CONSUMENT KIEST ZELF DROOMHUIS 5 DINgEN

uitgave van TRIODOS BANK - NO 129 - WINTER 2014 - WWW.TRIODOS.NL
IN DIT NUMMER: Consument kiest zelf
BANKIEREN VOOR IEDEREEN DUURZAAM
DROOMHUIS 5 Dingen Steun de nieuwe
economie Ondernemend wonen WAT
KOST HET ECHT? DE SMELTKROES
05
werel
netw
va
duurz
bank
gro
d
kle
va
In de nieuwe campagne van Triodos Bank vertellen wij je 5 dingen
die ze je niet vertellen over de economie
04
Kies zelf uw duurzame
energieleverancier
08
Steeds meer banken sluiten zich aan bij de Global Alliance
for Banking on Values, een wereldwijd netwerk van
duurzame banken
13
Rialto: een Amsterdams filmtheater dat zich richt op wereldcinema
04
Consument kiest zelf
Vandebron stelt consumenten in staat
duurzame energie direct af te nemen
bij de producent, bijvoorbeeld bij een
wind­moleneigenaar.
05
5 dingen
Wist je dat een kikker zich niet laat
koken? Bekijk de nieuwe campagne
van Triodos Bank.
06
Bankieren voor iedereen
Voor 2,5 miljard mensen in ont­
wikkelings­landen is toegang
tot financiële diensten eerder
uitzondering dan regel.
08
inhoud
Wereldwijd duurzaam
bankieren
Global Alliance for Banking on Values:
banken zetten zich wereldwijd in voor
duur­zame ontwikkeling en positieve
verandering in de samenleving.
12
www.dekleurvangeld.nl
Bekijk en deel het verhaal achter
onze bank en de ondernemers die
we financieren.
16
Wat kost het echt?
Wat kost een roos nu echt, als
alle gevolgen voor mens en milieu
meetellen? Een interview met Michel
Scholte van True Price.
22
Al uw bankzaken
duurzaam geregeld
Alle informatie over sparen,
beleggen en betalen op een rij.
beeld cover Getty Images
De Kleur van Geld informeert over de
activiteiten van Triodos Bank en Triodos
beleggingsfondsen. Het wordt gratis
toegezonden aan klanten en relaties.
COLUMN
MATTHIJS BIERMAN
Een
kikker
laat
zich niet
koken
Het is een bekend verhaal: stop een kikker
in een pan en zet die op een laag vuur­
tje. De temperatuur van het water stijgt
langzaam en de kikker blijft zitten. Het
gaat zo geleidelijk dat hij niet merkt dat hij
gekookt wordt en daarom komt hij niet in
beweging. Een bekend verhaal… Maar het
klopt niet. Want in werkelijkheid blijft een
kikker helemaal niet willoos zitten tot het
water kookt. Hij neemt, als de omstandig­
heden veranderen, gewoon het initiatief
om uit de pan te springen. Eigenlijk zijn
wij allemaal die kikker. U blijft ook niet
willoos zitten, maar maakt eigen keuzes
en bepaalt zelf wat er met uw geld gebeurt.
U laat uw geld werken aan positieve ver­
andering. En u staat daarin niet alleen.
In dit nummer van De kleur van Geld
laten we zien dat er een wereldwijde be­
weging is van waardengedreven banken.
Vijfentwintig daarvan zijn verenigd
in de Global Alliance for Banking on
Values. Samen bedienen ze zo’n 20 mil­
joen klanten in 30 landen.
Net als andere waarden­gedreven banken,
laat Triodos Bank zien wat er met je geld ge­
beurt. Op onze website en op dekleurvan­
geld.nl leest u de verhalen van ondernemers
die we financieren. En dit najaar starten
we een publiciteits­campagne die de mythe
onderuithaalt dat kikkers zich laten koken.
Om nog eens duidelijk te maken dat wij al­
lemaal onze eigen keuzes kunnen maken.
We wensen u veel leesplezier.
Matthijs Bierman
Directeur Triodos Bank Nederland
[email protected]
NiEuWS
4
Consument
kiest
zelf
Vandebron is een jong en innovatief
bedrijf dat consumenten in staat stelt
duurzame energie direct af te nemen bij
de producent, bijvoorbeeld bij een wind­
moleneigenaar. Zonder tussenkomst van
traditionele energiebedrijven. Sinds 2014
kiezen klanten van Vandebron zelf wie
hun energie opwekt, zoals een boer met
een windmolen, een biovergister, of een
dak vol zonnepanelen. Aart van Veller,
mede-oprichter en eigenaar van
Vandebron: “Door energie rechtstreeks
af te nemen bij de producent, betaalt
de klant iets minder en krijgt de boer
een eerlijke prijs voor de geproduceerde
duurzame energie.” De ambities gaan
verder dan puur het verbinden van con­
sument en producent. “Wij zien onder­
nemen als het middel om de transitie
naar een duurzame economie te versnel­
len.” Vandebron wordt gefinancierd door
Triodos Groenfonds.
Lezersaanbieding
Nieuwsgierig naar deze nieuwe manier
van energie afnemen? Ga dan lunchen
bij een boer naar keuze. Vandebron biedt
klanten van Triodos Bank een speciale
kennis­making aan. Kijk voor meer
informatie op www.dekleurvangeld.nl
of meld je direct aan op
www.Vandebron.nl/Triodos
Ooit werden er soep en vermicelli ge­
maakt, nu is de oude Honigfabriek in
Nijmegen een culturele hotspot waar
ook De Smeltkroes is gevestigd. Hier
werken onder andere beeldhouwers,
meubelmakers en ontwerpers. Het is
een broedplaats voor de maakindustrie
met 52 zelfstandige werkplekken waar
wel 200 ondernemers aan het werk
kunnen. Drie ondernemers en vrienden
van elkaar namen het initiatief voor de
herbestemming van een groot deel van
de leegstaande soepfabriek. Bauke
Smit is een van deze ondernemers en is
meubelmaker van beroep. “We waren op
zoek naar een plek om samen te werken
met andere ondernemers, voor ons eigen
ontwerperscollectief.”
Bijzonder aan de totstandkoming is de
financiering. Want naast het bedrag
van een projectontwikkelaar en Triodos
Bank die krediet verleende, kozen de
ondernemers er bewust voor eenderde
van de benodigde kosten op te halen via
crowdfunding. “We wilden dat zelf graag
om alvast bekendheid en verbinding te
creëren,” aldus Smit. De actie was zeer
succesvol en er werd met behulp van een
aantal investeerders voldoende geld op­
gehaald. “Dit zetten we in voor de inrich­
ting van het pand en het online platform
waarmee we de Nijmeegse producten die
binnen onze muren gemaakt worden, aan
de man willen brengen.”
www.desmeltkroesnijmegen.nl
Wilt u meer weten over de ondernemers
van de Smeltkroes? Lees dan de lange
versie van dit artikel op
www.dekleurvangeld.nl/smeltkroes.
