Presentatie voor introductieles

Koolhydraten in (moeder)melk
een betere gezondheid met slimme koolhydraten
› Project IRRESISTIBLE
› Science LinX/ Rijksuniversiteit Groningen
›
›
›
10 verschillende Europese landen
Lesmateriaal gemaakt door docenten, wetenschappers en medewerkers van
science centra
Onderwerpen: nanotechnologie, klimaatverandering, oceanografie,
koolhydraten, …
Opzet lesmodule
› Opgedeeld in 6 onderdelen:
• Engage, Explore, Explain, Elaborate, Exchange, Evaluate
› Theorie: klassikaal,huiswerk, expert-groups en practicum
• Engage, Explore en Explain
› Ethiek: debat
• Elaborate
› Kennisuitwisseling: tentoonstelling maken
• Exchange
› Toets/evaluatie
• Evaluate
Borstvoeding?
› Borstgevoede baby’s zijn gezonder:
• Minder vaak diabetes
• Minder vaak astma + andere allergieën
• Minder kans op overgewicht
Borstvoeding? Quizje!
› Bijvoorbeeld via
Nearpod.com
Borstvoeding?
› Borstgevoede baby’s zijn gezonder:
• Minder vaak diabetes
• Minder vaak astma + andere allergieën
• Minder kans op overgewicht
Vragen over borstvoeding ter ‘opwarming’?
›
›
›
›
Heb je borstvoeding gehad?
Waarom wel of niet?
Denk je dat borstvoeding beter is?
Zou je zelf borstvoeding willen geven/
willen dat je kind borstvoeding krijgt?
› Zie je wel eens vrouwen borstvoeding
geven?
› Wat vind je van vrouwen die in het
openbaar borstvoeding geven?
Borstvoeding?
› Hoeveel procent van de moeders in Nederland
geeft hun kind borstvoeding vlak na de geboorte?
Borstvoeding?
› En hoeveel procent van de moeders
doet dat nog na zes maanden?
• Volledige borstvoeding?
• Borstvoeding gecombineerd met
kunstvoeding?
Waarom borstvoeding?
› Borstgevoede baby’s hebben:
•
•
•
•
Minder vaak darminfecties vlak na de geboorte
Een iets kleinere kans op diabetes
Een iets kleinere kans op allergieën
Een iets kleinere kans op overgewicht
› De verschillen zijn heel klein!
Borstvoeding?
WHO (World Health Organization)
adviseert:
• 6 maanden volledige borstvoeding
• tot 2 jaar borstvoeding als bijvoeding
Melk is melk?
› Waarom drinken baby’s niet gewoon melk uit de supermarkt?
› Melk is toch gewoon melk?
› Melk bestaat uit:
Water
Eiwitten
Vetten
Koolhydraten (suikers)
o.a. lactose (melksuiker)
• Vitamines & mineralen
•
•
•
•
Melk is melk?
› Koemelk, geitenmelk, mensenmelk,
schapenmelk, buffelmelk…
› Melk bestaat uit:
Water
Eiwitten
Vetten
Koolhydraten (suikers)
o.a. lactose (melksuiker)
• Vitamines & mineralen
•
•
•
•
Verschillen moedermelk zoogdieren
vrouw
koe
geit
schaap
paard
buffel
ezel
rendier
eiwit
1,5 g
3,5 g
3,8 g
5,2 g
2,1 g
4,0 g
n.b.
n.b.
vet
4,0 g
3,4 g
4,1 g
6,2 g
1,3 g
8,0 g
1,4 g
18,0g
melksuiker
6,9 g
4,6 g
4,4 g
4,2 g
6,3 g
4,9 g
6,3 g
2,8 g
reststoffen
0,3 g
0,8 g
1,9 g
0,9 g
0,4 g
n.b.
