Massage basistechnieken

M4
PROTOCOL VROEDKUNDE
Massage
Massage basistechnieken
VOORBEREIDING
NAZORG
zorgvrager
informed choiced-toestemming toestemming
neem de nodige tijd en reflecteer
zorgverlener
dossierkennis
basiskennis en kunde van massagetechnieken
inzicht hebben in de mogelijke fysiologische en
neurofysiologische effecten hiervan
contra-indicaties kennen,
reinig alle materiaal, zet de kamer terug
in orde
grenzen kennen binnen het beroepsprofiel van de
vroedvrouw en interdisciplinaire samenwerking
Materiaal
handontsmetting, gemakkelijke kledij,
indien massage van een zwangere: medium om
FHT te beluisteren
eventueel crèmes, olie, talkpoeder,
verwarmingselement voor olie of warm water(au
bain Marie opwarming), handdoeken,matjes,
kussens,muziek
Omgeving
aangename, rustige omgeving met aangepaste
kamertemperatuur
basisprincipes
hygiëne
verzorgde handen, kortgeknipte nagels, indien
lange haren: staart of opgestoken
veiligheid
kennis van contra-indicaties via anamnese
beleving
openheid en aandacht zorgverlener en zorgvrager
met oog voor privacy
zelfzorg
uiting van gewaarwordingen
comfort
aangepaste omgeving qua temperatuur,
accommodatie, achtergrondsfeer
ergonomie
gemakkelijke houding zorgvrager en zorgverlener
economie
weinig investering (gebruik van handen)
Algemene aandachtspunten
1
PROTOCOL VROEDKUNDE
Massage
stap
1
actie
Ken de leerinhouden van het hormonaal stelsel
en het zenuwzintuigstelsel en kun deze
leerinhouden volgens de regels van
gezondheidsvoorlichting overbrengen naar de
zorgvrager
Ken de KCE richtlijnen voor laagrisicobevallingen
inzake niet-farmacologische
Pijnverlichtingsstrategieën
2
Voer anamnese uit
M4
opmerkingen
Hormonaal stelsel en het zenuwzintuigstelsel :zie
cursus.
De NICE-richtlijn beveelt aan om de keuze van de
vrouw te respecteren inzake ademhalingstechnieken
en relaxatie, massages, ontsluitingsfase in het water,
acupunctuur, acupressuur, hypnose of het spelen
van muziek;alsook de eventuele veranderingen van
keuzes tijdens de ontsluitingsfase te respecteren
voor zover mogelijk binnen de organisatie.
Massage en geruststellende aanrakingen kunnen
pijn en angsten verlichten (C).
Tijdens zwangerschap: ken de zwangerschapsduur,
GPA, verloop zwangerschap, eventuele complicaties,
ervaringen met lichamelijke aanraking en vorige
massages.
Vraag klachten en pijn na. Houd rekening met de
contra-indicaties om bepaalde handelingen uit te
voeren tijdens de massage.
Tijdens arbeid: idem items zwangerschap +
Ken het dossier en verloop van arbeid (latente fase,
actieve fase,..), observatie vitale parameters, foetaal
welzijn (voer altijd eerst auscultatie uit vooraleer je
start met de massage!),ligging baby, POVASI,.
Tiidens postpartum idem items zwangerschap en
arbeid +
Ken het verloop van de bevalling
Bij borstvoeding: ken het verloop van de lactatie
Kennis en observatie moederlijk welzijn (moe,
stress,uitputting,..)
Ga welzijn baby na. Indien babymassage wordt
uitgevoerd: ken de toestand van de baby
(gewichtevolutie, drink-, slaap-, stoelgang- en
plaspatroon). Observeer interactie baby- ouders.
Kennis en observatie omgevingsfactors (bv. welzijn
andere gezinsleden, sociale en economische situatie,
andere hulpverleners binnen het gezin).
3
Zorg voor een aangename en rustige omgeving
Aangepaste kamertemperatuur, omgeving die rust
uitstraalt, eventueel aangepaste achtergrondmuziek
Indien een massage met olie of crème op huid zorg
voor de nodige privacy en hogere
kamertemperatuur, aangepast afdekmateriaal
(handdoeken, badlakens.;)
Laat indien mogelijk GSM, telefoon niet rinkelen.
Zorg dat je niet gestoord wordt door binnen -of/en
buitenkomende mensen.
Pas het licht aan volgens behoeften van de
zorgvrager.
