De rol van collageen bij wondheling. Vrij vertaald uit Wounds UK

De rol van collageen bij wondheling.
Vrij vertaald uit Wounds UK 2011, 7, nr.2 p.54.
Origineel artikel: Role of Collagen in Wound Management
Aravidan Rangaraj, Keith Harding, David Leaper.
Collageen is het unieke triple-helix eiwit molecule, welke samen met de
glycosaminoglycanen, proteoglycanen, laminine, fibronectine, elastine en diverse cellen, het
grootste deel van de extra cellulaire matrix (ECM) vormt. Collageen is het meest aanwezige
eiwit in de dierlijke weefsels en staat in voor 70-80% van het droog gewicht van de lederhuid
(Dermis). Collageen wordt voornamelijk geproduceerd door de fibroblasten. Momenteel zijn
meer dan 21 verschillende soorten collageen beschreven, waarvan er zes aanwezig zijn in de
huid. Collageen type I vertegenwoordigt ongeveer 70 % van alle collageen aanwezig in de
huid. Type III vormt 10 % en de rest bestaat uit collageen type IV, V, VI en VII.
De voornaamste functie van collageen bestaat erin een bindweefselstructuur te vormen die
voornamelijk bestaat uit type I, II en II collageen. In wonden die snel helen wordt eerst type
III collageen als basis gevormd, waarbij later tijdens de heling en de maturatie fase in
verhouding type I collageen meer geproduceerd wordt en aanwezig is. De collageen productie
en de wijziging in de verhoudingen tussen type III en type I collageen naar meer type I
collageen, draagt bij aan het steeds sterker worden van het weefsel in de wonde. De
weefselsterkte is ongeveer 20 % van het de normale weefselsterkte drie weken na de
verwonding, om daarna gradueel sterker te worden tot ongeveer 70 % van de sterkte van het
oorspronkelijke dermale weefsel. Hoewel epitheel weefsel kan helen door het mechanisme
van regeneratie, kan dermaal weefsel dit niet en moet wondherstel dus bekomen worden door
de vorming van collageen littekenbindweefsel. Dit littekenbindweefsel bestaat vooral uit
collageen type I welke ervoor zal zorgen dat de weefsel continuïteit hersteld wordt en dat een
aanvaardbare sterkte en functionaliteit wordt bekomen. Collageen is een minderwaardig
alternatief voor gezond weefsel en littekenweefsel zal zelden meer dan 70% van
weefselsterkte van het oorspronkelijke weefsel benaderen.
Bij embryo’s is er aangetoond dat wonden kunnen genezen zonder littekenweefsel maar dit is
reeds vertaald naar een alternatieve vorm van weefselherstel. Naast het feit de
hoofdcomponent te vormen van littekenweefsel, heeft collageen een rol bij:
- de controle van het inflammatoir antwoord op de verwonding en vervolgens op het
herstel en dit met functies die cel –mitose, -differentiatie en –migratie beïnvloeden,
- de eiwit synthese van de ECM,
- de synthese en het vrijmaken van inflammatoire cytokines en groeifactoren,
- de interacties tussen de enzymes die de ECM ‘remodelling’ (herstructurering)
aansturen, hierbij inbegrepen, matrix metalloproteinasn (MMP’s) en hun inhibitoren
(TIMP’s).
Luc Gryson,
Bachelor Verpleegkunde
Licentiaat Medisch Sociale Wetenschappen en het ziekenhuisbeleid
Geaggregeerde voor het Hoger Onderwijs
Voorzitter CNC wondzorgvereniging
Coördinator WOUND-Ex Expertisecentrum van de HUBrussel
Directeur WZC Clep Alveringem.