CRITERIUM I. SAMENHANG GEBIED VERBETEREN LANDSCHAP Naam Doel Budget Betrokken partijen Landschappelijke elementen aanleggen/herstellen Regeling waarbij particuliere grondeigenaren, volledig gefinancierd door de overheid, op hun terrein landschappelijke elementen kunnen aanleggen of herstellen. Ook de beleefbaarheid kan worden vergroten, door bijvoorbeeld een wandelpad aan te leggen. Circa €500.000,tussen 2014-2018 Gemeentes ism. provincie en particulieren/agrariërs Vrijwillig landschapsbeheer In Oost Gelre zijn vier dorpskernen die een zelfstandige landschapkerngroep hebben opgezet. Deze groepen initiëren projecten en bevorderen de betrokkenheid van bewoners. Verder zijn er meerdere andere vrijwillige beheersgroepen actief in het Nationale Park, zoals een hoogstam-brigade Vrijwilligers Betrokken bewoners en gemeentes, Stichting Landschapsbeheer Gelderland, Stichting vrijwillig landschapsbeheer Achterhoek Verkenning naar knelpunten voor ecologisch rendement Groenlose Slinge Ondanks vele inspanningen worden de ecologische doelen voor de Groenlose Slinge nog niet gehaald. Voor het bepalen van oplossingsrichtingen naar de gewenste toestand worden de belangrijkste knelpunten verkend door het uitvoeren van een watersysteemanalyse voor de beken en bovenlopen van de Groenlose Slinge. Nog onbekend Waterschap Rijn en IJssel Project inrichtingsopgave Ratumse Beek en Willinkbeek De Ratumse Beek en Willinkbeek zijn waardevolle bovenlopen van de Groenlose Slinge met als status: Hoogste Ecologisch Niveau. Beide beken voldoen niet aan de gestelde doelstellingen. De beschikbaar verkregen 10 meter stroken worden ingericht voor meandering en voorzien van beekbegeleidende beplanting. Daarnaast worden de in verleden aangebrachte niet natuurlijke materialen voor het vastleggen van de oevers verwijderd. Nog onbekend Waterschap Rijn en IJssel Stichting Landschapbeheer Gelderland Bermbeheer Het gebied wordt dooraderd met wegbermen. Door de bermen zo ecologisch gunstig mogelijk te beheren, ontstaan er veel kansen voor flora en fauna. Planten en dieren kunnen zowel leven als zich verspreiden via bermen. Al sinds 1994 wordt in Winterswijk rekening gehouden met ecologische waarden. Komend jaar evalueert Winterswijk het huidige beleid om nog meer kansen te benutten. Winterswijk circa €25.000,- Gemeente Winterswijk Gemeente Oost-Gelre In Oost Gelre zijn de bermen de afgelopen 12 jaar ecologisch beheerd door agrarisch natuurbeheerders. Er is onlangs een bermplan opgesteld om de ecologische functies te optimaliseren en draagvlak te creëren bij bewoners. Akkerrandenproject Het akkerrandenproject levert in de zomer prachtige bloemenranden op in het landschap door het inzaaien van akkerranden en overhoekjes. De bloemen, planten, wortels en knollen vormen voedsel voor insecten, bijen, wild en vogels. Door de werkgroep akkerranden worden fietsroutes uitgezet en excursies georganiseerd. € 2.750,- per jaar LTO, imkervereniging, SAAP, de Wildbeheereenheid, VVV en de gemeenten Aalten en Oost-Gelre. Samen voor de Patrijs Dankzij het project ‘Samen voor de Patrijs’ is de patrijs terug in het gebied. In 3 jaar tijd is het aantal gegroeid van 3 naar 35 paartjes. Het project wordt de komende 6 jaar voortgezet en uitgevouwen over de Achterhoek. Ook elders in Nederland vindt het project navolging. € 3.000,- Agrarische natuurvereniging PAN i.s.m. Wildbeheereenheid Aalten, Vogelwerkgroep ZuidoostAchterhoek, de gemeente Aalten, gemeente Oost-Gelre en Vogelbescherming Nederland. Boombeheer(s)plan Op een verantwoorde wijze worden de komende jaren de oude laanbomen langs de Winterswijkse wegen vervangen op een manier die het landschap zoveel mogelijk in stand houdt. Bijvoorbeeld eerst de ene zijde van de weg en enkele jaren later de andere