verklarende nota mtr - Bodemkundige Dienst van België

BODEMKUNDIGE DIENST VAN BELGIE v.z.w.
W.de Croylaan 48
B-3001 Heverlee
Tel.: 016 31 09 22 - Fax: 016 22 42 06
E-mail: [email protected]
Leliestraat 63
B-8800 Roeselare
Bankrekening: 736-4030300-14
Tel.: 051 20 54 00 - Fax: 051 20 54 20
P.R.: 000-0499123-58
E-mail: [email protected]
B.T.W.: BE 0420.415.024
VERKLARENDE NOTA BIJ DE GRONDONTLEDING
ONTLEDINGSUITSLAGEN, STREEFZONE, BEOORDELING :
De pH (KCl) geeft de zuurtegraad weer. Het humusgehalte is
uitgedrukt in % C (koolstof). De voor de plant opneembare gehalten
aan voedingselementen (P, K, Mg, Ca en Na) en het totaal zwavelgehalte (S) zijn uitgedrukt in mg zuiver element per 100 g luchtdroge
grond. De spoorelementen B (boor), Cu (koper) en Co (Kobalt) zijn
uitgedrukt in mg/kg luchtdroge grond.
De ontledingsuitslagen worden vergeleken met de streefzone. Deze
streefzone is specifiek voor elk perceel. Bij afwijkende cijfers kan de
verhouding van de gehalten aan voedingselementen belangrijker zijn
dan het niveau.
Beoordeling t.o.v. de streefzone:
1. Zeer laag (voor pH: sterk zuur)
2. Laag
3. Tamelijk laag
4. Normaal = streefzone
5. Tamelijk hoog
6. Hoog
7. Zeer hoog (voor %C: veenachtig)
BEKALKINGSVOORSCHRIFT :
BEMESTINGSADVIES :
Het bekalkingsvoorschrift houdt rekening met
de zuurheid van de grond en de pH-streefzone voor de meeste teelten. Dit voorschrift
geeft de totaal benodigde kalkdosis weer in
zuurbindende waarde (zbw) per ha.
Daarnaast wordt per teelt in de gewasrotatie
een specifiek bekalkingsadvies gegeven dat
rekening houdt met de optimum-pH voor die
teelt (zie bemestingsadvies).
Het bemestingsadvies geeft de hoeveelheden voedingsstoffen aan in eenheden stikstof (kg N), fosfor (kg P2O5),
kali (kg K2O), magnesium (kg MgO), zwavel (sulfaat in kg
SO3) en natrium (kg Na2O).
Het bemestingsadvies houdt rekening met de bemestingstoestand van de grond, de gewasbehoefte binnen de
teeltrotatie, de plant- of zaaidatum en de na de staalname
verwachte uitspoeling van mineralen.
Het zwavelbemestingsadvies op grasland is gebaseerd op
de hoeveelheid opneembaar sulfaat dat via mineralisatie uit
de bodemvoorraad vrijkomt voor grasgroei.
OMREKENTABEL VOOR MESTSTOFFEN : Elke handelsmeststof bevat een zeker percentage van één of
meerdere voedingselementen. De samenstelling wordt weergegeven door een formule met de volgorde N +
P2O5 + K2O + (MgO) + … De cijfers die daarbij vermeld staan beduiden steeds het % aanwezige
voedingsstoffen. De keuze van de meststof moet zo nauwkeurig mogelijk afgestemd worden op het
bemestingsadvies om een goede en evenwichtige bemesting te garanderen.