0,4 g
1,5 g
› Verschil hoeveelheid eiwitten en suikers tussen koemelk en
humane melk
› Babyvoeding wordt gemaakt van koemelk
23-7-2017 | 15
Verschillen moedermelk zoogdieren
vrouw
koe
geit
schaap
paard
buffel
ezel
rendier
eiwit
1,5 g
3,5 g
3,8 g
5,2 g
2,1 g
4,0 g
n.b.
n.b.
vet
4,0 g
3,4 g
4,1 g
6,2 g
1,3 g
8,0 g
1,4 g
18,0g
melksuiker
6,9 g
4,6 g
4,4 g
4,2 g
6,3 g
4,9 g
6,3 g
2,8 g
reststoffen
0,3 g
0,8 g
1,9 g
0,9 g
0,4 g
n.b.
0,4 g
1,5 g
› Ook de soorten suikers verschillen enorm
› In moedermelk zitten hele bijzondere complexe suikers:
OLIGOSACHARIDEN
Sachariden
(suikers)
Monosachariden:
(mono = 1)
glucose
galactose
fructose
Disachariden:
(di = 2)
Lactose = galactose + glucose
Saccharose (sucrose) = glucose + fructose
Sachariden:
Oligo = een paar
Poly = veel
OLIGOSACHARIDE
polysacharide
HMOS: human milk oligosacharides
› Oligosachariden in moedermelk zijn
complexe moleculen
› Human Milk Oligo-Sacharides (HMOS)
› Bestaan uit lactose (galactose + glucose)
met één of meer extra suiker-moleculen
eraan vast.
› Heel veel verschillende mogelijkheden
› Tot nu toen >150 ontdekt in humane
melk, veel nog niet geïdentificeerd
lactose
Oligosachariden in moedermelk
› Die oligosacchariden in
moedermelk lijken positieve
gezondheids-effecten te veroorzaken
› Oligosachariden hebben een gunstig
effect op de bacteriën in de
darmen…
› … en op andere processen in het
lichaam
Moedermelk, bacteriën, darmen, gezondheid?
› Wat is de relatie?
- Spijsvertering
- Microbiologie
- Immunologie
Spijsvertering:
Wat gebeurt er met melk in de darmen van baby’s?
Darmen baby’s - volwassenen
Darmepitheelcellen van baby’s liggen
nog niet tegen elkaar aan
› Opname van (afweer)stoffen uit
moedermelk is dan makkelijker
› Maar ook makkelijker te passeren
voor ziekteverwekkers
› Stoffen uit moedermelk zorgen
ervoor dat de darm zich ‘sluit’
› Dit duurt langer als flesvoeding
wordt gegeven
Microbiologie: bacteriën – vies….?
Filmpje
Bacteriën: onmisbaar!
› Bacteriën worden vaak als ‘slecht’ gezien, als
ziekmakers.
› In darmen heel veel goede bacteriën, die ervoor
zorgen dat wij gezond blijven.
› Volwassene heeft ~2 kg bacteriën in de darm
›
https://www.youtube.com/watch?v=n9HrBLwidAc
Hoe komt een baby aan 2kg bacteriën?
› Baby’s zijn bij de geboorte (bijna) steriel
› Besmetting met bacteriën vindt plaats:
•
•
•
•
Tijdens de zwangerschap (vanuit navelstreng, placenta)
Tijdens de bevalling (verschil natuurlijke bevalling/ keizersnede)
Via de moedermelk (!!)
Via ‘het leven’ zelf
Goede darmbacteriën
› Na de geboorte gaan bacteriën in de
darmen groeien: goede en slechte.
› Verschil in soorten tussen baby’s die
wel of geen borstvoeding krijgen
› Bij borstvoeding komen er meer
bifidobacteriën in de darmen
Bifidobacteriën: goede darmbacteriën
› Groeien vooral goed op die bijzondere
oligosacchariden in moedermelk:
› Bifidobacteriën hebben meerdere
goede effecten bij baby’s:
• Ze zorgen ervoor dat de slechte
bacteriën minder goed groeien
• Ze scheiden stoffen uit die gunstig zijn
voor het immuunsysteem
• Ze hebben invloed op allerlei andere
processen in het lichaam
Effect van borstvoeding op bacteriën
› Borstvoeding bevat veel meer oligosachariden dan kunstvoeding
› De goede bacteriën groeien heel goed op juist die oligosachariden
› Die goede bacteriën bestrijden de slechte bacteriën en hebben
allerlei andere gunstige effecten voor onze gezondheid
Bacteriesoorten
in de darm
Moedermelk
Flesvoeding
http://ajcn.nutrition.org/content/98/2/561S.full
Bacteriën in de darmen
› Wetenschappers kunnen nog niet zo
lang precies onderzoeken welke
bacteriën er in de darmen zitten
› Mogelijk geworden door DNAsequencing-technologie
Invloed van darmbacteriën op gezondheid
› Verstoren van darmbacteriën (door bijvoorbeeld antibiotica) kan
heel schadelijke effecten hebben
› Ook zijn bacteriën betrokken/verstoord bij allerlei ziektes:
•
•
•
•
Prikkelbare darmsyndroom
Chronische darmonstekingen
Darmkanker
Obesitas
› Zijn poeptranslantaties de toekomst?
