kruiden en vaste planten 2015

Kruiden en vaste planten
Aardaker-Lathyrus tuberosus is een meerjarig winterhard knolgewas. knolletjes
werden als aardappels gekookt of net als tamme kastanjes gepoft. Vaak dienden
ze ook als koffiesurrogaat of als varkensvoer. Ze konden ook tot olie verwerkt
worden. Uit de bloemen werd parfum gewonnen.
Aardbei Korona-Fragaria x ananassa is een erg lekker en zoet aardbei ras. Ze zijn dieprood van
kleur, weinig ziektegevoelig en geven een grote opbrengst
Absintalsem-Artemisia absinthum Doorlevende plant, vormt prachtige pollen met sterk aromatische,
zijdeachtige bladeren. Absint is een sterke drank op basis van deze plant. Groeit in allerlei tuinbodems
Nut: insectenplant, mulchplant, insecticide
Alant, griekse-Inula helenium is een prachtige, vaste plant van ongeveer 150 cm hoog. Ze houdt van
een vochtige standplaats langs beekoevers en sloten. Ze wordt o.a. bestoven door de behangersbij,
de zandbij en de pluimvoetbij. In de fytotherapie wordt de plant gebruikt voor de spijsvertering, de
luchtwegen en tegen reumatische aandoeningen.
Ananasaardbei is een kleine ronde aardbei die wit tot licht roze van kleur is en rode zaadjes heeft.
Het vruchtvlees van de ananas-aardbei is wit en zeer sappig. Deze soort heeft geen meeldraden dus
er dienen nog wel andere soorten in de buurt te staan.
Anredera-Anredera cordifolia eetbare, doorlevende kamerplant uit Zuid-Amerika
Anjer, Ruige-Dianthus armeria plant van bosjes, hagen, bermen en bosranden op een zandige of licht
kleiige bodem en licht beschaduwde zandgrond. Inheemse rode lijst soort, ideaal voor siertuinen en
wilde tuinen. Nut: vlinderplant
Beemdkroon, Knautia arvensis van nature op bermen en dijken met vochtige, kalkhoudende grond,
ook in de duinen en langs randen met struikgewas, ook in weiden en houtwallen. De bloemen
bevatten veel nectar waar zowel dagvlinders als honingbijen en hommels op af komen. De Knautiabij
is afhankelijk van de plant. Het synoniem Scabiosa arvensis heeft betrekking op het eeuwenoude
gebruik tegen schurft.
Bergamotplant (lila) -Monarda didyma zonnige plaats in een goed doorlatende, voedselrijke bodem.
geurende bloemen trekken veel insecten aan. aantrekkelijk voor zijn sterk aromatische bladeren. De
olie ruikt hetzelfde als deze die men perst uit de schillen van de vruchten van de bergamotboom
(Citrus bergamia). Thee van bergamot verlaagt koorts, verbetert de spijsvertering en is slijmoplossend.
In de aromatherapie wordt bergamotolie gebruikt tegen depressies en om infecties tegen te gaan.
Betonie of koortskruid-Stachys officinalis komt voor op graslandhellingen en aan bosranden op niet te
droge, lemige en kalkrijke grond. Veel als tuinplant gekweekt. Ideale bijenplant. de in de plant
voorkomende werkzame stoffen worden gebruikt bij aandoeningen van
de luchtwegen, diarree en blaasontsteking.
Boerenwormkruid-Tanacetum vulgare vaste wilde plant met kamferachtige geur, van nature langs
wegen en op open droog terrein. Buiten vlooien verjaagt het kruid ook vliegen, natuurlijk insecticide,
Als je het kruid verwerkt in de composthoop, zorg je voor een kalium rijke compost. Als verfplant levert
het een prachtige kleur. Multifunctionele plant!