zijde, zodat het beeld en de ecologische mogelijkheden zo min mogelijk wordt aangetast. Nog onbekend Gemeente Winterswijk en Oost-Gelre en Bomenwacht. Oost Gelre besteedt de komende tijd aandacht om de ‘bijzondere’ bomen van particulieren duurzaam in stand te houden met inspecties en maatregelen. Er is extra aandacht voor solitaire bomen in het buitengebied. De Bomenwacht van Oost Gelre houdt zich bezig met projecten om bomen aan te planten (project ‘Mot kun’n; een boom voor elke boer) en te beschermen. Natuurontwikkelingsproject Kleiput Driemarkweg De kleiput Driemarkweg is een grote waterplas die is ontstaan door kleiwinning, waarvan er meerdere in het Nationaal Park Winterswijk liggen. De ecologische waarden van de plas zijn, in tegenstelling tot sommige anderen, beperkt door het hoge sulfaatgehalte en door het vrijwel ontbreken van geleidelijke overgangen van diep naar ondiep water. Door herinrichting is aanmerkelijke natuurwinst te behalen. De omgeving van de kleiput leent zich voortreffelijk voor het vertellen van een boeiend “geologisch verhaal”. Van de twee steenfabrieken met kleigroeven is nog één volop in bedrijf. Hoogteverschillen (gaten in het landschap en twee bijna 20 m hoge voormalige stortplaatsen) hangen samen met de geologische bodemopbouw. Door gebruik te maken van grondoverschotten kan herinrichting kostenneutraal worden uitgevoerd. Gemeente Winterswijk, Waterschap Rijn en IJssel, derden. CRITERIUM II. ONTWIKKELING BELEVINGSMOGELIJKHEDEN AANWEZIGE BELEVINGSMOGELIJKHEDEN Naam Doel Betrokken partijen Nazomeren in het Nationaal Landschap In 2016 wordt de campagne ‘Nazomeren in het Nationaal Landschap Winterswijk’ gelanceerd. In de maand september worden culturele en recreatieve evenementen en activiteiten onder de noemer Nazomeren gepromoot. In deze maand vinden veel activiteiten in het gebied plaats. Door ze te bundelen in een campagne wordt de recreant/toerist die niet op schoolvakanties is aangewezen gewezen op de vele mogelijkheden die het NL biedt met het doel om seizoensverlenging te bewerkstelligen. Hiermee wordt de druk op het gebied meer verspreid over het jaar. Inititiatief: St. Winterswijk Marketing en St. Waardevol Cultuurlandschap. Met ondersteuning van gemeenten Winterswijk, Oost Gelre en Aalten. http://www.100procentwinterswijk.nl/nazomeren Wandel- en fietsknooppuntennetwerk Het Nationaal Park Winterswijk is een prachtig gebied om per fiets of te voet te ervaren. Het buitengebied met haar vele zandwegen en bospaden vraagt om ontdekt te worden. In het gebied vind je een wandel- en fietsknooppuntennetwerk waar bij men, naar eigen inzichten wens het ideale rondje maakt. Beide netwerken worden 2 keer per jaar gecontroleerd en onderhouden. Stichting Achterhoek Toerisme, gemeenten en VVV’s Poorten tot het Nationaal Landschap Als onderdeel van het WCL-project “Beleven Nationaal Landschap WCL i.s.m. betrokken verenigingen en Winterswijk” zijn tijdens de renovatie de verenigingsgebouwen Emma in buurtschappen Ratum en Wilhelmina in Kotten omgetoverd tot “Poorten van het Nationaal Landschap Winterswijk”. Beide vormen een prachtige startlocatie van waaruit de bezoekers de mooie omgeving van Winterswijk kunnen gaan verkennen, per auto, (elektrische) fiets, wandelend, of eventueel per scootmobiel (er is een E-oplaadpunt). Er is een schuilgelegenheid met openbaar toilet en informatievoorziening. Alle werkzaamheden zijn uitgevoerd door Winterswijkse bedrijven. Marathon Nationaal Landschap Winterswijk De Marathon Nationaal Landschap is een uniek grensoverschrijdend Stichting Marathon Winterswijk evenement tussen Vreden en Winterswijk voor hardlopers. Het is geen wedstrijd, maar vooral gericht op genieten en het ontdekken van de prachtige natuur van het gebied. Welke andere