Na je 45e de overgang! - Nederlandse Hypofyse Stichting

Na je 45
de overgang!
e
In de vorige Hyponieuws stond in het artikel Een leven lang Hoe zit dat bij vrouwen met een hypofyseaan­
hormonen de puberteit en de vruchtbare periode van ons leven doening?
centraal. Nu besteden we aandacht aan de overgang. Vrouwen met een hypofyseaandoening waarbij de hyDe beruchte menopauze
Vanaf je 45e maak je als vrouw steeds minder oestrogeen
aan, tot op een gegeven moment de eierstokken ermee
stoppen. De meeste westerse vrouwen krijgen hun laatste
menstruatie tussen hun veertigste en zestigste jaar; de gemiddelde leeftijd is 51 jaar.
Voor en na de laatste menstruatie is er een periode van
enkele jaren waarin de hormonen een nieuw evenwicht
zoeken. Deze periode wordt de overgang of menopauze
genoemd. Meer dan 1,3 miljoen vrouwen in Nederland
zitten in de overgang. De duur ervan is voor iedere vrouw
verschillend. Ook de klachten, van haaruitval tot opvliegers en van pijnlijke gewrichten tot depressies, verschillen per persoon. De één heeft er nauwelijks last van, de
ander kan nauwelijks functioneren.
Door oestrogenen grotere kans op borstkanker?
Van hormonen tegen overgangsklachten wordt vaak
gezegd dat ze borstkanker kunnen veroorzaken. Maar
dat blijkt alleen het geval te zijn als je na de menopauze te lang doorgaat met toedienen en ook de dosis is
van belang. Gynaecoloog Ingrid Pinas van de FeMpoli in
Zwolle: ‘Het aandeel van hormoontherapie aan de sterfte
aan borstkanker is zeer minimaal. Vrouwen die hormonen
gebruiken worden goed gecontroleerd en dan vind je misschien ook eerder wat dan wanneer ze geen hormonen
zouden gebruiken. Er is echter geen één op één relatie
met het aantreffen van borstkanker; de meeste vrouwen
met borstkanker hebben nooit hormonen voor de overgang gebruikt.’ (bron: http://www.vrouwenindeovergang.
nl/interviews/alles-over-de-overgang)
10
hyponieuws • medisch informatief
pofyse geen of onvoldoende geslachtshormonen meer
produceert en de eierstokken dus niet meer worden aangestuurd, komen sneller in de overgang. Eigenlijk vanaf
het moment dat de hormoonproductie extreem laag
wordt, of stopt. De klachten die normaal geleidelijk komen, kun je nu abrupt krijgen. Maar daar is wel één voordeel aan verbonden. De indruk van dr. Eline Stades van
het UMC Utrecht is dat klachten bij vrouwen met uitval
door een hypofyseaandoening minder erg zijn en minder
lang duren dan bij vrouwen met een normaal functionerende hypofyse.
Voordelen van hormoontherapie
Vrouwen die door een hypofyseaandoening voor hun 50e
levensjaar (abrupt) in de overgang komen krijgen hormoontherapie. Oestrogenen helpen aantoonbaar goed tegen opvliegers, transpiratieaanvallen, vaginale droogheid
en in sommige gevallen het niet meer kunnen ophouden
van de urine. Ditzelfde geldt voor klachten die ontstaan als
gevolg van een gestoorde nachtrust (door de opvliegers),
zoals moeheid, lusteloosheid, prikkelbaarheid, depressieve stemming en hartkloppingen. Daarnaast hebben oestrogenen een remmende werking op botafbraak.
Misverstand
‘Door de oestrogenen word ik dikker.’ Er is geen wetenschappelijk bewijs dat je van hormoontherapie dikker
wordt.
Stoppen met hormonen
Na je 51e wordt in de meeste gevallen de oestrogeentoediening gestopt en kom je dus in de overgang. Vaak krijg
Meer dan 1,3 miljoen
vrouwen in Nederland zitten
in de overgang
je, als je met de oestrogenen stopt, even een terugslag. Je
lichaam moet op zoek naar een nieuw evenwicht. Bouw
ze daarom zeer langzaam af. Om uit te proberen hoe het
voelt stop je bij voorkeur in de winter (in die periode is je
lichaamstemperatuur lager). Test: Als in de loop van ongeveer een maand de opvliegers minder worden, red je
het waarschijnlijk ook zonder de hormonen.