2
PROTOCOL VROEDKUNDE
Massage
M4
4
Informeer de zorgvrager en wacht toestemming
af
Weet dat een informed-choiced beslissing enkel de
juiste is.
5
Zorg voor een aangepaste houding voor
zorgvrager en zorgverlener
Zorgvrager:afhankelijk welk lichaamsdeel
gemasseerd wordt en wat de zorgvrager verlangt kan
men liggen of zitten in verschillende houdingen. In
elke houding zorg je ervoor dat de lichaamsdelen
ondersteund worden om ontspannen te kunnen
liggen of zitten. Bv. bij ruglig:hoofdkussentje,
opgerolde handdoek in knieholten,
enkels…Zittend:stevig kussen, bal,…
Bij zwanger vrouw: wees bedacht op vena-cava en
pas de houding aan in functie van het foetaal welzijn
(zijligging, kussentje onder de rechterzij,
simshouding,)
Zorgverlener: zorg d.m.v. kussens, stoel, bal dat je
gedurende de ganse massage geen kramp krijgt.
Maak gebruik van een goed gepolsterde maar niet te
zachte ondergrond. Een te zachte ondergrond
verstoort je inschatting van de kracht die je
aanwendt. Je kan werken op een bed, zetel of matjes
op de grond.
6
Geef aandacht en toon respect
Zorgverlener
De kwaliteit van de aandacht waarmee je werkt is
belangrijk. Hoe meer aanwezigheid je in je
lichaam,handen weet te leggen, hoe gevoeliger ze
worden en hoe beter je de andere aanvoelt. Een
lichamelijke aanraking waar je enkel de technieken
uitvoert worden mechanisch en geeft minder
vertrouwen.
Observeer gedurende de ganse massage non-verbale
uitingen van de zorgvrager. Houd rekening met
hetgeen gezegd of gevraagd wordt.
Zorgvrager
Aandacht die van beide kanten komt werkt nog
krachtiger. Probeer bewust aandacht te geven aan
de aanrakingen. Op deze manier zal je minder vlug
de neiging krijgen om te beginnen denken en
piekeren en kom je automatisch en gemakkelijker tot
ontspanning.
Geef tijdens de ganse massage duidelijk aan als er
iets onaangenaam voelt. Blijf goed ademen. Geef ook
uiting met klanken of woorden als je daar behoefte
aan hebt.
7
Stap 1 van de massage
Informeer de zorgvrager over het onderstaande
Zorgvrager
Haal een aantal keer diep adem. Zucht. Maak in
gedachten contact met de ondergrond waarop je ligt
of zit.
3
PROTOCOL VROEDKUNDE
Massage
M4
Indien gebruik wordt gemaakt van olie of crèmes:
ontbloot de lichaamsdelen die zullen gemasseerd
worden.
Ga na of je je comfortabel voelt.
Zorgverlener
Zorg dat je propere en warme handen hebt,
gewassen en ontsmet. Haal zelf ook een paar keer
diep adem. Schud je handen los. Wrijf je handen een
paar keer stevig over elkaar, zodat je de warmte
voelt tintelen.
Bij gebruik van olie of crèmes: giet de olie altijd eerst
in je eigen hand en niet rechtsreeks op het lichaam
van de zorgvrager. Verwarm de olie verder door hem
al wrijvend over je handen te verspreiden. Plaats de
olie of crème in de onmiddellijke nabijheid op een
veilige plek waar je de fles niet kunt omstoten.
Maak contact met je handen op het lichaam van de
zorgvrager. Voel. Begin dan met de massage. Zorg
Tijdens het masseren kun je gebruik maken van
ervoor dat je bewegingen soepel, vloeiend en
verschillende massagetechnieken afhankelijk van de
ritmisch zijn en blijven. Zorg ervoor dat je beide
behoeften en situatie van de zorgvrager. Ken je grenzen
handen steeds contact houden met het lichaam van
als vroedvrouw!
de zorgvrager, ook als de ene hand niet aan het
Strijken of effleureren
masseren is.
