NN hoofdstuk 3 Taal en woordenschat 1 Om te beginnen 1 a Als je

NN hoofdstuk 3
Taal en woordenschat
1 Om te beginnen
1 a Als je in de Verenigde Staten Heineken drinkt, moet je nogal wat boertjes laten.
b Het bedrijf Heineken heeft commercieel veel succes in de VS.
De dubbelzinnigheid ontstaat door de dubbele betekenis van het werkwoord boeren, in combinatie
met ‘goed’.
2 a Er zijn stukken van 45 meter grootte van een glazen gevel naar beneden gevallen.
b Er zijn van een hoogte van 45 meter stukken van een glazen gevel naar beneden gevallen.
De dubbelzinnigheid ontstaat doordat ‘van 45 meter’ als zinsdeel kan horen bij ‘in stukken’ maar ook
bij ‘naar beneden vallen’.
3 a Hij was niet in staat om de gevangenen naar buiten te brengen om te luchten.
b Hij kon de gevangenen niet uitstaan, hij had een hekel aan hen.
De dubbelzinnigheid ontstaat door de dubbele betekenis van ‘niet kunnen luchten’.
4 a Kies voor een gerecht gemaakt van kinderhoofden.
b Kies voor een hoofdgerecht speciaal voor kinderen bereid.
De dubbelzinnigheid ontstaat doordat het woord kinderhoofdgerecht in verschillende woorddelen is te
verdelen: een gerecht van kinderhoofden of een hoofdgerecht voor kinderen.
5 a Coach gaat beginnen met een damesploeg waarin een aantal speelsters ontbreekt.
b Coach gaat beginnen met een ploeg met uitgeklede dames.
De dubbelzinnigheid ontstaat door de letterlijke en figuurlijke betekenis van ‘uitgekleed’.
2 Zeurterreur
A
1 schuttingtaal – vieze, grove woorden (k)
2 krenkend – kwetsend
3 viel niet ... in goede aarde – vond (men) niet leuk, viel niet in de smaak (n)
4 aanstoot genomen aan – (hebben) zich zeer geërgerd aan (e)
5 in de wacht ... slepen – te krijgen, te winnen
6 doorspekt met – vol van, rijkelijk voorzien van (m)
7 verwerpelijk – afkeurenswaardig (b)
8 gestigmatiseerd – voortdurend afgeschilderd met negatieve kenmerken (o)
9 belangenbehartiger – een persoon of instantie die opkomt voor de belangen van een individu of een
groep (d)
10 is sterk gekant tegen – is fel tegen (f)
11 je op glad ijs begeven – riskant, jezelf in een moeilijke of gevaarlijke situatie wagen (g)
12 moet het ontgelden – krijgt ervan langs (i)
13 spraakmakende – tot veel ophef en gepraat leidende, waarover men veel spreekt
14 kunnen niet door de beugel – kunnen niet geaccepteerd worden
15 overtrokken – overdreven (j)
16 in hun wiek geschoten – beledigd (c)
17 maakt school – vindt navolging, wordt nagedaan (l)
18 profileert zich – schildert zichzelf af, creëert een beeld van zichzelf
19 de commercie – handel (h)
20 acceptatie – aanvaarding (a)
B
Zeurterreur is volgens de tekst de neiging van mensen om over allerlei onbelangrijke zaken te gaan
klagen bij officiële instanties om verschijnselen in de samenleving tegen te gaan of te laten verbieden.
C–
3 Zwartkijkers
A
1 a Tv-programma richt zich op pessimisten.
b Tv-programma richt zich op mensen die geen belasting betalen (voor het kijken).
2 a Niet voldoende trek (luchtaanzuiging)?
b Geen zin in een verstopte schoorsteen?
3 a Vijf procent van de Nederlanders zit vast (in de gevangenis).
b Vijf procent van de Nederlanders houdt zich aan het vasten.
4 a Gratis je auto neerzetten op een bepaalde helling.
b Het gratis parkeren wordt waarschijnlijk afgeschaft.
5 a Maar ik kan me wel herinneren waar ik je van ken.
b Maar ik kan je wel naar huis brengen.
6 a Een kussen om op te zitten is bij yoga taboe.
b Zoenen is bij yoga taboe.
7 a Beweeg je hand eens over de hartstreek.
b Wees eens gul of vergevingsgezind.
8 a Nederland kiest voor de Partij voor de Dieren
b Nederland willen meer de dierenbelangen behartigen.
B
1A
2A
3A
4B
5B
6A
7B
8C
5 Moe maakt moe?
A
lijden aan – hebben te kampen met
terugvoeren op – als oorzaak aanwijzen
letten op – aandacht geven aan
zich ergeren aan – zich storen aan
bijdragen aan – meehelpen, een effect hebben
4 Bond tegen het vloeken
1 profileert zich
2 krenkend
3 doorspekt
4 schuttingtaal
5 gekant
6 door de beugel
7 verwerpelijk
8 aanstoot nemen
B
last hebben van – lijden aan
verband houden met – heeft te maken met
studie doen naar – onderzoeken
te kampen hebben met – last hebben van
zwaar tillen aan – heel belangrijk vinden
bang zijn voor – in angst zitten over
(geen) invloed hebben op – (g)een effect
hebben
iets kunnen doen aan – invloed hebben op
C
op basis van – op grond van
in de loop van – gedurende
op aanraden van – op advies van
6 Dirigent
1 onder leiding van
2 ten tijde van
3 op last van
4 met behulp van
5 in antwoord op
6 als gevolg van
7
A
1 een groot bedrag voor mij
2 niet te hoog opnemen en uiteindelijk
accepteren
3 hij voelt zich niet schuldig
4 geld
5 de moed laten zakken
6 een slecht mens, een verrader
7 de goede van de slechte onderscheiden
8 tijden waarin het lijkt alsof de wereld vergaat
7 op advies van
8 uit hoofde van
B
2 tijdens, gedurende
6 door
8 vanwege
B
9 David en Goliat
10 (kropen) door het oog van de naald
11 oog om oog, tand om tand
12 naar de Filistijnen gaan
13 wie een kuil graaft voor een ander, valt er
zelf in
C
eigen antwoord