CLP op de werkvloer.

CLP op de werkvloer.
Prebes West-Vlaanderen 21/05/2012
CLP en integratie van veiligheid in een kwaliteitsysteem
Ir Tine Cattoor
Adviseur Productbeleid
VLARIP projectleider
1
Waarover gaat het vandaag?
!
CLP op de werkvloer
2
Kennismaking en verwachtingen
• Doelstelling van vandaag :
• Veilig omgaan met gevaarlijke stoffen en mengsels
• -> gevaaraanduiding van chemische producten
• wat is CLP en waarom is dat belangrijk?
• Wat verandert er door CLP?
• Bewustwording van de impact van CLP op de werkvloer
• Vragen tussendoor mag!
CLP op de werkvloer
3
Omgaan met gevaarlijke stoffen en mengsels
voorzorg
Ja, mits….
risicomanagement
Nee, tenzij
communicatie
CLP op de werkvloer
4
Afkortingen
ATE
ATP
C&L
CLP
CMR
DPD
DSD
ECHA
EU
GHS
REACH
RL
SCL
SDS
SIEF
STOT
VIB
VLARIP
Acute Toxicity Estimate (acute toxiciteitsschatting)
Adaptation to Technical Progress
Classification & Labeling (indeling en etikettering)
Verordening nr. 1272/2008 (EU-GHS)
Carcinogeen, mutageen en reprotoxisch
Stoffenrichtlijn 67/548/EEG
Preparatenrichtlijn 1999/45/EC
European Chemical Agency
European Union
Globally Harmonised System (VN-GHS)
Verordening nr. 1907/2006
Richtlijn
specifieke concentratielimiet
Safety Data Sheet
Substance Information Exchange Forum
Specific Target Organ Toxicity (specifiek doelorgaan toxiciteit)
Veiligheidsinformatieblad
Vlaanderens REACH implementie
Peterschapsproject
CLP op de werkvloer
5
Inhoud
•
•
•
•
Historiek Globally Harmonised System (GHS)
CLP = GHS in Europa
Wanneer omschakelen naar CLP?
De veranderingen : nieuwe terminologie, H en P
zinnen, nieuwe gevaren pictogrammen,
verpakkingen…
• Gevareninfo over chemische producten
• De gevolgen van CLP
CLP op de werkvloer
6
Harmonisering is noodzakelijk
LD50 (oraal rat) = 257 mg/kg
Jurisdictie /
Systeem
Gevarenindeling /
Communicatie
Transport
Liquid: Slightly toxic
Solids: not classified
EU
Harmful
St.Andrew’s cross
US
Toxic
Canada
Toxic
Australia
Harmful
India
Non-toxic
Japan
Toxic
Malaysia
Harmful
Thailand
Harmful
New Zealand
Hazardous
China
Not dangerous
Korea
Toxic
GHS
Signal word: “Danger”
7
Pictogram: Skull & crossbones
CLP 1272/2008
Regulation on Classification,
Labelling and Packaging of
chemicals
Harmonisatie :
- Criteria om gevaar
te bepalen
- Communicatie van
deze gevaren
UN-GHS
Eerste versie 2003
CLP op de werkvloer
Wereldwijde harmonisering - GHS
• Verenigde Naties
• Wereldwijd geharmoniseerd systeem voor de indeling, etikettering en
communicatie van chemische stoffen, het Globally Harmonized
System
• Gestart in 1992 Top van Rio
• Eerste versie 2003
• 2 jaarlijkse herziening
• Derde revisie : okt 2009
• VN-GHS is niet bindend
• UN Wereldtop Duurzame Ontwikkeling (Johannesburg,
2002)
“Encourage countries to implement the new globally
harmonized system for the classification and labelling of
chemicals as soon as possible with a view to having the
system fully operational by 2008.”
CLP op de werkvloer
8
Doel GHS
• Betere bescherming volksgezondheid en milieu door een
internationaal gevarencommunicatiesysteem
• Verminderen van testen en evaluatie van chemicaliën
door wederzijdse erkenning
• Kader voor landen die nog geen systeem voor C&L
hebben
• Garanderen vrij handelsverkeer van chemicaliën
• Harmonisatie van indeling op fysische gevaren,
gezondheid en milieu
• Wereldwijd dezelfde criteria en testmethoden
• Gericht op levering, gebruik en transport
CLP op de werkvloer
9
GHS in de wereld
2011
bron UN
activiteiten
voorbereiding
Implementatie
http://www.unece.org/trans/danger/publi/ghs/implementation_e.html
CLP op de werkvloer
10
Inhoud
•
•
•
•
Historiek Globally Harmonised System (GHS)
CLP = GHS in Europa
Wanneer omschakelen naar CLP?
