Alter ego of geschilderd rollenspel

Alter ego of geschilderd rollenspel? Aspecten van het portrait historié in de Nederlandse
schilderkunst
In de loop van de 16de eeuw ontwikkelt zich binnen de portretkunst een specifiek type
portret dat het portrait historié genoemd wordt. In dit soort beeltenissen wordt een
individu (of een groep) in de rol van een bijbelse, mythologische, historische of
legendarische figuur weergegeven. Kostuums, attributen en de narratieve context die ook
in de historieschilderkunst toegepast worden, dragen bij tot de identificering van de door
de geportretteerde aangenomen rol. Het principe werd aanvankelijk vooral toegepast in
portretten van Franse, Italiaanse en Engelse vorsten en edellieden die zich als
mythologisch helden en keizers uit de antieke geschiedenis lieten afbeelden. Het was
echter in een burgerlijke context in de Noordelijke Nederlanden gedurende de periode
1570 tot 1700 dat het portrait historié zowel in kwalitatieve als kwantitatieve zin zijn
grootste bloei bereikte.
In deze lezing zal dit onderbelichte aspect van de portretkunst van de Gouden Eeuw aan
de hand van een voorbeelden besproken worden. Daarbij komen verschillende aspecten
aan de orde zoals de geschiedenis van het portrait historié, de verhouding tussen de
opdrachtgever en het door hem of haar gekozen identificatiemodel en het kunstenaars
(zelf)portrait historié.