Afweer STICHTING NATIONAAL FONDS TEGEN KANKER een wapen tegen kanker Nieuwsbericht3- december 2012 – jaargang 14 voor onderzoek naar reguliere en aanvullende therapieën Een goed werkend immuunsysteem is eigenlijk een soort leger: het verdedigt ons lichaam tegen vreemde indringers en zorgt ervoor dat we niet ziek worden. Het menselijke afweersysteem spoort ziekteverwekkers in ons lichaam op en schakelt ze vervolgens uit voor ze kwaad kunnen doen. Het immuunsysteem zorgt er bijvoorbeeld voor dat een klein, onschuldig griepje niet verandert in een ernstige longontsteking waaraan we kunnen overlijden. Maar ons afweersysteem speelt ook een belangrijke rol bij het voorkomen van kanker. In ons lichaam ontstaan iedere dag ongeveer honderd kankercellen. Als die ongestoord hun gang konden gaan, zouden zij zich snel vermenigvuldigen en kreeg iedereen al op jonge leeftijd kanker. Maar gelukkig is dit niet het geval. Ons afweersysteem spoort deze kwaadaardige cellen namelijk tijdig op en maakt ze onschadelijk. In deze folder leest u tips hoe u uw immuunsysteem kunt versterken en daarmee de kans op kanker kunt verkleinen. Het immuunsysteem Ons immuunsysteem bestaat uit twee delen: de aangeboren afweer en de verworven afweer. De verworven afweer beschermt ons tegen lichaamsvreemde bedreigingen, zoals virussen en bacteriën die steeds veranderen. We bouwen afweer op als we in aanraking komen met deze ziekteverwekkers, zodat ze niet dodelijk voor ons worden. Die afweer kan ook worden opgebouwd door vaccinaties. Verworven afweer ontwikkelt zich dus tijdens ons leven en is afhankelijk van de ziekteverwekkers waarmee we in aanraking komen. Ons aangeboren afweersysteem werkt anders. Het kan onderscheid maken tussen eigen en niet-eigen cellen. Tijdens het proces waarin kankercellen ontstaan, veranderen enkele kenmerken van de oorspronkelijke cel. Het aangeboren afweersysteem herkent veel van de kankercellen daardoor als niet-eigen en ruimt ze op. Dit gebeurt dagelijks en vermoedelijk zelfs meerdere malen per dag. Het kan ook gebeuren dat kankercellen niet direct te onderscheiden zijn van de eigen cellen. Het afweersysteem herkent ze dan niet als vijandig en de cellen kunnen zich in eerste instantie toch vermenigvuldigen. Vaak ontstaan later in dit proces alsnog afwijkende kenmerken, zodat ons immuunsysteem de kwaadaardige cellen uiteindelijk toch uitschakelt. Wanneer kankercellen niet of pas heel laat afwijkende kenmerken krijgen, is het voor ons ­afweersysteem echter lastig om op de juiste wijze in actie te komen. Om ons lichaam en onze gezondheid te beschermen is het dus belangrijk dat ons immuunsysteem goed functioneert. Vermijd stress en slaap voldoende Gelukkig kunnen we er zelf voor zorgen dat ons afweersysteem in een goede conditie is en alert kan reageren op indringers die ons lichaam bedreigen. Diverse interne en externe factoren beïnvloeden het immuunsysteem. In positieve, maar ook in negatieve zin. Zo heeft het stress­hormoon cortisol een negatief effect op het immuunsysteem. Cortisol wordt bij elke vorm van stress aangemaakt in de bijnierschors. Geldzorgen, zorgen over werk of pensioen, relatieproblemen of die lange file waardoor u te laat op een afspraak dreigt te komen. Bijna iedereen heeft in meer of mindere mate te maken met stresssituaties. Het is niet eenvoudig, maar probeer lichamelijke en psychische spanningen zoveel mogelijk te vermijden. Te veel stress zorgt voor een verminderde weerstand en heeft een negatief effect op de gezondheid. Het slaaphormoon melatonine dat wij zelf in avonduren aanmaken, heeft juist een gunstig effect op ons afweersysteem. Om dit optimaal te benutten, is een goede nachtrust belangrijk. Zorg dat u ‘s nachts voldoende uren slaap krijgt, het liefst in een donkere kamer. Beweging Ook regelmatig intensief bewegen heeft een positieve invloed op de weerstand. Sterke, getrainde spieren zijn namelijk een basis voor een goed werkend immuun­sy­steem. U hoeft echt geen bodybuilderslichaam te ontwikkelen, maar het is wel verstandig om iets aan intensieve kracht- en duurtraining te doen. Stichting Nationaal Fonds tegen Kanker -W.G. Plein 187 -1054 SC Amsterdam -ING 207205- T 020 530 49 33 [email protected] -www.tegenkanker.nl Door regelmatig te bewegen stimuleert u niet alleen het immuunsysteem, maar werkt u ook aan een gezonde levensstijl. Uit onderzoek blijkt dat patiënten die voldoende bewegen beter herstellen na kanker. Bovendien zeggen medische experts dat de kans