marathon loopt door een koeienstal, over een stijger of heeft een wijnproeverij in het parcours? De opbrengst van de Marathon Nationaal Landschap wordt ieder jaar geschonken aan een goed doel. In 2015 werden meerdere goede doelen gesteund, zoals Ver. Natuurmonumenten en de stichting Landschapskudde Oost Achterhoek, welke een bijdrage leveren aan de instandhouding van de natuur en landschap in het gebied. http://marathonwinterswijk.nl/ Plankenpad Wooldse Veen Om verstoring door toerisme te verminderen is in het kwetsbare Wooldse Veen een plankenpad aangelegd, waardoor bezoekers op een veilige manier tot in de kern van het veen kunnen verkennen. Halverwege het pad is een uitkijktoren gebouwd, waar je een prachtig uitzicht hebt over het hele veen. Kwetsbaar Vragender- en Korenburgerveen Het veencomplex is een kwetsbaar systeem. Daarom is het veengebied Stichting Marke Vragenderveen, grotendeels enkel met een (vrijwillige) gids te bezoeken. Zodra de kraanvogels Vereniging Natuurmonumenten. broeden is het veen zelfs helemaal afgesloten voor mensen. Om het veen toch te kunnen beleven is er een uitkijktoren ‘natuurobservatiepost’ opgericht in het Vragenderveen. Zeker als straks de veenherstelmaatregelen gereed zijn, kan vanaf dit platform het gehele veen overzien worden. Bij de post zijn ook informatieborden aanwezig. Steengroevetheater Sinds 2010 organiseert de Stichting Steengroeve Theater jaarlijks tijdens de zomervakantie een groots evenement in de steengroeve. De producties van het Steengroeve Theater zijn door de prachtige omgeving, waarin deze zich afspelen, uniek. De ruige wanden van de groeve komen helemaal tot zijn recht door de belichting en projecties tijdens de voorstelling. Er ontstaat een magische sfeer op het enorme podium, ruim 30 meter diep gelegen. Er is een grote diversiteit aan mensen die onderdeel uitmaken van de productie. Het orkest, de acteurs, de zangers, de dansers, de figuranten, de vele vrijwilligers… iedereen wordt bij elkaar gebracht. http://www.steengroevetheater.nl Vereniging Natuurmonumenten Stichting Steengroeve Theater, Sibelco en i.o.m Staatsbosbeheer, Natuurmonumenten, Oehoewerkgroep Nederland, het bedrijfsleven en talrijke enthousiaste vrijwilligers Expositieruimte Vragenderveen N.a.v. het feit dat op 22 mei 1956 de Stichting Marke Vragender Veen is Stichting Marke Vragenderveen opgericht en in 2016 dus het 60e jubileum had, is besloten dat er een permanente expositieruimte zou moeten zijn. Het is bedoeld voor iedereen, maar vooral zodat ouderen die het veen niet meer in kunnen toch kunnen zien hoe het eruit ziet. Er zijn panelen die permanent aanwezig zijn en panelen die met de seizoenen gewisseld worden, zodat een prachtig beeld ontstaat van het Vragenderveen. Slag um Grolle De Slag um Grolle is een cultuurhistorisch evenement dat elke 2 jaar in de Gemeente Oost-Gelre, Stichting Slag oude vestingstad ‘Groll’ (Groenlo) wordt gehouden. Honderden re-enacters om Grolle uit tientallen landen en duizenden bezoekers genieten van een 3-daags historisch spektakelstuk. Hoofdrolspelers zijn de Staatse legers onder leiding van Willem-Frederick Hendrik en de Spaanse troepen die de vestingstad hebben bezet. Amateurs spelen deze historische veldslag om ‘het Belegh van Groll’ met wetenschappelijke precisie na. De bezoekers komen terecht in Groll anno 1627 met kampementen, oude ambachten, middeleeuwse muziek, dans en spelen. Maar waar je echt kippenvel van krijgt zijn de nagebootste veldslagen waarbij de grond dreunt, de kanonnen bulderen, de gewonden jammeren en Groll trilt op haar grondvesten. Zwarte cross De Zwarte Cross is inmiddels een begrip in festival minnend Nederland! Ontstaan uit een alternatief cross- en rock spektakel is dit muziek- en theater evenement alweer 10 