Bosaardbei-Fragaria vesca groeit graag in bosgebieden en ietwat vochtige zandgrond in gefilterd
zonlicht. De kleine vruchten hebben een frisse en zoete smaak. Ze zijn geschikt voor vruchtensalades
en -dranken, siroop en jam. De bladeren zijn geschikt voor toevoeging aan kruidenthee of salades
Bosandoorn-Stachys sylvatica groeit op beschaduwde plaatsen in voedselrijke bossen en heggen. Bij
kneuzing van de plant scheidt deze een onaangename geur af. Vroeger gekweekt als wondhelende
plant. Goede bijenplant
Brem, gewone-Cytisus scoparius is een struik uit de vlinderbloemenfamilie, een stikstofbinder dus! tot
2 m hoog. Groeit van nature graag op lichte grond. Van de twijgen kunnen bezems gemaakt worden.
In het verleden werd de vezel van de plant als vervanger van jute. In de fytotherapie wordt de plant
gebruikt bij hartzwakte en lichte reumatische aandoeningen.
Brunel, gewone-Prunella vulgaris ideale bodembedekker, geschikt voor wilde tuin, voor licht
beschaduwde vochtige standplaats bloeit van mei tot oktober, het jonge blad is eetbaar. De plant
wordt ingezet bij keelproblemen en aandoeningen van het spijsverteringsstelsel.
Daglelie-Hemerocolis groeit graag in voedselrijke bodem in de zon of halfschaduw. elke bloem bloeit
slechts één dag. Gelukkig geeft een plant vele bloemen zodat je toch wekenlang plezier hebt. De
bloemen zijn eetbaar. Vooral de lichtgekleurde bloemen zijn fris en knapperig, als een pittige
ijsbergsla.
Daslook-Alium ursinum zeldzame beschermde plant, familielid van de ui, Als de plant nog niet bloeit
kunnen de bladen rauw fijngehakt gebruikt worden in salades en in soepen. Ze hebben een bieslook-,
uien- of knoflooksmaak.
Dropplant-Agastache foeniculum groeit als prairie plant graag op een zonnige standplaats op niet te
natte grond. De plant geurt naar drop en smaakt naar anijs. Erg lekker en decoratief in salades. Deze
plant trekt ook veel vlinders en bijen…
Duizendblad-Alchemillia millefolium groeit op allerlei standplaatsen, kenmerkende geur. Vroeger
gebruikt bij de bierbereiding. in de zeventiende eeuw een populaire groente. Eeuwenoud
kruidengeneesmiddel
Ereprijs, lange-Veronica longifolia komt voor op natte, matig voedselrijke grond aan rivieroevers en
langs spoorwegen. Bijen- en vlinderplant.
Havikskruid, oranje-Hieracium aurantiacum komt voor tussen het gras op droge tot vrij vochtige
plaatsen. niet kieskeurig in de tuin, zolang de plek maar zonnig is. De bloemen worden bezocht door
vlinders als de kleine vos, de morgenrood en de kleine parelmoervlinder, waarvan de kleur min of
meer overeenkomt met die van de bloem.
Hartgespan-Leonurus cardiaca groeit op vochtige, stikstof- en kalkrijke grond. Groeit graag nabij
beschaduwde plaatsen. De bladeren kunnen gebruikt worden voor het kruiden van erwtenen linzensoep. Vroeger werd het ook gebruikt bij het bereiden van bier. De plant wordt al zeer lang
voor medicinale doeleinden gebruikt bij hartklachten en spierkrampen. Aantrek van hommels en bijen.
Heemst, echte-Althaea officinalis komt van nature veel voor in brak water in rietmoerassen, in
slootkanten en verruigde gebieden. Het zetmeel met eiwitachtige stoffen dat wordt gevonden in de
wortel, werd vroeger gebruikt tijdens het bereiden van marshmallows en spekken. De bladeren van
zijn gekookt eetbaar, de bloemen worden rauw gebruikt, ook een geneesmiddel tegen verkoudheid
Hertshoornweegbree-Plantago coronopus komt van nature voor in kustregio’s. het is al vierhonderd
jaar als groente in cultuur. Hij kan als groente van maart tot augustus worden gezaaid en na zeven tot
acht weken worden geoogst. De jonge bladeren zijn geschikt voor consumptie. Ze kunnen worden
gekookt of rauw in salades worden verwerkt.
