Naam onderzoek: Effectiviteit van DNase-verneveling

Informatie voor Ouders/ Verzorgers
Naam onderzoek: Effectiviteit van DNase-verneveling gericht op de perifere luchtwegen bij
kinderen met CF (cystic fibrosis).
Geachte ouder / verzorger,
De behandelend kinderlongarts van uw kind heeft u gevraagd of u en uw kind mee willen werken
aan een onderzoek naar de behandeling van kinderen met CF. Voor toestemming of weigering is
goede voorlichting van onze kant nodig en een zorgvuldige afweging van uw kant. Vandaar dat u
deze schriftelijke informatie ontvangt. U kunt deze rustig lezen en in eigen kring bespreken.
Mocht u na het lezen nog vragen hebben, verzoek ik u contact op te nemen met één van de
contactpersonen die aan het eind van dit formulier genoemd staan.
Inleiding en achtergrond van het onderzoek
Uw kind is onder controle van de kinderlongartsen van het Erasmus MC- Sophia Kinderziekenhuis
omdat uw kind CF heeft. Bij CF is het slijm in de luchtwegen taaier dan normaal. Dit taaie slijm is
moeilijk op te hoesten en dus moeilijk weg te krijgen uit de longen.
Het medicijn DNase (merknaam: Pulmozyme) kan taai slijm in luchtwegen verdunnen, zodat dit
slijm beter op te hoesten is. DNase is effectief bij kinderen met CF. Het is veilig en wordt gebruikt in
de huidige behandeling van patiënten met CF.
DNase wordt toegediend met behulp van een vernevelaar. Met de huidige vernevelaars komt het
medicijn voornal terecht in de grote luchtwegen, centraal in de longen. De kleinere luchtwegen, die
zich dieper in de longen bevinden, krijgen minder medicijn. Maar bij CF zit er juist vaak veel slijm in
deze kleinere luchtwegen. Daarom denken wij dat het belangrijk is om DNase op een andere manier
toe te dienen, waarbij er meer medicijn diep in de longen terechtkomt. Dit willen we onderzoeken
met een nieuw type vernevelapparaat, Akita® genoemd. De Akita kan geprogrammeerd worden om
het medicijn op een specifieke plaats in de longen terecht te laten komen. De Akita kan bijvoorbeeld
het medicijn op dezelfde plek terecht te laten komen als een standaard vernevelaar, dus relatief
centraal in de longen. Maar de Akita kan ook geprogrammeerd worden om het medicijn in de kleine
luchtwegen (ook wel perifere luchtwegen genoemd) diep in de longen te laten komen.
Doel van het onderzoek
Het doel van het onderzoek is om te kijken of met de nieuwe manier van vernevelen de behandeling
met DNase effectiever is dan met de huidige manier van vernevelen. Dit onderzoeken wij door te
kijken of de longfunctie en eventuele luchtwegklachten van uw kind verbeteren als we de perifere
verneveling gebruiken in plaats van de gebruikelijke behandeling. De perifere verneveling is de
verneveling gericht op de kleine luchtwegen, diep in de longen. Als uit het onderzoek blijkt dat deze
manier van vernevelen beter werkt, kan het in de toekomst gebruikt gaan worden om alle kinderen
met CF zo te gaan behandelen.
Opzet van het onderzoek
Aan het onderzoek zullen 50 kinderen met CF deelnemen. Om te beoordelen of de nieuwe manier
van inhalatie met DNase beter is dan de gebruikelijke behandeling worden de kinderen in twee
groepen verdeeld. Eén groep vernevelt met de Akita die is ingesteld om DNase in de grotere
luchtwegen te laten komen, zoals een huidige vernevelaar. De andere groep gebruikt ook de Akita,
Patiënten Informatie voor ouders. Versie 2 Februari 2007
METC / Erasmus MC Sophia
Pagina 1 van 7
maar deze is dan ingesteld om DNase in de kleine luchtwegen, diep in de longen te brengen. Uw
kind merkt tijdens het vernevelen niet op welke manier de vernevelaar staat ingesteld.