De
Smelt
kroes
5
NIEUWS
5 Dingen
Goede
zorg
in de
buurt
nieuwe campagne Wist
je dat een kikker zich niet laat
koken? En dat jij niet te voor­
spellen bent? Dat je in je eentje
een miljoen bent, en bazen uit
zijn? Nee?
Kinderen met een beperking zijn vaak
afhankelijk van goede zorg in de buurt.
Maar wat als je op een klein eiland
woont? Ouders op Terschelling verenig­
den zich daarom in ouderencollectief
Thuishaven Terschelling. In september
werd de Jonge Jan geopend, een vakan­
tiehuis voor jongeren met een beperking.
Voorzitter Mark Sint: “Het doel is om
hiermee de jongeren op het eiland een
plek te bieden waar ze zelfstandig leren
wonen en dus op Terschelling kunnen
blijven. Om dit te kunnen bekostigen is
het tevens een vakantiehuis voor toeris­
ten met een beperking.”
De financiering van Triodos Bank is
mogelijk gemaakt door een borgstelling
van NSGK (Nederlandse Stichting voor
het Gehandicapte Kind). De borgstelling
van deze organisatie die zich inzet voor
gehandicapte kinderen maakt het voor
Triodos Bank eenvoudiger een krediet te
verstrekken aan zorginstellingen die zich
inzetten voor meer levenskwaliteit.
www.dejongejan-terschelling.nl
In de nieuwe campagne van
Triodos Bank vertellen wij je
5 dingen die ze je niet vertellen
over de economie. En hoe jij die
inzichten kan gebruiken om onze
economie te veranderen. Want je
bent tot veel meer in staat dan je
denkt. www.5dingen.org
Meer ruimte
voor beleggers
Particulieren willen
steeds meer inves­
teren in duurzame
beleggingen zoals
zonnepanelen en
bioboeren. Maar zij
worden daarin on­
bedoeld beperkt door
regelgeving, bedoeld
om particulieren te
beschermen. Dat
constateert Michael
Jongeneel, directeur
van Triodos Invest­
ment Management.
De Nederlandse over­
heid stimuleert het
investeren in duur­
zame projecten. Maar
in de praktijk blijkt
dat vooral te werken
voor de institutionele
partijen, zoals
pensioenfonden.
Voor particulieren die
ook duurzaam willen
beleggen, worden
soms forse limieten
opgeworpen, merkt
Jongeneel. Lokale
toezichthouders
plaatsen bijvoorbeeld
een belegging in een
windmolenpark in de
hoek van de hedge­
fondsen en ‘alter­
natives’, beleggingen
met hoge risico’s.
“Ze hebben niets
met elkaar te maken,
maar zitten wel in de­
zelfde categorie,” ziet
Jongeneel. Triodos
doet een appel op het
kabinet en regel­
gevers om particu­
liere beleggers meer
ruimte te geven.
www.triodos.nl/
actueel
“Een veilige plek
om te sparen is
van onschatbare
waarde.”
Jacco Minnaar
mijn geld gaat goed
Bankieren
voor iedereen
Bij een bank kun je geld overboeken, geld
sparen voor de toekomst en geld lenen om
een bedrijf op te zetten en uit te breiden.
Overal ter wereld is hier behoefte aan.
Toegang tot deze basale financiële diensten vinden wij heel vanzelfsprekend,
maar dat is voor 2,5 miljard mensen in
ontwikkelingslanden eerder uitzondering
dan regel.
Bestaan opbouwen
Wie toegang heeft tot financiële diensten
kan een bestaan opbouwen, zijn of haar
talenten benutten en werkgelegenheid
creëren. Triodos Bank zet zich daarom
al sinds 1994 in om een groeiend aantal
mensen toegang te bieden tot deze diensten. We doen dit via een aantal gespecialiseerde fondsen die financieringen
verstrekken aan ruim honderd microfinancieringsinstellingen en banken in
43 landen in Afrika, Latijns-Amerika en
Azië. Gezamenlijk bereiken deze instellingen in totaal 8,2 miljoen spaarders en
9,9 miljoen kredietnemers.
Brede rol
Deze microfinancieringsinstellingen en
banken spelen een belangrijke rol in de
opbouw van een solide en toegankelijke
financiële sector in ontwikkelingslanden.
Voor micro-ondernemers en in toenemende mate ook voor het midden- en
kleinbedrijf. Als ‘agents of change’ spelen
zij een bredere rol dan die van een bank.
Zij bieden bijvoorbeeld hiv/Aids voorlichting, financiële educatie, trainingen op het
gebied van duurzame landbouwpraktijken
en producten die mensen toegang geven
tot duurzame energie. Denk hierbij aan
zonnepanelen en kleinschalige biogassystemen. Jacco Minnaar, fondsmanager
Triodos Fair Share Fund: “Keer op keer zie
ik in ontwikkelingslanden de impact van
microfinanciering. Voor veel mensen is een
veilige plek om te sparen van onschatbare
waarde. Voor anderen maakt een lening
net dat verschil om inkomsten voor het
gezin te genereren, terwijl kleinschalige
ondernemers die hun bedrijf kunnen uitbreiden nieuwe banen genereren.”
Innovatief in India
Microfinancieringinstellingen zetten
innovatieve middelen in. Zo gebruiken
medewerkers van Sonata Finance in India
een smartphone met een speciaal ontwikkelde app waarmee zij de terugbetalingen
van hun klanten kunnen volgen. Sonata
Finance verstrekt leningen aan 270.000
ondernemende vrouwen in Uttar Pradesh,
een van de armste deelstaten van India.
www.triodos.nl/microfinanciering
wereld
wijd
duurzaam
bankieren
fotografie Global Alliance for Banking on Values tekst Tobias Reijngoud
9
KWARTAALDOSSIER
wereldwijd duurzaam bankieren
Er is sprake van een groei­ende internationale
beweging van waarden­gedreven banken. Het
gaat om banken die zich inzetten voor duurzame
ontwikkeling en positieve verandering in de
samenleving. Vijfentwintig van deze banken zijn
verenigd in de Global Alliance for Banking on
Values. Triodos Bank is een van de initiatiefnemers
van dit wereldwijde netwerk.
30.000
medewerkers
100
miljard
dollar
Internationale dag
Op 23 oktober 2014
organiseerde de GABV
voor het eerst de
internationale dag
van waarden­gedreven
bankieren, onder de
naam (I am) banking
on va­lues. Wereldwijd ­organiseerden
de l­ eden van de
GABV ­activiteiten,
zoals lezingen en
publieksevene­
menten. Ook op de
social media werd
duurzaam bankieren
onder de aandacht
­gebracht. Op het
hoofdkantoor van
Triodos Bank in Zeist
was er een lunch­debat
onder leiding van
radiopresentator
Tom van ’t Hek met
medewerkers van
de bank. Twitter:
#bankingonvalues
Duurzame banken laten zien dat positief
maatschappelijk rendement samengaat met
een stevig financieel resultaat. Uit onderzoek blijkt dat deze banken het financieel
beter doen dan veel ‘gewone’ banken.
De echte economie
Veel duurzame banken bestaan al jaren.
