Inhoudsopgave - TeldersCommunity

Gebruiker: TeldersCommunity
Inhoudsopgave
Inhoudsopgave
III
Voorwoord
I
Aanbevelingen
1
Samenvatting
Einde van het kapitalisme?
Monetair stelsel
Regulering financiële markten
Het bestrijden van de recessie
5
5
7
9
15
Einde van het kapitalisme?
1.1 Een terugkeer naar een daadwerkelijk spontane orde
1.2 De noodzaak tot meer verantwoordelijkheid in de
financiële sector
1.3 Conclusie
17
18
II
Oorzaak en aanleiding van de kredietcrisis
2.1 Macro-ontwikkelingen
2.1.1 Monetaire onevenwichtigheden
2.1.2 Beleid van de centrale banken
2.1.3 Overliquiditeit
2.2 Meso- en micro-ontwikkelingen
2.2.1 Overheidsbeleid ten aanzien van eigen woningbezit
2.2.2 Toezicht op financiële instellingen
2.2.3 Banken
2.2.4 Verwevenheid financiële stelsel
2.3 Korte vergelijking tussen kredietcrisis en Grote Depressie
2.4 Conclusie
23
24
24
26
27
27
27
28
29
30
30
31
III
Monetair stelsel
3.1 De positie van de dollar
3.1.1 Alternatieven voor de dollar?
3.1.2 Oplossingen
3.2 De euro
3.2.1 Dreigende instabiliteit?
3.2.2 Oplossingen
33
33
34
35
38
39
40
I
20
21
III
Gebruiker: TeldersCommunity
IV
IV
Regulering van de financiële markten
4.1 De noodzaak van regulering van financiële markten
4.1.1 Too big to fail?
4.1.2 Too interconnected to fail
4.2 Toezicht op banken
4.2.1 Splitsen van banken
4.2.2 De producten van banken
4.2.3 Wijze van staatsingrijpen
4.2.4 Living wills: oplossing voor de moral hazard?
4.3 Niveau en wijze van toezicht houden
4.4 Credit Rating Agencies (CRA’s)
4.5 De rol van de G20 en het internationaal overleg
43
43
44
45
45
48
50
51
52
54
56
57
V
Het bestrijden van de recessie
5.1 Uitgangspunten
5.2 Een reactie op de huidige recessie
5.2.1 Niets doen is ook stimuleren
5.2.2 Een stimuleringspakket
5.3 Conclusie
59
59
61
61
62
63
Gebruiker: TeldersCommunity
Aanbevelingen
Aanbevelingen die de kans op nieuwe crises verkleinen:
1. Meer aandacht voor monetaire stabiliteit in het Nederlandse EU-beleid
Het is van belang dat de eurolanden hun begrotingstekorten en staatsschulden op orde brengen. Structureel en fors uit balans zijnde overheidsfinanciën kunnen leiden tot een instabiele munt of zelfs tot het
uiteenvallen van de muntunie. Grote institutionele EU-hervormingen
om dit te bereiken liggen echter niet voor de hand.
Nederland zal zich daarom binnen de bestaande kaders hard moeten maken voor naleving van het EMU-Verdrag en het Stabiliteitspact.
Daartoe zal Nederland actief moeten samenwerken met andere landen
die het belang van gezonde overheidsfinanciën inzien, Duitsland voorop.
Alleen op die manier zal de monetaire stabiliteit hoog op de agenda van
de EU blijven staan.
2. De EU moet in internationale beraadslagingen over financieel-economische vraagstukken een gecoördineerd standpunt uitdragen
Het terugdringen van monetaire onevenwichtigheden is een gemeenschappelijk belang van de EU-lidstaten. De EU moet trachten in internationale beraadslagingen op geloofwaardige wijze een gecoördineerd
standpunt uit te dragen. Op die manier en door eigen discipline kunnen
de Europese landen goed partij bieden aan de andere grote economische
machtsblokken: de Verenigde Staten, Japan en China.
Vanwege de verbondenheid van banken onderling en met de economie in het
algemeen, is het niet verantwoord banken tijdens een crisis failliet te laten gaan.
Daarom moeten banken effectief worden gereguleerd zodat de kans dat de overheid daadwerkelijk dient in te grijpen zo klein mogelijk is. Aanbevelingen in dit
verband:
3. Meer aandacht voor intern risicobeheer van banken
Banken moeten hun risicobeheer beter verankeren op hun hoogste bestuursniveau. De gehele Raad van Bestuur dient hier aandacht voor te
hebben. Daarnaast dient in de Raad van Bestuur een Chief Risk Officer
zitting te hebben die zich primair bezighoudt met de risicopositie van de
instelling.