De veranderingen : nieuwe terminologie, H en P
zinnen, nieuwe gevaren pictogrammen,
verpakkingen…
• Gevareninfo over chemische producten
• De gevolgen van CLP
CLP op de werkvloer
11
CLP = GHS in Europa
• Verordening nr. 1272/2008 over de indeling, etikettering en
verpakking van chemische stoffen en mengsels
Regulation on Classification, Labelling and Packaging
• Vervanging van
– Stoffenrichtlijn 67/548/EG (DSD)
– Preparatenrichtlijn 1999/45/EG (DPD)
• Rechtstreeks van toepassing, geen omzetting naar nationale
wetgeving
• Maar nog impact op vele andere richtlijnen
CLP, de Europese GHS,
van kracht sinds 20 januari 2009 !
CLP op de werkvloer
12
De principes van CLP
• Neemt de algemene principes van GHS over
• Introduceert GHS criteria voor data interpretatie,
classificatie en etikettering
• Gebruikt het GHS Building Block Approach en een
aantal bijkomende opties om het systeem aan te passen
aan de EU noden
• Consistent met transport regels
• Scope zo dicht mogelijk bij het vorige EU systeem.
CLP op de werkvloer
13
Toepassingsgebied
• Voor alle gevaarlijke stoffen en mengsels in Europa
• Behalve wanneer veilig gebruik geregeld via andere, reeds
bestaande wetgeving:
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
radioactieve stoffen en mengsels
niet-geïsoleerde tussenproducten
stoffen en mengsels onder douanetoezicht
afvalstoffen
geneesmiddelen en diergeneesmiddelen
Bepaalde stoffen voor R&D doeleinden
cosmetica
medische hulpmiddelen (bv kunstgewrichten)
levensmiddelen (inclusief additieven en aromastoffen)
diervoeders (inclusief toevoegmiddelen in vee- en diervoeders)
stoffen en mengsels vrijgesteld in het belang van defensie
vervoer gevaarlijke stoffen
CLP op de werkvloer
14
Vergelijking VN-GHS en EU verordeningen
VN niveau
EU niveau
Indeling
GHS
CLP
Etikettering
GHS
CLP
Veiligheidsinformatieblad
GHS
REACH
Verpakkingen
Niet in GHS
CLP
Notificatie C&L
Niet in GHS
CLP
Etiketteren
Data
verzamel
en
Aftoets
en met
criteria
Indelen
Verpakken
Notificatie
van C&L
CLP op de werkvloer
15
Bijlage VI geharmoniseerde classificatie
CLPCLP
voor
-VOKA
opDU
de werkvloer
Limburg
16
Bijlage VII omzettingstabel
CLPCLP
voor
-VOKA
opDU
de werkvloer
Limburg
17
Wat zijn gevaarlijke stoffen en mengsels?
• Fysicochemische gevaren
• Gezondheidsgevaren
• Milieugevaren
• Direct effecten
• Oplosmiddel inademen : hoofdpijn en duizelig
• Asbestvezels inademen : merk je niets van
• Lange termijn effecten
• Jarenlang oplosmiddel inademen : schade aan het zenuwstelsel
• Asbestvezels inademen: asbestose
CLP op de werkvloer
18
Inhoud
•
•
•
•
Historiek Globally Harmonised System (GHS)
CLP = GHS in Europa
Wanneer omschakelen naar CLP?
De veranderingen : nieuwe terminologie, H en P
zinnen, nieuwe gevaren pictogrammen,
verpakkingen…
• Gevareninfo over chemische producten
• De gevolgen van CLP
CLP op de werkvloer
19
Overgangsperiode
20 Jan 2009
Stoffen
Indelen,
etiketteren en
verpakken
volgens DSD
1 Dec 2010
Indelen,
etiketteren en
verpakken
volgens DSD
of volgens
CLP
1 Juni 2015
 Indelen, etiketteren en verpakken
verplicht volgens CLP
 In VIB verplicht CLP én DSD
 DSD etikettering enkel nog tot
1/12/2012 voor stoffen die reeds op
de markt waren voor 1/12/2010
Mengsels
Indelen,
etiketteren en
verpakken
volgens DPD
 Indelen, etiketteren en verpakken ofwel volgens
DPD ofwel volgens CLP
 Indien volgens CLP wel nog bijkomend DPD
indeling op VIB!
