Open source software - Softwarepakketten.nl

Bron: Artikel voor Tijdschrift Administratie, uitgave december 2006, Kluwer / auteur Gerard
Bottemanne (Onderzoeksbureau GBNED)
OpenSource: bedrijfsleven loopt er (nog) niet warm voor
Wat is OpenSource?
Bij OpenSource wordt de broncode van de software gratis beschikbaar gesteld en mag deze worden
aangepast. Vaak leidt dit laatste tot nieuwere versies van de software. Ontwikkeling van OpenSource
software vindt meestal plaats door 'communities' (verschillende organisaties en personen). Maar het
kan ook gaan om een commerciële softwareleverancier die de broncode van de software beschikbaar
stelt aan afnemers van deze software.
OpenSource wordt vaak geassocieerd met gratis software. En hoewel OpenSource software vaak
gratis beschikbaar is op internet is gratis software niet altijd openSource software. En andersom geldt
dit trouwens ook. Bij gratis software gaat het meestal om het gebruiksrecht en wordt zeker niet altijd
de broncode beschikbaar gesteld. Zo zijn er leveranciers van boekhoudsoftware die gratis een
beperkte versie beschikbaar stellen aan gebruikers (bijvoorbeeld met een maximum aantal boekingen
per boekjaar) of waarbij de volledige software gedurende een bepaalde periode (een jaar is het meest
voor de hand liggend) gratis mag worden gebruikt. Deze leveranciers hopen dan dat u na verloop van
tijd gebruik gaat maken van betaalde software.
OpenSource wordt ook vaak gezien als alternatief voor software van het machtige Microsoft. Het gaat
dan meestal om een LINUX alternatief voor het besturingssysteem Windows of een Office suite als
alternatief voor Microsoft Office. We moeten daarbij alleen niet uit het oog verliezen dat Microsoft zo
machtig is geworden omdat hun software over het algemeen eenvoudig is te installeren, goed
gedocumenteerd is en gebruikersvriendelijk is. Bij OpenSource software is vaak meer tijd nodig om de
software goed te implementeren en de documentatie is niet altijd vertaald in het Nederlands.
Hoewel dit artikel is geschreven voor financials gaan we wat verder dan administratieve software als
we het hebben over OpenSource. Gerelateerd aan het aanbod van OpenSource hebben wij de
volgende onderverdeling gemaakt:
1.
2.
3.
4.
Besturingssystemen
Kantoortoepassingen
Websites, webwinkels en andere webtoepassingen
Administratieve toepassingen
We beseffen trouwens dat we met deze onderverdeling niet compleet zullen zijn.
1. Besturingssystemen
Verreweg de meeste bedrijven maken gebruik van Windows als besturingssysteem. Windows 2000 en
Windows XP zullen velen van u bekend in de oren klinken. Een alternatief voor Windows is het
OpenSource systeem Linux, zowel op een stand alone PC of als server in een netwerk. Van Linux zijn
inmiddels meerdere distributies in omloop. Bekende distributies voor het bedrijfsleven op dit moment
zijn die van SuSe en RedHat. Met name enterprise uitvoeringen van OpenSource besturingssystemen
zijn lang niet altijd gratis.
Om na te gaan in hoeverre Linux haar weg heeft gevonden naar het bedrijfsleven hebben wij het
voorjaar van 2006 een kleine enquête (in de vorm van een webpoll) uitgevoerd op de website van de
Belangenvereniging SPD. Op onze vraag of Linux in gebruik is binnen de onderneming kregen we het
volgende resultaat:
Niet in gebruik: 546
Wel in gebruik: 35
Weet niet 20.
Het zal duidelijk zijn dat Linux nog een lange weg heeft te gaan om geaccepteerd te worden binnen
het bedrijfsleven. Daar komt nog bij dat de meeste (administratieve) software ontwikkeld wordt voor
het Windows platform. En wat heb je dan aan een besturingssysteem als je boekhoudpakket of ERP
toepassing er niet op draait?
1
Inmiddels is er wel speciale software verkrijgbaar om applicaties voor Windows te draaien onder
Linux. Een voorbeeld daarvan is software van CodeWeavers (zie www.codeweavers.com). Dit bedrijf
levert software (tegen betaling) om applicaties voor Windows te kunnen draaien onder Linux en
Macintosh (MAC OS).
2. Kantoortoepassingen
Als tegenhanger voor Microsoft Office heeft de OpenSource gemeenschap een aantal alternatieven
ontwikkeld. Een inmiddels redelijk bekende toepassing is OpenOffice.org. OpenOffice.org bestaat uit
componenten voor onder meer: tekstverwerking, presentaties, spreadsheet, tekenen/grafieken en een
database. Het is een internationale ontwikkeling met documentatie in vele talen, waaronder
Nederlands. Op dit moment is OpenOffice.org een serieus, en gratis, alternatief voor Microsoft Office
volgens ons en is tevens beschikbaar voor meerdere besturingssystemen, waaronder Windows, Linux
en Macintosh. OpenOffice.org kent een eigen bestandsformaat voor het opslaan van documenten
(sxw), maar biedt ook de mogelijkheid om documenten in MS Word formaat (.doc) op te staan en als
Rich text format (.rtf). Wij hebben versie 1.1 van het pakket zonder problemen geïnstalleerd op onze
PC, naast Microsoft Office, en hebben de module tekstverwerking uitgeprobeerd. We waren best
onder de indruk. Wij kunnen u zeker aanraden om OpenOffice.org eens uit te proberen. Om u op weg
te helpen zijn in de boekhandel inmiddels meerdere uitgaven verschenen over OpenOffice.org,
waaronder uitgaven in het Nederlands (met soms het programma als bijlage op CD). Meer informatie
over OpenOffice.org is te vinden op http://nl.openoffice.org/.
3. Websites, webwinkels en andere webtoepassingen
Als het gaat om het bouwen van websites, webwinkels en andere internettoepassingen dan is het
gebruik van OpenSource inmiddels volwassen te noemen. Veel van deze toepassingen worden
gebouwd op basis van de webtaal PHP en de database MySQL. Hostingproviders maken dan veelal
gebruik van LINUX als besturingssysteem en van Apache als (OpenSource)webserver. Deze
combinatie wordt in de praktijk vaak aangeduid als LAMP (Linux, Apache, MySQL en PHP). Ook
webtoepassingen die gebouwd worden met behulp van PHP en MySQL worden regelmatig als
OpenSource aangeboden. Bekende voorbeelden van OpenSource Content Managementsystemen
(CMS) zijn Joomla (www.joomla.org) en Typo3 (http://typo3.org). En OsCommerce
(www.oscommerce.org) voor het opzetten van een webwinkel. De meeste OpenSource producten in
deze categorie zijn gratis beschikbaar.
4. Administratieve toepassingen
Bij administratieve software kan het gaan om boekhouden, maar ook om software voor het voeren
van een projectenadministratie, productieplanning of voorraadbeheer. In elk geval willen wij het
aanbod van OpenSource software wat breder trekken dan alleen boekhouden.
Als we op zoek gaan naar het aanbod van OpenSource software gericht op administratieve
toepassingen in Nederland dan is het aanbod ronduit slecht te noemen. En eerlijk gezegd hadden wij
dat ook niet anders verwacht. Bij het bouwen van OpenSource software is men veelal afhankelijk van
vrijwilligers en gaat het om internationale projecten.
Onze inventarisatie op www.softwarepakketten.nl leverde de volgende hits op van administratieve
OpenSource toepassingen:

OsFinancials; dit is een Nederland OpenSource boekhoudpakket dat recent is afgeleid van
TurboCASH. Dit laatste pakket kent zijn oorsprong in Zuid Afrika. In Nederland is recent de
stichting osFinancials Foundation opgericht. Deze stichting heeft zich ten doel gesteld om
osFinancials verder te ontwikkelen en te ondersteunen in Nederland. OsFinancials kan gratis
gedownload worden via internet. Op het moment dat dit artikel wordt geschreven werkt de
stichting aan een (betaald, maar niet verplicht) supportcontract voor gebruikers van
osFinancials. Dit laatste vormt de belangrijkste inkomstenbron voor de stichting. Meer
informatie over osFinancials is te vinden op de gelijknamige website www.osfinancials.org.

SQL Ledger; dit is een OpenSource toepassing die is ontwikkeld in de Verenigde Staten.
Bijzonder is dat het gaat om boekhoudsoftware met tevens de nodige ERP functies, zoals
verkooporders, voorraadbeheer, assemblages en projecten. Het pakket is volledig webbased
en draait, na installatie op een webserver, volledig via een webbrowser (en dus op afstand via
internet). In Nederland wordt SQL Ledger ondersteund door Dutch Open Projects
2
(www.dop.nu). Deze laatste organisatie is bezig met de ontwikkeling van Nederlandse addon’s. SQL Ledger wordt, inclusief deze add-on’s, in Nederland uitgebracht onder de naam
Open Ledger (zie www.openledger.nl). Verder is een koppeling aanwezig met een online
webshop. De inkomsten voor deze leverancier bestaan uit installatie en implementatie
(opleiding en conversie) van het pakket. Verder wordt de toepassing aangeboden via het ASP
model (internetboekhouden). Tarieven voor deze laatste service zijn nog niet bekend.
Naast osFinancials en SQL Ledger komen we ook het bedrijf Teamsoft tegen onder de categorie
OpenSource. Teamsoft is een commerciële softwareleverancier die haar producten als Open-S
Finance en Open-S Payroll tegen betaling aanbiedt. Dit in tegenstelling tot osFiancials en SQL
Ledger. De aanschafprijs van het boekhoudpakket Open-S Finance bedraagt vanaf 5.000,- euro, zo
lezen we op de website. En daar komen dan nog kosten bij voor een Progress licentie en
implementatie. De leverancier spreekt van “Conditional Open Source”, waarbij de broncode aan
klanten worden geleverd onder voorwaarde dat deze broncode niet verspreid wordt. Dit laatste is
enigszins te vergelijken met een escrow overeenkomst. Onder een escrow-overeenkomst geeft een
leverancier van software zijn broncode in bewaring bij een onafhankelijk escrow agent (veelal een
notaris). Dit om gebruikers van software meer zekerheid te bieden op een voortdurend en ongestoord
gebruik van de software. Ook als de leverancier er onverhoopt niet meer mocht zijn.
Attentiepunten
Als het gaat om het in gebruik nemen van OpenSource software moet u natuurlijk net zo zorgvuldig te
werk gaan als bij de aanschaf van andere software. Dat betekent een selectietraject op basis van
weloverwogen eisen en wensen en natuurlijk een testcase opstarten, voordat de software
operationeel gebruikt gaat worden. Maar met name bij OpenSource willen wij de volgende
attentiepunten noemen.

