Vragen uit de praktijk

Een ontsteking! Wat nu?
Vragen uit de praktijk
Margo Peinemann is zelfstandig orthomoleculair therapeut volgens de klinische
psycho-neuro-immunologie en docent
margo peinemann
aan de opleiding ‘Orthomoleculaire
Geneeskunde’ bij Stichting Van Nature.
een tijdelijke ontsteking in reactie op een verwonding of infectie is een gezondheidsbevorderende actie van het lichaam. Niet direct iets om je zorgen over te
maken. tenzij de ontsteking langer aanhoudt en chronisch wordt. een chronische
ontsteking geeft aan dat het lichaam het ontstekingsproces niet goed kan afronden.
het achterhalen van de oorzaak, waardoor het proces niet goed verloopt, is van
groot belang om een effectieve behandelstrategie te bepalen.
Globaal zijn er drie oorzaken waardoor het ontstekingsproces niet goed
Kort gezegd betekent dit: voldoende lichaamsbeweging overdag (liefst
kan worden afgerond. Deze drie zijn echter onlosmakelijk met elkaar
in de buitenlucht), voldoende nachtrust, emotioneel welbevinden,
verbonden.
natuurlijke voeding en opheffen van voedingsdeficiënties met behulp
•
Een falend immuunsysteem
van voedingssupplementen.
•
Te veel stress
•
Verkeerde voeding: onder andere te veel linolzuur, te weinig
Teveel linolzuur
omega-3-vetzuren en gebrek aan secundaire plantenstoffen
Door de hoeveelheid linolzuur in onze huidige voeding, zien we steeds
vaker ontstekingen ontstaan. De verhouding omega-3-:omega-6-vet-
Immuunsysteem
zuren in ons voedingspatroon is reeds opgelopen tot ca. 1:25-30. Waar-
Het functioneren van het immuunsysteem wordt voor een groot deel
door, zoals in bijgaand schema te zien is, de overschotten aan linolzuur,
bepaald door de kwaliteit en het functioneren van de darmmicrobiota
(voorheen darmflora genoemd) en de slijmvliezen; beide verantwoor-
alarmfase
Weerstandsof adaptiefase
stressor
stressor
Sympaticusactiviteit (10 minuten)
HPA-as
Noradrenaline
Cortisol
NF-kB
Inhibiting Protein kappa-B
delijk voor de ‘first-line’defence en betrokken bij de regulatie van ons
immuunsysteem. Het heeft te allen tijde prioriteit deze systemen te
behandelen indien de functie te wensen over laat.
Stress
Bij chronische stress is er in het algemeen sprake van een tekort aan
cortisol en te veel noradrenaline (zie afbeelding 1). Hierdoor treedt een
overtollige aanmaak van ontstekingsbevorderende stoffen op, zoals
COX2. Door een cortisoltekort wordt het inhibiting proteïne Nuclear
Factor kappa-B (iNF-kB) niet of niet voldoende aangemaakt. Hierdoor
blijft de tegenhanger van het genoemde iNFkB actief. Deze tegenhanger is namelijk het Nuclear Factor kappa-B (NF-kB) en deze laat de
lichaamscellen stoffen produceren die ontstekingen laten persisteren.
Vooral bij stress, moeten we dus met dit werkingsmechanisme aan
de slag. Praktisch betekent dit dat we de stressbelastbaarheid van het
COX1,2
TNF-alfa
Ontstekingsgevaar
Anti-ontsteking
lichaam via een aantal factoren zoveel mogelijk moeten optimaliseren.
Afbeelding 1. De sympaticusactiviteit (links) en de HPA-as activatie (rechts) na het
optreden van een stressor.
56
Van Nature nr. 12 - 2009
uit de praktijk
via arachidonzuur, omgezet worden naar prostaglandinen-type-2. Dit
zijn de prostaglandinen die aanzetten tot ontsteking. In de westerse
voeding ontbreekt het daarbij aan secundaire plantenstoffen, mineralen, EPA, DHA en vitamine D3 om de ontstekingsreactie te kunnen
reguleren en te stoppen.
