Propagatie voorspelling - soos

Zonne activiteit
hoezo 2013 een actief zonnejaar .....
Wim de Morree, PEØWDM, Assen mei 2013
programma
• aanleiding voor de voordracht
• het inwendige van de zon
• observatie
– satelliet
– telescoop
•
•
•
•
•
•
•
zonnevlekken
cyclisch gedrag
magnetisme
rotatie van de zon
zonnewind
calamiteiten
(voorspellingen)
2
3
kijkje in de Heliumfabriek ...
4
Bright Loops (April 12, 2013)
The image was taken by STEREO's (Ahead) spacecraft in extreme UV light. The loops are plasma at
temperatures up to a million degrees C., contained by magnetic fields.
5
6
SOHO satelliet
in het Lagrange-punt is de aantrekking van de
zon en van de aarde op de satelliet gelijk .
SOHO onderzoekt het inwendige van de zon,
de corona en de zonnewind.
foto’s in 3x extreem UV en 1x zichtbaar licht
7
Learmonth observatory
8
maar het kan ook
anders :
dit is een amateur
opname door Alan
Friedman op 23 April,
2013 in zijn achtertuin
zonnevlek AR1726
afmeting 125,000 km
(10 aarddiameters)
9
Zonnevlekken tellen
zonnevlekken worden
genummerd in 4 cijfers.
een nummer wordt toegekend als
minstens 2 observatoria een vlek
hebben bevestigd.
gestart op 5 januari 1972.
de eerste 10000 is volgemaakt op
14 juni 2002.
na 9999 beginnen ze gewoon
weer bij 0000 .....
10
11
de zonnevlekken cycli
12
Verschillen “noord” – “zuid”
ref. : http://www.icsu-fags.org/ps11sidc.htm
13
Trendanalyse zonnevlekken cyclus 24
Monthly Sunspot Numbers
(last updated 1 May 2013 14:03 UT)
14
Zonnevlekken en Magnetische velden
Meting van het licht van zonnevlekken (verkregen door het maskeren van het
licht uit delen van de Zon niet in de zonnevlek) laten een belangrijke
Zeemansplitsing zien van de spectraallijnen.
Dit betekent dat zonnevlekken gekoppeld zijn aan sterke magnetische
velden.
Verder zien we dat zonnevlekken voorkomen in paren met tegengestelde
polen zoals bij een staafmagneet; een zuid- en een noordpool.
Gedurende een bepaalde zonnevlek cyclus, vertonen de toonaangevende
zonnevlekken op het noordelijk halfrond van de zon allemaal de neiging
om dezelfde polariteit te hebben, terwijl van die op het zuidelijk halfrond
de gemeenschappelijke polariteit omgekeerd is aan die van zonnevlekken
in het noordelijk halfrond.
Tijdens de volgende zonnevlek cyclus keren de polariteiten om: de polariteit
van de toonaangevende plekken in elk halfrond is nu het
tegenovergestelde van wat het was in de vorige cyclus.
15
Magnetisch veld bij zonnevlekken
zwart is een negatieve polariteit (magnetisch veld wijst naar binnen in de zon)
wit is een positieve polariteit (magnetisch veld wijst naar buiten uit de zon).
16
De 22 jaar Magnetische Cyclus
Het voorgaande geeft aan dat het magnetisch veld van de zon
een 22 jarige cyclus heeft, precies het dubbele van de
zonnevlek cyclus.
De polariteit van het veld keert steeds na twee
zonnevlekken cycli terug naar zijn oorspronkelijke waarde.
Het magnetisch veld speelt een belangrijke rol in de meeste
aspecten van de zonneactiviteit (zonnevlekken,
protuberansen, zonnevlammen, de zonnewind en de aard
van de corona), zodat de 22 jaar magnetische cyclus
centraal staat in de periodiciteit van de zon.
De zonnevlek cyclus moeten we zien als een speciale uiting
ervan.
17
Rotatie van de zon
• De zon draait om zijn as
• De draairichting is gelijk aan die van de planeten rond de zon
• De rotatie aan het oppervlak is niet gelijk op alle
breedtegraden
– Aan de evenaar 25 dagen
– Op 40 graden breedte 28 dagen
– Bij de polen 36 dagen
• De zon is geen vaste materie. De soortelijke massa is ongeveer
¼ van die van de aarde.
• zonnevlekken meest rond de 30ste breedtegraden (N en Z)
18
Rotatie zonnemassa
Rotatie snelheid als functie van de diepte en breedte. (425 nHz 1 x per 27,2 dagen)
Onder de convectiezone ligt de kern die als een vaste massa lijkt te draaien.
De convectiezone erboven roteert met een rotatiesnelheid die gelijkmatig opbouwt tot aan
het oppervlak.
Door de snelheidsverschillen treedt in het grensvlak wrijving op die de zonnecyclus dynamo
laat werken.
19
zonnewind
bron : http://www.swpc.noaa.gov/wsa-enlil/
20
zonnewind geeft o.a. noorder licht
Taken by lucy Varey on March 29, 2013 @ Unity Saskatchewan
21
22
23
minder leuke effecten van zonnevlam
24
25
26
27
bronnen
•
actuele status :
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
•
NRC wetenschap bijlage
http://sohowww.nascom.nasa.gov/pickoftheweek/
http://csep10.phys.utk.edu/astr162/lect/index.html
www.dailymail.co.uk/
http://apod.nasa.gov/apod/ap071203.html
http://www.spaceweather.com/
http://www.ips.gov.au/Solar/1/6 (sunspot numbers)
http://hesperia.gsfc.nasa.gov/sftheory/questions.htm#AR_numbers
http://www.swpc.noaa.gov/Curric_7-12/Chapter_2.pdf
http://solarscience.msfc.nasa.gov/wind_dynamics.shtml
http://www.astro.bas.bg/AIJ/issues/n13/07_BKomitov1.pdf (asymmetrie)
http://www.icsu-fags.org/ps11sidc.htm (sunspot index data center)
predictie :
–
–
–
–
Invloed van zonnevlekken op radiocondities PA3CLL in BQC nieuwsbrief nr. 145 (maart 2013)
Solar cycle and F-layer propagation in Radcom maart 2013
http://www.hamqsl.com/solar.html
http://www.rohde-schwarz.com/en/faq/propwiz-propagation-wizard-full-version-faq_78704-29394.html
28