“Toch heeft duurzaam bankieren sinds
de financiële crisis van 2008 echt de wind
in de rug,” zegt de Peruaanse programmamanager van de Global Alliance for
Banking on Values ( gabv). “De crisis
liet de risico’s zien van een bancair systeem dat zich te veel laat leiden door het
maximaliseren van financieel resultaat.
Het riep de vraag op wat de maatschappelijke functie van banken zou moeten
zijn, en leidde in de politiek en daarbuiten
tot een debat over de inrichting van een
stabiele financiële sector. Dit najaar nog
stond het onderwerp op de agenda van de
jaarvergadering van het Internationaal
Monetair Fonds (imf) en de Wereldbank
in Washington.”
Een van de belangrijkste conclusies is
dat banken een dienende functie hebben.
Benavides: “Ze zouden zich voornamelijk
moeten richten op het financieren van
projecten en ondernemingen die bijdragen
aan de ontwikkeling van de samenleving.
Dit door producten en diensten te maken
waar de samenleving daadwerkelijk om
vraagt. Banken die dat doen, financieren
de ‘reële economie’. Dat wil zeggen:
de economie van bedrijven die ‘echte’
producten en diensten leveren en op die
manier de samenleving versterken. Dat is
iets heel anders dan de virtuele economie
van flitskapitaal en financiële markten.”
Internationaal netwerk
Financieren van de reële economie is
een kernwaarde van duurzame banken,
zegt Benavides. “En binnen de reële
economie maken ze bovendien bewuste
keuzes. Ze financieren ondernemers en
projecten die investeren in ecologische,
sociale en culturele ontwikkeling.”
Er zijn wereldwijd steeds meer duurzame
GABV-leden beheren
samen 100 miljard
dollar en hebben 30.000
medewerkers.
en waardengedreven banken. Om die
groeiende beweging verder te versterken,
nam Triodos Bank samen met acht andere banken in 2009 het initiatief tot de
Global Alliance for Banking on Values.
De oprichting vond plaats in aanwezigheid van – toen nog – prinses Máxima
en Achim Steiner, directeur-generaal
van unep, het milieuprogramma van de
Verenigde Naties.
Het aantal aangesloten banken is sinds
toen bijna verdrievoudigd en groeit nog
steeds. Onder de leden zijn banken uit de
Verenigde Staten, Canada, Azië, LatijnsAmerika, Afrika, Australië en verschillende Europese landen. Samen beheren
ze 100 miljard dollar en hebben ze dertigduizend medewerkers. Ze bedienen
twintig miljoen klanten in dertig landen.
De gabv-leden delen kennis en ervaring
over duurzaam bankieren, legt Benavides
uit. “Die uitwisseling is belangrijk.
Sommige banken, zoals Triodos Bank,
hebben vele jaren ervaring, terwijl
10
76,2%
Verhouding kredieten De mate waarin
een bank de reële economie financiert, blijkt
uit dat deel van het vermogen op de balans dat
is gewijd aan de kredietverlening. Uit onderzoek blijkt dat duurzame banken verhoudings­
gewijs meer kredieten verlenen dan veel grote
financiële instellingen.
40, %
5
kredieten 40,5% van de balans bij grote
financiële instellingen wordt daadwerkelijk
uitgezet aan kredieten.
jaar >
2009
Opgericht
initiatief Triodos Bank nam in 2009 samen
met acht andere banken het initiatief tot de
Global Alliance for Banking on Values. Met als
doel de groeiende beweging van duurzame en
waardengedreven banken te versterken.
gabv-leden >
25
in 2014
Gabv Op dit moment hebben 25 financiële
instellingen zich aangesloten bij de GABV.
In 2009 waren dit er 9 en het ledenaantal
groeit nog steeds.
andere leden nog maar relatief kort
op een duurzame manier bankieren.
Ze kunnen over en weer veel van elkaar
leren. We bundelen onze krachten en
versterken de beweging. Zo werkt de
gabv aan plannen voor een fonds dat
gaat investeren in waardengedreven
banken of in instellingen die zich
willen omvormen tot duurzame bank.”
Het netwerk heeft ook een uitwisselings­­
programma voor medewerkers, zodat
die een aantal maanden in een andere
bank kunnen meedraaien. Benavides:
“Verder is er een internationaal trainings­
programma voor jonge medewerkers,
en initieert het netwerk onafhankelijk
onderzoek naar de toekomst van de
financiële sector.”
Positief financieel resultaat
“Banken die lid zijn van de gabv, zijn
opgericht vanuit het besef dat alleen een
gebalanceerde ontwikkeling werkelijk
duurzaam is,” zegt Peter Blom, voorzitter
van de gabv en directievoorzitter van
Triodos Bank. “De grote vraagstukken
van vandaag de dag, zoals klimaatverandering en de onzekerheid over onze toekomstige voedsel- en energievoor­ziening,
onderstrepen de noodzaak van een balans.
Van het gebalanceerd afwegen van
meerdere factoren. Bankieren gaat om
meer dan geld alleen. Door de financiële
crisis is duidelijk geworden dat eenzijdig
inzetten op economische groei onverantwoord is. Financieel gewin op korte
termijn heeft afgedaan. Het gaat om de
lange termijn. Duurzame initiatieven
voegen waarde toe aan de samenleving
en vormen daarmee ook de basis voor
een gezond financieel rendement.”
Wat betreft de aangesloten banken
wordt dat laatste nog eens onderstreept
door onderzoek, dat door de gabv is
geïnitieerd en op 23 oktober 2014 gepresenteerd. Dit onderzoek vergelijkt
de financiële resultaten van duurzame
banken met die van grote internationale
financiële instellingen. Duurzame banken
blijken op vrijwel alle financiële criteria
beter te presteren. Zo verstrekken ze
relatief meer krediet aan ondernemers,
laten betere groeicijfers zien en hebben
een sterkere kapitaalspositie. Het rapport toont aan dat financieren van de
reële economie ook echt loont.
Ontmoetingen
New Resource Bank in San Francisco
is een van de andere initiatiefnemers
van de gabv. “Onze bank werd in 2006
opgericht,” zegt woordvoerder Stephanie
Meade van die bank. Meade nam zelf
deel aan het internationale trainingsprogramma van de gabv. “Onze bank
biedt spaar- en betaal­rekeningen aan
bedrijven en particulieren. Daarnaast
verstrekken we kredieten aan projecten
op het gebied van onder meer duurzame
energie en biologische landbouw en
duurzaam vastgoed.” Met veertig mede­
werkers is New Resource Bank een
relatief kleine bank. Daarom is het in­
ternationale netwerk volgens Meade
van wezenlijk belang. “We leren van
meer ervaren duur­zame banken en zien
aan hen welke groeimogelijkheden er
zijn voor onze manier van bankieren.
De ontmoetingen met andere waardengedreven bankiers zijn enorm inspirerend. Het geeft energie om te zien dat
duurzaam bankieren een wereldwijd
en groeiend fenomeen is.”
