Oogaandoeningen

Rubriek Oogaandoeningen uit De Stem van Grave september 2011
Nederlandse oogartsen in Indonesië
Deze keer gaat de rubriek Oogaandoeningen niet over één specifiek probleem
en ook niet, zoals gebruikelijk, over een oogaandoening waarover we nog
niet eerder schreven. De reden waarom we afwijken van de normale gang
van zaken heeft te maken met een toevallige ontmoeting met oogarts Wilda
Batubara die werkzaam is in het Phacocentrum in Den Bosch. Toen we daar
verleden jaar waren om te schrijven over ooglaseren stond zij op het punt
om enkele weken in Indonesië te gaan opereren. We waren benieuwd naar
haar ervaringen en ontdekten dat het in Indonesië veelal over dezelfde
oogaandoeningen gaat als hier, maar toch is het een heel ander verhaal...
Wordt u door een organisatie uitgezonden?
Ja, en wel door de Stichting LAH ofwel Leer Anderen Helpen die in 1989 is opgericht
door twee Nederlanders waaronder een oogarts. Doel is: blindheid in Indonesië
bestrijden. Er is een pool van 22 oogartsen waarvan er viermaal per jaar twee of drie
voor enkele weken naar Indonesië gaan. De stichting ontvangt geen subsidie maar
donaties. We gaan in onze eigen tijd en krijgen hiervoor geen vergoeding.
Welke oogproblemen komt u zoal tegen?
Heel veel staar en, heel opmerkelijk, we zien het ook op heel jonge leeftijd. De laatste
keer dat ik er was had ik vijf jongeren onder de twintig. Zelfs een paar kinderen van
11 jaar! Tja hoe komt dat? Misschien heeft het te maken met de voeding in
combinatie met het klimaat. We zien ook veel infectieziekten, netvliesloslatingen,
glaucoom, tumoren en een heel vreselijke aandoening die ontstaat bij een tekort aan
vitamine A. Wanneer kinderen bijvoorbeeld niet goed eten en dan ook nog mazelen
krijgen, kan dat tekort zodanig oplopen dat het hoornvlies kan smelten.
We proberen ouders goed voor te lichten. Kijk, in Indonesië is geen tekort aan
voedsel. Alles groeit er, maar wanneer je je niet realiseert hoe belangrijk het is om
een ziek kind goed te laten eten, is het vechten tegen de bierkaai.
Er ontstaan ook problemen door ongelukken: spijkers, glas of andere vreselijke
dingen die in ogen terechtkomen. In Indonesië is geen Arbo-wetgeving en dat is vaak
op een vreselijke manier merkbaar.
Kunnen jullie de meeste problemen verhelpen?
Was het maar waar! We kunnen bijvoorbeeld geen medicijnen verstrekken tegen
glaucoom, daar hebben we geen geld voor. We kunnen er ook geen netvliesloslating
repareren. Maar wat we goed kunnen - en waar we heel veel mensen mee helpen- zijn
staaroperaties. Zo'n operatie is in Nederland in de laatste jaren heel eenvoudig
geworden. De lenzen zijn perfect en de operatie zelf is bijna 'een fluitje van een cent'.
Tegenwoordig hebben we hier namelijk instrumentarium waarmee we de hard
geworden lens in het oog verpulveren. Die apparatuur kunnen we in Indonesië niet
gebruiken. Als de stroom gemiddeld drie keer per dag uitvalt en ook de generatoren
niet betrouwbaar zijn, moet je terugvallen op de oude methode: dus moet het oog
helemaal opengesneden worden, wat ook de kans op complicaties vergroot. Een
vervelende factor is dat jonge, Westerse oogartsen geen ervaring hebben met de
laatste methode, laat staan routine daarin. Daarom nemen we, zo mogelijk, op elke
reis een junior mee zodat hij of zij ook de techniek nog leert om staar op 'de oude
manier' te verhelpen.
Staaroperaties geven je echt een kick. Stel je voor: je helpt iemand die al heel lang
vrijwel niets meer kan zien. Daarna zijn het licht en het zicht helemaal terug! Je kunt
weer om je heen kijken, je eigen familie herkennen, weer naar school of weer werken!
In 2009 opereerde ik een jongen van 11 jaar met staar die al vanaf zijn negende niets
meer kon zien. Verleden jaar kwam hij met een jonger broertje. Ook dit kind hebben
we geholpen. Daarna keek de grote broer me aan op een manier die ik nooit zaI
vergeten. Zó intens dankbaar!
Waar komt de apparatuur en bijvoorbeeld de nieuwe lenzen vandaan?
De stichting ontvangt geld van gulle gevers. Daar waar het mogelijk is hergebruiken
we apparatuur en instrumenten die hier in Nederland afgeschreven zijn of niet meer
worden gebruikt. Daarnaast is met onze steun in Indonesië een fabriekje opgezet
waar ook eenvoudige instrumenten worden gemaakt.
Hoeveel patiënten worden er per reis behandeld?
De laatste keer hebben we, naast alle consulten, 160 staaroperaties gedaan.
Hoe traceren jullie de patiënten?
We werken in een vrij grote en uitgestrekte gebieden. Daar hebben we contacten met
paters en nonnen die een voorselectie doen.
De behandelingen zijn niet gratis. We vragen een symbolisch bedrag van één of twee
euro. We zien bijvoorbeeld dat veel mensen roken, ze hebben dus wat geld en wij
vinden het belangrijk dat ze voor onze hulp ook zelf iets overhebben.
Wat drijft u elke keer weer naar Indonesië?
Het is mijn geboorteland! Maar er is meer. Het is zo ongelooflijk bevredigend en zinvol
om mensen die praktisch blind zijn weer te kunnen laten zien. En ik krijg er
levenslessen. Voor ons, hier in het Westen, is het bijna niet te bevatten hoe de
mensen zich ginds met het leven weten te verzoenen. Hier zie je soms patiënten die
heel moeilijk met een oogaandoening kunnen leven. Neem bijvoorbeeld 'droge ogen'.
Dat is lastig, maar er zijn mensen die het als onoverkomelijk ervaren. Die nergens
plezier meer aan beleven en gedeprimeerd zijn omdat die 'droge ogen' hen constant
in de weg zitten. Of patiënten die nog maar met één oog kunnen zien en dat ervaren
als een gigantisch obstakel waartegen ze zich blijven verzetten en waar ze intens
verdrietig om zijn. In Indonesië zie ik meer berusting en een positieve benadering.
‘God heeft mij gelukkig nóg een oog gegeven’, hoor je dan. Dat is een manier van in
het leven staan waarvoor ik diepe bewondering heb.
In meerdere ontwikkelingslanden worden staaroperaties verricht door westerse artsen
of met behulp van westerse fondsen. Zo ondersteunt de KSBS al jaren zogenaamde
oogkampen in India: kijk voor meer informatie op www.ksbs.nl.