Om de verdeling over de twee groepen zo gelijk mogelijk te houden, wordt de verdeling bepaald
door loting. Die loting wordt randomisatie genoemd. De behandelend arts en de onderzoekers
hebben op de uitslag van de loting geen invloed en weten niet welke behandeling uw kind krijgt. Die
informatie wordt geheimgehouden, maar kan indien medisch noodzakelijk opgevraagd worden. De
behandelend arts van uw kind kan deze informatie opvragen bij de apotheek van het ErasmusMC.
Pas als het hele onderzoek is afgerond, wordt aan de onderzoekers doorgegeven welke
behandeling alle kinderen gedurende het onderzoek hebben gehad. Door vergelijking van de twee
groepen kan ontdekt worden of de toediening van DNase gericht op de kleine luchtwegen een
werkzaam effect heeft bij kinderen met CF.
Voor allebei de groepen geldt dat er met de Akita meer DNase in de longen zal komen dan met een
standaard vernevelaar. Dit komt doordat gedurende een verneveling er minder medicijn achterblijft
in de Akita vernevelaar dan in een standaard vernevelaar.
Het onderzoek duurt in totaal 4 weken. Gedurende deze 4 weken wordt de DNase thuis verneveld
met behulp van de Akita. We vragen u om in deze periode drie keer naar de polikliniek te komen:
aan het begin van het onderzoek, na 2 weken en na 4 weken. Bij deze studiebezoeken wordt
longfunctieonderzoek gedaan. Na 4 weken is het onderzoek afgelopen en gebruikt uw kind thuis
gewoon weer de eigen vernevelaar. (zie ook het schema hieronder)
Groep 1
Perifeer DNase
4 weken
Bezoek 1
Bezoek 2
Bezoek 3
randomisatie
Groep 2
Centraal DNase
4 weken
Bezoek 1
Bezoek 2
Bezoek 3
Figuur 1: onderzoeksschema
Uw kind gebruikt op dit moment dagelijks thuis DNase met behulp van een vernevelaar. Gedurende
het onderzoek wordt de DNase verneveld met de Akita in plaats van met de eigen vernevelaar. Voor
dit onderzoek hoeft uw kind dus geen extra medicijnen te gebruiken. De verdere behandeling van
uw kind zal niet veranderen. Dus als de kinderlongarts vindt dat uw kind bepaalde medicijnen nodig
heeft, dan worden die uiteraard gewoon gegeven.
U heeft dit informatieformulier gekregen omdat uw kind in aanmerking kan komen om mee te doen
aan dit onderzoek. De arts-onderzoeker zal telefonisch contact met u opnemen om eventuele
Patiënten Informatie voor ouders. Versie 2 Februari 2007
METC / Erasmus MC Sophia
Pagina 2 van 7
vragen over het onderzoek te beantwoorden en u te vragen of u wilt deelnemen. Indien u en uw kind
willen deelnemen, zal er een afspraak gemaakt worden voor een bezoek aan de poli
kinderlongziekten.
Hoe verloopt het onderzoek voor uw kind?
Als u en uw kind mee willen doen aan dit onderzoek houdt dit het volgende in:
- U en uw kind leren om de DNase met behulp van de Akita te inhaleren. De eerste keer zal dit
samen met de onderzoeker geoefend worden op de poli kinderlongziekten.
- Uw kind vernevelt gedurende 4 weken de DNase met de Akita.
- De overige medicijnen die uw kind gebruikt blijven hetzelfde.
- In het kader van het onderzoek vragen wij u in totaal 3 keer extra naar de polikliniek te komen.
Bij deze bezoeken worden een aantal metingen verricht:
- Standaard longfunctie onderzoek. Hierbij blaast uw kind zo lang en zo hard als hij/zij kan
uit in de longfunctiemeter.
- aanvullend longfunctie onderzoek waarbij wordt gemeten of de lucht gelijkmatig verdeeld
is over de longen. Hierbij vragen wij uw kind om een aantal maal rustig in en uit te
ademen, terwijl een apparaat meet hoe de lucht verdeeld is. In totaal duren deze
longfunctiemetingen op de polikliniek ongeveer een half uur.
- Daarnaast vragen we aan u en uw kind om gedurende het onderzoek een dagboekje bij te
houden over het vernevelen en eventuele luchtwegklachten. Zo kunnen we zien hoe het met uw
kind gaat.