CLP op de werkvloer
Alles volgens
CLP
DSD en DPD
vervallen
DPD etikettering
enkel nog tot
1/6/2017 voor
mengsels op de
markt voor
1/6/2015
20
Overgangsperiode
• Voordeel
• Geeft industrie tijd de nodige aanpassingen te doen
• Geeft industrie tijd om de nodige opleidingen te geven van werknemers
en klanten
• Geeft wetgevers tijd om afgeleide wetgevingen aan te passen
• Nadeel
• Gedurende 7 jaar dubbele etikettering mogelijk, kan verwarring
veroorzaken
• Voldoende en correct informeren cruciaal
CLP op de werkvloer
21
Inhoud
•
•
•
•
Historiek Globally Harmonised System (GHS)
CLP = GHS in Europa
Wanneer omschakelen naar CLP?
De veranderingen : nieuwe terminologie, H en P
zinnen, nieuwe gevaren pictogrammen,
verpakkingen…
• Gevareninfo over chemische producten
• De gevolgen van CLP
CLP op de werkvloer
22
Wat verandert er?
• Criteria en gevarenklassen
• Van 15 → 27 gevarenklassen
Eindpunten
EU (DSD/DPD)
GHS/CLP
Fys.gevaren
5
16
Gezondheid
9
10
Milieu
1
1 (aquatisch)
• Nieuwe indelingscriteria stoffen
Andere
Specifieke
• Ontvlambaarheid
provisies voor
• Humane toxiciteit
etikettering
• Opgelet, niet alle gevarenklassen uit GHS overgenomen in
CLP!
• Nieuwe rekenregels mengsels
• Strengere concentratielimieten voor mengsels
CLP in het algemeen strengere indeling dan DSD of DPD
CLP op de werkvloer
23
Indeling op basis van concentratielimieten:
Verschuiving concentratielimieten EU DPD – CLP
Huidige EU indeling
Huidige concentratie
limit
Dichtst bijzijnde CLP
indeling
CLP concentratie
limiet
Corrosief C, R34
10%
Huidcorrosief, cat. 1B
en 1C
5%
Corrosief C, R35
5%
Huidcorrosief, cat. 1A
3%
Irriterend Xi, R38
20%
Huidirritatie, cat. 2
10%
Irriterend XI, R36
20%
Oogirritatie, cat. 2A
10%
Irriterend Xi, R 41
10%
Ernstig oogletsel, cat. 1
3%
Reprotoxiciteit R60 of
R61
0,5%
Reprotoxiciteit, cat. 1
0,3%
Reprotoxiciteit R62 of
R63
5%
Reprotoxiciteit, cat. 2
3%
Voorbeeld: mengsel met 8% stof C-R34
DPD
Niet gevaarlijk
CLP op de werkvloer
CLP
gevaarlijk
24
Indeling op basis van concentratielimieten:
Natriumhypochloriet 12%
Geen Specifieke concentratielimiet meer van 25%
=> oplossingen van javel reeds vanaf 2,5% ingedeeld als milieugevaarlijk onder
CLP
Huidig
Onder CLP
R31 Vormt giftige gassen bij contact
met zuren
R34 Veroorzaakt brandwonden
Signaalwoord : Gevaar
H314 Veroorzaakt ernstige brandwonden
H400 Zeer giftig voor in het water levende
organismen
EUH 031 Vormt giftig gas in contact met
zuren.
CLP op de werkvloer
25
Wat verandert er?
• Van 7 symbolen naar 9 pictogrammen
• Letter onder symbool (T, T+, Xn, Xi, F, F+) verdwijnt
• Onderscheid in pictogram tussen lange termijn
gezondheidsgevaar en acute giftigheid
• Opgelet : niet altijd een 1 op 1 omzetting
• Nieuw : signaalwoorden: “gevaar” en “waarschuwing”
CLP op de werkvloer
26
Huidige pictogrammen
RL 67/548/EEG
CLP op de werkvloer
27
Nieuwe pictogrammen
EXPLOSIEF
ONTVLAMBAAR
OXIDEREND
GASSEN ONDER DRUK
GHS01
GHS02
GHS03
GHS04
!
CORROSIEF
GIFTIG
GHS05
GHS06
IRRITEREND,
SENSIBILISEREND,
SCHADELIJK
LANGE TERMIJN
GEZONDHEIDSGEVAARLIJK
GHS08
GHS07
GEVAARLIJK VOOR HET
AQUATISCH MILIEU
GHS09
http://www.unece.org/trans/danger/publi/ghs
/pictograms.html
CLP op de werkvloer
28
Waar zie ik dat op de werkvloer?
