presentatie Hans van Meerten, Deltares

6 juni 2014
Risico’s en risicobeheersing
bij bemalingen
Hans van Meerten
Platformbijeenkomst bronbemalen
SIKB, 5 juni 2014
Succesvol project …
door succesvolle bemaling en risicobeheersing
SIKB, 5 juni 2014
1
6 juni 2014
Wat zijn risico’s in de bouw?
Risico = ongewenste of onverwachte gebeurtenis die leidt tot
afwijking van tijd, geld, kwaliteit, imago, veiligheid in project
Risico van ongewenste gebeurtenis =
kans van optreden * gevolgschade van de gebeurtenis
“Normale” gebeurtenissen
”Bijzondere” gebeurtenissen
“Ongewenste” gebeurtenissen
“Onverwachte” gebeurtenissen
Mechanisme en snelheid van optreden van gebeurtenis
Frequentie van optreden
Soort en mate van schade
SIKB, 5 juni 2014
Risico door onzekerheid
Werken in de bodem = werken met onzekerheid
Oorzaken van onzekerheid:
• Randomness (heterogeniteit)
• Fuzziness (eenduidigheid?)
• Incompleetheid (informatie?)
• Onjuistheid (informatiefouten)
SIKB, 5 juni 2014
2
6 juni 2014
Ongewenste gebeurtenissen bemaling
Kwesties die risico’s inhouden voor bemaler en project:
Aspecten: Tijd, geld, kwaliteit, veiligheid, imago, omgeving:
Bodem en Grondwaterdata
Uitvoering
•Afwijkende bodemopbouw
•Foute schatting doorlatendheden
•Afwijking aangenomen waterstand
•Verstopping (retour)bronnen
•Lozingsprobleem agv waterkwaliteit
•Bodemverontreiniging
•Vertraging
•Te veel of te weinig bemalen
•Uitval installatie (slecht beheer, vandalisme)
•Lekkages in wandconstructie
•Verkeerde keuze bemaling
•Schade aanwezige kabels+leidinginfra
•Letsel personeel
Juridisch
Financieel
•Afwijking tov vergunning (uitloop)
•Bezwaren omgeving (hinder)
•Claims omgeving (schade)
•Conflict OG-ON
•Zicht op kosten (meerwerk/onderhoud)
•Belasting en leges
•Schadevergoedingen
•Verzekeringsproblemen
•Faillissement
SIKB, 5 juni 2014
Kennis van risico’s: Keuze van perspectief
Risico’s vooraf inventariseren:
1. Schade in de bouwput:
• Belangrijkste risico’s irt bemaling en werk
2. Schade rond de bouwput:
• Effecten van bemaling
• Risicobril belangen
SIKB, 5 juni 2014
3
6 juni 2014
1. Schade in de bouwput door bemaling
Schade in de bouwput:
A. Opbarsten bodem bouwput en inundatie
B. Instabiliteit talud
C. Instabiliteit wand
D. Lekkages
E. Drooglegging niet haalbaar
F. Overschrijding vergunning (tijd, hoeveelheid, lozingseis)
G. Uitval bemaling/verstopping
H. Letsel personeel
A-C Sterke relatie met geotechnisch ontwerp van de bouwput
D-F Relatie met geohydrologisch adviestraject en uitvoering
G/H Te managen door bemalingsaannemer
SIKB, 5 juni 2014
Opbarsten
Oorzaak:
Meestal gebrek aan grondonderzoek
Soms foute schatting grondwaterstand
Gevolg:
Chaos in de bouwput
Wijziging bemalingsopzet
Alsnog spanningsbemaling
Aanpassing constructie?