Voor dit onderzoek hoeft uw kind geen vervelende of pijnlijke onderzoeken te ondergaan, zoals
bijvoorbeeld bloed prikken.
Wat zijn de voor- en nadelen van deelname voor uw kind?
Als uw kind behandeld wordt met de nieuwe manier van vernevelen van DNase zouden de
longfunctie en/of de luchtwegklachten van uw kind mogelijk kunnen verbeteren. Of dit ook werkelijk
het geval is, moet blijken uit dit onderzoek. Als uw kind wordt behandeld met de huidige standaard
manier van vernevelen van DNase zijn er geen extra voordelen te verwachten.
Wanneer uw kind meedoet aan het onderzoek, vragen wij u en uw kind om drie keer extra naar de
polikliniek te komen (3 maal een bezoek van ongeveer een uur) en een dagboekje over de
luchtwegklachten bij te houden. Dit kost tijd.
Risico’s en bijwerkingen
Aangezien uw kind al enige tijd 1x daags DNase vernevelt, verwachten we niet dat bijwerkingen
van DNase tijdens het onderzoek meer of anders zullen voorkomen. Wel kan bij de perifere
verneveling het slijm in de luchtwegen “losser” komen te zitten, waardoor uw kind wellicht meer slijm
kan ophoesten dan met de gebruikelijke behandeling.
De risico’s van deelname aan dit onderzoek zijn klein. De longfunctieonderzoeken die zullen worden
verricht zijn niet belastend en zijn veilig.
Afronding van het onderzoek
Als u dit wilt, kunt u na afronding van het onderzoek op de hoogte worden gebracht van de
resultaten. Als alle kinderen het onderzoek hebben afgerond zullen wij u een brief sturen met daarin
de resultaten.
Patiënten Informatie voor ouders. Versie 2 Februari 2007
METC / Erasmus MC Sophia
Pagina 3 van 7
Vrijwillige deelname
Deelname aan dit onderzoek is vrijwillig. Als u of uw kind tijdens het onderzoek wil stoppen, dan kan
dat op ieder moment. Bij jonge kinderen die niet goed kunnen aangeven of ze willen stoppen met
het onderzoek, letten wij extra goed op of uw kind zich verzet tegen onderdelen van het onderzoek,
bijvoorbeeld door huilen of tegenstribbelen. Dit kan ook een reden zijn om te stoppen met het
onderzoek. Als u besluit niet deel te nemen of met het onderzoek te stoppen, hoeft u daarvoor geen
reden te geven en krijgt uw kind de gebruikelijke behandeling en zorg.
Kosten
De reiskosten en parkeerkosten voor de extra bezoeken aan de polikliniek zullen worden vergoed.
Vertrouwelijkheid van gegevens
Tot uw kind herleidbare onderzoeksgegevens kunnen alleen met uw toestemming worden ingezien
door daartoe bevoegde personen. Dit zijn medewerkers van het onderzoeksteam, medewerkers van
de inspectie voor de Gezondheidszorg of leden van de Medisch Ethische Toetsings Commissie.
Inzage kan nodig zijn om de betrouwbaarheid en kwaliteit van het onderzoek na te gaan.
Onderzoeksgegevens zullen worden gehanteerd met inachtneming van de Wet bescherming
persoonsgegevens en het privacyreglement van het Erasmus MC. Persoonsgegevens die tijdens dit
onderzoek worden verzameld, zullen worden vervangen door een codenummer. Alleen dat nummer
zal gebruikt worden voor studiedocumentatie, in rapporten of publicaties over dit onderzoek. Slechts
degene, die de sleutel van de code heeft (de onderzoeker) weet wie de persoon achter het
codenummer is. De onderzoeksgegevens worden, indien u toestemming geeft, gedurende 15 jaar
bewaard.
Het is in het belang van de veiligheid van uw kind dat andere behandelaars van uw kind op de
hoogte zijn van de deelname van uw kind aan dit onderzoek. Daarom zullen wij, indien u daar
toestemming voor geeft, uw huisarts inlichten over het onderzoek.
