Folder biodiversiteitsmeter

De Biodiversiteitsmeter
Succesvolle aanpak voor burgerparticipatie
Wat is de biodiversiteitsmeter?
De biodiversiteit in Nederland gaat achteruit. Er leven steeds minder vogels, insecten, planten en zoogdieren in onze
Wat is biodiversiteit en
waarom is het belangrijk?
steden, dorpen en op ons platteland. Om het verlies aan biodiversiteit een halt toe te roepen hebben we (Grontmij en
ECNC) de Biodiversiteitsmeter ontwikkeld. De biodiversiteitsmeter toont de stand van de biodiversiteit en stimuleert
Biodiversiteit is de variatie aan planten en diersoorten binnen een
bepaald gebied. Hoe meer soorten, hoe hoger de biodiversiteit.
Een hogere biodiversiteit heeft voor de mens een hoop
voordelen. Om er een paar te noemen:
•een goede gezondheid; mensen hebben bijvoorbeeld minder
allergieën, minder hart- en vaatziekten en minder psychische
klachten in een groene omgeving;
• een schone lucht;
• schoon drinkwater;
• de natuurlijke voedselkringloop;
• het regelen van het klimaat.
samenwerking tussen bewoners, scholen, bedrijven en natuurwerkgroepen. Goed voor de biodiversiteit én goed voor
de sociale samenhang!
De meter kan worden neergezet in het dorp of in een wijk van de stad, maar ook op het platteland bijvoorbeeld op een
bedrijventerrein of bij een natuurgebied. We brengen mensen bij elkaar en helpen ze met het bedenken en uitvoeren van
concrete acties om de biodiversiteit te verhogen. Het resultaat maken we zichtbaar door elk jaar de stand van de biodiversiteitsmeter te verhogen.
In deze folder leggen we uit waarom de biodiversiteitsmeter zo’n succes is en hoe het precies werkt. Voor meer informatie kunt
ook kijken op: www.biodiversiteitsmeter.nl. Ook kunt u vrijblijvend contact met ons opnemen via [email protected] of
met Jesse Poppema via telefoonnummer: 06-45534354.
Planten en dieren komen niet alleen in natuurgebieden voor.
Ook onze tuinen, gebouwen, pleinen en parken zijn een prima
leefgebied voor veel – en soms bijzondere – soorten. In steden en
dorpen zijn kleine aanpassingen genoeg om ervoor te zorgen dat
meer plant- en diersoorten zich er thuis voelen. De Biodiversiteitsmeter stimuleert dit. Denk aan het plaatsen van nestkastjes, het
planten van vlinderstruiken of het aanleggen van kikkerpoelen.
Simpele maatregelen die ervoor zorgen dat meer vogels, vlinders
en amfibieën buiten natuurgebieden kunnen leven.
Participatie
Een van de succesfactoren van de Biodiversiteitsmeter is dat
het mensen bij elkaar brengt. Iedereen, van jong tot oud, kan
meedoen. We zorgen ervoor dat mensen samen aan de slag
gaan in hun eigen woon- of werkomgeving. Samen met de
buren, maar ook met bijvoorbeeld de school, een lokaal bedrijf
of de woningbouwstichting. Hierdoor leren mensen elkaar
kennen. De biodiversiteit neemt toe, maar er ontstaat ook een
sterkere gemeenschap. En dat leidt weer tot een veiligere en
schonere leefomgeving waar mensen zich echt thuis voelen en
gelukkiger en gezonder zijn.
We doen dit door mensen invloed te geven. Mensen bepalen
zelf welke acties nodig zijn én ze voeren zelf de acties
uit. Dus geen vooropgezet plan, maar wel een kader met
randvoorwaarden (kosten, uitvoering, beheer etc.). Na een tijd
is onze hulp niet meer nodig en draait de groep zelfstandig.
2
3
Hoe ziet een project met de
Biodiversiteitsmeter eruit?
Elk project is maatwerk: geen dorp, wijk of gebied is hetzelfde. Een project kent ongeveer de volgende stappen.
1.Analyse
In deze fase voeren we een ecologisch onderzoek uit om te bepalen welke dier- en plantensoorten al in het gebied voorkomen en
voor welke soorten er grote kansen zijn. Ook denken we na over hoe we zoveel mogelijk mensen kunnen betrekken.
2.Startbijeenkomst
Met bijvoorbeeld folders informeren we de hele buurt over het project en over de doelen. We nodigen iedereen uit voor een informele
startbijeenkomst. Daar vertellen we wat de bedoeling is en maken we mensen enthousiast om mee te doen.
3.Buitendag
In de volgende bijeenkomst gaat de groep samen naar buiten om te kijken welke planten en dieren voorkomen en om te discussiëren
over welke acties ze willen uitvoeren.