Jaltomato-Jaltomato procumbens Tropische kruidachtige plant uit Midden-Am, 1 m hoog, Donker
purperen bessen, Voorzaaien zoals tomaten en uitplanten na eerste nachtvorst. Bessen rauw,
gedroogd of in jam eten, smaak tussen druif en tomaat.
Japanse andoorn of crosne-Stachys sieboldi groeit zowel in de zon als in de halfschaduw met een
voorkeur voor lichte grond, kan woekeren. Vormt kleine, grillige knolletjes met nootachtige smaak. Zij
kunnen zowel rauw, gestoofd als gefrituurd gegeten worden. Hoogte 30 à 80 cm. Knolletjes 3 à 5 cm.
Kaardebol, grote-Dipsacus fullonum is een tot 2 m hoge inheemse tweejarige plant. Ze heeft grote
bloemen en wordt bestoven door hommels en bijen. Vroeger werd de bloeiwijze ook gebruikt om laken
te ruwen of kaarden
Kalmoes-Acorus calamus is een moerasplant afkomstig uit India en China. De wortelstok kan worden
gebruikt in de keuken als smaakmaker van diverse gerechten. Hij kan het beste in kleine
hoeveelheden worden geconsumeerd omdat hij in grote hoeveelheden giftig is.
Klokje, kruipend-Campanula poscharskyana Verlangt een matig voedselrijke bodem en een licht
beschaduwde standplaats. Hoogte tot 30cm - kruipend - doorbloeiend - snelgroeiend - Bodem
bedekkend.
Voor rotstuin en borders
Knopig helmkruid-Scrophularia nodosa, 50cm hoge plant die voorkomt op vochtige, voedselrijke
plaatsen, goede insectenplant. Vanwege de knobbelige wortels werd de plant tegen allerlei ziekten
gebruikt waar knobbels en gezwellen optraden, zoals aambeien en aandoeningen van de
lymfeklieren.
Koninginnenkruid of Leverkruid-Eupatorium cannabinum tot 170 cm hoog,groeit op vochtige
plaatsen, in ruigtes, aan waterkanten, in moerassen en rietlanden. Een thee werd vroeger gebruikt
tegen verkoudheid en als laxeermiddel. ten onrechte een leverkruid genoemd, ze is lever toxisch. Zeer
goede insecten- en bijenplant.
Landkers of Barbarakruid/Barbarea vulgaris is een tweejarig wintergroen kruid met tuinkerssmaak
Behalve een hoog gehalte aan vitamine C bevat het kruid ook nog: carotenoïden, calcium, behoorlijk
wat ijzer, magnesium, mangaan, mosterdolie (vandaar de scherpe smaak), Vitamine B1 en B2. Een
aanrader dus.
Lepelblad, echt-Cochlearia officinalis is een rode lijstsoort die voorkomt in moerassen en brak water.
Het komt niet hoger dan 40 cm. Ooit door zeelui als bron van vitamine C gebruikt en nu een in opmars
vergeten keukenkruid. De smaak is kruidig en licht scherp, vergelijkbaar met waterkers of mosterd.
Longkruid, gevlekt-Pulmonaria officinalis werd vroeger gebruikt als geneesmiddel voor de longen,
vandaar ook de naam. De plant is erg populair als tuinplant vanwege zijn vroege bloei, de
verkleuring van de bloemen en het decoratieve gevlekte blad. Ze wordt bestoven door
de sachembij, een solitaire bij.