Meade is binnen New Resource Bank
betrokken bij het ontwikkelen van
een methodiek waarmee het effect kan
worden bepaald van duurzame banken
op milieu en samenleving. Het project
is geinspireerd op wat ook andere banken binnen de gabv doen. Meade:
“Het gaat bijvoorbeeld om de vraag
hoeveel co2-uitstoot we als bank hebben voorkomen met onze kredieten aan
duurzame energieprojecten. Met de
methodiek is zo’n vraag concreet en in
cijfers te beantwoorden. Daarmee zijn
we in staat om ook aan anderen - klanten,
ondernemers, politici, bankiers - te laten
zien dat duurzaam bankieren werkelijk
een positief effect heeft. Het ontwikkelen van de methodiek is een tastbaar
voorbeeld waartoe de inspiratie die we
opdoen in de gabv kan leiden.”
Breed betrokken
Voor instellingen als New Resource
Bank en Triodos Bank is internationale
betrokkenheid een vanzelfsprekend
uitvloeisel van hun missie: financieren
van positieve verandering en duurzame
ontwikkeling. “Want dat doel is per
definitie grensoverschrijdend,” meent
Benavides.
“Dat was ook de belangrijkste afweging
voor de oprichting van de gabv. Juist
banken hebben grote invloed op de
ontwikkelingsrichting van de economie en de samenleving. Zij leveren het
kapitaal dat ondernemers nodig hebben.
Door hun keuzes zijn bankiers mede­
bepalend voor de vraag welk initiatief
van de grond komt. Door via de gabv
duurzaam bankieren te bevorderen en
breder bekend te maken kunnen we
werkelijk het verschil maken.”
www.gabv.org
11
“De
ontmoetingen
met andere
waardengedreven
bankiers
zijn enorm
inspirerend.”
WAARDENGEDREVEN
BANKIEREN
De Global Alliance for
Banking on Values (GABV)
is een wereld­wijd netwerk van 25 duurzame
banken. Van Azië, Afrika
en Latijns-Amerika,
tot Noord-Amerika en
Europa. Natuurlijk
bedienen deze banken
elk een specifieke markt
en cultuur. Maar wat
de leden van de GABV
allemaal gemeen hebben, is hun gezamenlijke drijfveer om een
positieve verandering
teweeg te brengen en
een alternatief te bieden
voor de huidige finan­
ciële systemen.
WWW.GABV.ORG
nieuws
12
NIEUW!
www.dekleur
vangeld.nl
Altijd
het laatste
nieuws over
wat er met
uw geld
gebeurt
Wat vindt u op www.dekleurvangeld.nl?
1. Achtergrondverhalen over inspirerende
duurzame ondernemers die we financieren.
www.dekleurvangeld.nl/keizersrande
2. Onze visie op duurzame thema’s
www.dekleurvangeld.nl/hetnieuwebankieren
3. Interviews met autoriteiten
www.dekleurvangeld.nl/thomasrau
4. Kortingsacties van ondernemers die we
financieren www.dekleurvangeld.nl/rialto
Nieuwsgierig geworden?
www.dekleurvangeld.nl is de online plek waar
Triodos Bank laat zien wat er met het geld
van onze klanten gebeurt. Hier vindt u steeds
het laatste nieuws over het nieuwe bankieren,
achtergrondverhalen over ondernemers die we
financieren en interviews met autoriteiten op
het gebied van duurzaamheid. Overal en op
elk moment van de dag. En er is meer. Laat u
inspireren door de extra beelden en video’s en deel
artikelen eenvoudig met anderen. Geef zelf kleur
aan uw geld en ga naar www.dekleurvangeld.nl
TRIAZ GROUP levert meer dan 10.000 duurzame producten voor dagelijks gebruik - van kleding en schoeisel tot keukengerei - aan 750.000 klanten in Nederland, Duitsland,
Zwitserland en Oostenrijk. Triodos Organic Growth Fund ondersteunt de groei en ontwikkeling van deze Duitse koploper met een aandelenbelang van 20 procent.
Verpleeghuis Willibrord was gehuis­vest in een pand dat dringend aan vervanging toe was. Daarom bouwde WVO ZORG een innovatief en energiezuinig nieuw pand.
Met witte dakbedekking, zon­nepanelen, lucht- en warmtepompen en ledverlichting. Deze aanpassingen realiseerden een zo aangenaam mogelijke zorg- en werkomgeving.
RIALTO is een Amsterdams filmtheater dat zich richt op wereldcinema. De bioscoop bestaat al sinds 1982, maar is in het afgelopen decennium omgebouwd tot een modern
theater met drie zalen en een sfeervol filmcafé. Met korting naar de film? Kijk op de coupon bij dit nummer.
Bij restaurant SPIRIT in Rotterdam is alles 100% biologisch en 100% vegetarisch. Klanten mogen zelf opscheppen van het buffet en betalen alleen voor dat wat er op hun
bord ligt. Dat is wel zo eerlijk voor grote en kleine eters en het zorgt voor minder afval.
triodos.nl/mijngeldgaatgoed
Deze projecten financieren we met uw geld. Kijk voor meer informatie over deze en andere projecten
op www.triodos.nl/mijngeldgaatgoed
duurzaam INNOVEREN
14
Duurzaam
droom
huis
Het lijkt bijna onmogelijk:
voor een bescheiden bedrag
een woning kopen die
aardig in de buurt komt
van je droomhuis. Maar
het lukte Dennis Reidsma
en Marloes Arends. Even
ten noorden van Boekelo
vonden ze een voormalige
arbeiderswoning uit 1923.
Fraai gelegen tussen de
weilanden, maar wel
hard toe aan een fikse
vernieuwing. En de
energiekosten konden
ook wel een stuk omlaag.
Dubbel glas, dus. En een
goede isolatie.
fotografie en tekst Eddy Steenvoorden
Uitgestrekte velden, omzoomd door ver­
kleurend groen, grazende koeien, boeren­
bedrijven... het laatste deel van de route
naar de woning van Dennis en Marloes
mag er zijn. Toen Dennis een keer langs
fietste, de enorme tuin van het toen nog
leegstaande huis in liep en de omgeving
op zich liet inwerken, wist hij eigenlijk al
genoeg. “Het huis was niet groot, maar
wel betaalbaar. Er moest veel aan gebeu­
ren, maar ik heb behoorlijk wat ervaring
met slopen en verbouwen, dus we durfden
het wel aan.”
Zuinig op de wereld
Vanaf het begin was het voor de nieuwe
bewoners duidelijk dat energie besparen
centraal zou staan bij alle verbouwings­
werkzaamheden. Marloes: “We leven zo
duurzaam mogelijk. Dat is geen missie,
maar een vanzelfsprekendheid voor ons.
Biologisch eten, materialen hergebrui­
ken... De wereld wordt er niet slechter van
wanneer je er binnen je mogelijkheden
een beetje zuinig op bent.” Bij Triodos
Bank vonden ze hier een passende hypo­
theekvorm bij: hoe minder energie de
15
PROJECT CV
Dennis Reidsma en
Marloes Arends
Dennis Reidsma
(onderzoeker/docent
aan de Universiteit
Twente) en Marloes
Arends (humanis­
tisch geestelijk
verzorger) verruilden
hun huurhuis in
Enschede voor een
verouderde koop­
woning uit 1923.
woning zou gaan verbruiken na de ver­
bouwing, hoe lager de rente uit kwam.
