Samenvatting Indonesië actueel

Samenvatting Indonesië actueel
2 Land in opkomst
De hoofdvraag van dit hoofdstuk is:
De sociaalgeografische kenmerken van Indonesië zijn in de afgelopen
decennia veranderd. Welke relaties zijn er tussen deze veranderingen?
2.1 Demografische en culturele kenmerken
Welke sociaalgeografische kenmerken heeft Indonesië?
Zijn die in de loop der tijd veranderd?
Veel inwoners, snelle groei,
ongelijk gespreid
Java dichtbevolkt
Grote natuurlijke
bevolkingsgroei
Kinderen zijn:
- verzekering oudedag
- extra inkomen
- vanzelfsprekendheid
Daling gemiddeld aantal
kinderen
Jonge bevolking: geeft
problemen.
Gezinsplanningpolitiek
Demografische transitie
(van hoge naar lage
geboorte- en sterftecijfers)
Onder invloed Nederland
vroege daling sterftecijfer,
vanaf 1800
Na onafhankelijkheid
verdere daling, o.a. door
meer voedsel
Geboortecijfer nog hoog
Op een kluitje
►Kenmerkend voor Indonesië zijn de grote omvang, de ongelijke
spreiding en de zeer snelle groei van de bevolking. Vooral op Java is
hoge bevolkingsdichtheid, het binnenland soms zeer dunbevolkt.
Steeds meer mensen
►De grote omvang komt door natuurlijke bevolkingsgroei, niet door
de sociale bevolkingsgroei (dat is het verschil emigratie – immigratie).
●Kinderen worden gezien als een verzekering voor de oude dag en
●Zij werken mee voor extra inkomen.
●Kinderen krijgen wordt ook als een vanzelfsprekendheid beschouwd.
De emancipatie van vrouwen staat in de kinderschoenen.
●In het verleden is het gemiddeld aantal kinderen constant gedaald.
Dat kwam door meer onderwijs voor vrouwen, meer anticonceptie en
de stijging van de huwelijksleeftijd.
●Maar de grote zuigelingensterfte zorgt nog steeds voor een hoog
geboortecijfer.
►Indonesië heeft een jonge bevolking toont het bevolkingsdiagram.
Deze leeftijdsopbouw zorgt voor grote problemen en hoge kosten
(onderwijs, voldoende gezondheidszorg en werk). Om de snelle
bevolkingsgroei te beteugelen heeft de regering een
gezinsplanningprogramma’s ingevoerd (twee kinderen genoeg).
Demografische veranderingen
►Is de ontwikkeling van het geboortecijfer te vergelijken met die van
rijke westerse landen? Kenmerkend is de demografische transitie: de
overgang van hoge geboorte - en sterftecijfers naar een nieuw
evenwicht met relatief lage geboorte- en sterftecijfers.
●Tot 1800 had Indonesië hoge geboorte- en sterftecijfers. De hoge
sterftecijfers kwamen door binnenlandse oorlogen, hongersnood en
epidemieën.
●Het sterftecijfer daalde al tussen 1800 en 1850. Dat had te maken met
de Nederlandse overheersing: die beëindigde onderlinge oorlogen,
verbeterde het transport voor voedselhulp, introduceerde modernere
medische zorg, nam meer gebied in gebruik voor landbouw en
verbeterde irrigatiewerken.
●Na de onafhankelijkheid in 1949 werden de landbouwgebieden
gebruikt voor de eigen voedselvoorziening. Ook door een verdere
verbetering van de medische zorg daalde het sterftecijfer. Het
geboortecijfer bleef hoog. De demografische transitie in Indonesië is
dus nog niet helemaal volledig.
Binnenlandse migratie naar
ontwikkeld, stedelijk gebied
Buitenlandse migratie eerst
Arabische Golf, later (Zuid)
Oost-Azië
Vooral laag geschoolden
Illegale migratie
Veel etnische verschillen
Taal wordt eenheid
Religieuze verschillen
Minder in Jakarta
Migratie
►Reden voor migratie is meestal het vinden van werk.
●De migratie binnen Indonesië is vooral naar steden en gebieden met
intensieve dan wel commerciële landbouw of een ontwikkelde industrieen dienstensector (vooral de stedelijke gebieden van West-Java,
Noord-Sumatra en Oost-Kalimantan). Ook is transmigratie.
●De emigratie nam sinds de tweede helft van de jaren zeventig toe,
eerst vooral naar de staten rondom de Arabische Golf, later naar
Zuidoost-Aziatische landen (o.a. Singapore) en nu naar Oost-Azië (o.a.
Japan, Hongkong)
■Er is sprake van selectieve migratie: met name laag geschoolde
arbeidskrachten en/of vrouwen.
■Migratie gebeurt ook illegaal, waarbij regelmatig gebruik wordt
gemaakt van netwerken van mensensmokkelaars.
■De laatste decennia migreren ook veel hoger geschoolde
arbeidskrachten naar Indonesië.
Een culturele mix
►Indonesië kent grote etnische en culturele verschillen. Taalkundige verschillen verdwijnen langzaamaan door de eenheidstaal.
●De religieuze verschillen leveren, mede door de verplichte migratie
binnen Indonesië, af en toe grote problemen op.
●In Jakarta lijken door de globalisering de culturele verschillen weg te
zijn gevallen.
2.2 In de vaart der volkeren
Wat zijn de economische kenmerken van Indonesië en hoe worden
ze verklaard?
