De Essenziekte (Chalara fraxinea )

De Essenziekte
(Chalara fraxinea )
Arthur DE HAECK
Essenziekte (Chalara fraxinea) -
Arthur De Haeck
VOORSTELLING :
INBO : Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek
(wetenschappelijke
instelling van de Vlaamse Overheid)
Onderzoek : Fauna, flora, biotopen, milieu, beheer, monitoring en beleid
•Onderzoeksgroep Milieu en Klimaat
• Diagnosecentrum voor bomen :
• praktisch en wetenschappelijk onderbouwd advies en
dienstverlening ivm bomen en boomproblemen agv
biotische en a-biotische oorzaken;
• stedelijke en niet-stedelijke omgeving in Vlaanderen;
• medewerking aan monitoring bosvitaliteit (http://icpforests.net/ Level 1)
Essenziekte (Chalara fraxinea) VOORSTELLING :
Diagnosecentrum voor bomen
individuele
vragen over
boomproblemen
databank
Arthur De Haeck
overzicht :
aard
problemen,
omvang,
geografische
spreiding,
aanvulling
eigen
observaties
Feedback aan
praktijk / beleid
Essenziekte (Chalara fraxinea) -
Arthur De Haeck
probleemstelling – pathologie - prognose
Sterfte van es (Fraxinus excelsior)
• Begin jaren 1990 : Polen –
Lithouwen
• 2010 : België (2007 officieus)
Essenziekte (Chalara fraxinea) -
Arthur De Haeck
Meldingen van Chalara fraxinea in het Vlaamse Gewest in 2011 (aantal per gemeente)
Schade (% afgestorven/beschadigde bomen)
1 - 10
11 - 25
26 - 50
> 50
%
%
%
%
Totaal
Afgestorven bomen
Enkel beschadigde
bomen
Aantal
meld.
%
Aantal
meld.
%
15
27 %
3
5%
1
2%
4
7%
23
41 %
10
18 %
12
23 %
3
5%
7
13%
32
59 %
Meldingen van afgestorven en beschadigde bomen en de omvang van de schade.
Essenziekte (Chalara fraxinea) -
Arthur De Haeck
probleemstelling – pathologie - prognose
Essenvlieskelkje (Hymenoscyphus albidus) – saprofyt (opruimer van afgevallen blad)
sterk gelijkende (nieuwe) soort - Hymenoscyphus pseudoalbidus – saprofyt
ongeslachtelijke vorm = Chalara fraxinea - parasitair op Es (Fraxinus)
Essenziekte
Essenziekte (Chalara fraxinea) -
Arthur De Haeck
probleemstelling – pathologie - prognose
Vatbare soorten (actuele vaststellingen) :
Spontane besmettingen :
Fraxinus excelsior, F.angustifolia, F. americana, F. pennsylvanica
Geforceerde besmettingen :
F. ornus
Essenziekte (Chalara fraxinea) -
Arthur De Haeck
probleemstelling – pathologie - prognose
vorming van
sporen door
Hymenoscyphus
pseudoalbidus
op afgevallen
bladeren
(zomer)
Mogelijk secundaire
aantastingen (type
Honingzwam – Armillaria..)
Sterfte (+/- 2-3
jaar) of herstel ?
Verzwakking van de plant,
overwintering Chalara in
plantweefsel
Twijginfectie
en verwelking
(lente –
zomer)
Necrotische vlekken op
takken en stam
Verspreiding
van sporen
naar levende
bladeren
(lente)
Start van de
aseksuele cyclus =
Chalara fraxinea en
verspreiding van
conidiën (aseksuele
sporen) (lente)
Bladinfectie (lente –
zomer)
Takinfectie en
–sterfte
Essenziekte (Chalara fraxinea) -
Arthur De Haeck
probleemstelling – pathologie - prognose
Symptomen - blad- en scheutverwelking
Essenziekte (Chalara fraxinea) -
Arthur De Haeck
probleemstelling – pathologie - prognose
Symptomen - bastnecrosen
Essenziekte (Chalara fraxinea) -
Arthur De Haeck
probleemstelling – pathologie - prognose
Symptomen - kroonsterfte
Essenziekte (Chalara fraxinea) -
Arthur De Haeck
probleemstelling – pathologie - prognose
Symptomen - Kroonsterfte
Essenziekte (Chalara fraxinea) -
2012
2011
2010
2009
2008
Arthur De Haeck
Essenziekte (Chalara fraxinea) -
Arthur De Haeck
probleemstelling – pathologie - prognose
Symptomen - Kroonsterfte
Essenziekte (Chalara fraxinea) -
Arthur De Haeck
probleemstelling – pathologie - prognose
Houtkwaliteit / economisch belang
• Er worden geen sanitaire maatregelen voorgesteld ivm gekapte bomen / hout;
• Bij licht tot matig aangetaste bomen treedt weinig tot geen technische
houtschade op;
• Sterk aangetaste bomen (>50% bladverlies) : kappen en verzagen (economisch
belang – sterk verminderde aanwas);
• Essenhout is geschikt voor thermische verduurzaming waardoor stabielere
marktevolutie (?);
• Het economisch aandeel van zware essen bedraagt ca. 5%;
Essenziekte (Chalara fraxinea) -
Arthur De Haeck
probleemstelling – pathologie - prognose
•
Nieuwe ziekte
 weinig ervaring,
 opbouw natuurlijke resistentie of afweer door de plant (relatief evenwicht tussen
de pathogeen en de gastheer) ?
 opvolgen van de schade en van gezonde bomen;
 de sterkste schade wordt in Vlaanderen voorlopig gezien in jonge aanplantingen;
• Advies beheer
 controle van plantgoed op symptomen vóór het aanplanten;
 geen besmet plantsoen aanplanten;
 conditie van aanplantingen opvolgen;
 Es enkel op optimale standplaatsen aanplanten (niet nat, diep profiel);
 geen grootschalige nieuwe aanplantingen met es (risicospreiding);
Essenziekte (Chalara fraxinea) -
Arthur De Haeck
Andere belangrijke ziekten bij Es
meerjarige
boomkankers
Nectria spp.
essenkanker
(Pseudomonas syringae sbsp.
savastanoi pv. Fraxini)
Essenziekte (Chalara fraxinea) -
Arthur De Haeck
Exotische plagen : Essenprachtkever (Agrilus planipennis)
herkomst : Azië, Oost-Rusland
 Voorlopig nog niet formeel vast gesteld in de EU-landen wel in de U.S.A.;
 Verhoogde controle in- & export van hout en planten;
Essenziekte (Chalara fraxinea) -
Arthur De Haeck
Merci pour votre attention
~
dank voor uw aandacht !
www.inbo.be
>> Dienstverlening >>> Diagnosecentrum voor bomen
[email protected]
[email protected]