En dat lukte, zegt Dennis. “We zijn dank­
zij de goede isolatie van energie­label G
naar C gegaan.”
Ademende isolatie
Ze gebruikten niet zomaar isolatie­
materiaal, maar kozen voor natuurlijke
producten die zorgen voor een ‘ade­
mende’ isolatie: houtvezelplaten en leem.
“Daarmee wordt het isoleren en afwer­
ken alleen maar makkelijker. Je beves­
tigt de platen eenvoudig op profielen en
daar gaat de leem overheen. Het werkt
heel fijn, ik kan deze manier van isoleren
iedereen aanraden.” Ook voor het afwer­
ken van de muren gebruikten ze leem.
“Stukadoors noemen het verhuisstuc,”
zegt Marloes lachend. “Wanneer je
er met de plantenspuit overheen gaat,
wordt het zacht en kun je het er weer af
halen. Dezelfde afwerklaag kun je dus
opnieuw gebruiken na een volgende ver­
huizing... maar dat zijn we niet van plan,
hoor.” Een halfjaar lang staken ze al hun
vrije tijd in de verbouwing. “We kregen
Ze beschouwden
het als een uitda­
ging hun aankoop
via een verbouwing
te verduurzamen.
Het resultaat: een
energiezuinigere
woning. Maar ook bij
het verbouwen zelf
stond duurzaam­
heid voorop.
gelukkig heel veel hulp van vrienden en
familie, het was echt een gezamenlijk
project. Drie weken voor de geboorte
van onze dochter Vera konden we over.”
Piepklein museum
Op dat moment had het huis van vloer tot
nok een gedaanteverwisseling ondergaan:
nieuwe dakkapel, andere vloer, een han­
diger indeling door het verplaatsen van
muren, bijna overal dubbel glas, veilige
elektra en een nieuwe schuur in de tuin.
Her en der is de voorkeur van Dennis en
Marloes voor het hergebruiken van mate­
rialen zichtbaar. De beuken vloer kwam
via Marktplaats en een stapel stenen tegen
de achtergevel gaan ze gebruiken bij het
maken van een terras in de tuin.
Triodos
Hypotheek
Bij de Triodos
Hypotheek geldt: hoe
energiezuiniger uw
woning, hoe lager de
rente die u betaalt.
Op deze manier
stimuleren we onder
andere het verduur­
zamen van be­
staande woningen.
Per 1 januari 2015
krijgen alle woning­
eigenaren vanuit de
overheid een voor­
lopig energielabel
toegezonden. Als
woningeigenaren
weten hoe energie­
zuinig hun woning is,
zal dit de interesse
in het verduurzamen
van de woning ver­
groten. Meer weten?
www.triodos.nl/
hypotheken
Ook een plank boven de trap naar de
eerste verdieping staat vol met eerder
gebruikte voorwerpen, zoals een speel­
goed spinnenwiel en een paar oude voet­
balschoenen met spijkers in de zolen en de
noppen. “Allemaal vondsten die we deden
tijdens het klussen. Dat heeft ons een
piepklein museum opgeleverd!”
Een verbouwing is soms rekbaar: aan de
keuken en de badkamer zijn ze nog niet
toegekomen. Ook de achtergevel is nog
niet aangepakt, maar dat is omdat de
klussers voorzichtig al denken aan een
duurzame uitbouw, die net als de rest van
het huis goede isolatie én dubbel glas zal
krijgen. “We hopen dan nóg energiezuini­
ger te kunnen wonen en op energielabel A
uit te komen.”
“We leven zo duurzaam mogelijk.
Dat is geen missie, maar een
vanzelfsprekendheid voor ons.”
Marloes Arends
16
INTERVIEW
Wat kost
het echt?
Wat is nu de werkelijke prijs van een product, als
je alle gevolgen voor mens en milieu meerekent?
Deze vragen intrigeren Michel Scholte, directeur
externe zaken van de sociale onderneming True
Price. Het is zijn missie om inzicht te verschaffen
in verborgen milieu- en sociale kosten.
fotografie Onno F. Roozen tekst Joost Bijlsma
Van jongs af aan hield Michel Scholte
zich bezig met duurzaamheid en ontwikkelingsvraagstukken. Hij maakte deel uit
van de denktank Worldconnectors, een
initiatief van onder andere Ruud Lubbers
en Herman Wijffels. Daar schreef hij mee
aan adviezen. “De rapporten van Worldconnectors richt­ten zich doorgaans op
politici en beleids­makers, maar we zagen
het draagvlak voor verduurzaming verschuiven van de overheid naar ondernemers en burgers. Zo kwamen we in 2011
op het idee om bedrijven en consumenten
te helpen bij het inzichtelijk maken van
eerlijke prijzen,” vertelt Scholte in het
kantoor in Amsterdam. Het thema greep
hem zo zeer, dat hij samen met een aantal
collega-Worldconnectors True Price oprichtte. Deze sociale onderneming helpt
organisaties bij het in kaart brengen van
duurzame impact. Scholte: “Dit doen we
door de werkelijke externe ecologische
en sociale kosten en baten (economen noemen dit ‘externaliteiten’) te berekenen.”
Hierbij kijkt True Price naar milieuthema’s
als biodiversiteit en sociale thema’s zoals
eerlijke lonen. Ze hebben voor die berekening methodes ontwikkeld die voor een
deel openbaar toegankelijk zijn. De organisatie werkt hiervoor samen met maatschappelijke organisaties als unep maar
ook met grote multinationals, zoals bam,
dsm en AkzoNobel. “Die betrokkenheid
is cruciaal voor de internationale accep­
tatie van de methode,” vertelt Scholte.
Rozen uit Kenia
Het vergt veel inspanning om na te trekken welke maatschappelijke kosten niet
in de prijs zijn inbegrepen. “De hoeveelheid data die je uit de keten van toe­
leveranciers nodig hebt, is enorm,” erkent
Scholte. “Maar het is wel mogelijk, met
dank aan de rekenkracht en dataopslag
van moderne computers.” Tien procent
van de Nederlandse beursgenoteerde
bedrijven berekent al externaliteiten.
Meestal doen ze dit in samenwerking met
True Price. Ecologische en sociale meerkosten zijn uit te rekenen per product,
bedrijf of investering. Dit heeft True
Price onder meer gedaan voor chemiereus AkzoNobel en het chocolademerk
Tony’s Chocolonely. De methode levert
aan het einde van de streep cijfermatige
informatie op. Zoals bij het kweken van
rozen bij Lake Naivasha in Kenia. “Voor
ontwikkeling­sorganisatie Hivos hebben
we de hele keten in kaart gebracht: van
kweker tot winkel. Daarbij hebben we
gekeken naar ecologische factoren, zoals
watergebruik, co2-emissie en biodiversiteit. Maar we hebben ook de sociale
kant meegenomen. Denk aan factoren
als betaling van personeel, gezondheid en
veiligheid. Wat bleek? Bij een gemiddelde
in Lake Naivasha geproduceerde roos die
je in de bloemenwinkel koopt, moet je ongeveer 30 procent onbetaalde ecologische
en sociale kosten optellen.” Dus eigenlijk
ligt de echte prijs aanzienlijk hoger.