Dr. Stades: ‘Op zich zou afgebouwd kunnen worden met
bijvoorbeeld Femoston 1/5 (bevat een hele lage dosis E2,
waarbij ook geen stopweek nodig is). In de praktijk wordt
de pil meestal niet afgebouwd, omdat artsen weinig
klachten terughoren van vrouwen die stoppen met de pil
bij hypofyseuitval.’
der meer en hoef dus geen progestagenen te gebruiken)
en dan zeer langzaam af te bouwen. Daarmee hoop ik de
meeste overgangsklachten te voorkomen.’
Lotgenote (53 jaar): Nadat de tumor bij mijn hypofyse in
2001 was verwijderd ging ik automatisch in de overgang.
Mijn hypofyse werkte immers niet meer. Tot twee jaar geleden heb ik de pil gebruikt (Microgynon 30). Ik voelde
mij daar prima bij, maar de endocrinoloog vond dat het
tijd was dat ik in de overgang ging en gaf mij Femoston
(tabletten in de laagst mogelijke dosis), om mij te laten wennen aan minder oestrogenen en progestagenen. In november vorig jaar wilde ik stoppen. De opvliegers enzo
Pas op!
Volgens dr. Stades is het van belang om na het stoppen
van de pil extra bloedonderzoek te verrichten: ‘Oestrogenen zijn namelijk van invloed op de spiegel van het groeihormoon/IGF-1 en schildklierhormoon (FT4). Daardoor
kan na het stoppen van oestrogeen groeihormoon/IGF1
en schildklierhormoon de bloedspiegel stijgen van en
klachten geven van transpireren, slecht slapen en onrust.
Meestal moet de doseringen van groeihormoon en
schildklierhormoon ook verlaagd worden na het stoppen
van de pil.’
Ervaring van lotgenoten
Of je afhankelijk bent van hormoontherapie is afhankelijk van je aandoening (of je hypofyse je eierstokken nog
aanstuurt): Hoe ‘overleven’ deze vrouwen de overgang?
Lotgenote (46 jaar): ‘Als ik nu een periode van twee weken geen oestrogenen slik, heb ik meteen last van opvliegers, nachtzweten en ben ik compleet uit balans. Het advies van mijn gynaecoloog is tot mijn 51e door te gaan
met het slikken van oestrogenen (ik heb geen baarmoe-
En hoe zit het bij mannen?
Bij mannen begint de testosteronspiegel
al na hun dertigste te dalen. Dat gaat
zeer geleidelijk en met minder klachten
gepaard dan de overgang voor de vrouw.
Feit is in ieder geval dat een man van
tachtig gemiddeld vijftig procent minder
testosteron bezit dan voor z’n dertigste.
Dr. Stades: ‘Bij een tekort aan testosteron
treden erectiestoornissen, libidoverlies,
emotionele labiliteit, verminderde baardgroei en botontkalking op. Bij mannelijke
hypofysepatiënten kan (meestal door een
goedaardige tumor in de hypofyse) het
hypofyseweefsel zo beschadigd zijn, dat
er onvoldoende of geen LH en FSH meer
worden gemaakt. Het hormoon LH is betrokken bij de aanmaak van testosteron,
het hormoon FSH bij de aanmaak van
zaadcellen. In principe wordt testosteron
voorgeschreven wanneer er een tekort is.
De dosis wordt afgestemd op de klachten en de normaalwaarden die passen bij
de leeftijd. In de loop der jaren wordt de
dosis naar beneden bijgesteld.’
> Vervolg op pagina 12
juni 2014
11
> Vervolg van pagina 11
vielen wel mee maar ik voelde me vreselijk depressief
worden, ik wilde dood. Het was niet te doen. Ik ben nu
weer begonnen met de Femoston, niet om die reden,
maar omdat ik bestraald moet worden. De tumorresten
hebben weer een tumor gevormd. Ik wil in deze moeilijke
tijd geen depressieve gevoelens, of opvliegers, als je opgesloten ligt in een masker dat zo ontzettend strak zit. Na de
bestralingen zal ik toch weer moeten stoppen met Femoston. Eerst kijken we of de bloedwaardes veranderd zijn
van bijvoorbeeld groeihormoon en schildklier, omdat Femoston daar invloed op heeft. Wellicht moet ik die medicijnen bijstellen en ga ik me dan hopelijk beter voelen.’