Laag BNP per hoofd, wel
veel economische groei
BRP/hoofd en opleidingsniveau verschilt veel
Beroepsbevolking vooral in
de landbouw
Veel rijstbouw
Jaren ’60: Groene Revolutie
Vijfjarenplannen stimuleren
landbouw en industrie
Import
Positieve ontwikkelingen:
 groei export
 buitenlandse investeringen
 dienstensector
Meer mensen werken in
industrie en dienstverlening
Ondanks tegenslagen is er
positieve betalingsbalans
►Indonesië heeft een laag BNP/hoofd. Het heeft een behoorlijke
economische groei, maar is toch een ‘lagelonenland’ in Zuidoost-Azië.
●Er zijn grote verschillen in het BRP/hoofd, Bruto Regionaal Product,
en het opleidingsniveau van de beroepsbevolking. Buiten Java en de
grootste steden is de bevolking minder goed opgeleid.
►Het grootste deel van de beroepsbevolking werkt in de landbouw. Dit
aandeel neemt af. De meeste cultuurgrond is in gebruik voor voedingsgewassen, de rest voor handelsgewassen. Rijst wordt verbouwd op
sawa’s en op droge, jaarlijks wisselende velden (tegalans).
●Sinds 1960 is geprobeerd de voedselproductie te verhogen door
introductie van nieuwe soorten: de Groene Revolutie.
►Met vijfjarenplannen (Repelita’s) heeft de regering sinds 1969
geprobeerd de economische ontwikkeling te bevorderen. Eerst via de
landbouw, dat bleek kwetsbaar, dus vanaf de jaren tachtig via de
industrie. Dat levert buitenlandse deviezen en ook werkgelegenheid op.
Het importpakket bestaat nog steeds uit ruwe grondstoffen,
kapitaalgoederen en consumptiegoederen. Positieve ontwikkelingen
zijn dat de export, buitenlandse investeringen en economische groei de
laatste decennia toegenomen zijn. Ook groeide de dienstensector sterk.
De samenstelling van de beroepsbevolking wijzigt: steeds meer
mensen werken in de industrie en diensten sector.
●De economische crisis in 1997 en 1998, terroristische aanslagen in
2002 op Bali en in 2003 in Jakarta en de tsunami in 2004 zorgden voor
een economische dip. Het land herstelde zich: de betalingsbalans
werd weer positief en in de handelsbalans (onderdeel van de
betalingsbalans) zijn de inkomsten door export groter dan de uitgaven
voor invoer van producten.
2.3 Verstedelijking en bevolkingsspreiding
Wat zijn de oorzaken en gevolgen van de verstedelijking in Indonesië?
Wat is de reden en het gevolg van het beleid om bevolking te spreiden?
Overbevolkte steden
Hoge urbanisatiegraad en –
tempo door trek naar steden/
natuurlijke bevolkingsgroei
Overbevolking leidt tot
werkloosheid. Daarom
transmigratiebeleid
Neveneffect: Javanisering
Beleid geen groot succes,
ook gezien als bron van
etnisch geweld
Jakarta is belangrijkste stad
Grote trek naar deze stad:
zorgt ook voor veel
(milieu)problemen
Om problemen aan te
pakken: verstedelijkingsbeleid (JABOTABEK)
Niet goed gelukt
►In Indonesië is de urbanisatiegraad hoog (in 2005: 47%) net als het
urbanisatietempo. Er zijn twee oorzaken: de verstedelijking, grote
trek van het platteland naar de steden (toenemende druk op de
beschikbare landbouwgrond) en de sterke natuurlijke bevolkingsgroei.
►De overbevolking leidt vooral op Java tot werkloosheid. Daarom
voerden Nederlanders vanaf 1904 het beleid van transmigratie.
Javaanse gezinnen verhuizen naar andere eilanden (de
Buitengewesten) om de bevolkingsdruk verlichten en die eilanden
door meer kennis economisch te ontwikkelen.
►Het neveneffect hiervan was de Javanisering: meer invloed van de
Indonesische overheid op de Buitengewesten.
►De transmigratie was niet zo succesvol: de bevolking op Java neemt
niet af (door migratie vanuit andere eilanden) en de kennisverspreiding
gebeurde onvoldoende. Veel migranten vertrokken weer. Het beleid
wordt gezien als de oorzaak van etnisch geweld.
■In 1999 is het ministerie van Transmigratie afgeschaft.
Megastad Jakarta
►Jakarta is een primate city. In de stedelijke hiërarchie staat de stad
bovenaan.
●De stad trekt veel nieuwe bevolking aan, maar deze groei veroorzaakt
problemen: files, ernstige luchtvervuiling, sterke daling van de
grondwaterspiegel en heel veel afval – dat vaak in rivieren belandt.
►Om de problemen aan te pakken zijn er plannen gemaakt (naam:
JABOTABEK). Het stedelijk netwerk (van Jakarta, Bogor, Tangerang
en Bekasi) had tot doel:
– de stadsontwikkeling en economie in goede banen te leiden
– de stedelijke groei in het heuvelland onder Jakarta af te remmen
– tegengaan van de illegale zelfbouw
●Het verstedelijkingsbeleid (het JABOTABEK-plan: de drie steden
als groeisteden om Jakarta te ontlasten) lukte niet. Misschien helpen
de pas gebouwde satellietsteden, maar iedereen blijft werken in
Jakarta.