Continuïteit
”Ontwikkeling van OpenSource software vindt vaak plaats door 'communities' (verschillende
organisaties en personen)” gaven we bij de inleiding al aan. Voor een belangrijk deel is deze
ontwikkeling het werk van vrijwilligers of organisaties die deze ontwikkeling willen financieren
door inzet van ontwikkelcapaciteit of een andere bijdrage. OpenSource software kan in de
meeste gevallen gratis gedownload worden. Maar hoe zit het met de continuïteit? In veel
gevallen kunt u zich niet beroepen op een leverancier die er voor zorgt dat de OpenSource
software blijft voldoen aan de wettelijke regelgeving. En wat als er geen vrijwilligers meer zijn
die de software blijven ondersteunen? Vandaar dat wij continuïteit als belangrijk
aandachtspunt noemen.

Support
Hoe zit het met support als het gaat om OpenSource? Als u software tegen betaling afneemt
bij een softwareleverancier kunt u vaak een onderhoudscontract afsluiten en is sprake van
een telefonische helpdesk. Als u bijvoorbeeld OpenOffice.org zelf download dan bent u in
eerste instantie aangewezen op de bijgeleverde documentatie en aanvullende informatie op
internet. Als u er niet zelf uitkomt moet u dus op een zoek naar aan organisatie die u verder
kan helpen.

Implementatie
Het verdienmodel bij OpenSource software zit hem meestal niet in de opbrengst van licenties.
We gaven al aan dat veel OpenSource software gratis beschikbaar is. Organisaties die zich
richten op het aanbod van OpenSource zullen echter wel een verdienmodel moeten hebben.
(zonder bedrijfseconoom te zijn kunnen u en ik ook wel bedenken dat de opbrengst binnen
een bedrijfshuishouding nu eenmaal hoger moet zijn dan de kosten). We gaven hiervoor al
aan dat bij OpenSource software vaak meer tijd nodig is om de software goed te
implementeren en de documentatie is niet altijd vertaald in het Nederlands. U zult dus terdege
rekening moeten houden met implementatiekosten en daar de juiste organisatie voor moeten
kiezen of eerst vinden.
Overheid
De overheid heeft op dit moment haar mond vol van OpenSource. De website www.ososs.nl geeft
uitgebreide informatie over OpenSource programma’s binnen de overheid. Op deze website vindt u
3
eveneens een uitleg over OpenSource software.
Conclusies
Allereerst moet u zich afvragen welke voordelen OpenSource voor u kan hebben in de praktijk. Het
klinkt natuurlijk aardig dat de broncode van deze software gratis beschikbaar is. Maar wat heb je aan
dit laatste als je geen automatiseringsdeskundige bent en de broncode toch niet kunt aanpassen?
Moet u voor de lol eens een stukje broncode proberen te begrijpen van een Linux variant of van de
kantoortoepassing OpenOffice.org.
Een overweging om over te gaan op OpenSource kunnen de kosten zijn. We gaven al aan dat
OpenOffice.org een gratis kantoortoepassing is met functies voor tekstverwerking en spreadsheets.
We kunnen concluderen dat OpenOffice.org inmiddels een volwassen product is dat zeker valt te
overwegen voor organisaties die op het punt staan een nieuwe Office suite aan te schaffen.
Voor bedrijfskritische applicaties als ERP- en boekhoudsystemen zijn wij nog wel wat terughoudend
als het gaat om OpenSource. Het gaat ons dan met name om de eerder genoemde continuïteit.
Over OpenSource wordt nog relatief weinig geschreven in vakbladen voor financials. Met dit artikel
hopen wij bij te dragen aan een grotere bekendheid van OpenSource voor ondernemers. Heeft u
ervaring met OpenSource? Laat het ons dan even weten en mail aan [email protected] of aan de
redactie van dit tijdschrift.
Voor meer informatie over OpenSource verwijzen wij u graag naar www.softwarepakketten.nl
Auteur:
Gerard Bottemanne, onderzoeksbureau GBNED
www.gbned.nl
4