de documentaire opnamen maakte hij een levensechte fictiefilm over een
jongetje dat man wordt. Boyhood won de Zilveren Beer (Beste Regisseur) van het filmfestival Berlijn. Met
Patricia Arquette en Ethan Hawke.
In dit veelgeprezen, subtiele coming-of-age-verhaal zien we de zesjarige Mason (Ellar Coltrane)
opgroeien van jongen tot man. Linklater filmde Coltrane elk jaar vanaf zijn zesde tot het einde van zijn
middelbare school, beelden waar Linklater vervolgens een fictiefilm van heeft gemaakt. Gelijktijdig volgen
we zijn zus Samantha en zijn gescheiden ouders, Olivia en Mason Sr (Patricia Arquette en Ethan Hawke).
Het resultaat is een even uniek als herkenbaar portret over opgroeien, het vormen van een eigen identiteit,
het familieleven, en het genadeloze verstrijken van de tijd.
Linklater heeft eerder een relatie met tussenpozen gefilmd in zijn Before-trilogie, maar niet eerder zo
vloeiend in één film en zonder er de nadruk op te leggen: hij filmt met name de tussenmomenten in
Masons leven in plaats van de grote gebeurtenissen. Volgens Linklater zelf is Boyhood ‘timelapse
photography of a human being’. Niet alleen brengt Linklater een ode aan de observerende cinema, hij
heeft met Boyhood ook een tijdcapsule van Amerika in de jaren ’00 gemaakt. Net als in Dazed and
Confused (1993) en Bernie (2011) brengt Linklater liefdevol de eigenaardigheden van zijn geboortestaat
Texas in kaart.
data: eyefilm.nl (première 31 juli)
Dazed and Confused
Richard Linklater (VS 1993)
Engels gespr., Nederlands ondert., 102 min.
Independent regisseur Richard Linklater gold in de jaren negentig als de chroniqueur van de
‘slacker’-generatie. In Dazed and Confused geeft hij een humoristisch portret van de laatste schooldag
van een stel middelbare scholieren in de jaren zeventig. De film is nu voor het eerst in de Nederlandse
bioscoop te zien. Linklaters nieuwste film Boyhood is vanaf 31 juli ook in EYE te zien.
Je zou een groep uitgelaten tieners verwachten die de toekomst hoopvol tegemoet ziet maar niets is
minder waar., Suzanne, Randall, Michelle, Kevin, Ron en Mike vieren hun laatste schooldag op het ritme
van de verveling die al hun schooldagen heeft gedicteerd. Verveling moet echter hardhandig doorbroken
worden, en daarin kunnen drank, seks en rock ‘n’ roll (Aerosmith!) natuurlijk van onschatbare betekenis
zijn.
In zijn derde lange speelfilm schetst Linklater een ironisch en inlevend portret van een groep postpubers in
Austin, Texas. Het jaar is 1976. De regisseur – die ook het scenario schreef - weet de sfeer van die tijd en
de ‘attitude’ van de suburban teenager raak te treffen. Ook de soundtrack, met daarop nummers van
onder andere Ted Nugent, Black Sabbath, ZZ Top en Deep Purple, geeft gestalte aan het wat
onbestemde gitaarsolotijdvak vlak voor de explosie van de punk.
Dazed and Confused is nooit eerder in Nederland in de bioscoop te zien geweest. EYE vertoont de film bij
de première van Linklaters nieuwste film Boyhood op 31 juli.
data: eyefilm.nl (première 31 juli)
Videodrome (16+)
David Cronenberg (CA 1982)
Engels gespr., Nederlands ondert., 89 min.
39
Intelligente science-horror over het videobeeld als tumor van de samenleving. In deze vroege Cronenberg
oefent een geheimzinnig videosignaal van tv-piraten een onheilspellende invloed uit op lichaam en geest
van de kijker. De film geldt als profetische kritiek op de hedendaagse mediacultuur. Met James Woods en
Deborah Harry.
Hallucinogene, kankerverwekkende televisieprogramma's staan centraal in deze ambitieuze Cronenberg.
De directeur van een tv-station raakt geïntrigeerd door de uitzendingen met seks en geweld van
kabelpiraat Videodrome. Hij krijgt verbijsterende hallucinaties en ontwikkelt een orgaan in zijn buik waarin
videocassettes geplaatst kunnen worden. Intelligente science-horror over het videobeeld als tumor van de
samenleving, met knappe effecten.
Met Videodrome begeeft Cronenberg zich voor het eerst exclusief op het gebied van massamedia en
presenteert hij een visie op de oneindige beïnvloedbaarheid van het lichaam door de technologie.
Videodrome is een onderzoek naar de gevaren van reality-televisie waarin stevige en ook profetische
kritiek wordt geuit op de hedendaagse mediacultuur.
Donderdag 14 juni is de regisseur in EYE om de voorpremière bij te wonen van de digitale uitbreng van
zijn horrorklassieker. Hij verzorgt dan ook een Q&A met het publiek.
EYE brengt Videodrome opnieuw in roulatie in de landelijke theaters ter gelegenheid van de
tentoonstelling David Cronenberg – The Exhibition, die te zien is van 22 juni t/m 14 september 2014.
data: eyefilm.nl (première 26 juni)