Deze techniek heeft geen echte dieptewerking, maar
Werk met een dosering aangepast aan je doel en de
verwarmt en ontspant het gebied dat je zult masseren. verwachtingen van de zorgvrager. Je kan doseren
Het is daarom goed dat je altijd met strijkbewegingen
door te spelen met de volgende vier parameters:
begint. Strijkbewegingen kun je voor alle onderdelen
kracht, richting, snelheid en tijdsduur.
van het lichaam gebruiken en zowel licht als stevig
Let er steeds op dat je geen druk geeft op de
toepassen, zowel in de lengte als cirkelend strijken. Je
doornuitsteeksels van de wervels, gewrichten of de
zorgt ervoor dat het hele oppervlak van je handen in
zwangere buik.
aanraking is met het lichaam. Volg de rondingen van
Houd je handen bij het masseren zoveel mogelijk in
het lichaam.
het verlengde van je polsen (voorkomen scheve druk
Kneden
op je gewrichten). Zorg daarbij voor een dorsiflexie in
Met kneden bereik je de onderhuidse weefsels of kun
je polsen zodat de druk die je geeft vanuit de hiel van
je inwerken op de spieren. Het helpt de spanning in de de hand vertrekt en zich verspreidt over de hele
spieren los te maken en bevordert de bloedsomloop en hand. Houd je ellebogen gespreid en werk met je
stimuleert de afvoer van afvalstoffen. Het kan worden hele lichaam mee.
toegepast op alle ‘vlezige’ gebieden. Het kneden doe je
Forceer je lichaam niet. Zorg dat je op een goede
door met de volle hand voorzichtig wat vlees-of
afstand en goed voor het te masseren deel staat of
spierweefsel te pakken en samen te drukken. Dit kan je
zit. Verplaats je zo nodig indien je een positie hebt
doen met de rechter-en linkerhand. Ook door te
die niet meer handig is.
wringen werk je in op het halfdiepe weefsel. Bij het
wringen plaats je je handen aan weerszijde op het
Gebruik de verschillende technieken afgestemd op
lichaamsdeel(bv. arm, been). Duw de dichtstbijzijnde
hand naar voor, terwijl je de andere naar je toetrekt en hetgeen nodig is.
herhaal dit in de tegenovergestelde richting. Schuif de
handen steeds een stukje op zodat je het gehele
lichaamsdeel langzaam afwerkt.
Stap 2 van de massage
Wrijven of frictie en druktechnieken
Met deze technieken kan je lokale spanningen en
pijnpunten opzoeken en masseren.
Wrijven doe je door een verplaatsende druk uit te
4
PROTOCOL VROEDKUNDE
Massage
M4
oefenen met je duimen, vingertoppen, duimmuis of
pinkmuis, handpalm, hele hand of kneukels. Je kunt
kleine cirkelvormige bewegingen maken(bv. rond de
gewrichten of tussen de schouderbladen) waarbij de
huid door de druk meedraait over de dieper gelegen
delen. De vingers, duim of muis van de hand die niet
aan de beurt zijn haal je bovenlangs of zijlings telkens
weer terug en kun je telkens een beetje verder zetten
terwijl je ritmisch blijft voortbewegen.
Je dringt verder door dan de oppervlakkige spierlagen
en komt bij onderliggende spieren waar verborgen
spanningen kunnen zitten. Ken je grenzen hierbij als
vroedvrouw .je bezit niet de opleiding als kinesist
,chiropracter, osteopaat. .Anamnese en continue
observatie gewaarwordingen zorgvrager zijn hierbij van
groot belang.
Drukken doe je met de vingers, vuisten of de
handpalm. Dit kan je kortdurend uitvoeren of het
lichaamsdeel langer indrukken.
Tokkelen of pianoteren, bekloppen, hakken, klappen
Tokkelen doe je met de vingertoppen. Hakken doe je
met de ulnaire randen van de handen. Afhankelijk van
hoe je de parameters doseert kan dit een relaxerend of
stimulerend effect hebben.
Bekloppen doe je met de handen of vuisten, dit kan
zacht tot zeer stevig uitgeoefend worden.
Schudden en vibreren
Deze technieken kunnen tonusverlagend en
ontspannend werken.
Stap 3 van de massage
Eindig de massage steeds eerst met een
eindeffleurage in de richting van het hart en
vervolgens met licht afstrijken van het gemasseerde
gebied. Doe dit altijd in de richting van de voeten.
Laat je handen eventueel nog even rusten op het
lichaam van de zorgvrager. Blijf daarna rustig en met
aandacht naast de zorgvrager zitten.
Geef de zorgvrager de nodige tijd om op te staan.
Indien behoefte reflecteer over de massage;
8
Rapporteer in het dossier
Noteer dat je een massage uitvoerde en schrijf
belangrijke observaties, gegevens en resultaten op.
5