jaar te gast in de Besselinkschans nabij Lichtenvoorde. In 2016 hebben 220.000 bezoekers dit festival bezocht. De Besselinkschans biedt daarbij het gevarieerde landschap van bos, houtsingels en weilanden waarbinnen dit festival wordt georganiseerd. In de toekomst zullen de bezoekers een bijdrage leveren aan het versterken van het landschap en de natuurwaarden. Op die manier helpt de Zwarte Cross de kwaliteit van het gebied te versterken. Zwarte Cross en gemeente Oost-Gelre http://www.zwartecross.nl/ Bredevoort Schittert Jaarlijks vindt in september het evenement Bredevoort Schittert plaats Bredevoort en haar inwoners, waarbij de smalle middeleeuwse straatjes worden omgetoverd tot een inclusief vele ondernemers. sprookje. Op basis van een wisselend thema worden allerlei activiteiten georganiseerd; er is muziek, theater, exposities, verlichte tuinen en een grandioos vuurwerk! Het vestingstadje wordt door haar inwoners dan sfeervol met lichtjes versierd. Centraal staan de schitterende lichttaferelen op de Grote Gracht in Bredevoort. 250 jaar grens De Rijksgrens tussen Oost Gelderland en West Muensterland is na vele Gemeenten in de Achterhoek en de conflicten over grond en rechten in 1765 definitief vastgelegd bij het Convent Kreis Borken van Burlo. Hierna zijn in 1766 de kenmerkende grensstenen van Bentheimer zandsteen geplaatst. De grens is daarna niet meer gewijzigd. Dit heeft een grote impact gehad op het landschap. Een feit om een jaar lang bij stil te staan. Dit gebeurt met o.a. rondreizende tentoonstelling, wandelingen, symposium, concert en fotowedstrijd. Aarde-werk de Stegge Aarde-Werk ‘de Stegge’ is een gevarieerd, bio-divers klein boeren-landgoed. De ‘eenmanses’ met het weiland biedt een historisch beeld van kleinschalig boerenland, zo typisch voor het Nationaal Park Winterswijk. Aarde-werk de Stegge De grote diversiteit doet denken aan het oude boerenland van rond 1880: de toen nog bijna alle gemengde bedrijven boden een veelheid aan activiteit en teelten het hele jaar door. Er wordt veel ambachtelijk gewerkt: een gezonde werkomgeving waar de vele vrijwilligers graag hun handen uit de mouwen steken. Bezoekers mogen ronddwalen over het erf en de tuinen, daarbij begeleid door borden die uitleg geven en een beschrijving die uitnodigt tot zelf ervaren. Ook zijn er aantrekkelijke speurtochten voor kinderen. ONTWIKKELING BELEVINGSMOGELIJKHEDEN Naam Doel Budget Betrokken partijen Nationaal Landschap Winterswijk App Er wordt momenteel een app ontwikkeld om het gebied beter digitaal te kunnen verkennen, met name toeristisch. Hiermee kunnen bijvoorbeeld cultuurhistorische plekken, bijzondere landschappen en natuur, WCL projecten, overnachtingen en horeca gevonden worden. Middels een kaartfunctie kan er naar genavigeerd worden, kunnen fiets- en Verkenning: €20.000,- WCL, VVV Winterswijk en bijvoorbeeld ondernemers Ontwikkeling: nog onbekend wandelroutes gedownload worden en kunnen deze worden gedeeld. Om het Nationaal Landschap ook beleefbaar te maken voor internationale bezoekers wordt de app ook in het Duits en Engels uitgebracht. Website Nationaal Landschap Het Nationaal Landschap Winterswijk heeft sinds enkele jaren een eigen website: www.nationaallandschapwinterswijk.nl Door verscheidene redenen is het nog niet gelukt de website goed te vullen. Wel is er een boek geschreven “Beleef de natuur in Winterswijk”. De inhoud van dit boek kan goed gebruikt worden om de website verder te vullen, samen met nieuw te schrijven teksten, beeldmateriaal en interactieve gedeeltes. Nog onbekend Platform Natuur en Landschap, onderdeel van WCL Terra temporalis In de directe omgeving van de Winterswijkse steengroeve wordt een museum opgericht. Daarin worden onder meer fossiele resten van het in de groeve