Consumenten
Tot op heden werkt True Price vooral
voor organisaties en professionals. Deze
gebruiken de informatie om inzichtelijk
te maken welke verbeteringen in de bedrijfsvoering of de keten mogelijk zijn.
In het geval van de Keniaanse rozen zijn
de lonen bijvoorbeeld een belangrijk issue. True Price wil zich niet beperken
tot het berekenen van onbetaalde
kosten, maar wil bedrijven ook helpen
om duurzame baten in kaart te brengen.
Scholte: “Als je water zuivert of als je
meer betaalt aan medewerkers, dan lever
je juist een positieve bijdrage. Ook die
kun je in een financieel getal uitdrukken.”
Scholte gelooft dat ‘true pricing’ op termijn ook consumenten meer inzicht zal
geven. ‘Een gestandaardiseerde methode
met kwantitatieve prijzen is inzichtelijker
dan kwalitatieve productinformatie die
nu vaak wordt gebruikt (bijvoorbeeld
bij keurmerken, red.). Je kunt met onze
getallen duurzame prestaties veel eenvoudiger vergelijken. En je kunt ook verschillende productsoorten naast elkaar leggen.
Ik denk dat het in de toekomst mogelijk
wordt om appels met peren te vergelijken.”
www.trueprice.org
CV Michel
Scholte
Michel Scholte (27)
studeerde sociologie
aan de Vrije Universiteit van Amsterdam.
Nu is hij directeur
externe zaken bij
True Price. Daarnaast is hij lid van
Worldconnectors en
de Global Shapers
van het World Economic Forum. In
het verleden was
hij mede oprichter
van NewSilkRoads
en Driemiljoen. Een
sociaal ondernemerschap organisatie
voor de jeugd.
“Als je water
zuivert of als je
meer betaalt aan
medewerkers,
dan lever je juist
een positieve
bijdrage.”
Michel Scholte
18
het nieuwe bankieren
Steeds minder mensen
betalen met Chipknip.
Daarom stopt het
betaalmiddel Chipknip bij
alle banken op 1 januari
2015. Heeft u nog saldo
op uw Chipknip? U stort
dit bij een oplaadpunt
gemakkelijk terug op uw
rekening. Meer informatie?
Kijk op www.chipknip.nl
Triodos
Vastgoedfonds
Op 7 oktober 2014
organiseerde Triodos
Vastgoedfonds een
Buitengewone Alge­
mene Vergadering
van Aandeelhouders.
Een ruime meerder­
heid van de aanwe­
zige aandeelhouders
heeft ingestemd
met het voorstel van
de directie van het
fonds om de nomi­
nale waarde van
het aandeel Triodos
Vastgoedfonds te
verlagen tot EUR
0,50. Deze verlaging
creëert ruimte voor
een stabiel uitke­
ringsbeleid. Triodos
Vastgoedfonds is
voornemens om voor
het einde van het
jaar een uitkering
van EUR 0,20 per
aandeel te verstrek­
ken aan haar aan­
deelhouders.
www.triodos.nl/
vastgoedfonds
40.000
In het eerder versche­
nen artikel ‘Bruggen
van vrede’ in De Kleur
van Geld vertelde
Freek Landmeter,
directeur van PAX, over
hun activiteiten op het
gebied van vrede. Een
belangrijk onderwerp
voor hen is het ver­
bod op kernwapens.
Onlangs is PAX met
dat doel een burger­
initiatief gestart om
een verbod op kern­
wapens op de poli­
tieke agenda te zetten.
Hiervoor zijn 40.000
hand­tekeningen nodig.
www.paxvoorvrede.nl
Meer dan 40% van de bevolking in India heeft geen toegang tot betrouwbare en betaalbare energiediensten.
IntelleGrow verstrekt kredieten aan bedrijven die deze toegang willen vergroten, of die actief zijn in andere
sectoren, zoals landbouw, onderwijs en gezondheidszorg. Met een lening van Hivos-Triodos Fonds kan
IntelleGrow haar impact in India verder vergroten. www.triodos.com/en/investment-management
26.000
Bent u of kent u een ondernemer? Bij Triodos Bank regelt
u ook uw dagelijkse bankzaken van uw bedrijf duurzaam.
Op dit moment regelen al 26.000 ondernemers hun dagelijkse
bankzaken eenvoudig met een Triodos Internet Zaken
Rekening. Wilt u meer weten, kijk op www.triodos.nl/zakelijk
Steun de
nieuwe
economie
Triodos Foundation steunt met het Pionierfonds vernieuwende
initiatieven op het gebied van de nieuwe economie. Bijvoorbeeld het
geef! Café, waarbij iedereen welkom is om te komen eten en betaalt
volgens het ‘Pay as you can’ principe. Ook kun je vrijwilligerswerk
doen in ruil voor een maaltijd. Wilt u dit project of andere projecten
steunen die een bijdrage leveren aan de nieuwe economie? Bekijk dan
de coupon bij dit nummer om direct zelf een bijdrage te leveren aan het
Pionierfonds of kijk op www.triodosfoundation.nl/pionierfonds
19
FEITEN & CIJFERS
Triodos Fair
Share Fund is actief
in 29 landen.
1,8%
WERELDWIJD
5,6%
AFRIKA EN MIDDEN-OOSTEN
12,6%
ZUID-aziË
21,8%
oost-aziË EN PACIFIC
29,1%
Latijns-amerika
29%
oost-europa en centraal-aziË
29
Meer dan 4.000
Paraguyaanse onder­
nemers hebben met
een training bij micro­
financieringsbank
Visión Banco hun onder­
nemerskwaliteiten
ontwikkeld.
>
4.000
continenten Triodos Fair Share fund finan­
ciert microfinancieringsinstellingen over de
hele wereld. In deze grafiek ziet u de verdeling
over de continenten.
99%
Aantal mensen
dat een spaarrekening heeft bij
de microfinancierings­
instellingen gefinancierd
door Triodos Fair
Share Fund.
2,5
miljard
6,4
miljoen
Nog geen 15% van de
bevolking in DR Congo
heeft toegang tot
financiële diensten.
Microfinancierings­
bank Advans
Banque Congo zet
zich in om dit percen­
tage te laten groeien.
Bron: Triodos Investment Management
Toegang Wereldwijd hebben 2,5 miljard
mensen nog geen toegang tot basale financiële
diensten als betalen, sparen en lenen.
7,7
15%
miljoen
Triodos Fair Share Fund Het aantal lokale
onder­nemers in ontwikkelingslanden dat de
58 micro­financieringsinstellingen met een
financiering vanuit van Triodos Fair Share
Fund bereikt.
Vrouwen in India
99% van de 400.000 klanten
van Utkarsh Microfinance
in India is vrouw.