Veel hogere kosten
SIKB, 5 juni 2014
4
6 juni 2014
Probleem met drooglegging
SIKB, 5 juni 2014
Data-analyse A4 DS
Strenge eisen > omvangrijk onderzoek
SIKB, 5 juni 2014
5
6 juni 2014
Overschrijding vergunning
Klacht praktijk: Debietprognose klopt nooit (te veel/te weinig)
risico invoer DeGlee
risico invoer DeGlee
r [m] logschaal
r [m]
0
1000
2000
3000
4000
1
5000
0,00
0,00
0,20
0,20
0,40
0,40
0,60
0,60
0,80
Q
c
kD
l
dh [m]
Check doorlooptijd van het werk
Voldoende grondonderzoeksdata
Vraag specialist of ervaren collega
Scenarioberekeningen (kD, c, gws, tijd)
Bij groot risico: proefbemaling
Monitoring en sturing
dh [m]






10
100
1
0,80
Q
c
1,00
1000 1000 1000 1000
1,00
1000 100
1,20
1000 100 1000 316
1000 10000 1000 3162
1,20
1000 100
1000 100
1000 1000 500 707
1000 1000 1500 1225
1,40
1000 100
1000 100
1,40
1,60
1,60
SIKB, 5 juni 2014
Verstopping
Case leidingaanleg Brabant:
• Infiltratiebassins
• Problemen met infiltreren door
lemige stoorlagen
• Neerslag door beluchten
ijzerrijk grondwater
• Was het onderzoek geschikt?
SIKB, 5 juni 2014
6
6 juni 2014
Grondwater en wandstabiliteit
A4 Gaag
• Bezwijken damwand en talud
door wateroverspanning in
klei/veenlaag.
A2 Maastricht
•
Groot belang van bemaling
voor wandstabiliteit
> observational method
SIKB, 5 juni 2014
Stabiliteit talud / letsel personeel
Werken in de sleuf met veiligheidsbekisting (VSH, Gasunie)
SIKB, 5 juni 2014
7
6 juni 2014
Proces bemalingsontwerp en uitvoering
•
•
•
Voorbereiding
• Grondonderzoek
• Verkennend bemalingsadvies
Uitvraag (EMVI)
• Grondonderzoek
• Bemalingsadvies
• Vergunningaanvraag
• Ontwerp bemaling
Uitvoering
• Realisatie
• Afwijkingen
Monitoring / Sturing
• Bemaling/Omgeving
Communicatie
•
SIKB, 5 juni 2014
Rob Bleeker (Rozemond advocaten)
TCB: Onverwachte gebeurtenissen bodem
Nu:
UAV 2012 (ontwerp OG, uitvoering ON):
Par. 5 lid 2: OG verantwoordelijk voor ontwerp
“daaronder begrepen de invloed die daarop door de
bodemgesteldheid wordt uitgeoefend…”
Par. 29 lid 3: ON aanspraak op bijbetaling als “de
tijdens uitvoering blijkende toestand afwijkt van die
welke de aannemer redelijkerwijs had mogen
verwachten”.
SIKB, 5 juni 2014
8
6 juni 2014
Onverwachte gebeurtenissen in de bodem
En UAVgc 2005 (ON maakt –deels- ontwerp)
Par. 3 lid 2: OG verantwoordelijk voor verstrekte
gegevens;
Par. 13 lid 1: “ON is verantwoordelijk voor de
afstemming van de Werkzaamheden op de
bodemgesteldheid…”
Par. 13 lid 2: … tenzij ON “alle voorzorgsmaatregelen
heeft genomen” … als zorgvuldig ON.
SIKB, 5 juni 2014
Uitdagingen contractering
Aanbesteding
• Reële en transparante aanbiedingen
• Hoeveel grondonderzoek is er eigenlijk nodig?
• Werk en werkbare bemaling afstemmen (bemaler in bouwteam?)
Organisatie en informatie
• Communicatie (opdrachtgever – hoofdaannemer – bemaler –
bevoegd gezag – omgeving)
• Overdracht data, voorwaarden, monitoring en sturing
Beschikbare gegevens en ervaring benutten
• Eerdere bemalingen in het gebied (kwantiteit, kwaliteit)
• Kennis uit andere onderzoeken (bemaling, boringen, bouwputten)
Beperking onttrekking
• Niet meer of langer bemalen dan nodig is
• Monitoring benutten voor sturing
SIKB, 5 juni 2014
9
6 juni 2014
Mogelijkheden voor risicobeheersing
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Risicobewustzijn: inventarisatie vooraf iedere fase
Tijd voor (risicogestuurd) grondonderzoek
Inzet van juiste deskundigheid (geotechniek, geologie etc)
Overdracht van data, uitgangspunten en eisen en risicodossier
Geohydrologisch basis rapport GBR
Risicoverdeling RV-G
Duidelijke communicatie
• Met opdrachtgever
• Met regelgevers en handhavers
• Met omgeving
Coordinator bemaling op het werk
Monitoring en sturing in het werk
SIKB, 5 juni 2014
10