gevonden prehistorische leven geëxposeerd, in combinatie met het landschap van Winterswijk. Momenteel wordt er nog gezocht naar een geschikte locatie. Nog onbekend Stichting Terra Temporalis, Sibelco, gemeente Winterswijk Schaapskooi In het Nationaal Park Winterswijk worden veel terreinen beheert door een schaapskudde met een herder. Om deze dieren een vaste uitvalsbasis te geven, wordt gewerkt aan de ontwikkeling van een schaapskooi. Mogelijk in combinatie met bijvoorbeeld een streekproducten-winkel en evenementen. Nog in verkenningsfase Stichting Landschapskudde OostAchterhoek, gemeente Winterswijk, WCL Klompenpad Woold Een klompenpad is een wandelroute over zo veel mogelijk particulier boerenland (ook landgoederen) waarbij gebruik wordt gemaakt van historische tracés zoals oude kerkpaden, schoolpaden enz. De route €8.000,- Woolds Belang, Gemeente Winterswijk en Stichting Landschapsbeheer Gelderland van het klompenpad omvat nieuwe toegankelijkheid. Landelijke vermarkting, communicatie over het landschap, cultuurhistorie en ecologie langs de route en een lokale beheergroep garanderen het voortbestaan van een aantrekkelijke route. De komst van recreanten van elders zal een impuls geven aan de lokale economie. Wandelroute Nationaal Landschap Een wandelroute die door de drie gemeenten binnen het Nationaal Landschap loopt, met aandacht voor het landschap en de cultuurhistorische waarden van het gebied. De route is nog in voorbereiding en kan daardoor makkelijk worden uitgebreid naar het gebied van het Nationaal Park. € 3.000,00 Samenwerking tussen de drie gemeenten, VVV en met provinciale bijdrage. Erfgoedroute grens Gelre-Munster Binnen de landelijke reeks ‘Cultuurhistorische routes’ wordt een nieuwe grensoverschrijdende fietsroute uitgegeven. De grensgeschiedenis door de eeuwen heen speelt hierin een belangrijke rol. Elementen in het landschap waaronder landweren en grensstenen worden in het boekje nader belicht. € 16.975,00 Gemeenten Aalten, Winterswijk en stichting Matrijs. De provincie Gelderland ondersteunt financieel. Nieuw fietspad langs de Keizersbeek Met een nieuw fietspad langs de Keizersbeek wordt de beleving vergroot van het water en landschap tussen Bredevoort en Aalten. Uitvoeringskosten nog onbekend Waterschap Rijn en IJssel en de gemeente Aalten. Kunstroute in het Nationaal Landschap De opzet is om in 2017 het project ‘Beelden in de natuur’ uit te voeren. Het aanbod bestaat uit installaties, land-art en beelden op bijzondere plekken in de natuur van het Nationaal Landschap en het Duitse West Munsterland. Ook muziekoptredens, performance en poezievoordrachten staan op de agenda. Nog onbekend Initiatiefnemers Gerri Grijssen, Sandra Meerdink en Mineke van Gelder zoeken samenwerking met andere kunst- en cultuurpartners in het gebied voor de uitvoering van het project. Metro-route De Stijl/Mondriaan In 2017 komt Nederland (inter)nationaal op de kaart als land waar creatievelingen al 100 jaar wereldwijde vernieuwing brengen in architectuur en Dutch design. In Winterswijk begon de carrière van Piet Mondriaan. In Villa Mondriaan in Winterswijk wordt zijn werk samen met hedendaagse exposities geëerd. Villa Mondriaan wordt opgenomen in de landelijke Mondriaan Dutch Design route. Om het landschap waarin Piet Mondriaan in zijn jonge jaren heeft geschilderd te promoten worden er diverse activiteiten ontwikkeld. Een voorbeeld hiervan is digitale route waarmee men tijdens het wandelen achtergrond informatie over Mondriaan en zijn werken ontvangt op plekken waar hij heeft geschilderd. Ook wordt Mondriaan by night ontwikkelt waarbij een werk van Mondriaan geprojecteerd wordt op bijzondere locaties waardoor kunst en landschap elkaar samen kunnen versterken. €30.000,- Villa Mondriaan, NBTC en