• Magazijn
• Andere etiketten op binnenkomende producten
• Andere etiketten op buitengaande producten
•
•
•
•
•
Op de opslagtanks
Op de leidingen
Op de werkinstructies
Op de veiligheidsinformatiebladen
…
CLP op de werkvloer
29
CLP terminologie
CLP EN
CLP NL
CLP FR
mixture
mengsel
mélange
Hazard statements
gevarenaanduiding
mention de danger
Precautionary statements
veiligheidsaanbeveling
conseil de prudence
hazard class
gevarenklasse
classe de danger
hazard Category
gevarencategorie
catégorie de danger
hazard pictogram
gevarenpictogram
pictogramme de danger
signal word
signaalwoord
mention d'avertissement
danger
gevaar
danger
warning
waarschuwing
attention
CLP op de werkvloer
30
Impact van CLP op het etiket
• Het etiket leert ons iets over
• De aard van het gevaar
• Veilig gebruik en opslag
• Wat te doen bij een ongeval.
Wordt bepaald door CLP
Eerst etiket lezen, dan pas product gebruiken!
Bereid je voor op de nieuwe etikettering !
CLP op de werkvloer
31
CLP op de werkvloer
32
H- en P-zinnen
P-zin
H-zin
• Precautionary Statement
• Veiligheidsaanbeveling
• Hazard Statement
• Gevarenaanduiding
• Eerste cijfer verwijst naar het
gevaar:
H2xx fysische gevaren
H3xx gezondheidsgevaren
H4xx gevaren voor het
milieu
• Eerste cijfer verwijst naar type:
P1xx algemeen
P2xx preventief
P3xx interventie
P4xx opslag
P5xx verwijdering
CLP bijlage III
CLP bijlage IV
CLP op de werkvloer
33
EUH zinnen
• Nummering stemt overeen met oorspronkelijke R zin
• Opgelet : enkel voor Europa
• EUH zinnen n.a.v. fysische gevaren
• Bv. EUH 019 Kan ontplofbare peroxiden vormen.
• Bv EUH 014 Reageert heftig met water.
• EUH zinnen n.a.v gezondheidsgevaren
• Bv EUH 032 Vormt zeer giftig gas in contact met zuren.
• Bv EUH 071 Bijtend voor de luchtwegen.
• EUH zinnen voor bepaalde producten
• Bv EUH 202 Cyanoacrylaat. Gevaarlijk. Kleeft binnen enkele
seconden aan huid en oogleden. Buiten het bereik van kinderen
houden.
• Bv EUH 204 Bevat isocyanaten. Kan een allergische reactie
34
veroorzaken.
CLP op de werkvloer
Pictogrammen voor transport
35
CLP op de werkvloer
Overzicht relatie CLP en transport etikettering
CLPCLP
voor
-VOKA
opDU
de werkvloer
Limburg
36
Etikettering
• Duidelijker informatie over de gevaren
• Doorgaans meer pictogrammen per stof dan in vorige
EU classificatie
• Meer stoffen zullen ingedeeld worden als gevaarlijk
• Betekent NIET dat intrinsieke eigenschappen en gevaren van
stof veranderd zijn
• Enkel ANDERE manier van indeling
• Leidt tot BETERE COMMUNICATIE van gevaren
CLP op de werkvloer
37
De fysische gevaren
CLP op de werkvloer
38
Fysische gevaren: 5  16 klassen
Gevarenklassen
Ontplofbare stoffen
Ontvlambare gassen
Ontvlambare aerosolen
Oxiderende gassen
Gassen onder druk
Categorieën
instabiele
explosieven
Sub.
cat.1.1
Cat. 1
Cat. 2
Cat. 1
Cat. 2
Cat. 1
samengeperst vloeibaar
gas
gemaakt
gas
Ontvlambare vloeistoffen
Cat. 1
Ontvlambare vaste stoffen
Cat. 1
Zelfontledende stoffen/mengsels
Type A
Pyrofore vloeistoffen
Cat. 1
Pyrofore vaste stoffen
Cat. 1
Stoffen/mengsels vatbaar voor zelfverhitting
Cat. 1
Stoffen/mengsels die in contact
met water
ontvlambare gassen ontwikkelen
Cat. 1
Oxiderende vloeistoffen
Cat. 1
Oxiderende vaste stoffen
Cat. 1
Organische peroxiden
Type A
Bijtend voor metalen
Cat. 1
Cat. 2
Sub.
cat.1.2
Sub.
cat.1.3
Sub.
cat.1.4
Sub.