4. Richt een depositogarantieverzekering op voor banken
Op dit moment moet als een bank failliet gaat, de gehele bankensector
de gedupeerde spaarders van de failliete bank compenseren. Dit is on-
1
Gebruiker: TeldersCommunity
aanbevelingen
rechtvaardig: goed functionerende banken draaien op voor hun ‘zwakke
broeder’. Zij kunnen daardoor bovendien zelf in onoverkomelijke problemen komen. Daarom moet de staat een verzekeringsmaatschappij
oprichten waarbij banken verplicht de spaartegoeden van hun klanten
moeten verzekeren. Een eigen risico voor alle spaarders is hier onderdeel
van. De toezichthouder, De Nederlandsche Bank, bepaalt aan de hand
van de risicopositie van de bank de verzekeringspremie.
5. Falende bankiers moeten door De Nederlandsche Bank uit hun functie
worden gezet
Als het handelen van een lid van de Raad van Bestuur of de Raad van
Commissarissen aantoonbaar leidt tot een situatie waarin een bank staatssteun nodig heeft om niet failliet te gaan, moet de bestuurder hiervoor
ook verantwoordelijkheid dragen. Dat kan door een regeling te scheppen die niet alleen beoordeelt of bankiers geschikt zijn om hun functie
te vervullen maar hen ook expliciet ‘toelaat’ tot het bankiersgilde.
6. Haal verkeerde prikkels uit het beloningsbeleid
Banken dienen het beloningsbeleid voor hun bestuurders en medewerkers zo in te richten dat daar geen prikkel tot het nemen van onverantwoorde risico’s van uitgaat. Bijvoorbeeld door bonussen meer te baseren
op langetermijnprestaties of te regelen dat bonussen moeten worden terugbetaald als een bank in de problemen komt. De Nederlandsche Bank
moet hier toezicht op houden.
De effectiviteit van een dergelijke maatregel zal afhangen van de
mate van internationale coördinatie op dit punt.
7. Geen splitsing van banken of beperkingen aan de omvang van banken
Het opsplitsen van banken in nutsbanken en investeringsbanken, zoals
onder meer bepleit door de commissie-Maas, is onwenselijk. Investeringsbanken krijgen in dergelijke voorstellen in tijden van nood geen
staatssteun. Deze systeembanken kunnen echter zeer systeemrelevant
zijn. Bovendien is onduidelijk welke functies er wel en welke er niet
onder de nutsfuncties van banken vallen.
Ook het stellen van grenzen aan de omvang van banken wijzen wij
af. Een dergelijke grens kan niet door de staat worden bepaald. De ideale
omvang van ondernemingen wordt in het marktproces bepaald.
2
Gebruiker: TeldersCommunity
aanbevelingen
8. Meer internationale coördinatie van nationale toezichthouders
Een volwaardige internationale toezichthouder is op dit moment politiek niet haalbaar. Samenwerking tussen nationale toezichthouders is dat
wel en is ook wenselijk. De adviezen van de commissie-de Larosière kunnen hier als uitgangspunt dienen.
Aanbevelingen om uit de huidige crisis te komen:
9. Bestrijd de economische recessie niet met stimuleringspakketten
Als gevolg van de afnemende economische groei worden de overheidsuitgaven ten opzichte van het Bruto Binnenlands Product (BBP) verhoogd.
De teruglopende belastingopbrengsten en het toegenomen aantal uitkeringen versterken dit effect. Dit zijn de zogenoemde automatische stabilisatoren.
De collectieve uitgaven verder opvoeren ter stimulering, zou onverantwoord zijn met het oog op de overheidsfinanciën op lange termijn.
Een stimuleringspakket werkt bovendien marktverstorend. Daarnaast is
de effectiviteit beperkt, omdat een groot deel weglekt naar het buitenland. Als onverhoopt toch wordt overgegaan tot een stimuleringspakket
dient dit ten minste internationaal te worden gecoördineerd.
10. Formuleer zo snel mogelijk een ambitieuze exitstrategie
Bij een zware recessie als die in het najaar van 2008 inzette, is het goed
dat de staat zijn verantwoordelijkheid neemt door systeemrelevante banken van de ondergang te redden en via de automatische stabilisatoren
(zie aanbeveling 10) de economie te stimuleren. Maar dan moeten de
tijdelijkheid van de maatregelen en de overheidstekorten wel geloofwaardig zijn.
Daartoe moet zo snel mogelijk een geloofwaardige exit-strategie worden geformuleerd en bekendgemaakt, vooruitlopend op het uitvoeren
ervan.
Het moment waarop de steunmaatregelen weer kunnen worden teruggedraaid is moeilijk te voorspellen. Zodra de economische ontwikkeling het toelaat moet de staat zich echter weer terugtrekken – tot minimaal het ‘niveau’ van voor de kredietcrisis. Uiterlijk in 2011 moet hiermee worden aangevangen. De staat moet zich in een ambitieus tempo
terugtrekken, zoals ook door de Europese Commissie en de Europese
Centrale Bank (ECB) wordt aanbevolen.
3