partners Parkzone West Bredevoort Met dit project wordt het ‘Zicht op de oude veste’ Bredevoort verbeterd. De cultuurhistorische waarden van het gebied worden beter zichtbaar gemaakt. Dit in combinatie met het versterken van het landschap en de waterkwaliteit. Verder worden de toeristische en recreatieve potenties van het gebied vergroot en wordt het verhaal over de legendarische verovering van Bredevoort in de oktoberdagen van 1597 beleefbaar gemaakt. € 5.000,00 voor plankosten. Initiatiefnemer is Bredevoorts Belang, uitvoering i.s.m. de gemeente Aalten. Binnen dit project wordt een verbinding gelegd tussen het landschap en de kern door de invalsroutes aantrekkelijker te maken in en rondom Aalten. De herkenbaarheid wordt vergroot en er komt een betere verwijzing richting het centrum van Aalten. € 5.000,00 voor plankosten. Opwaardering Ringweg Aalten Uitvoeringskosten nog onbekend Uitvoeringskosten nog Gemeente Aalten onbekend Slingeplas Het recreatiegebied de Slingeplas bij Bredevoort is in ontwikkeling, hiertoe is een Gebiedsvisie vastgesteld. Uit oogpunt van exploitatie worden mogelijkheden toegevoegd voor verblijfs- en dagrecreatie. Uitgangspunt is duurzame ontwikkeling in een groen decor. De natuur- en landschapswaarden in het gebied worden gerespecteerd en versterkt. Realisatie van de plannen leidt tot versterking van de vrijetijdseconomie en de landschappelijke kwaliteit van het gebied. In 2017 wordt een bestemmingsplan opgesteld dat de plannen mogelijk moet maken. Uitvoeringskosten nog onbekend Initiatief: eigenaar Leisurelands en ondernemers. Gemeente Aalten faciliteert (ruimtelijke ordening). Rotonde Bredevoort Een van de entrees tot het Nationaal Park is de rotonde bij Bredevoort tussen de N318 en Roelvinkstraat. Deze rotonde wordt opgeknapt om twee redenen: De promotie van Bredevoort als onderdeel van het Nationaal Landschap Winterswijk en het bevorderen van het toerisme in Bredevoort. €10.000 (beplanting à €4.250,- is inmiddels gereed) Bredevoorts Belang, Provincie Gelderland, gemeente Aalten Vestingpark Bredevoort Een monumentale 19e-eeuwse tuin wordt opgeknapt. Geraamde kosten In de afgelopen is de eerste fase uitgevoerd. Er is een €150.000,-zwevend Vestingpad aangelegd, dat de contouren volgt van de oude bastions en de courtine. Ook is het park herinricht, informatievoorziening geplaatst en de boomgaard aangevuld met oude rassen. In de tweede fase wil Bredevoorts Belang een uitkijkfollie plaatsen, die refereert aan de ruim 7 meter hoge hoofdwal van de vestingwerken, die op de betreffende plek heeft gelegen. De follie biedt zicht over het voormalige schootsveld van de vestingstad Bredevoort. Bredevoorts Belang CRITERIUM III. DRAAGVLAK EN BETROKKEN PARTIJEN DRAAGVLAK VERGROTEN Naam Doel Budget Betrokken partijen Levend Landschap Met de bewoners van het Woold, Zieuwent, Harreveld, Vragender en Lievelde is gebrainstormd over hun ideale levend landschap. Concreet zijn dàt de ideeën en wensen waar bewoners van hebben aangeven dat ze belangrijk zijn en dat ze er ook zelf inzet voor willen leveren. Voorbeelden zijn beplanting van erven en van landschap, inzaai bloeiende bermen, treffen van maatregelen voor fauna (steenuilenkasten, paddenpoel e.d.), vergroten beleefbaarheid d.m.v. routes, het zichtbaar maken van markante gebeurtenissen uit de lokale geschiedenis, akkerranden beheer, opknappen waterputten op de erven, plaatsen boerenlandhekken, maar ook kleine zaken zoals het organiseren van een fietstocht langs boerenboomgaarden in de bloesemtijd, een biologieles met schepnetjes in een paddenpoel, een lezing over een scholteboerderij, het opknappen van en houtwal met achterstallig onderhoud etc. Elke werkgroep heeft € 38.000,- ter beschikking Stichting landschapsbeheer Gelderland, Gemeenten