Tip!
Lotgenote (56 jaar) die natuurlijk in de overgang is gekomen: ‘De huisarts heeft bij mij de ‘overgang ‘vastgesteld:
hoe weet ik niet. Ik ben tot m’n 54ste blijven menstrueren, toen stopte het, dus ja, dat was het gewoon – veronderstel ik! Opvliegers en zweetaanvallen heb ik al jaren,
maar door mijn Orthica Menopauze Protect pillen (waarvan
ik er wel ECHT twee per dag moet nemen, anders krijg ik
veel last!) houd ik dat zeer goed onder controle.’
Patty van Alebeek
Eten voor de overgang
Lotgenote: ‘Ik gebruik het niet meer. Ik voel ik mij er
niet goed bij, kom erg aan in gewicht, emotie is afgevlakt
en ik voel me veel minder scherp. Mijn ervaring is juist
dat ik betere waarden krijg van de groeihormonen als ik
geen pil slik. Voel me ook veel beter, scherper, niet zo’n
wattig gevoel in mijn hoofd. Je hebt zeker een lichamelijk
reactie als je stopt, zoals nachtzweten enz., maar dat gaat
weg na twee à drie maanden. Goed je Thyrax in de gaten
houden, prikken om de drie maanden, want dat heeft
wel heel veel invloed als je de pil gebruikt. Ik gebruik nu
veel minder Thyrax.’
Lotgenote: ‘Overleg vooraf met je endocrinoloog. Mijn
gynaecoloog had niet goed overlegd met de endocrinoloog en had gezegd dat ik kon stoppen. Ik bleef dezelfde
hoeveelheid groeihormonen gebruiken en ik ben daardoor erg ziek geweest. Het groeihormoon moet aangepast worden als je stopt! Anders ga je jezelf vergiftigen.
Gelukkig is het goed gekomen, maar het is wel een waarschuwing! Overleg dus niet alleen met de gynaecoloog
maar vooral met de endocrinoloog.
12
hyponieuws • medisch informatief
In sommige voedingsmiddelen zitten stoffen die de overgangsklachten helpen verminderen. Hoewel je je af kunt
vragen in welke hoeveelheden je dit alles moet eten om
er werkelijk iets van te merken, zijn deze levensmiddelen
over het algemeen gezond voor de mens. Dus ook voor
de vrouwelijke menopauzale mens. Afkomstig uit Japan:
fyto-oestrogenen. Dat vrouwen in Japan veel minder last
van de overgang hebben dan hun westerse seksegenoten, zou komen doordat ze onder meer veel soja eten,
dat fyto-oestrogenen bevat. Deze zouden de vrouwelijke oestrogenen aan kunnen vullen. Als je de hormonen
zelf niet kunt of wilt aanvullen, kan het interessant zijn
om hun werking na te bootsen. Dat kan met isoflavonen, die door bacteriën in de darm worden omgezet in
stoffen die dezelfde werking hebben als oestrogenen. Er
worden nog meer mooie eigenschappen aan deze stof
toegeschreven. Het zou ook beschermen tegen borst- en
baarmoederkanker, het cholesterolgehalte laag houden en
botontkalking voorkomen. Te vinden in soja, linzen en kikkererwten. Wie veel last heeft van opvliegers, moet veel
water drinken. Het helpt afvalstoffen uit ons lichaam af te
voeren én het houdt de lichaamstemperatuur stabiel. Het
is bekend dat vezels een grote zegen voor ons lichaam
zijn. Ze stimuleren de spijsvertering en kunnen darmkanker helpen voorkomen. Ze zijn goed voor de lijn doordat
ze sneller een vol gevoel geven. En nu blijken ze ook nog
een gunstig effect op onze oestrogeenspiegel te hebben.
Meer aanmoediging om meer vezels te gaan eten, lijkt
overbodig. (Bron: Gezond idee, MUMC+)