Goedkeuring
Voor dit onderzoek is goedkeuring verkregen van de Raad van Bestuur na een positief oordeel van
de Medisch Ethische Toetsings Commissie Erasmus MC. De voor dit onderzoek geldende
internationale richtlijnen zullen nauwkeurig in acht worden genomen.
Verzekering
Kinderen die meedoen aan het onderzoek zijn via het ziekenhuis verzekerd voor eventuele
gevolgen van het onderzoek. De details en contactgegevens van de verzekeringsmaatschappij vindt
u in Bijlage 1.
Patiënten Informatie voor ouders. Versie 2 Februari 2007
METC / Erasmus MC Sophia
Pagina 4 van 7
Wilt u nog iets weten?
Als u nog vragen heeft over het onderzoek kunt u contact opnemen met uw behandelend
kinderlongarts of een van de hierna genoemde contactpersonen van de afdeling kinderlongziekten
van het Erasmus MC-Sophia.
Mw. Drs. E.M. Bakker, arts-onderzoeker:
010-7036683, 06-24783488
Dr. H.A.W.M. Tiddens, kinderlongarts:
010-7036263
Mw. E. van der Wiel, research-verpleegkundige
010-7036797
Indien u twijfelt over deelname kunt u een onafhankelijk arts raadplegen, die zelf niet bij het
onderzoek betrokken is, maar die wel deskundig is op het gebied van dit onderzoek en op het
gebied van CF. U kunt hiervoor contact opnemen met Dr. P.C.J de Laat, kinderarts in het Erasmus
MC, Rotterdam; via telefoon: 010-7040704. Ook als u vragen heeft voor of tijdens de studie die u
liever niet aan de onderzoekers stelt, kunt u contact opnemen met de onafhankelijke arts.
Als u niet tevreden bent over de gang van zaken tijdens het onderzoek, kunt u dit melden aan de
onderzoeker of de kinderlongarts (hierboven genoemd) of aan de onafhankelijke klachtencommissie
van het Erasmus MC, telefoon 010-7033198.
Tot slot willen wij u bedanken voor de moeite om deze informatie door te lezen. Wij hopen dat het u
helpt bij het maken van de keuze of u en uw kind mee willen doen met dit onderzoek of niet. Als u
nog vragen heeft, neem dan gerust contact met ons op.
Mw. Drs. E.M. Bakker, mede namens de kinderlongartsen:
Patiënten Informatie voor ouders. Versie 2 Februari 2007
METC / Erasmus MC Sophia
prof. dr. JC de Jongste
dr. PFJM Merkus
dr. HAWM Tiddens
dr. MWH Pijnenburg
dr. HM Janssens
Pagina 5 van 7
Bijlage 1.
Verzekeringsgegevens voor de studie: Effectiviteit van DNase-verneveling gericht op de
perifere luchtwegen bij kinderen met CF (cystic fibrosis).
Voor de deelnemers aan dit onderzoek is een verzekering afgesloten. Deze verzekering dekt schade door
dood of letsel die het gevolg is van deelname aan het onderzoek, en die zich gedurende de deelname aan het
onderzoek openbaart, of binnen vier jaar na beëindiging van de deelname aan het onderzoek. De schade
wordt geacht zich te hebben geopenbaard wanneer deze bij de verzekeraar is gemeld. Als u van mening bent
dat u door of tijdens het onderzoek schade hebt opgelopen, adviseren wij u zo snel mogelijk contact op te
nemen met de hieronder genoemde verzekeraar. U dient in dat geval de verzekeraar alle benodigde
informatie te verschaffen. Het niet nakomen van deze verplichtingen kan leiden tot het niet vergoeden van de
schade.
De verzekeraar van het onderzoek is:
Akkermans Van Elten Assurantiën BV
Postbus 181
6660 AD Elst
Telefoonnummer: 0481-367000
Contactpersoon: de heer O. Zondervan
De verzekering biedt een maximum dekking van € 450.000 per proefpersoon, met een maximumbedrag van €
3.500.000 voor het gehele onderzoek. Indien de opdrachtgever van dit onderzoek meerdere onderzoeken
heeft lopen, geldt een maximumbedrag van € 5.000.000 euro per verzekeringsjaar voor álle onderzoeken. De
dekking van specifieke schades en kosten is verder tot bepaalde bedragen beperkt. Dit is opgenomen in het
‘Besluit verplichte verzekering bij medisch-wetenschappelijk onderzoek met mensen’. Informatie hierover kunt
u vinden op de website van de Centrale Commissie Mensgebonden Onderzoek: www.ccmo.nl. U kunt ook aan
de onderzoeker hierover vragen stellen.