Oost-Gelre en Winterswijk, Woolds belang Natuur- en milieueducatie basisscholen De Stichting Staringeducatie verzorgt natuur- en milieueducatie aan de groepen 3 en 4 van het basisonderwijs in de gemeente Aalten en alle groepen in de gemeente Winterswijk. Tijdens de € 75.000,- Stichting Staringeducatie Basisonderwijs gemeenten Aalten en Winterswijk lessen komt een verscheidenheid aan thema’s aan bod en verkennen de kinderen hun eigen omgeving op een hele andere manier Gemeenten Aalten en Winterswijk Provincie Gelderland VèneKwaker tot VèneWaker Elk jaar gaan de basisschool leerlingen van Antoniusschool in Vragender meerdere keren het Vragenderveen in. De leerlingen starten in groep 1 als VèneKwaker en als de leerlingen van school gaan zijn zij VèneWakers. Deze leerlingen zijn zo vertrouwd en bekend met het Vragenderveen dat zij er alles van weten en over kunnen vertellen. Een prachtige educatieve overdracht van generatie op generatie. € 2.500,00 per jaar Stichting Marke Vragenderveen Dorpen in het groen Vijf kleine kernen, binnen het Nationaal Park in de gemeente Aalten, gaan in de komende periode aan de slag met streekeigen beplanting. Binnen de aanpak van Dorpen in het Groen werkt SLG samen met dorpsbelangenorganisaties en bewoners aan een fraai landschap. Dat doen zij door met de deelnemers de erven van te verfraaien; het aanplanten van heggen, fruitbomen, bosjes en singels. Vanaf de start van het project tot en met de feestelijke plantdag begeleidt SLG het proces binnen het dorp of de buurtschap. € 22.425,- Stichting Landschapsbeheer Gelderland, Stichting Samenwerkend Actief Aaltens Platteland, gemeente Aalten, Provincie Gelderland BETROKKEN PARTIJEN Samenwerkingsverbanden De Stichting Marke Vragender Veen heeft een groot deel van het Vragenderveen in eigendom. De stichting beheert het hoogveen en het omliggende terrein, dat als bufferzone dient. Er zijn sinds de oprichting van de stichting (22 mei 1956) talloze maatregelen genomen om het veen te beschermen. Stichting Samenwerkend Actief Aaltens Platteland heeft ten doel: het stimuleren en ondersteunen van het proces van plattelandsvernieuwing en plattelandsontwikkeling in de gemeente Aalten, onder andere op het gebied van landbouw, leefbaarheid, recreatie en toerisme, natuur en landschap, cultuurhistorie en economie. Stichting Waardevol Cultuurlandschap Winterswijk (WCL) is actief sinds 1994 en zet zich in voor een buitengebied, waarin landbouw, natuur en landschap naast elkaar kunnen bestaan en de ruimte hebben om zich verder te ontwikkelen, met daarin ook ruimte voor mensen om te wonen, werken en te recreëren. Stichting Winterswijk Marketing houdt zich bezig met de promotie. Deze actieve organisatie wordt gefinancierd en gecontroleerd door gemeente, ondernemersverenigingen, Koninklijke Horeca Nederland, de recreatiesector en de winkeliersvereniging. De VVV’s in alle drie de gemeenten staan voor het bevorderen van toerisme, recreatie en vrijetijdsbesteding. Hierbij werken ze samen met een groot scala aan verschillende partijen in het gebied. Vereniging Boer en Recreatie is de belangenvereniging van kleinschalige recreatieondernemingen in alle gemeenten in het Nationaal Landschap. Vereniging Ondernemers Buitengebied Winterswijk is een overkoepelende vereniging die de belangen behartigd van de ondernemers in het buitengebied van Winterstwijk. De Vereniging van Logies verstrekkende bedrijven (LVB) Aalten e.o. is opgericht in 1969 en telt ruim 80 leden. De vereniging behartigt de belangen van haar leden op het gebied van recreatie en toerisme binnen de Gemeente Aalten e.o. Hierbij schuift zij graag aan bij verschillende recreatieve en toeristische organisaties en worden de onderlinge relaties van de leden versterkt. CRITERIUM IV. REGIONALE