cat.1.5
Sub.
cat.1.6
Sub.
cat.1.7
Sterk gekoeld Opgelost
vloeibaar gas gas
Cat. 3
Cat. 4
Type C & D
Type E & F Type G
Cat. 2
Type B
Cat. 2
Cat. 2
Cat. 3
Cat. 2
Cat. 3
Cat. 2
Cat. 3
Type B
Type C & D
Type E & F Type G
Categorie aangenomen door EU
CLP
op wereldwijd
de werkvloer
Categorie niet aangenomen door EU
(wel
vastgelegd)
39
Explosief
• Instabiele ontplofbare stoffen
• Ontplofbare stoffen van de
subklassen 1.1,1.2,1.3 en 1.4
• Zelfontledende stoffen en
mengsels, type A en B
• Organische peroxiden, type A en B
CLP op de werkvloer
40
Ontvlambaar
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Ontvlambare gassen, cat 1
Ontvlambare aerosolen, cat 1 en 2
Ontvlambare vloeistoffen, cat 1,2 en 3
Ontvlambare vaste stoffen cat 1 en 2
Zelfontledende stoffen en mengsel type B, C,
D en F
Pyrofore vloeistoffen cat 1
Pyrofore vaste stoffen cat 1
Voor zelfverhitting vatbare stoffen en mengsel
cat 1 en 2
Stoffen en mengels die in contact met water
ontvlambare gassen ontwikkelen, cat 1, 2 en 3
Organische peroxiden type B,C, D, E en F
CLP op de werkvloer
F+
F
41
Strengere indeling:
ontvlambare vloeistoffen
CLP
GHS
gevaar
waarschuwing
waarschuwing
Cat. 1
Vp < 23 °C & Tk < 35°C
Cat. 2
Cat. 3
Cat. 4
Vp < 23 °C & Tk > 35°C
23 °C < Vp < 35°C
60 °C < Vp < 93°C
21 23
F+, ,R12
Tk < 35°C
55
60
93
°C vlampunt
R10
F, ,R11
DSD/DPD
CLPCLP
1272/2008
op de werkvloer
42
Oxiderend
• Oxiderende gassen, cat 1
• Oxiderende vloeistoffen, cat 1, 2 en 3
• Oxiderende vaste stoffen, cat 1,2 en 3
CLP op de werkvloer
43
Gassen onder druk
•
•
•
•
Samengeperste gassen
Vloeibare gassen
Sterk gekoelde vloeibare gassen
Opgeloste gassen
CLP op de werkvloer
Nieuw!
Geen symbool
44
Fysische gevaren
• Voorbeeld waterstof als samengeperst gas
(EU) (Richtlijn 67/548/EEG)
CLP
Zeer licht ontvlambaar
Gevaar
R12 Zeer licht ontvlambaar
H220 Zeer licht ontvlambaar gas
H280 Bevat gas onder druk;
kan ontploffen bij verwarmen
P-zinnen
S-zinnen
CLP op de werkvloer
45
Fysische gevaren
• Voorbeeld waterstof vloeibaar, diep gekoeld
(EU) (Richtlijn 67/548/EEG)
CLP
Gevaar
Zeer licht ontvlambaar
H220 Zeer licht ontvlambaar gas
R12 Zeer licht ontvlambaar
S-zinnen
H281 Bevat sterk gekoeld gas;
kan cryogene brandwonden of
letsel veroorzaken
P-zinnen
CLP op de werkvloer
46
Corrosief
Nieuw!
• Corrosief voor metalen , cat 1
Geen symbool
CLP op de werkvloer
47
De gevaren voor de gezondheid
CLP op de werkvloer
48
Gevaren voor de gezondheid
Gevarenklassen
Categorieën
Acute toxiciteit (oraal, dermaal,
ademhaling)
CAT1
CAT2
CAT3
Huidirritatie/corrosief
CAT1
(bijtend)
CAT2
(irriterend)
CAT3
Irriterend voor ogen
CAT1
CAT2A
CAT2B
Sensibiliserend (huid)
CAT1 (huid)
Sensibiliserend (ademhaling)
CAT1 (adem)
Mutageen in geslachtscellen
CAT1A
CAT1B
CAT2
Kankerverwekkend
CAT1A
CAT1B
CAT2
Reprotoxisch
CAT1A
CAT1B
CAT2
STOT (eenmalig)
CAT1
CAT2
CAT3
STOT (herhaald)
CAT1
CAT2
Aspiratiegevaar
CAT1
CAT2
CAT4
CAT5
lactatie
Categorie aangenomen door EU
49
CLP
op de
werkvloer
CLP
op de
werkvloer
Categorie niet
aangenomen
door EU (wel wereldwijd vastgelegd)
Giftig
• Acute toxiciteit (oraal, dermaal ,bij
ademhaling), cat 1, 2 en 3
CLP op de werkvloer
50
Conversietabel bijlage VII
Acute orale toxiciteit
R28
R25
25
5
DSD
CLP
T+; R28
Acute tox 2 – H300
T; R25
Acute tox 3 – H301
Xn; R22
Acute tox 4 – H302
R22
200
50
300
2000
mg/kg
lichaams
gewicht
!