Voor deze verzekering gelden voorts een aantal uitsluitingen. De verzekering dekt niet:
schade waarvan op grond van de aard van het onderzoek zeker of nagenoeg zeker was dat deze zich
zou voordoen;
schade aan de gezondheid die ook zou zijn ontstaan indien u niet aan het onderzoek had
deelgenomen;
schade die het gevolg is van het niet of niet volledig nakomen van aanwijzingen of instructies;
schade aan nakomelingen, als gevolg van een nadelige inwerking van het onderzoek op u of uw
nakomeling;
bij onderzoek naar bestaande behandelmethoden: schade die het gevolg is van één van deze
behandelmethoden;
bij onderzoek naar de behandeling van specifieke gezondheidsproblemen: schade die het gevolg is
van het niet verbeteren of van het verslechteren van deze gezondheidsproblemen.
Patiënten Informatie voor ouders. Versie 2 Februari 2007
METC / Erasmus MC Sophia
Pagina 6 van 7
Toestemmingsformulier voor de ouders/voogd
Titel van het onderzoek: Effectiviteit van DNase-verneveling gericht op de perifere
luchtwegen bij kinderen met CF (cystic fibrosis).
Mij is gevraagd toestemming te verlenen voor deelname aan bovengenoemd medisch wetenschappelijk
onderzoek ten behoeve van:
Naam proefpersoon:
Geboortedatum: ____ / ____ / _____
Ik bevestig, dat ik het informatieformulier voor de proefpersoon (versie februari 2007) heb gelezen. Ik
begrijp de informatie. Ik heb de gelegenheid gehad om aanvullende vragen te stellen. Deze vragen zijn naar
tevredenheid beantwoord. Ik heb voldoende tijd gehad om over deelname van mijn kind na te denken.
Ik weet dat deelname geheel vrijwillig is en dat ik mijn toestemming op ieder moment kan intrekken zonder
dat ik daarvoor een reden hoef te geven. Dit heeft geen invloed op de behandeling en zorg voor mijn kind.
Ik geef wel/geen* toestemming om de huisarts van mijn kind op de hoogte te brengen van zijn/haar
deelname aan dit onderzoek.
Ik geef wel/geen* toestemming om de behandelend specialist(en) van mijn kind op de hoogte te brengen van
zijn/haar deelname aan dit onderzoek. (indien van toepassing)
Ik geef toestemming, dat medewerkers van het onderzoeksteam, medewerkers van de Inspectie voor de
Gezondheidszorg, bevoegde inspecteurs van een buitenlandse overheid of leden van de medisch-ethische
toetsingscommissie inzage kunnen krijgen in de medische gegevens en onderzoeksgegevens van mijn kind.
Ik geef toestemming om de gegevens te verwerken voor de doelen zoals beschreven in de informatiebrief.
Ik geef wel/geen* toestemming om na afloop van de studie de onderzoeksgegevens van mijn kind
gedurende 15 jaar te bewaren.
Ik geef toestemming voor deelname van mijn kind aan bovengenoemd onderzoek.
Naam ouders/voogd**:…………………………. Handtekening:…………………. Datum : __ _/ ___ / ____
Naam ouders/voogd**:…………………………. Handtekening: …………………. Datum : ___ / ___ / ____
Naam onderzoeker: ………………………….
*
Handtekening: …………………. Datum : ___ / ___ / ____
Doorhalen wat niet van toepassing is.
** Dit formulier moet worden ondertekend door de ouders die het gezag uitoefenen of de voogd, wanneer het kind jonger dan 18 jaar
is. Voor kinderen van 12 t/m 17 jaar, die wilsbekwaam zijn, moet tevens een eigen formulier door het kind worden ondertekend.
Patiënten Informatie voor ouders. Versie 2 Februari 2007
METC / Erasmus MC Sophia
Pagina 7 van 7