4.Actieplan maken
In een interactieve workshop gaat de groep aan de slag om een concreet plan te maken. Dit combineren we vaak met een
knutselmiddag voor kinderen. In de knutselmiddag maken we bijvoorbeeld insectenhotels. Daardoor raken ook ouders betrokken.
5.Openingsceremonie
De Biodiversiteitsmeter wordt onthuld - vaak door de wethouder of een bekend persoon - en feestelijk gepresenteerd. De invulling
van de ceremonie en het feest bepaalt de groep zelf.
6.Werkdagen en -avonden
Dan gaat de groep zelf de acties uitvoeren, waar nodig onder professionele begeleiding. Wanneer ze dit gaat doen is aan de groep
zelf, meestal is dit op een zaterdag.
7.Aanpassen biodiversiteitsmeter
Ongeveer een jaar na de openingsceremonie is er een nieuw ecologisch onderzoek. De stand van de biodiversiteitsmeter passen we
daarop aan. Als het goed is, omhoog!
Voorbeeldprojecten
In de wijken Doornakkers en Woenselse Heide in Eindhoven lopen momenteel met groot succes twee trajecten waarbij bewonersgroepen samen met o.a. de gemeente, basisscholen, een tuincentrum en een woningcorporatie aan de slag zijn om meer
natuur in hun omgeving te krijgen. In de gemeente Weert heeft een zand- en grindwinningbedrijf samen met de gemeente een
biodiversiteitsmeter bij een zand-winningplas geplaatst. Hier werken natuurwerkgroepen samen met het bedrijf om de biodiversiteit
in en om de plas te verhogen. Daarbij is educatie een belangrijk speerpunt.
Voor elk project is een actieplan opgesteld en is men druk met het uitvoeren van acties. Hieronder zijn enkele voorbeelden
beschreven.
Vogelkastjes
In de wijk Doornakkers bleek het aantal huismussen erg laag te
zijn. Ook in de rest van Nederland neemt het aantal huismussen
snel af. De bewonersgroep heeft daarom een actieplan
opgesteld voor de huismus. De bewoners besloten om 30
nestkastjes in de buurt op te hangen, zodat mussen kunnen
nestelen. De bewonersgroep heeft eerst hout verzameld en
dit naar de sociale werkplaats in de buurt gebracht. Daar zijn
nestkastjes gebouwd. Een van de bewoners werkt op een
kinderdagverblijf en zij heeft gezorgd dat de nestkastjes door
kinderen van het kinderdagverblijf en door de kleuters van
de basisschool zijn beschilderd. De bewonersgroep heeft de
huisjes vernist en op een werkzaterdag opgehangen op een
kale muur van een appartementencomplex tegenover de
basisschool. De kinderen kunnen zo hun vogelhuisjes elke
dag zien. Om de huisjes hier te mogen ophangen is contact gezocht met de eigenaar van het appartementencomplex,
de woningbouwvereniging. De woningbouwvereniging was heel enthousiast over dit idee en over de actieve
bewonersgroep en verleent alle medewerking aan deze en toekomstige acties. De bewonersgroep is nu bezig om enkele
groenstroken in de buurt van de nestkastjes te verbeteren en organiseert een lezing voor de buurt door een ecoloog
over de huismus. Een volgende actie is om het centrale plein in de wijk, dat vooral uit steen bestaat, groener in te richten.
Samen met de beheerafdeling van de gemeente Eindhoven kijken ze wat de mogelijkheden zijn, bijvoorbeeld het
ophangen van bloembakken aan lantaarnpalen.
8.Vervolg
Tegen deze tijd is de groep vaak zelfstandig aan het werk, bedenkt zelf nieuwe acties en zoekt daar financiering bij. We fungeren
daarbij als vangnet en bieden zo nodig nog een helpende hand. Ook groepen als het IVN of de gemeente kunnen als vangnet
functioneren.
Wat levert de Biodiversiteitsmeter op?
• Een grotere biodiversiteit: meer en bijzondere soorten vogels, insecten, maar ook zoogdieren of reptielen in de buurt.
•Minder gezondheidsklachten, een schone leefomgeving, een groter geluksgevoel. Meer groen in de wijk draagt bovendien bij
aan een stijging van de waarde van woningen.
• Een sterkere band tussen bewoners en lokale organisaties en daardoor een fijne en veilige leefomgeving.
• Meer kennis over wat biodiversiteit is en meer bewustwording van het belang ervan.
•Een groene werkomgeving. Onderzoek heeft uitgewezen dat een groene werkomgeving leidt tot o.a. minder ziekteverzuim
en een hogere productiviteit.
•Meer draagvlak. De Biodiversiteitsmeter zorgt ervoor dat bedrijven meer contact met de omgeving krijgen. Hierdoor ontstaat er
meer verbondenheid en creëren bedrijven meer begrip voor hun activiteiten.
