Knipoog van Japan Selectie uit de Daruma verzameling van Linda

Knipoog van Japan
Selectie uit de Daruma verzameling van Linda Slats in het Stadsmuseum Zoetermeer
Het Verzamelkabinet is van 29 november t/m 8 februari 2015
Het begon met het ontvangen van een roodkleurig traditioneel Japans duikelaarpopje
Daruma. De geefster, net terug vanuit Japan, vond dat het de hoogste tijd was, dat Linda
voor het verkrijgen van een goede toekomst, eens een oogje zwart zou maken, want op
het gebied van gezondheid was in haar gezin iets te wensen. Na het inkleuren, van het
oog van bovengenoemde Daruma-pop, is Linda zich in deze unieke Japanse traditie gaan
verdiepen.
Aan U wordt tentoongesteld een selectie uit de bijzondere verzameling Daruma-poppen.
Deze wenspoppen of geluksbrengers worden gebruikt voor het meest bekende Japanse
Nieuwjaarsgebruik, het inschilderen van de pupil van het linker Daruma-oog, als men
zichzelf een doel heeft gesteld of een wens heeft voor het komende jaar. Bijvoorbeeld het
halen van een diploma, het kopen van een huis, een goede bevalling of simpelweg het
vragen om wat geluk en gezondheid. De Daruma wordt gezien als een gelukspop en staat
symbool voor volharding en wilskracht.
Verder wordt er een kleine greep uit de verzameling sierpoppen, houten Zen-monniken en
voorwerpen met afbeeldingen van Daruma op speelgoed, nieuwjaarskaarten, waaier,
serviesgoed en andere gebruiksartikelen getoond.
Linda der belangstelling voor de cultuur van Japan is in 1981 gestart door het beoefenen
van Ikebana de Japanse kunst van het bloemschikken. Later tijdens een bezoek aan
Japan in 1994 is haar liefde voor de Japanse kunst ofwel haar lichte Japanse
verzamelwoede, die haar veel ontspannende bezoekjes aan internet, Japanse winkeltjes,
bazaars of rommelmarkten opleveren, ontstaan.
Bodhidharma, Daruma voor de Japanners, uit de zesde eeuw was de 1e patriarch van het
Zen Boeddhisme in China. De legende vertelt onder andere dat de zen-monnik van India
naar China liep. In China in conflict kwam met een keizer. Verbannen van het hof, ging hij
weer op reis om te onderwijzen en uiteindelijk vestigde hij zich in de Shaolin Temple. Het
verhaal vertelt ook dat hij negen jaar in meditatie bleef zitten voor de muur van het
bijbehorende klooster, tot dat zijn benen verschrompelden, dit is het gedeelten van de
legende dat de beenloze Daruma-poppen verklaart, zoals zij te zien zijn.
Linda ontdekte gaandeweg, dat het in alle lagen van de Japanse bevolking een goed
gebruikt is om je doel of wens zichtbaar te maken, niet alleen voor jezelf, maar ook voor
derden door het inkleuren van deze holle ronde pop.
In de vroege wintermaanden nabij Tempels worden er speciale Daruma-markten
gehouden waar je een keuze kan maken uit duizenden meestal rode Daruma in diverse
maten, van 1 cm kleine minipopjes voor in je tas tot soms wel menshoge poppen voor
evenementen.
De pop wordt op een goede plek geplaatst. Door jong en oud, door man of vrouw worden
er wensogen ingekleurd, zowel in de politiek, als in de sportwereld als in de
gezondheidszorg (en niet alleen in Japan, want op de balie poli Cardiologie van het Lange
Land Ziekenhuis stond ook een pop, bijgeleverd door de firma van de Japanse
apparatuur!). Is het doel na een periode bereikt of is de wens uitgekomen, dan kleurt
men het andere oog ook in en zo kan Daruma het resultaat zien. Volgens Japanse traditie
is het een goedgebruik om de Daruma daarna terug te brengen naar een Boeddhistische
Tempel voor een verbrandingsceremonie. De levenscyclus van een Daruma is ongeveer
één jaar. Het zijn dus de oude Daruma van vorig jaar die worden verbrand op het
vreugdevuur. Het feest wordt meestal in de derde week van januari gevierd en de
ceremonie heet Daruma Kuyo.
De papier-maché wenspoppen worden nog handmatig gemaakt in kleine werkplaatsen
van familiebedrijfjes. Jaren terug heeft Linda contact gezocht met zo’n Japans fabriekje
met de vraag een aantal poppen te mogen kopen in verschillende fase van opbouw. De
gulle eigenaar van het familiebedrijf, zegde haar toe een drietal poppen op te sturen.
Reuze verrast was ze dat kort daarna, supersnel een bode van Schiphol kwam voorrijden
om een doos Daruma af te leveren. Als tegenprestatie vroeg de leverancier enkele foto’s
van haar verzameling en Daruma-presentaties, wat uiteindelijk resulteerden in plaatsing
van het fotomateriaal op hun Japanse website, direct achter een foto van de Engelse
Margaret Thatcher, die ooit een oog van één van hun poppen had ingekleurd. Ook de
Nederlandse schaatsploeg in Nagano, indertijd onderleiding van Ard Schenk, heeft ook de
eeuwen ouden Japanse traditie, voor hun doelstelling ‘zoveel mogelijk gouden medailles
te halen’ gebruikt.
Op die Japanse Daruma-website stond - grappig genoeg - te lezen: ‘We introduce Linda
Slats-san, super-collecter of Daruma from the romantic country which people sleap with
windmill and tulip’.
De dierbaarste Daruma van Linda zijn die met een extra verhaal, te weten een grote
papier-maché Daruma als surprise voor 5 december gemaakt door haar indertijd 9-jarige
zoon Wouter vergezeld van een leuk wensrijm om te stoppen met het sparen van Japanse
griezels. De wens van Wouter is gelukkig niet uitgekomen!
Ook één Daruma, die een brand heeft doorstaan in een Japans winkeltje in Nederland. De
Japanse eigenares zei tegen Linda: ‘Deze monnik uit Hakata heeft de vuurzee in mijn
shop vast en zeker overleeft speciaal voor jouw verzameling, geef hem een mooie plek’.
Voor kinderen is er na afloop van hun bezoek aan het museum en bezichtiging van het
Daruma Verzamelkabinet een kleurplaat of vouwschema van een Daruma verkrijgbaar bij
de balie van het Stadsmuseum.
In het museum is inmiddels de nieuwe tentoonstelling
Stadse Dieren geopend.