20
Ondernemend
wonen
Het was een bijzonder project
dat 25 jaar geleden in Maastricht
opgeleverd werd: Vernieuwend
Wonen Maastricht (vwm).
Een woongemeenschap met
79 woningen rondom een
grote binnentuin. Niet alleen
de omvang was uniek, ook
bepaalden de bewoners voor
een groot deel het ontwerp van
hun woning.
fotografie Harrie Kosters tekst Daphne Rieken
21
Project CV
VWM
Veel woongroepen in
Nederland zijn gesticht
in de jaren 80. Leegstaande panden werden
gekraakt en daarna door
de gemeente of woningcoöperatie opgeknapt.
Die verhuurden het weer
aan de woongroep die het
kraakte. VWM kent een
andere geschiedenis en
is vanaf de bouw bedoeld
als woongroep. Er is destijds voor een bijzondere
juridische huur-koop
constructie gekozen.
Op het moment dat een
van de 19 koopwoningen
in de verkoop ging, was
de eigenaar verplicht het
eerst aan de vereniging
aan te bieden. Inmiddels
zijn alle woningen op één
na in het bezit van de
vereniging.
MIJN GELD GAAT GOED
Op haar rode regenlaarsjes struint de vijf jaar oude
Leela door de grote tuin van vwm. In de zomer kan ze
hier in de zandbak spelen, hutten bouwen of fruit pluk­
ken. Vandaag speelt ze met de herfstbladeren op het
grindpad. De tuin is een belangrijke ontmoetingsplek
van de woongroep, maar er zijn ook gemeenschap­
pelijke ruimtes waar bewoners samen koken of waar
filmavonden georganiseerd worden. Emil Möller, vader
van Leela: “De plek waar je woont, verandert je kijk
op de wereld. Ik ontdekte bij toeval de binnentuin van
vwm en ben gaan nadenken over de basale dingen in
het leven: wat je eet, met wie je leeft en waar je woont.
In de woongroep vond ik gelijkgezinden.” Bij de bouw
van de woningen konden de toekomstige bewoners per
cluster bedenken hoe ze hun woningen indeelden.
Ze besloten bijvoorbeeld de badkamer te delen om
ruimte over te houden voor een atelier, een logeer­
kamer of een gemeenschappelijke keuken. Elk cluster
had zijn eigen filosofie, maar beslissingen over de
woongroep werden op basis van consensus genomen.
Start
Alternatieve woonvormen winnen aan populariteit.
Juist in een tijd waarin het economisch wat slechter
gaat, zoeken mensen naar creatieve oplossingen.
Er wordt steeds meer gedeeld: auto’s, gereedschap
én huizen. Op dit moment is minister Blok bezig met
het wegnemen van barrières voor het oprichten van
nieuwe woongroepen. Triodos Bank kon vwm finan­
cieren omdat de betrokken woningbouw­vereniging
garant stond.
Fred van Tankeren was al vroeg betrokken bij het
project en herinnert zich de beginfase levendig.
“We kwamen weekenden bij elkaar om modellen te
bouwen en ontwerpen te maken van verschillende
woningen.” Uiteindelijk werden er zeven eengezins­
woningen en 72 appartementen gerealiseerd. Duur­
zaamheid was een belangrijke waarde in dit proces,
maar de woningen moesten ook betaalbaar blijven
voor mensen met lage inkomens en dus werden er in
de materiaalkeuze soms concessies gedaan en deden
de toekomstige bewoners veel zelf. Vlak voor de
oplevering haalden ze gezamenlijk honderden dak­
pannen van het dak om zonnecollectoren te plaatsen
en monteerden ze hun eigen balkons.
Ondernemen
Er is veel veranderd in de afgelopen 25 jaar. Een aantal
van de gemeenschappelijke ruimtes wordt steeds min­
der gebruikt en wordt nu verhuurd aan kleine bedrijf­
jes. Vaak zijn het bewoners of oud-bewoners die hier
een maatschappelijke onderneming met een duurzaam
karakter runnen. Een van de bewoners is betrokken
bij de oprichting van locotuinen, een nieuwe (land­
bouw)coöperatie die de krachten bundelt om samen
met lokale boeren het landbouwsysteem duurzamer te
maken. Anderen zijn actief in het verenigingsleven of
doen vrijwilligerswerk in de culturele sector.
“We kwamen weekenden bij
elkaar om modellen te bouwen
en ontwerpen te maken van
verschillende woningen.”
Het uitvoeren van deze ideeën is vaak veel werk.
Maar in de woongroep maken vele handen licht werk.
Het grindpad waar Leela met haar laarsjes overheen
stapt, is afgelopen lente opnieuw aangelegd. De Tuin­
werkgroep bestelde 15 kuub grind en deed een oproep
aan de rest van de bewoners om een middagje te
komen helpen. Volgens Möller voelt dit niet als een
verplichting: “Dat zijn de mooiste dagen. Koek en
zopie erbij en hup met z’n allen aan het werk.”
Fred van Tankeren
www.vernieuwendwonen.nl
22
beleggen, sparen, Hypotheken, betalen
COLOFON
de kleur van geld
is een uitgave van
Triodos Bank.
beleggen
redactie
tamara rijnen
ewa skotnickI
MAARTEN THIJS
Rendementen per ultimo oktober 2014
concept
studio room
WWW.STUDIOROOM.NL
berekend door Triodos Investment management
3 MND
1 JAAR
3 JAAR
GEM.
5 JAAR
GEM.
10 JAAR
GEM.
Certificaat Triodos Bank3
1,3
3,9
4,4 4,3
4,1
Triodos Cultuurfonds3
1,0
4,4
2,8
3,0
-
1,8
5,1
7,4 6,1
6,5
0,1
2,6
1,1
1,2
1,8
Triodos Fair Share Fund
3
Triodos Groenfonds2
1,4
5,7
-0,2
1,4
-
Triodos Sustainable Bond Fund3
1,9
6,8
5,1
4,6
3,4
Triodos Sustainable Equity Fund3
7,0
14,4
16,4
13,4
5,8
Triodos Sustainable Mixed Fund
Triodos Renewables Europe Fund
1
4,3
10,1
9,1
8,1
4,8
Triodos Sustainable Pioneer Fund1
5,0
21,3
17,4
10,4
-
Triodos Vastgoedfonds
5,9
3,1
-19,4
-11,2
-4,7
3
4
ontwerp
heldergroen bv
www.heldergroen.nl
met medewerking van
BRECHJE BEL
TED VAN DEN BERGH
SANDRA BERGSTEIJN
JOOST BIJLSMA
JOSET VAN DER
HOEVEN
JUDITH JANSSEN STEENBERG
JOKE JONKHOFF
LAURA KIKKERT
CAROLINE DE KONING
MONIQUE PRINS
TOBIAS REIJNGOUD
DAPHNE RIEKEN
EDDY STEENVOORDEN
THOMAS STEINER
GERA VAN WIJK
MARION ZANDERS
Rendement op basis van intrinsieke waarde.
Rendement op basis van intrinsieke waarde, inclusief herbelegging dividend, exclusief belastingvoordeel.
3
Rendement op basis van intrinsieke waarde, inclusief herbelegging dividend.