4
5
Acties bij zandwinningsplas
Ten zuiden van Weert in het landelijk gebied
wordt door het bedrijf Kuypers Kessel
zand gewonnen. Na winning blijft een plas
in het landschap over. Het bedrijf maakt
zich hard om het gebied rond de plas zo
natuurlijk mogelijk in te richten. Om hun
plan te verbeteren hebben zij samen met de
gemeente Weert een Biodiversiteitsmeter
geplaatst. Verschillende natuurwerkgroepen
hebben samen met het bedrijf en de
gemeente acties opgesteld. Twee acties
bestonden uit het open kappen van een
bosgebied en het opschonen van poelen.
Die acties zijn dezelfde week nog uitgevoerd
met kranen van het bedrijf. De actie waar
ze nu aan werken is natter maken van het
gebied rondom de plas, zodat vennen
ontstaan en bijzondere oeverplanten meer
kans krijgen.
Groen Schoolplein
Zowel de bewonersgroep als andere ouders in Doornakkers vinden het schoolplein van de basisschool veel te kaal.
Het bestaat nu bijna alleen uit stenen en metalen hekken. Dit is geen aantrekkelijke omgeving voor vogels, insecten
en planten, maar ook niet voor de kinderen. Er is bijna geen schaduw op het schoolplein, waardoor het heel heet
is op zonnige dagen en het plein vangt ook veel wind. Kinderen kunnen er niet spelen met natuurlijke materialen,
verstoppertje spelen is er onmogelijk.
De bewonersgroep heeft daarom een plan
opgesteld voor een groener schoolplein,
samen met een tuincentrum in de wijk. Om
dit voor elkaar te krijgen is er eerst contact
gezocht met de school, het kinderdagverblijf,
de woningbouwcorporatie (eigenaar van de
gebouwen) en de gemeente (eigenaar van de
grond). Dit plan wordt nu verder uitgewerkt met
de betrokken partijen. Er moet bijvoorbeeld
rekening gehouden worden met de ligging van
leidingen onder het plein en de toegankelijkheid
voor hulpdiensten. Het idee is om samen met
de jongere kinderen planten en bomen aan
te planten, zodat ze de planten kunnen zien
groeien in de komende jaren. Samen met de
gemeente wordt een plan opgesteld voor het
onderhoud van het schoolplein.
Bij dit project wordt veel aandacht besteed aan natuureducatie. In het afgelopen jaar hebben 300 à 400 scholieren in het
gebied meegeholpen aan het beheer en het inventariseren van plant- en diersoorten. Scholieren van alle leeftijden zijn
betrokken, van basisschoolleerlingen tot leerlingen van gespecialiseerde groenopleidingen. Zij hebben onder andere
meegeholpen aan het verwijderen van struiken in een deel van het gebied, zodat daar een mooi heidelandschap kan
ontstaan. Ook in de toekomst blijven scholieren betrokken, zodat nieuwe generaties meer leren over biodiversiteit. Een
van de volgende stappen waar de projectgroep over nadenkt is om naast scholieren ook volwassenen te betrekken bij
het beheer en de educatie in het gebied.
Prijs gewonnen voor het vergroenen van het schoolplein!
De bewonersgroep Doornakkers heeft een prijs gewonnen
voor het vergroenen van het schoolplein van de basisschool
BoschAkker! Tijdens de bijeenkomst ‘Groen in de buurt van
‘Het Groene Woud’ heeft de bewonersgroep samen met 23
andere succesvolle of kansrijke initiatieven uit Het Groene Woud
zich op een marktplaats gepresenteerd. Aan de initiatieven
die het best scoorden op het versterken van groen én sociale
samenhang in de buurt werd 1.000 euro uitgeloofd. Het initiatief
van vergroenen van bewonersgroep Doornakkers was er daar
een van.
6
7
Wilt u ook een biodiversiteitsmeter of meer informatie?
Bent u enthousiast geworden en wilt u graag meer weten? Dan kunt u terecht
op de website: www.biodiversiteitsmeter.nl. Ook kunt u vrijblijvend contact
met ons opnemen via [email protected] of telefoonnummer:
06-45534354 (Jesse Poppema, Grontmij). Samen kunnen we kijken hoe we
een Biodiversiteitsmeter bij u mogelijk kunnen maken.
Wie zijn wij en hoe zijn wij te bereiken?
De biodiversiteitsmeter is ontwikkeld door adviesbureau Grontmij en ECNC,
een Europees kenniscentrum op het gebied van biodiversiteit en duurzaamheid.
We doen dit omdat we het verhogen van de biodiversiteit en het verspreiden
van de kennis daarover belangrijk vinden. Het past dan ook in onze doelen van
Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen. Grontmij begeleidt het proces
in de dagelijkse praktijk. ECNC zorgt voor de inhoudelijke kennis en verzorgt
bijvoorbeeld de jaarlijkse metingen van de stand van de biodiversiteit.