3.6 Het gevaar van de legionella bacterie

Uit werkmap ‘Veiligheid in het jeugd- en jongerenwerk’ - gebouwen buitenterrein
3.6 Het gevaar van de legionella bacterie
De bacterie
De legionella bacterie kan na besmetting de ‘veteranenziekte’ veroorzaken. Deze benaming klinkt
alsof het een ziekte zou zijn die alleen bij ouderen voorkomt. Dat is niet zo. Het gaat om een ernstige
vorm van longontsteking, waaraan mensen van alle leeftijden in het ergste geval kunnen overlijden.
De legionella bacterie bevindt zich in kleine hoeveelheden in de grond en in leidingwater. De bacterie
wordt een probleem als zij zich kan vermenigvuldigen. Dat gebeurt vooral in water van tussen 30 en
45 ºC, optimaal is 37 ºC. Boven 60 ºC sterft de bacterie snel af.
Besmetting
Besmetting vindt plaats via de longen. Kenners
nemen aan dat de infectie wordt overgebracht
door het inademen van de bacterie in zeer
kleine druppeltjes, die in de lucht als nevel
aanwezig zijn. De ziekte kan niet van de ene
op de andere mens worden overgedragen en
is dus niet besmettelijk. Het drinken van water
vormt geen risico.
Kenmerken
Een legionellagriep in lichte vorm is te herkennen aan lichte griepachtige verschijnselen gedurende twee tot vijf dagen, zoals koorts,
hoofdpijn, spierpijn en hoesten. Deze lichte
vorm is niet gevaarlijk, er doet zich geen longontsteking voor. De klachten kunnen zonder
behandeling overgaan.
Bij de ‘veteranenziekte’, de zware vorm dus,
varieert de tijd tussen de besmetting en het
optreden van de eerste ziekteverschijnselen,
de zogenaamde incubatietijd, van twee tot mogelijk negentien dagen. De ziekte begint met
snel opkomende hoofdpijn, spierpijn en een
ziek gevoel, gevolgd door longontsteking met
koorts boven 39 ºC. De patiënt hoest en is
soms kortademig. Sommige patienten hebben
last van braken en diarree.
De veteranenziekte is een ernstige aandoening
met een overlijdensrisico van 5 tot 25%. De
aandoening is echter goed te behandelen. Hoe
sneller de juiste antibiotica, die elke huisarts
kan voorschrijven, worden toegediend, des te
lager is het risico van overlijden. Genezing
duurt dan gemiddeld nog enkele weken.
Tips om besmetting met de legionellabacterie te voorkomen
douches
- Overtuig je ervan dat het warmwatertoestel,
waarop de douche is aangesloten, is afgesteld op minimaal 60 ºC. Bij temperaturen
boven 60 ºC wordt de bacterie gedood.
- Als de douche enige tijd niet gebruikt is,
spoel de douche dan door met alleen heet
water van boven 60 ºC. Hou hierbij de dou-
chekop bij de afvoerput. Het hele waterleidingsysteem wordt dan gereinigd.
Zwembaden
Zwembaden vormen geen risico als volgens
voorschrift voldoende chloor is toegevoegd.
Voor wat betreft de douches bij zwembaden
geldt wat hiervoor staat vermeld bij ‘douches’.
Whirlpools en bubbelbaden kunnen een risico
vormen als de voorschriften van de fabrikant
voor het desinfecteren niet goed worden opgevolgd. Informeer in verband met de veiligheid
bij de beheerder van de zwemgelegenheid of
alle maatregelen getroffen zijn.
Controle
Als je twijfelt aan de veiligheid van je waterleidinginstallatie, kun je watermonsters laten controleren door een laboratorium. Voor informatie
en advies kun je terecht bij je waterleidingbedrijf.
Aandachtspunten
Er is dus gevaar bij het inademen van nevel,
die ontstaat uit water tussen 30 en 45ºC.
Besmetting door koffiezetten of stoom strijken
is niet mogelijk, omdat daarbij de temperatuur
hoger is dan 60 ºC.
Waterbakjes aan CV-radiatoren vormen geen
risico, omdat het water verdampt. Er treedt
geen druppel- of nevelvorming op. Dat geldt
ook voor luchtbevochtigers die met verdamping werken. Typen die met verneveling werken houden wel een risico in. Dat risico is te
verkleinen door regelmatig, bij voorkeur wekelijks, schoon te maken met chloor.
Een plantensproeier die enige tijd op de vensterbank in de zon heeft gestaan, vormt bij
gebruik dus wel een gevaar. Dat probleem is
op te lossen door de plantenspuit na gebruik
leeg te laten lopen en steeds voor het sproeien opnieuw te vullen.
laatst gewijzigd: november 2012
102
Uit werkmap ‘Veiligheid in het jeugd- en jongerenwerk’ – Activiteiten bij water
O. het gevaar van de legionella bacterie
RISICO-INVENTARISATIE EN -EVALUATIE
naam van de club:
opgesteld door:
besproken met:
naam en handtekening
plaats:
datum
naam en handtekening
datum
O. het gevaar van de legionella bacterie
§ in aandachtspunten, maatregelen en adviezen nvt gedaan nog
doen
map
3.6 Een warmwatertoestellen waarop een douche
is aangesloten, is afgesteld op minimaal 60
graden C
3.6 Een douche die enige tijd niet si gebruikt wordt
doorgespeld met heet water van boven 60 graden, met de douchekop op de afvoerput
3.6 Reservoirs of slangen waarin water tussen 30
en 45 graden heeft gestaan, dat wordt verneveld, worden voor gebruik goed doorgespoeld
(als het kan met water boven 60 graden C)
en/of met chloor gereinigd (b.v. een plantensproeier of brandslang)
opmerkingen
Einde van blok O: Het gevaar van de legionella bacterie
laatst gewijzigd: november 2012
103