Curcuma
Curcuma is bekend als specerij. Honderden preklinische studies tonen
aan dat de werkzame stof in curcuma, curcumine, zeer uiteenlopende
gezondheidsbevorderende effecten heeft (zie 'Curcumine en geneesmiddelen' op pagina 11 en monografie 'Curcumine' in Van Nature nr.5
2007). In het geval van ontstekingen is curcumine zeker één van de
eerste stoffen waar we therapeutisch aan kunnen denken.
Curcumine remt zowel acute als chronische ontstekingsprocessen
doordat het de vorming van pro-inflammatoire eicosanoïden tegengaat. Deze krachtige ontstekingsmediatoren ontstaan wanneer arachidonzuur uit membraanfosfolipiden wordt vrijgemaakt door het enzym
fosfolipase-A2. Het arachidonzuur wordt door de enzymen COX2
(cyclooxygenase-2) en 5-lOX (5-lipoxygenase) omgezet in ontstekingsbevorderende prostaglandinen en leukotriënen. Curcumine blijkt de
activiteit van de enzymen fosfolipase-A2, COX2 en 5-lOX significant te
De werking van OPC bij ontstekingen
remmen.
Oligomere Pro Cyanidine (OPC) is misschien niet de eerste keuze bij
ontstekingen, maar uit vele in-vitro- en dierstudies is gebleken dat OPC
De tweede manier waarop curcumine ontstekingen bestrijdt, is door
een krachtige ontstekingsremmende activiteit bezit. Het blijkt dat het
inhibitie van geactiveerd NF-kB (nuclear factor kappa-B). Ontstekingen
de synthese van ontstekingsbevorderende arachidonzuurmetabolieten
en immuunreacties worden - vooral na activering door pathogene micro-
tegengaat door inhibitie van de enzymen fosfolopase A2, lipoxygenase
organismen - grotendeels gecoördineerd door NF-kB. Maar ook bij elke
en cyclooxygenese-2. De OPC remt de overproductie van ontstekings-
stressreactie van het lichaam wordt er NF-kB geproduceerd. Zeker bij
mediatoren en helpt dus het ontstekingsproces te reguleren.
mensen met chronische stress, waardoor het ontstekingsgevaar steeds
Tevens ontdekten wetenschappers dat OPC de activering van NF-kappa-
groter wordt, kan curcumine van groot belang zijn. Ook bij reumatoïde
B in macrofagen remt, wat betekent dat OPC invloed heeft op chroni-
artritis speelt NF-kB vermoedelijk een grote rol. Orale toediening van
sche ontstekingen. Binnen een behandelconcept is het zinvol om een
curcuminoïden (117 mg/kg/dag) remden significant de acute en chroni-
complexpreparaat van bioflavonoïden in te zetten. <<
sche fase van reumatoïde artritis.
Tevens blijkt curcumine een brede antimicrobiële werking te hebben.
gezondheid
Het remt de groei van grampositieve bacteriën, verschillende virussen,
pathogene schimmels en wormen. Groene thee-extract kan de werking
Chemische stoffen, stress, suikers, gedegradeerde vetten
van curcumine ondersteunen.
De omega-3-vetzuren
Het suppleren van omega-3-vetzuren is in het kader van ontstekingen
zeker op zijn plaats, alleen al vanwege het rechtzetten van de verhouding
omega-3:omega-6-vetzuren (zie afbeelding 2). Het toedienen van EPA
stimuleert de aanmaak van ontstekingsremmende eicosanoïden (o.a.
prostaglandinen-type-3). De ontstekingsbeelden wordt therapeutisch
vaak gekozen voor een hooggedoseerd EPA-preparaat als voedingssupplement.
Afbeelding 2. De balans tussen ontstekingsremmende en ontstekingsbevorderende
ziekte
linolzuur
alfalinoleenzuur
Vitamine B6
Magnesium
Zink
GlA
(borage- en
teunisbloemolie)
Vitamine B3, B6, C
prostaglandinentype-1
arachidonzuur (vlees)
EPA(vis)
arachidonzuur - vrijgezet
DHA (vis)
prostaglandinentype-3
prostaglandinen-type-2
vrije radicalen
linolzuur, GLA, EPA, DHA, vitamine B3, B6, C, magnesium, zink,
vitamine E, bromelaïne, bioflavonoïden
prostaglandinen en leukotriënen wordt bepaald door vetzuren en micronutriënten.
Van Nature nr. 12 - 2009
57