Tabel 1 : Omrekeningstabel voor kalk of meststoffen volgens hun inhoud
Inhoud meststof
zbw of eenheden voedingsstof te geven per ha volgens advies
in % of in zbw
150
2000
40
60
100
250
800
1000
3000
voor kalksoort
↓ kg kalksoort of kg meststof te geven per ha ↓
8
500
750
1250
1875
3125 10000 12500 25000 37500
12
333
500
833
1250
2083
6667
8333 16667 25000
15
267
400
667
1000
1667
5333
6667 13333 20000
27
148
222
370
556
926
2963
3704
7407 11111
40
100
150
250
375
625
2000
2500
5000
7500
50
80
120
200
300
500
1600
2000
4000
6000
54
74
111
185
278
463
1481
1852
3704
5556
60
67
100
167
250
417
1333
1667
3333
5000
Rekenvoorbeeld kalk:
Wanneer men kalk van 54 zbw gebruikt en het
bekalkingsvoorschift is 2000 zbw per ha, dan moet de volgende
hoeveelheid kalk per ha worden toegediend:
bekalkingsadvies ( zbw / ha )
zbw gebruikte kalksoort
× 100 =
2000
54
VERKLARENDE NOTA GRONDONTLEDING
× 100 = 3704 kg kalk/ha
4000
50000
33333
26667
14815
10000
8000
7407
6667
Rekenvoorbeeld enkelvoudige meststof :
Wanneer ammoniumnitraat van 27 % N wordt gebruikt en het
stikstofbemestingsadvies bedraagt 150 kg N/ha dan moet de
volgende hoeveelheid meststof per ha worden toegediend:
bemestingsadvies ( kg / ha )
inhoud meststof in %
× 100 =
150
27
× 100 = 556 kg meststof/ha
BEMESTINGSWAARDE ORGANISCHE BEMESTING :
Een gedeelte van de voedingsstoffen in organische mest is ingebouwd in de organische stof en komt slechts gedeeltelijk in
de loop van het seizoen ter beschikking. De gewasbeschikbaarheid van de voedingsstoffen binnen het groeiseizoen
volgend op de mesttoediening is daarom lager dan die van minerale meststoffen. Dit wordt aangegeven door de
bemestingswaarde.
In onderstaande tabel is de gemiddelde bemestingswaarde van enkele organische mesten bij emissie-arme toediening in
het voorjaar weergegeven. De tabel geeft dus niet de gemiddelde samenstelling, maar de gemiddelde hoeveelheid
voedingsstoffen die effectief voor de teelt beschikbaar komen. Alleen op basis van een mestanalyse kan de exacte
bemestingswaarde van een partij mest berekend worden.
Tabel 2 : Bij voorjaarstoediening van organische mest dient de minerale bemesting te worden
verminderd met de volgende hoeveelheden (kg meststofeenheid per 10 ton mest):
Drijfmest
rundvee
kalveren
mestvarkens
zeugen
kippen
Vaste mest
rundvee
varkens
legkippen vochtig
legkippen droog
slachtkippen
paarden
champignonmest
Droge stof
(kg/ton)
N
P2O5
K2O
MgO
Na2O
effect op pH
(-, 0, + of ++)
84
21
83
54
135
25
17
48
27
72
10
10
41
34
48
41
35
53
27
45
8
5
17
12
19
5
13
12
7
7
0
0
0
0
+
210
255
380
690
610
310
350
26
36
115
172
184
14
21
17
45
99
196
123
18
29
47
67
105
193
184
33
59
11
23
43
79
74
12
18
5
11
17
32
32
3
6
0
0
++
++
+
+
++
SAMENSTELLING MINERALE MESTSTOFFEN :
In onderstaande tabel zijn de gehalten van een aantal handelsmeststoffen weergegeven.
Het vermelde zwavelgehalte (SO3) geeft aan hoeveel direct opneembare zwavel (sulfaat) de meststof bevat.
Sommige meststoffen verzuren de grond, andere hebben een ontzurende werking. Dit wordt weergegeven door het
basenequivalent (be). Een negatief (-) cijfer wijst op een verzurende, een positief (+) cijfer op een ontzurende werking en de
0-waarde op een neutrale werking. Bij de keuze van de meststofsoort kan het belangrijk zijn om hiermee rekening te
houden.