Langleefkruid of Jiaogulan Gynostemma pentaphyllum snelgroeiend klimmend kruid uit China dat ook
in Europa geteeld kan worden en tot min 18 graden Celsius vorst kan verdragen. Net zoals vb Ginsing
helpt het ons lichaam te adapteren aan zowel lichamelijke als geestelijke veranderingen.
Suikervervanger. Chinees volksgeneesmiddel.
Margriet, gewone-Leucanthemum vulgare groeit graag op vochtige tot matig voedselrijke graslanden,
tot 50 cm hoog, zonnig. In het voorjaar zijn de jonge bladeren heerlijk rauw of verwerkt.
Mariadistel-Silybum marianum vooral de zaden worden gebruikt als geneesmiddel, o.a. belangrijke
leverplant. Daarnaast kunnen de bloemhoofdjes gegeten worden, net zoals de wortel. je kunt
mariadistelwortels op dezelfde manier bereiden als schorseneren. De jonge stekelloze bladeren en
zelfs de bloemstelen kunnen gegeten worden.
Meloenpeer of Pepino-Solanum muricatum Doorlevende, vaste plant uit Andes, tot 90 cm hoog en 70
cm breed, Perk en terrasplant. Gedijt in kuip of grote pot, zonnig, kweek zoals tomaat. smaak is een
mix van peer en meloen, dunne schil, zeer sappig en zoet.
Mierikswortel-Armoracia rusticana groeit best in een lichte, goed bewerkte, voedzame en
vochthoudende grond. Ook op schaduwrijke plaatsen groeit hij goed. De witte wortel, die
veel Vitamine C bevat, wordt geraspt waarbij een vluchtige verbinding vrij komt, die een
op mosterd lijkende smaak heeft.
Moederkruid/Tanacetum parthenium is weinig veeleisend, verdraagt wat schaduw, doet het goed op
de meeste gronden en kan tegen droogte. Het best bekend is wellicht het gebruik van moederkruid in
de behandeling preventie van migraine
Muntsoorten (appel,chocolade...)-Mentha zijn meerjarige planten met sterk geurende stoffen die
gebruikt worden in diverse producten als smaak- en geurstof, bijvoorbeeld in snoep, thee en
tandpasta. Munten moet je wel in toom houden want ze kunnen woekeren
Nagelkruid, knikkend-Geum rivale groeit op beschaduwde, vochtige plaatsen aan de waterkant of
in het moeras, maar ook in bossen. Knikkend nagelkruid staat op de Rode lijst van zeldzaam en
zeer sterk afgenomen planten.
Oca of andesknol-Oxalis tuberosa knolgewas te kweken zoals aardappelen. Groeit in goed door
laatbare humus, blad verdwijnt bij de eerste vorst, vorstvrij overwinteren. Vermeerdert zichzelf
ondergronds door de uitlopers en knollen. Niet daglengte gevoelig, opbrengst gemiddeld 1 kg.
Ossentong, gewone-Anchusa officinalis is een pioniersplant die van warmte houdt. Ze groeit graag
op kalrijke droge grond. waardplant voor de larven van de bladmineerder en voor de motvlinders.
Voedingsbron voor de distelvlinder.
Paarse morgenster of Haverwortel-Tragopogon porrifolius is een erg mooie tweejarige vergeten
wortelgroente, vervangen door schorseneren. De bladeren kunnen in salades worden verwerkt of op
dezelfde manier als spinazie worden bereid. De zoet smakende, melksap bevattende wortel, waarvan
de smaak aan oesters doet denken, is zeer voedzaam.
Pimpernel, grote-Sanguisorba officinalis groeit op zonnige plaatsen met vochtige, matig
voedselrijke, grond. De plant dient als waardplant voor vlinders als het pimpernelblauwtje. Rode
lijstsoort. In de volksgeneeskunde gebruikt als in-en uitwendig bloedstelpend middel.
Pimpernel, kleine-Sanguisorba minor groeit graag op droge en kalkhoudende grond. Rode lijstsoort en
waardplant van veel vlinders. Jonge blaadjes gebruikt in salades.