SOCIAALECONOMISCHE ONTWIKKELING ECONOMISCHE/CULTURELE ONTWIKKELING Naam Doel Budget Betrokken partijen Vriendenclub Vragenderveen De vriendenclub, vooral volwassenen, zorgen voor ondersteuning voor het Vragenderveen. Omdat het 60 jarige jubileum er aan zat te komen is er ook de juniorvriendenclub opgericht, die meerdere keren per jaar naar het veen gaan om vooral in de natuur allerlei educatieve zaken te kunnen ontdekken. € 1.500,- Stichting Marke Vragenderveen Harteboeren Harteboeren een klankbord voor ondernemers die vanuit hun hart willen ondernemen, duurzame en biologische initiatieven hebben en daarbij nog ondersteuning nodig hebben. Hierbij wordt bijvoorbeeld rekening gehouden met natuur en landschap. Afhankelijk van het initiatief Harteboeren Landschapsbiografie en beplantingsproject Lievelde Door Hogeschool Van Hall Larenstein is een landschapsbiografie opgesteld. De waarden m.b.t. biodiversiteit, identiteit (veldnamen lokale geschiedenis) en herkenbaarheid zijn d.m.v. interviews en studies uitgebreid gedocumenteerd en vervolgens teruggekoppeld aan de bewoners. De wens is hieruit een reeks concrete uitvoeringsprojecten te halen waarin deze lokale waarden wordt versterkt en benut. Een beplantingsproject is inmiddels opgestart zodat de streekeigenheid van het groene landschap vergoot wordt. €2.500,- Lievelds Belang, Gemeente Oost Gelre, Stichting Landschapsbeheer Gelderland en Hogeschool Van Hall Larenstein Symposium ‘duurzaam boeren in en met het landschap’ (werktitel) De huidige grootschalige veehouderij gaat slecht samen met het duurzaam in stand houden van het natuur en landschap, doordat schaalvergroting nodig is. In 2017 wordt een symposium georganiseerd over de toekomst van het boeren in en met het kleinschalige landschap. Onder andere zullen er sprekers zijn over de toekomst van duurzame akkers en veehouderij. In verkenningsfase WCL, gemeente Winterswijk en eventueel andere partijen CRITERIUM V. ADAQUATE GOVERNANCE Governance De samenwerking van de partijen betrokken bij WCL is tijdens het lustrum op 26 september 2014 hernieuwd in het ‘Pact van Kotten’. Iedereen die dit Pact ondertekende gaf aan de werkwijze en visie van de St. WCL ook in de komende jaren te willen ondersteunen. Zie pagina 22 van bijlage 4 voor de verwoording van het Pact en de ondertekening Tijdens de bijeenkomst op 29 oktober 2015‘Samen voor het platteland’, hebben de gemeenten Aalten, Oost Gelre, Winterswijk, WCL, SAAP, Stichting Marke Vragender Veen, Waterschap Rijn en IJssel in het bijzijn van de gedeputeerde Jan Jacob van Dijk van de provincie Gelderland de intentie hebben uitgesproken tot nog meer samenwerking. Omdat intenties zich slecht in woorden laten vangen, is gekozen het te bekrachtigen met een foto (bijlage 5). CRITERIUM VI. MERKNAAM MARKETING Ideeën voor projecten Ambassadeursrollen ontwikkelen waarbij de bewoners nog trotser worden op hun gebied. Natuurlijke poorten bij toegangswegen om bezoekers te attenderen op het betreden van het Nationaal Park. Wandel-, fiets- en ruiterpaden en mountainbike trails met uniforme bewegwijzering over alle Nationale Parken. Ieder Nationaal Park ontwikkelt streekproducten met het NP (streekprodukten) logo. Hierdoor komen mensen het logo in de supermarkt tegen en het levert extra inkomen op voor de parken. Zingeving en creatieve workshops, bijvoorbeeld yoga of meditatie. Actieve groepsactiviteiten of kinderactiviteiten, zoals een klimbos of dierenspotten om beleving te verhogen. Dit wel in delen van het gebied met een lagere ecologische waarde om verstoring te beperken. Rondleidingen ook ’s avonds geven of inrichting als een speurtocht voor kinderen. Inzetten social media / online dialogen, om zowel bewoners als bezoekers meer bij het gebied te betrekken.