Tabel 3 : Gehalten aan N, P2O5, K2O, MgO, Na2O, SO3 in meststoffen (in %) en basenequivalent
Hoofdelement
N
P2O5
N
Ammoniumnitraat 27 %
27
Ammoniumnitr. 27 % + 4 % MgO
27
Ammoniumsulfaat
21
Calciumnitraat
15.5
Kaliumnitraat
13
Chilinitraat
16
Kalkcyanamide (kalkstikstof)
20
Ureum
46
Vloeibare stikstof
30
P2O5 Superfosfaat
18
Tripelsuperfosfaat
45
MAP
12
52
DAP
18
46
Monokaliumfosfaat
52
K2O Chloorkali 40 %
Chloorkali 40 % + 6 % MgO
Chloorkali 60 %
Patentkali
Kaliumsulfaat
Magnesiumkainiet
MgO Magnesiumsulfaat (bitterzout)
Kieseriet
Magnesiet
Na2O Landbouwzout
Spoorelementmeststoffen:
Kobaltsulfaat 20 % Co
Borax
11 % B
Kopersulfaat 24 % Cu
Mangaansulfaat 20 % Mn
K2O
MgO
Na2O
SO3
4
60
45
35
23
2-4
3-4
34
40
40
60
30
50
11
6
15
4
0-1
12
27
42
45
10
32
50-55
10
5
16
25-27
90
50
be
-16
-9.5
-62
+12
+9
+17
+40
-46
-30
-2
0
-37
-38
0
0
+0.5
0
0
-1
0
0
0
+126
0
Sommige samengestelde meststoffen zijn aangerijkt
met spoorelementen.
De bemestingsadviezen worden alleen verstrekt op voorwaarde dat de aanvrager afstand doet van ieder recht op aansprakelijkstelling.
BODEMKUNDIGE DIENST VAN BELGIE v.z.w.
W.de Croylaan 48
B-3001 Heverlee
Tel.: 016 31 09 22 - Fax: 016 22 42 06
E-mail: [email protected]
Leliestraat 63
B-8800 Roeselare
Bankrekening: 736-4030300-14
Tel.: 051 20 54 00 - Fax: 051 20 54 20
P.R.: 000-0499123-58
E-mail: [email protected]
B.T.W.: BE 0420.415.024
VERKLARENDE NOTA MTR
ONTLEDINGSUITSLAG :
Het belangrijkste bestanddeel van organische stof is koolstof. Het koolstofgehalte (C%) geeft inzicht in de
organische stoftoestand van een perceel. De beoordeling ervan gebeurt in functie van de grondsoort.
AFBRAAK en AANVOER VAN ORGANISCHE STOF :
Door de verteringsprocessen in de bodem wordt jaarlijks een hoeveelheid organisch materiaal
afgebroken. Deze hoeveelheid is afhankelijk van diverse factoren zoals grondsoort, koolstofgehalte, het
aandeel jong organisch materiaal. Van de hoeveelheid organische stof in oogstresten, groenbemesters,
organische meststoffen en bodemverbeteraars draagt een gedeelte bij tot de opbouw van de organische
stof in de bodem. Dit is de effectieve organische koolstof. Het overige gedeelte breekt binnen het jaar af.
ORGANISCHE STOF BALANS :
Om het koolstofgehalte op peil te houden dient de aanvoer van effectieve organische koolstof de natuurlijke
afbraak te compenseren. Bij een te laag koolstofgehalte dient de aanvoer aan effectieve organische koolstof
gedurende meerdere jaren de afbraak ruim te overschrijden. Een negatieve organische stofbalans (aanvoer
< afbraak) resulteert na jaren in een dalend organisch koolstofgehalte van de bouwlaag.
In tabel 3 op de keerzijde is voor diverse bronnen de gemiddelde aanvoer van effectieve organische koolstof
weergegeven. Voor de oogstresten en groenbemesters is uitgegaan van een goed ontwikkeld gewas.
LIMIETWAARDEN KOOLSTOFGEHALTE :
Tabel 1 geeft een overzicht van de limietwaarden voor het percentage organische koolstof in de bodem
vanaf dewelke u als landbouwer actie moet ondernemen om de landbouwgrond in goede landbouw- en
milieuconditie te brengen, volgens het Besluit van de Vlaamse regering van 8 juli 2005.