Polei-Mentha pulegium plant van natte, 's winters overstroomde, voedselrijke grond. Polei is een
van de oudste Europese kruiden. De zeer scherpe smaak was geliefd bij onze voorouders. Van de
Gedroogde bladeren kan thee worden getrokken.
Rode zonnehoed-Echinacea purpurea groeit op rijke, goed doorlatende grond, geplant om haar
sierwaarde als om haar medicinale eigenschappen. De bloem is een festijn voor bijen en vlinders
Roomse kervel-Myrrhis odorata komt voor op vochtige voedselrijke liefst kalkrijke grond, vaak
beschaduwde plaatsen. bladeren het gehele jaar door eetbaar. De rijpe zaden worden
als inlegkruid gebruikt. Ook de wortel kan gekookt gegeten worden. ingrediënt van Chartreuse likeur.
Salomonszegel, gewone-Polygonatum multiflorum is een meerjarige planten met een vlezige
wortelstok en hangende bloemen. groeit graag op vochtige, matig voedselrijke grond in bossen,
hakhout en in de schaduw aan slootkanten. De plant wordt medicinaal gebruikt maar is giftig!
Scharlei-Salvia sclarea is een oud kruid waarvan de bloemen een muskusgeur hebben.
De etherische olie die uit scharlei gewonnen kan worden, wordt gebruikt in de parfumindustrie. De
bladeren worden als aroma toegevoegd aan allerhande voedingsmiddelen.
Teunisbloem, middelste-Oenothera biennis heeft een voorkeur voor lichtere gronden en volle zon.
Jonge stengels en wortels kunnen gegeten worden. Goede bijen- en insectenplant. De
rijpe zaden bevatten 7-10% gamma-linoleenzuur, een zeldzaam essentieel verzadigd vetzuur.
Toorts, zwarte-Verbascum nigrum groeit graag op droge, matig voedselrijke lichte grond. Bloeit van de
zomer tot de herfst. De bloemen ontstaan van onder naar boven toe.
Tripmadam-Sedum reflexum Tripmadam komt in het wild voor in België, maar is dan zeldzaam/zeer
zeldzaam en staat op de rode lijst. drachtplant voor de bijen- en vlindertuin, wordt veel bezocht door
honingbijen, solitaire bijen, hommels en vlinders. waardplant voor de dagvlinder Apollovlinder en de
nachtvlinder Wolfsmelkuil. Tripmadam kan gegeten worden.
Valeriaan, echte -Valeriana officinalis kan tot 1,5 m hoog worden, erg decoratief, prachtig blad. De
plant groeit graag op vochtige, humusrijke niet te schaduwrijke plaatsen. Valeriaan is een bekende
plant binnen de fytotherapie, vooral door haar gebruik bij slapeloosheid, waardplant van o.a. de
woudparelmoervlinder.
Vingerhoedskruid/Digitalis purpurea is een tweejarige en meestal doorlevende plant tot 1,50 m
hoog. groeit van nature graag in bossen, op gekapte plekken in het bos. De plant is erg giftig
maar wordt medicinaal gebruikt bij behandeling van bepaalde hartritmestoornissen.
Zeepkruid-Saponaria officinalis is een overblijvend plantje uit de anjerfamilie dat graag op lichte
gronden groeit, tot 70 cm hoog. De wortels van de plant werden vroeger gebruik om te wassen en
te bleken. Een aftreksel van de wortels werd schuimig geklopt en het schuim werd gesprenkeld
over het wasgoed.
Zennegroen, kruipend-Ajuga reptans is een laag blijvend plantje dat ook in de schaduw kan groeien.
Voorkeur voor een lichte, iets vochtige tuingrond. Gedijt ook op arme, droge grond. Geschikt als
bodembedekker. Bloemen vormen een goede nectarbron voor insecten.