4 Triodos Vastgoedfonds heeft op 15 juli 2013 de herstructurering van een open-end structuur naar een
closed-end structuur afgerond. Sinds dat moment vindt de berekening van het rendement plaats op basis
van de koers die bepaald wordt door vraag en aanbod, inclusief herbelegging dividend.
1
2
SPAREN
Tarieven per 1 november 2014 wijzigingen voorbehoudeN
Zakelijk
betalings­verkeer
Voor duurzame ondernemers heeft Triodos
Bank een zakelijke betaalrekening. Met de
Triodos Internet Zaken
Rekening bankiert u
eenvoudig via internet
en mobiel en regelt u
uw betalingsverkeer
bij een duurzame bank.
Meer informatie
vindt u op
MAAND
SPAREN
INTERNET
SPAREN
NOORD-ZUID
INTERNET
SPAREN
SPAAR
DEPOSITO
KINDER
TOEKOMST PLAN
0,7 %
0,4%
0,4%
0,6%
1,8%
Maandelijks een
vast bedrag tussen
€ 10,- en € 500,sparen en 24 uur
per dag kosteloos
over uw spaargeld
beschikken.
24 uur per dag uw
saldo raadplegen
en snel en gemakkelijk overboeken
via internet.
Vanaf € 1.000.000,0,0% rente.
Sparen voor
leningen aan kleine
bedrijven in ontwikkelingslanden.
Saldo informatie
en overboeken
via internet. Vanaf
€ 1.000.000,0,0% rente.
(Bij een looptijd van
5 jaar). Duurzaam
sparen voor een
vaste periode en
profiteren van een
hoge rente. Naar
keuze van 1 tot 10
jaar vast.
Sparen voor de
toekomst van uw
(klein)kind met een
hoge rente. Nu met
startpremie van
€ 10,- of een
prentenboek
cadeau.
Disclaimer
Informatie over
de genoemde
beleggingsfondsen
is te raadplegen op
www.triodos.nl
Hier vindt u onder
meer de Essentiële
Beleggersinformatie
en het prospectus.
De beslissing om een
fonds te kopen, dient
uitsluitend genomen
te worden op basis
van het prospectus.
Kijk voor fonds­
specifieke kosten
en risico’s in het
prospectus.
tarieven per 29 oktober 2014 wijzigingen voorbehoudeN
www.triodos.nl/
beleggen
Energie­
label
Rentevast­
periode
1 jaar
over
hypotheken
Hoe energiezuiniger
uw woning, hoe lager
het rentetarief. Meer
informatie over de
Triodos Hypotheek
voor duurzame
wo­ningen vindt u
op onze website .
www.triodos.nl/
hypotheken
OF BEL 030 693 65 11
Over sparen
hypotheken
www.triodos.nl/
zakelijk
fotografen
Pieter van den
Boogert
Raymond Kruisbergen
Gerard Roos
Onno F. Roozen
Michiel Wijnbergh
A
B
C
D
E
F
G
2,1%
2,2%
2,3%
2,4%
2,5%
2,6%
2,7%
5 jaar
2,4%
2,5%
2,6%
2,7%
2,8%
2,9%
3,0%
10 jaar
2,9%
3,0%
3,1%
3,2%
3,3%
3,4%
3,5%
Deze tabel geldt voor hypotheken waarvan het hypotheekbedrag maximaal 65% van de marktwaarde van de
woning bedraagt of die een NHG hebben. Voor andere hypotheken geldt een opslag, zie daarvoor
www.triodos.nl/hypotheektarieven
BETALEN
Tarieven per 1 januari 2015
Vanaf januari 2015 gelden er nieuwe tarieven. De kosten van een Triodos Internet Betaalrekening zijn nu € 2,05
per rekeninghouder, per maand. In 2015 is dat € 2,25. Bent u een zakelijke klant? Dan betaalt u nu voor Internet
Bankieren € 7,- per maand. In 2015 is dat € 8,- per maand. Daarnaast wijzigen enkele transactietarieven.
De kosten voor de Triodos Jongeren Rekening blijven €1,- per maand.
KIJK VOOR ALLE TARIEVEN OP WWW.TRIODOS.nl/TARIEVEN
Kinder Toekomst
Plan
Duurzaam sparen
voor uw kind of
kleinkind? Open nu
een Kinder Toekomst
Plan, stort 100 euro
of meer en ontvang
het prentenboek
Kleine Ezel en
de durfal of
10 euro cadeau.
www.triodos.nl/
kindsparen
OF BEL 030 693 65 11
Over
vermogen
PRIVATE BANKING
Heeft u het vermogen
om bij te dragen aan
een duurzamere
samen­leving?
Neemt u dan contact
op met een relatie­
manager van
Triodos Bank
Private Banking.
www.triodos.nl/
privatebanking of
bel 030 693 65 05
fotografie cover
Getty Images
druk
drukkerij pascal,
utrecht
issn nummer:
2210-8408
de kleur van geld
is gedrukt op 100%
gerecycled papier.
triodos bank
Utrechtseweg 44
Postbus 55
3700 AB Zeist
telefoon
030 693 65 11
e-mail
[email protected]
www.triodos.nl
KvK Utrecht nummer
3006 2415
Druk- en zetfouten voorbehouden. Triodos Bank NV
is geregistreerd bij de
Nederlandsche Bank en de
Autoriteit Financiële Markten. De in deze uitgave genoemde Triodos beleggingsfondsen zijn geregistreerd
bij de Autoriteit Financiële
Markten. Informatie over
de genoemde beleggings­
fondsen is te raadplegen
op www.triodos.nl of
wordt u op verzoek
kosteloos toegezonden.
Wilt u De Kleur van Geld
niet meer ontvangen, neemt
u dan contact op met de
mensen van Triodos Bank
via telefoonnummer
030 693 65 11.
copyright, © 2014
ldwijd
werk
an
zame
nken
oeit
de
eur
an
14
13
WVO Zorg bouwde een innovatief en energiezuinig nieuw pand wat zorgde voor
een aangename zorg- en werkomgeving voor bewoners en medewerkers
16
Michel Scholte van True Price ontwikkelde methodes
om de 'echte' prijs van producten te berekenen
Hoe minder energie uw woning verbruikt,
hoe lager uw hypotheekrente
Altijd
het laatste
nieuws over
wat er met
uw geld
gebeurt
12
Bekijk en deel het verhaal van Triodos
Bank en van de ondernemers die we
financieren
5
dingen
de nieuwe
campagne
van triodos
bank
GOOI MIJ
NIET WEG.
Geef mIJ
liever
door aan
Vrienden,
familie of
kennissen.
BEDANKT!
Zie pagina 5
tweede
bioscoopkaartje
gratis
Kijk op de coupon bij dit
nummer
Uw huis
ver­duurzamen?
Kijk of de Triodos
Hypotheek
voor duurzame
woningen iets
voor u is
Lees het artikel op pagina 14
UTRECHTSEWEG 44
POSTBUS 55
3700 AB ZEIST
030 693 6511
[email protected]
WWW.TRIODOS.NL