De religieuze betekenis van muziek

Keuzevak
De religieuze betekenis van muziek
Keuzevak voor master-studenten van de Faculteit Geesteswetenschappen
onder meer voor studenten van de Master Christendom en Cultuur
Studiejaar 2008-2009, semester 2
Algemeen
Voertaal:
Nederlands
Collegevorm:
hoor- en werkcollege
Toetsingsvorm:
Dossier waarin verschillende opdrachten (inclusief afsluitend
paper) worden verzameld.
Studielast:
6 ECTS
Niveau:
Master
Docent:
prof.dr. Martin J.M. Hoondert
Doel van de cursus
De studenten verwerven inzicht in de verschillende theorieën inzake muziek en religieuze
betekenisgeving. Op grond van dit inzicht zijn zij zelf in staat een eigen theorie inzake
deze kwestie te formuleren.
Inhoud van de cursus
Door vele luisteraars wordt muziek, wellicht juist omdat zij ons ontglipt, als transcendent
ervaren en is zij een toegang tot een ‘andere’, ons overstijgende werkelijkheid. In deze
collegereeks staat de vraag centraal of en hoe muziek religieuze betekenis kan krijgen.
1. Allereerst is de filosofische vraag aan de orde naar muziek en betekenis. Musici en
luisteraars spreken vaak van de ‘overstijgende werking’ van muziek, maar wat bedoelen
zij daarmee. Gaat het dan om extrinsieke of intrinsieke betekenisgeving? Is muziek in
staat naar iets buiten zichzelf te verwijzen, en zo ja, hoe dan?
2. Vervolgens wordt ingezoomd op de vraag naar muziek en religieuze betekenis.
Verwijst muziek naar een transcendente werkelijkheid? Is muziek een toegang tot het
goddelijke? En zo ja, hoe dan? Theologen uit verleden en heden hebben ideeën over de
oorsprong en betekenis van muziek. Vaak werd muziek geclaimd als een speciaal soort
van goddelijke openbaring (muziek als donum Dei).
3. Ten derde gaan we in op de context waarin muziek functioneert, met name het
concertpodium, hedendaagse rituelen en het individueel beluisteren van muziek door
middel van cd, mp3-speler enz. Wat is de invloed van de context op de al dan niet
religieuze betekenisgeving aan muziek?
Om zicht te krijgen op de vragen inzake muziek en religieuze betekenis bestuderen we
enkele filosofische en theologische teksten uit verleden, en vooral uit het heden. Bij het
bestuderen van deze teksten behoort ook het beluisteren van de aangegeven
muziekvoorbeelden. De ‘muzikale bagage’ van de betreffende auteur is immers vaak
bepalend voor de manier waarop hij of zij muziek en religieuze betekenisgeving met
elkaar in verband brengt. Zo mogelijk maken we ook een concert en een ritueel-muzikale
performance mee, die we vervolgens analyseren. Op grond van deze studie formuleren
wij een eigen antwoord op de vraag naar muziek en religieuze betekenisgeving.
Bijzonderheden
De studenten presenteren de verschillende te bestuderen teksten aan elkaar en
discussiëren daarover. De presentaties en discussieverslagen vormen tezamen met een
afsluitend paper een dossier dat beoordeeld wordt.
Verplichte literatuur
Reader met fragmenten uit onder meer:










G.L. Beck, Sacred sound: experiencing music in world religions. Waterloo 2006.
J. Begbie, Theology, music and time. Cambridge 2000.
D. Brown, God and grace of body. Sacrament in ordinary. Oxford 2007.
S.R. Guthrie, A theological study of music and measure. Michigan 2000.
E. Heijerman en A. van der Schoot (red.), Welke taal spreekt de muziek?
Muziekfilosofische beschouwingen. Budel 2005.
W. Kox, Is God muzikaal? Tractatus theologico-musicalis. Budel 2003.
I. Moody, Contemporary music and religion, in Contemporary music review 12 (1995)
2.
J. Robinsons, Deeper than reason : emotion and its role in literature, music, and art.
Oxford 2005.
P. Stoltzfus, Theology as performance. Music, aesthetics, and God in western
thought. New York etc.2006.
R. Viladesau, Theology and the arts. Encountering God through music, art and
rhetoric. z.p. 2000.
The religious meaning of music
Optional subject for master students FGW
especially master students ‘Arts in Christianity and Culture’
General info
Instruction language:
Dutch
Type of Instruction:
Lectures and seminars
Type of exams:
Several assignments during the course and a final paper
Course load:
6 ECTS
Level:
Master
Lecturer:
prof.dr. Martin J.M. Hoondert
Objectives
Students will gain insights in the different theories concerning music and religious
meaning. In the end students should be able to present an own theory concerning this
matter.
Contents
Many listeners claim music to be transcendent, it brings them to ‘the other side’ of their
existence. In these lectures we will try to answer the question if and how music can have
religious meaning for people.
1. Philosophy: music and meaning. Can music refer to something outside itself?
2. Theology: music and religious meaning. Is music a special kind of heavenly revelation
(music as donum Dei)?
3. Ritual studies: what is the influence of the context (concert, ritual performance, cd) on
music and its (religious) meaning?
During lectures we will study texts form philosophers and theologians, listen to music
examples and analyse a concert and ritual performance.
Compulsory Reading
Reader with articles, among other things:










G.L. Beck, Sacred sound: experiencing music in world religions. Waterloo 2006.
J. Begbie, Theology, music and time. Cambridge 2000.
D. Brown, God en grace of body. Sacrament in ordinary. Oxford 2007.
S.R. Guthrie, A theological study of music and measure. Michigan 2000.
E. Heijerman en A. van der Schoot (red.), Welke taal spreekt de muziek?
Muziekfilosofische beschouwingen. Budel 2005.
W. Kox, Is God muzikaal? Tractatus theologico-musicalis. Budel 2003.
I. Moody, Contemporary music and religion, in Contemporary music review 12 (1995)
2.
J. Robinsons, Deeper than reason : emotion and its role in literature, music, and art.
Oxford 2005.
P. Stoltzfus, Theology as performance. Music, aesthetics, and God in western
thought. New York etc.2006.
R. Viladesau, Theology and the arts. Encountering God through music, art and
rhetoric. z.p. 2000.