op kanker voor vijftig procent wordt bepaald door lifestyle-factoren. Wie goed voor zijn lichaam zorgt door een levensstijl met gezonde voeding en voldoende lichaamsbeweging, heeft een verlaagde kans op kanker. Een gezonde levensstijl verlaagt de kans op kanker Voeding Eiwitten, koolhydraten en vetten. Dat zijn volgens de gangbare opvattingen van diëtisten en het Voedings­centrum de belangrijkste bouwstoffen die we via ons voedsel moeten binnenkrijgen. Maar dit klopt niet helemaal. Alleen eiwitten en bepaalde vetten zijn echt essentieel. Eiwitten bestaan uit aminozuren en een groot aantal daarvan kunnen we in ons lichaam zelf aanmaken. De aminozuren die we niet zelf aanmaken, moeten we opnemen via onze voeding. Dit geldt ook voor de onverzadigde vetten die ons lichaam niet zelf produceert. Alleen door de juiste voeding krijgen we er voldoende van binnen. Koolhydraten - en vooral suikers - zijn minder goed voor ons lichaam. Het immuunsysteem wordt afgeremd door de insuline die de suikers moet verwerken. Het eten van veel suikers en ‘snelle’ koolhydraten wordt daarom afgeraden. Snelle koolhydraten worden sneller om­gezet in glucose en zitten bijvoorbeeld in brood, gebak, pasta, rijst en aardappelen. Alle extra koolhydraten die we binnenkrijgen maar niet nodig hebben, slaat het lichaam op als vetweefsel. We worden er dus dik van. En overgewicht heeft een negatieve invloed op het immuunsysteem. Vitamines en mineralen Een tekort aan vitamines en mineralen kan een negatief effect hebben op het immuunsysteem. Door een gebrek aan vitamine C zijn we bijvoorbeeld vatbaarder voor infecties. Er bestaan aanwijzingen dat het zinvoller is om iedere dag een gram vitamine C te nemen in plaats van de minimale aanbevolen dagelijkse hoeveelheid van 60 ­milligram. Dit geldt ook voor de B-vitamines en de ­mineralen magnesium en selenium. De juiste voeding kan een eventueel tekort aan vitamines en mineralen voorkomen. Behalve vitamine C is ook vitamine D belangrijk voor ons afweersysteem. Vaak gaan we ervan uit dat we in de zomer voldoende vitamine D opnemen, maar de meeste mensen hebben al snel na de zomer een tekort. Eigenlijk zou in de winter het vitamine D-gehalte moeten worden vastgesteld, zodat u tussen september en mei het tekort kunt aanvullen door het slikken van een vitamine D-preparaat. Een hoge vitamine D-spiegel versterkt het immuunsysteem en beschermt u tegen kanker. Een hoge vitamine ­­D-spiegel versterkt het immuunsysteem en beschermt u tegen kanker Kurkuma, broccoli en shii-take Behalve de bouwstoffen, vitamines en mineralen zijn er nog veel meer natuurlijke stoffen die goed zijn voor onze gezondheid en ons immuunsysteem. Curcumine is daarvan een voorbeeld. Deze werkzame stof uit kurkuma (geelwortel) is een ontstekingsremmer die direct gunstige invloed heeft op ons afweersysteem en in het darmkanaal werkt tegen kanker. Ook de zogenaamde sulforafanen in broccoli, spruitjes en andere kruisbloemige groentes hebben een positief effect: ze zijn kankerremmend en stimuleren het immuunsysteem. Het is dus zeker zinvol om deze groenten veel en vaak op tafel te zetten. In Japan wordt vaak een Oosters paddenstoelenpreparaat gebruikt als onderdeel van een kankerbehandeling. Van bepaalde paddenstoelen, zoals de shii-take en maitake, is al langer bekend dat ze het afweersysteem stimuleren. Nu is het voor ons wellicht lastig om iedere dag ­Oosterse paddenstoelen te eten, maar een geconcentreerd ­preparaat is hiervoor een goed alternatief. Goede voeding, voldoende beweging, krachttraining en het creëren van een minder stressvol bestaan (bijvoorbeeld door een cursus ‘mindfulness’) dragen bij aan een gezonde levensstijl. Dit vermindert niet alleen de kans op kanker of andere ziekten, maar ook op verkoudheden en griep. Bovendien zult u zelf ook lekkerder in uw vel zitten, waardoor u vaak weer beter bestand bent tegen stress. En dat is weer goed voor uw weerstand. N.B. De inhoud van deze folder bevat nadrukkelijk geen medische adviezen. De opzet van de auteurs is de lezer voor te lichten over voeding, therapieën en levensstijlen opdat u in overleg met uw arts tot een eventuele toepasssing komt, die verantwoord is en bij u past. De auteurs kunnen dan ook geen verantwoordelijkheid dragen voor eventuele klachten die voortvloeien uit het opvolgen van een algemene aanbeveling. Stichting Nationaal Fonds tegen Kanker -W.G. Plein 187 -1054 SC Amsterdam -ING 207205- T 020 530 49 33 [email protected] -www.tegenkanker.nl