Tabel 1 : type bodem
zand
zandleem
leem
klei
limietwaarde organische koolstof (C%)
≤1
≤ 0.9
≤ 0.9
≤ 1.2
LIMIETWAARDEN ZUURTEGRAAD :
Tabel 2 geeft een overzicht van de limietwaarden voor de zuurtegraad in de bodem vanaf dewelke u als
landbouwer actie moet ondernemen om de landbouwgrond in goede landbouw- en milieuconditie te
brengen, volgens het Besluit van de Vlaamse regering van 8 juli 2005.
Tabel 2 : type bodem
limietwaarde zuurtegraad (pH-KCl)
zand
zandleem
leem
klei
≤ 4.5
≤ 5.5
≤ 6.0
≤ 6.5
Voor teelten categorie 1 moet het minimale MTR-bekalkingsdosis binnen het eerste jaar worden
toegediend. Voor teelten categorie 2 moet deze dosis binnen de twee jaar worden toegediend waarvan
minimaal de helft binnen het eerste jaar. Voor teelten categorie 3 moet deze dosis binnen de twee jaar
worden toegediend.
Indeling teelten categorie 1: alle teelten, met uitzondering van teelten vermeld in categorie 2 en 3.
Categorie 2: de graangewassen, maïs, aardbeien, graszaadteelt en raaigras in akkerbouwrotatie
Categorie 3: aardappelen, witloofwortelen en vezelvlas.
Het type bodem, specifiek in kader van de MTR-regelgeving, kan u afleiden uit de grondsoort die op de
ontledingsuitslag is vermeld: voor grondsoorten 10 t.e.m. 24 is het type bodem zand, voor grondsoorten
25 t.e.m. 34 is het zandleem, voor grondsoorten 35 t.e.m. 48 is het leem en voor grondsoorten 50 t.e.m.
78 is het klei.
Als het C% of de pH-KCl lager of gelijk is aan de vermelde limietwaarde is dus actie nodig. Bij een te lage
pH dient dan bekalkt en bij een te laag C% dient organische koolstof aangebracht (zie tabel 3) te worden
volgens het Besluit van de Vlaamse regering van 8 juli 2005.
AANVOER EFFECTIEVE ORGANISCHE KOOLSTOF
In tabel 3 is voor diverse bronnen de gemiddelde aanvoer van effectieve organische koolstof
weergegeven. Voor de oogstresten en groenbemesters is uitgegaan van een goed ontwikkeld gewas.
Aan de hand van deze tabel kan u de totale aanvoer van effectieve organische stof per perceel
berekenen.
Tabel 3 : Aanvoer aan effectieve organische koolstof
kg/ha
400
kg/ha
410
GROENBEMESTERS
gele mosterd
OOGSTRESTEN
aardappelen
wortels en loof
suikerbieten
wortelresten, bietenkop -en blad
510
gras na maïs
wintertarwe
wortel- en stoppelresten
640
gras groenbedekker Italiaans
610
stro
520
facelia
340
wortel- en stoppelresten
640
bladrammenas
410
stro
520
wikken
330
530
rode klaver
560
50
witte klaver
410
zomertarwe
winterkoolzaad
vlas
witloofwortelen
340
280
snijmaïs
wortel- en stoppelresten
430
korrelmaïs
wortel-, stengel- en bladresten
990
luzerne
730
graszaad
460
ORGANISCHE MESTSTOFFEN EN
erwten (droog geoogst)
wortelresten en loof
530
bonen (stamsla)
wortelresten en loof
240
BODEMVERBETERAARS
runderdrijfmest
veldbonen
wortelresten en loof
220
vleesvarkensdrijfmest
spruitkool
590
zeugendrijfmest
10
rode kool
500
runderstalmest
46
witte kool
430
paardenmest
52
bloemkool
320
konijnenmest
61
kg/ton
15
12
broccoli
370
varkensstalmest
57
savooikool
450
kippendrijfmest
20
knolselder
280
leghennenmest droog
148
prei
130
slachtkuikenmmest
145
kropsla
champost
121
raapkolen
230
90
GFT-compost
132
wortelen
300
groencompost
110
cihorei
420
Voor meer info:
raadpleeg de Code van Goede Praktijk Bodembescherming (versie september 2011) op www.bdb.be