https://www.youtube.com/watch?v=Dim7YXYlRm0
Samenvatting:
Mogelijke effecten van moedermelk:
›
›
›
›
›
›
Moedermelk bevat antistoffen die de baby binnen krijgt
Zorgt voor snellere sluiting van de darmwand
Zorgt voor groei van goede bacteriën (bifidobacteriën) in de darmen
Zorgt voor minder kans op infecties vlak na de geboorte
Leidt tot betere ontwikkeling van het immuunsysteem
Leidt tot minder allergieën (klein verschil)
› Dus: gezondheidseffecten die ook later in het leven ook nog nuttig zijn
› Oligosachariden zijn dé magische moleculen in moedermelk
Flesvoeding/poedermelk: in de fabriek
›
Moeders die geen borstvoeding (meer) kunnen of willen geven gebruiken
flesvoeding/poedermelk/kunstmatige zuigelingenvoeding
›
Gemaakt van koemelk: maar – niet optimaal!
›
Vroeger: verdunde koemelk met water, en wat room en suiker
›
Productie van babymelk is enorme industrie:
•
•
•
•
Grote fabrieken,
Veel winst
Export naar China, Afrika, …
Nederland is nr. 1 producent
FrieslandCampina Beilen
In de fabriek
Bron: FrieslandCampina
Toevoeging van GOS aan koemelk:
› Oligosachariden die lijken op de HMOS uit
moedermelk
› Veel minder complex
› Veel minder verschillende soorten
Toevoeging van GOS aan koemelk:
› Oligosachariden die lijken op de HMOS uit
moedermelk
› Veel minder complex
› Veel minder verschillende soorten (enkele
tientallen)
Effecten van GOS in flesvoeding
› Meer goede bifidobacteriën
Moedermelk
Flesvoeding met
FOS/GOS
Gewone flesvoeding
› Maar: moedermelk is nog altijd beter!
http://ajcn.nutrition.org/content/98/2/561S.full
De rest van de module:
Biologie:
› Wat gebeurt er met melk in de darmen van baby’s?
› Hoe komt een (bijna) steriele baby aan 2 kilo darmbacteriën?
› Wat is de invloed van darmbacteriën op gezondheid?
Biochemie:
› Wat is de exacte samenstelling van melk?
› Hoe zien die bijzondere koolhydraten in melk er uit?
Proceschemie:
› Hoe wordt flesvoeding gemaakt?
› Hoe wordt GOS gemaakt?
Ethiek (Elaborate)
› Ethishe aspecten van borstvoeding en
flesvoeding:
› Reclame-code (WHO): strenge regels
voor reclame voor kunstvoeding
“WHO International Code of
Marketing of Breastmilk
Subsitutes”
› Schandalen met babyvoeding
Website van Hero Baby
› Debat
Website van Nutrilon
Tentoonstelling maken (Exchange)
› Tentoonstelling maken over inhoud
& ethiek (RRI): IKEA-kast
Vragen?
Koemelkallergie en lactose-intolerantie
•
Alle baby’s kunnen lactose verteren, volwassenen raken soms de enzymen
daarvoor kwijt
•
Koemelkallergie: te grote fragmenten van eiwitten uit koemelk vanuit de
darmen in het bloed terecht komen
Hypo-allergene flesvoeding bestaat dan ook uit koemelk waar de grote
eiwitten gehydrolyseerd zijn tot kleinere fragmenten
•