Categorie 1
Categorie 2
Categorie 3
Categorie 4
CLP op de werkvloer
51
Voorbeeld orale acute toxiciteit
Indeling
Categorie 1
Categorie 2
Categorie 3
Categorie 4
GHS-pictogrammen
!
Signaalwoord
Gevaar
Gevaar
Gevaar
Waarschuwing
Gevarenaanduiding:
oraal
H300:
Dodelijk bij
inslikken
H300:
Dodelijk bij
inslikken
H301:
Giftig bij
inslikken
H302:
Schadelijk bij
inslikken
Gevarenaanduiding:
dermaal
H310:
Dodelijk bij
contact met
de huid
H310:
Dodelijk bij
contact met
de huid
H311:
Giftig
bij contact
met de huid
H312:
Schadelijk bij
contact met
de huid
Gevarenaanduiding:
inhalatie
H330:
Dodelijk bij
inademing
H330:
Dodelijk bij
inademing
H331:
Giftig bij
inademing
H332:
Schadelijk bij
inademing
CLP op de werkvloer
52
Corrosief
• Huidcorrosie, cat 1A, 1B en 1C
• Ernstig oogletstel, cat 1
CLP op de werkvloer
53
Irriterend, sensibiliserend, schadelijk
• Acute toxiciteit cat. 4
• Oraal, dermaal, inhalatie
•
•
•
•
Geen symbool
Huidirritatie cat. 2
Oogirritatie cat. 2
Huidsensibilisatie cat. 1
STOT cat. 3
• Irritatie van de luchtwegen
• Narcotische werking
CLP op de werkvloer
Nieuw!
54
Nieuw!
Lange termijn gezondheidsgevaar
• Sensibilisatie van de luchtwegen
cat. 1
• Mutageen in geslachtscellen cat.
1A, 1B en 2
• Kankerverwekkend cat. 1A, 1B, 2
• Voortplantingstoxiciteit cat. 1A, 1B,
2
• STOT (eenmalige blootstelling) cat.
1, 2
• STOT (herhaalde blootstelling) cat.
1, 2
• Aspiratiegevaar cat. 1
CLP op de werkvloer
•
Geen symbool
55
De milieugevaren
CLP op de werkvloer
56
Gevaren voor het milieu
Gevarenklassen
Categorieën
Gevaar voor het aquatisch milieu,
acuut
CAT1
CAT2
CAT3
Gevaar voor het aquatisch milieu,
chronisch
Chronic1
Chronic2
Chronic3 Chronic4
Gevaarlijk voor ozonlaag
Gevaarlijk
waarschuwing
Categorie aangenomen door EU
Categorie extra aangenomen door EU - in 3e revisie GHS in CLP met 2e ATP
Categorie niet aangenomen door EU
CLP op de werkvloer
57
Gevaarlijk voor het aquatisch milieu
• Gevaar voor het aquatisch
milieu
• Acuut gevaar Cat 1
• Chronisch gevaar cat 1 en 2
CLP op de werkvloer
58
Gevaren milieu
Effect
Categorie
Signaal
woord
ACUUT
1
Waarschuwing
H400: Zeer giftig voor in
water levende organismen
Waarschuwing
H410: Zeer giftig voor in
water levende organismen,
met langdurige gevolgen
-
H411: Giftig voor in water
levende organismen, met
langdurige gevolgen
-
-
H412: Schadelijk voor in
water levende organismen,
met langdurige gevolgen
-
H413: Kan langdurige
gevolgen voor in water
levende organismen hebben
CLP op de werkvloer
59
1
2
Pictogram
Gevaren
aanduiding
CHRONISCH
3
4
-
Inhoud
•
•
•
•
Historiek Globally Harmonised System (GHS)
CLP = GHS in Europa
Wanneer omschakelen naar CLP?
