Maatschappijwetenschappen in de 2e fase per 1 augustus 2007

Maatschappijwetenschappen in de 2e fase per 1 augustus 2007
Inleiding
Vanaf 2007 kunnen leerlingen zowel in het profiel C&M als E&M op HAVO en VWO kiezen voor
het keuzevak maatschappijwetenschappen.
Maatschappijwetenschappen onderscheidt zich van maatschappijleer. Waar burgerschapsvorming
een belangrijk doel van maatschappijleer is, richt maatschappijwetenschappen zich meer op de
voorbereiding voor opleidingen in het hoger onderwijs. Analyse van maatschappelijke vraagstukken
met behulp van basiskennis en methodes uit de sociale wetenschappen staat bij
maatschappijwetenschappen centraal. De benaderingswijzen, (ontleend aan o.a. politicologie,
sociologie en rechten) vormen het instrumentarium om maatschappelijke vraagstukken en
ontwikkelingen te analyseren. De onderzoeksvaardigheden (klein onderzoek en interpretatie van
onderzoek) bereiden leerlingen voor op het zelfstandig sociaal-wetenschappelijk onderzoek doen.
Politieke en maatschappelijke scholing
 Politieke besluitvorming is een vast onderdeel van het centraal examen. Door het
aanbieden van dit thema levert maatschappijwetenschappen een wezenlijke bijdrage aan
de politieke scholing van leerlingen. Het democratisch inzicht is essentieel in een
samenleving waarin politieke interesse, bewustzijn en participatie in de maatschappij niet
vanzelfsprekend zijn. Politieke besluitvorming is een kernthema van
maatschappijwetenschappen en wordt behandeld vanuit staatsrechtelijk én
politicologisch perspectief.
 Pluriforme samenleving en internationalisering (hier worden onderwerpen als de
uitbreiding van de Europese Unie, de Europese politiek en grondwet, globalisering,
duurzame ontwikkeling, de rol van de VN in de wereldpolitiek en
ontwikkelingssamenwerking behandeld) zijn in deze tijd belangrijke thema’s. Bij
maatschappijwetenschappen zijn dit examenonderwerpen.
 Vanuit de ouderenquête blijkt dat als ouders gevraagd wordt een drietal belangrijke items
aan te geven, het maatschappijgericht zijn van de school in de top drie van deze ouders
tevoorschijn te komen. Als belangrijkste item komt naar voren dat de ouders vinden dat
de school een goede basis moet zijn voor de toekomst van de leerling. In deze toekomst
wordt het steeds belangrijker inzicht te hebben in het functioneren van de maatschappij.
 Bovenstaande sluit nauw aan bij de (onderwijskundige) visie van de RSG Wolfsbos:
……… respect opbrengen voor mensen van verschillende levensbeschouwingen.
Hiervoor is een democratische en verdraagzame instelling noodzakelijk, waarbij het voor
iedereen duidelijk moet zijn dat er grenzen zijn aan de mate waarin dat respect kan en
moet worden opgebracht... en 'De onderwijskundige visie .... opdat zij opgeleid worden
tot deelnemers aan de maatschappij, zodanig dat zij in staat zijn zelf
verantwoordelijkheid te dragen voor hun ontplooiing' (bron: schoolgids 2005-2006).
Breed aanbod
 Voor de RSG Wolfsbos is het belangrijk dat ze zich onderscheidt ten opzichte van
andere scholen in de omgeving. Een breed en kwalitatief goed vakkenaanbod heeft een
positieve uitstraling naar haar omgeving. Maatschappijwetenschappen kan een
onderdeel zijn van dat aanbod.
 Daarnaast kan de school met het vak maatschappijwetenschappen naar buiten toe
communiceren dat de school betrokken is bij de samenleving én dat de school zorgt voor
een goede aansluiting bij de vervolgopleidingen.
 Bij het invoeren van vakken als NLT en wiskunde D wordt wel de keuzevrijheid voor de
N-leerling vergroot, maar niet voor de M-leerling. Maatschappijwetenschappen is een vak
dat zich niet beperkt tot een profiel.
Aansluiting vervolgonderwijs
De tweede fase is bedoeld om de aansluiting tussen het voortgezet onderwijs en hoger
onderwijs te verbeteren Maatschappijwetenschappen kan daar een grote bijdrage aan leveren.
 Voor havisten vormt maatschappijwetenschappen een goede voorbereiding voor
bijvoorbeeld HBO-V, HBO-Recht, de sociale academie, hoger gezondheidsonderwijs en
de school voor journalistiek.
 Voor vwo’ers is maatschappijwetenschappen een goede eerste stap als een leerling
Politicologie, Rechten, Sociologie, Psychologie, Communicatiewetenschap,
Bestuurskunde, Economie of Culturele Antropologie wil gaan studeren.
Samenwerking andere vakken
 Het vak biedt mogelijkheden tot samenwerking met geschiedenis, aardrijkskunde,
economie en met wiskunde op het terrein van onderzoeksvaardigheden. Vanuit de eigen
vakspecifieke benadering kan maatschappijwetenschappen een bijdrage leveren aan
vakoverstijgende projecten en het profielwerkstuk.
 Of de leerling nu een historisch, geografisch, cultureel of economisch onderwerp neemt
voor zijn profielwerkstuk: de analyse van maatschappelijke vraagstukken zoals bij
maatschappijwetenschappen wordt aangeleerd zal overal van pas komen.
 Daar komt bij dat maatschappijleerdocenten gewend zijn om over de grenzen van hun
vak heen te kijken, omdat de maatschappelijke verschijnselen die ze bestuderen altijd
raakvlakken hebben met andere vakgebieden.
 Bovenstaande brengt meer samenhang tussen de verschillende vakken en in het
onderwijs aan de leerlingen en gaat versnippering tegen.
Kiezen leerlingen het vak maatschappijwetenschappen?
 Op dit moment zijn er 56 reguliere VWO scholen die maatschappijleer 2 (CSE)
aanbieden. Het aantal kandidaten bedraagt 1025. Voor het reguliere HAVO onderwijs
geldt dat 61 scholen met 1409 kandidaten deelnemen aan het CSE (gebaseerd op CITO
gegevens van januari 2005).
 Binnen de RSG de Wolfsbos wordt maatschappijleer 2 (keuzevak in de sector zorg en
welzijn) op de VMBO-TL aangeboden. Hier wordt is de ervaring dat ongeveer 30% van
de leerlingen dit vak kiest.
Tot slot
In het verleden is maatschappijleer geen CSE keuzevak geweest in de bovenbouw. Een reden
daarvoor was dat de toenmalige docent daar geen voorstander van was. De sectie
maatschappijleer bovenbouw adviseert op basis van deze notitie om het vak
maatschappijwetenschappen in te voeren op zowel HAVO als Atheneum in het CM en EM
profiel. Er is binnen de sectie ruimte en de wens om het aantal formatie-uren maatschappijleer /
maatschappijwetenschappen uit te breiden.
Robert Peletier