Franciscaanse spiritualiteit als weg tot het goede leven

College Franciscaanse spiritualiteit: het goede leven
Docenten: Willem Marie Speelman, Gerard Pieter Freeman
Omvang: 12 colleges à 2 uur (6 ects)
Doel
- De student kan franciscaanse teksten en verhalen vinden, deze als spirituele
bronnen interpreteren en narratief analyseren.
- De student kan de narratieve waarden van de franciscaanse spiritualiteit in
deze spirituele bronnen herkennen als kenmerken van het door Franciscus
gezochte “goede leven”.
- De student kan deze waarden toepassen op actuele thema’s, waaronder zorg,
duurzaamheid en leiderschap.
- De student kan in de discussie over actuele thema’s een eigen standpunt
innemen.
Verplichte literatuur
W.M. Speelman, Levende Franciscaanse Spiritualiteit: een Spirituele Methode, Heeswijk:
Berne Media, 2013
Afsluitende opdracht
Kies een thema uit de actualiteit en leidt dit in; kies en analyseer een franciscaans
verhaal en belicht het actuele thema vanuit dit franciscaanse verhaal.
Colleges
1-2.
Inleiding in franciscaanse verhalen als spiritueel genre, en op franciscaanse
spiritualiteit als model van het goede leven. Tweede uur: Eerste introductie in de
spirituele leesmethode van deze verhalen, en analyse van een franciscaans verhaal.
3.
Inleiding op het thema zorg, haar geschiedenis en actuele situatie: van liefdewerk
tot product in een marktcultuur. Tweede uur (steeds): analyse van een
exemplarisch franciscaans verhaal.
4.
Inleiding in de spiritualiteit van de zorg: haar functie in de gemeenschap (“Wat u
aan de minste van mijn broeders gedaan hebt, hebt u aan mij gedaan”).
5.
Inleiding in de spiritualiteit van de zorg: het bewaken en dienen van goede
verhoudingen (“De broeders mogen elkaar gerust hun noden kenbaar maken”).
6.
Inleiding op het thema duurzaamheid, haar historische wortels en recente
geschiedenis (“Ga tot de mieren, gij luiaard, en wordt wijs”).
7.
Inleiding op de duurzame levensvorm van religieuzen, meer bepaald trappisten en
minderbroeders.
8.
Inleiding op de duurzaamheid in het perspectief van het goede leven.
9.
Inleiding op het thema leiderschap, haar historische ontwikkeling en actuele
kenmerken.
10.
Inleiding op leiderschap als een rollenspel, ambt en charisma.
11.
Inleiding op het leiderschap van de dienaar (“Als het wassen van andermans
voeten”).
12.
Gezamenlijk terugkijken op het college om er de rode draad in te herkennen: wat is
de rol van verhalen in onze zoektocht naar het goede leven?
1
Verhalen worden gemaakt door vertellers op basis van wat zij gehoord of gezien
hebben. Die vertellingen zijn zelden historische verslagen die de kritiek van de
feitelijkheid kunnen doorstaan. Anderzijds vertellen verhalen meer dan wat het blote
oog of het wetenschappelijk gedisciplineerde verstand kan bevatten. Het verhaal gaat
immers ergens over. Het wordt verteld door een Ik aan een Jij. Martin Buber schrijft in
zijn beroemde boek Ik en Jij dat dit woordpaar niet zozeer werkelijkheid beschrijft als
wel schept of sticht. Het verhaal sticht een realiteit, een relationele realiteit. En daarin
wonen wij, mensen.
Nu is er echter een tweede schepper in het spel in het verhaal: dat is de toehoorder, de
Jij. In dit geval zijn wij dat als lezers. Wij zijn als lezers medescheppers van de realiteit
die in het verhaal gesticht wordt. En we moeten ons dus als lezers de vraag stellen of wij
wel geschikt zijn om de verhalen te horen! Resoneren de belangrijkste woorden in het
verhaal wel met onze beleving? Staan wij er genoeg voor open?
Eigenlijk staan wij in dit college voor de vraag of wij franciscaanse teksten en verhalen
wel goed kunnen lezen. Je zou het ook zo kunnen stellen: wat zeggen deze teksten en
verhalen over ons leven hier en nu, in deze wereldtijd? Dat komt op hetzelfde neer:
welke kwesties in deze tijd worden aangeroerd door de verhalen en teksten van
Franciscus.
Een Ignatiaanse leesmethode is: je als lezer in de tekst te begeven, en je af te vragen hoe
het decor eruit ziet, hoe de lucht ruikt, wat er (met je) gebeurt. Dit wil ik graag oefenen.
Maar daar wil ik nog iets aan toevoegen. Hoe zou iemand die zich bezighoudt met de
zorg in deze samenleving de teksten van Franciscus kunnen lezen? Waar resoneren
franciscaanse teksten met hedendaagse kwesties als duurzaamheid, leiderschap en
zorg? Dat is eigenlijk de leidvraag van dit college.
2