De veranderingen : nieuwe terminologie, H en P
zinnen, nieuwe gevaren pictogrammen,
verpakkingen…
• Gevareninfo over chemische producten
• De gevolgen van CLP
CLP op de werkvloer
60
Nieuwe etiketten
Nieuwe pictogrammen
Diamant, rode rand
Communicatie van de
gevaren:
• min. 1 cm²
• min. 1/15 vd
etiketoppervlakte
Min 1 cm
signaalwoord
H-zinnen ipv R-zinnen
P-zinnen ipv S-zinnen
CLPCLP
1272/2008
- Tine
op de werkvloer
Cattoor
61
Taal van het etiket
• Het etiket wordt gesteld in de officiële taal of talen van de
lidstaat (lidstaten) waar de stof of het mengsel in de handel
wordt gebracht, tenzij door de betrokken lidstaat (lidstaten)
anders wordt bepaald.
• BE: taal/talen van het taalgebied en in de 3 landstalen
indien het in de handel wordt gebracht op het hele
grondgebied (KB 11/01/1993 en KB 24/05/1982)
• Leveranciers mogen op het etiket meer talen gebruiken dan
door de lidstaten wordt vereist, mits in alle gebruikte talen
dezelfde gegevens worden vermeld.
CLP op de werkvloer
62
Het veiligheidsinformatieblad
• Aanvullende informatie t.o.v. het etiket
• Niet alle gevaren weergegeven door pictogram op het etiket
• In het VIB bijkomende info over
•
•
•
•
•
•
•
EHBO maatregelen
Brandbestrijding
Lekken
Voorzorgsmaatregelen bij stockage en gebruik
Stabiliteit en reactiviteit van de stof
H en P zinnen
….
• R en S zinnen blijven verplicht op VIB tot 1 juni 2015
Consulteer het VIB vooraleer te werken met gevaarlijke stoffen
CLP op de werkvloer
63
Rubriek 2: Indeling en etikketering
STOF
• 2.1 indeling
− CLP indeling (= CLP
registratie/notificatie)
− én DSD indeling tot
1/6/2015
• 2.2 etiketteringselementen
volgens CLP
Pictogrammen
Signaalwoorden
H-zinnen en P-zinnen
MENGSEL
• 2.1 indeling
− DPD indeling
OF
− CLP indeling én DPD
indeling tot 1/6/2015
• 2.2 etiketteringselementen
volgens DPD:
OF
symbolen,
gevarenaanduidingen,
R-zinnen en S-zinnen
volgens CLP:
CLP op de werkvloer
Pictogrammen,
signaalwoorden,
64
H-zinnen en P-zinnen
Voorbeelden rubriek 2
CLP op de werkvloer
65
Voorbeeld rubriek 2
2.1
CLP
DSD
2.2
2.3
CLP op de werkvloer
66
Het VIB
CLP op de werkvloer
67
C&L inventaris ECHA
• Meer dan 90.000 stoffen
• Meer dan 3 miljoen aanmeldingen
• Beschikbaar sinds midden Februari
• Public C&L Inventory
http://echa.europa.eu/information-onchemicals/cl-inventory
• C&L Inventory Q&A
http://echa.europa.eu/support/faqs/q-a-on-thepublic-cl-inventory
• C&L Inventory Factsheet
http://echa.europa.eu/documents/10162/17242/f
actsheet_public_classification_labeling_en.pdf
68
CLP op de werkvloer
C&L inventaris
CLP op de werkvloer
69
C&L inventory
CLH
• Aandacht:
• Geen onderscheid
fysische vorm
• Onzuiverheden niet
opgelijst
• Niet gevaarlijke
geregistreerde stoffen
nog niet in de lijst
• Geen controle door
ECHA
• Ga verder met de info
van uw leverancier!
Geregistreerde stof: C&L van joint submission
CLP op de werkvloer
70
ECHA geregistreerde stoffen
• Meer data beschikbaar dan in inventaris
• ! Niet alle stoffen al geregistreerd
• Database op website
•
http://www.echa.europa.eu/web/guest/information-on-chemicals
• C&L afgesproken in SIEF
• Verschillen mogelijk ifv
• onzuiverheden, samenstelling
• Fysische vorm
CLP op de werkvloer
71
Belgische helpdesk CLP
• Federale overheidsdienst (FOD) Volksgezondheid,
Veiligheid van de Voedselketen en Leefmilieu
Eurostation II
Victor Hortaplein, 40 bus 10
1060 Brussel
Contact Center : +32 (0)2 524.97.97
E-mail : [email protected]
CLP op de werkvloer
72
Inhoud
•
•
•
•
Historiek Globally Harmonised System (GHS)
CLP = GHS in Europa
Wanneer omschakelen naar CLP?
De veranderingen : nieuwe terminologie, H en P
zinnen, nieuwe gevaren pictogrammen,
verpakkingen…
• Gevareninfo over chemische producten
• De gevolgen van CLP
CLP op de werkvloer
73
Strengere indeling door CLP
• Nieuwe criteria:
• Testmethoden
• Limietwaarden
• Indelingsmethoden
• Aantal stoffen vroeger niet ingedeeld, nu wel ingedeeld als
gevaarlijk
• Acute toxiciteit: aantal stoffen T in plaats van Xn
• Aantal gevaarlijke mengsels zal verhogen
• Nieuwe rekenregels
• Lagere specifieke concentratielimieten
CLP op de werkvloer
74
Chemische producten inventaris
• Oplijsting chemische producten
• Stoffen
• Mengsels en hun ingrediënten
• Eigenschappen
• DSD/DPD
• CLP
Aanvulling bestaande
inventaris
• Aanwezig in het bedrijf
• Aankoop: EU/niet-EU
• Op de markt brengen
• Opslag
CLP op de werkvloer
Bv REACH,
milieuvergunning
75
Gevolgen voor de gebruikers
• Nieuwe pictogrammen en etiketten op bv opslagtanks,
instructiekaarten
• Verwarring bij opslag tijdens overgang met 2 symbolen
bij elkaar
• Meer stockagecapaciteit gevaarlijke mengsels?
• Verwarring informatie leveranciers op VIB
• IT systemen, etiketten printers aan te passen
• Arbeidsveiligheid PBM
• Vergunningen
CLP op de werkvloer
76
Gevolgen op andere wetgeving
verpakkingen
etikettering
afval
bescherming
consument /
INDELING
beperkingen
voor het op de
markt te
brengen
milieuwetgeving
ecolabels
zware
ongevallen
(Seveso)
beschermimng
werknemers
EU: meer dan 20 wetgevingen beïnvloed door CLP
CLP op de werkvloer
77
impact CLP op Seveso
http://www.essenscia.be/EN/essenscia/essens
cia+vlaanderen/Issues/page.aspx/2105
Tool om
de impact
te
schatten
CLP op de werkvloer
78
Impact op werknemers
• Sensibilisatie van werknemers
• EHS team - Regulatory en Product experts
– Evaluatie PBMs …
•
•
•
•
•
M&S voor verkoopsproducten,
Purchase voor aankoop van gevaarlijke stoffen
Interventieploeg, nijverheidshelpers
Magazijniers en operatoren
IT voor aanpassing bedrijfssoftware
• TRAINING !
– Bewustwording nieuwe pictogrammen, opslag
en omgang met dubbel systeem
– Gevolgen voor hun werk
• Opleiding voorzien in de
opleidingsplannen!
CLP op de werkvloer
79
Vorming van werknemers
• Training werknemers
• Externe opleidingen
http://www.essenscia.be/01/MyDocuments/REACH_CLP_OPL2011_inschrijving.pdf
• DVD materiaal :
http://ecom.coastal.com/HAZ018-DVD-EUR(CoastalU-NL)/SE/nlNL/ProductDetails/Global-training.aspx
• Napo filmpjes :
http://www.napofilm.net/nl/naposfilms/napoepisode?filmid=id_napo_film_12
• Brochure Belgische helpdesk http://www.health.belgium.be/eportal/19065883_NL
• E-learning Borealis : http://borealis.emea.acrobat.com/p60137526/
• Posters : bv BIG, Merck http://www.prc.cnrs-gif.fr/en_telechargement/Memo-clpnl.pdf
CLP op de werkvloer
80
Conclusie: actieplan opstellen
• Bescherming van werknemers/milieu
•
•
•
•
•
Risico analyse werkpost
Instructies
Risicobeheersmaatregelen
Training werknemers
Heretiketteren opslagtanks, leidingen, …
• Basis: chemische stoffen inventaris
CLP op de werkvloer
81
Zijn er nog vragen ?
Disclaimer
Alle gegevens op dit document worden door essenscia vlaanderen met de grootste zorgvuldigheid samengesteld.
Voor deze informatie worden enkel betrouwbare bronnen aangewend. Ondermeer door de snelle evolutie van de
behandelde materie blijft de mogelijkheid bestaan dat de gegevens toch niet volledig accuraat zijn, daarom
wijst essenscia vlaanderen elke aansprakelijkheid voor fouten of onvolkomenheden af.
CLP op de werkvloer
82