Preek - wereld zonder AIDS

Jozef was 9 jaar toen hij werd binnengebracht in het hospice van
een mijnwerkersstadje iin Zuid-Afrika. Het staatsziekenhuis had
hem opgegeven, hij was doof en blind, had meningitis en zou
toch gauw sterven door AIDS. Maar de zusters verzorgden hem
niet als hopeloos geval maar als méns en bleven hem nabij. En
op een dag .. begon hij weer te spreken! Het is hier zo fijn. Het
eten is lekker, en de schone lakens, iedere dag. En jullie zijn zo
lief voor mij.”
Jozef is korte tijd later toch gestorven, want de ziekte had zijn
lichaam verwoest.
Maar als MENS ... is hij in feite genezen, door de liefde en
nabijheid van anderen die dat niet meer hadden verwacht.
+++++++++++
Wees dus waakzaam,
want je weet niet
Op welke dag
Jullie Heer komt.
+++++++++++
Het is over deze tekst dat een pastor uit Oeganda vandaag
schrijft in de speciale AIDS adventskalender. Hij heet Gideon
Byamugisha, priester van de Anglicaanse kerk en is de eerste
pastor geweest die openlijk verklaarde dat hij besmet is met
HIV. Hij heeft een heel netwerk opgericht van Afrikaanse
religieuze leiders die getroffen zijn door HIV/AIDS, Maar zelf
vind hij het niet zo geweldig dat hij er wereldberoemd mee is
1
geworden. Wanneer komt nou eens de tweede pastor openlijk uit
voor deze waarheid?
De reden dat er geen wereldgriepdag is of wereldmalariadag is
niet een medische top-10 van “erge” ziektes. AIDS is een
epidemie die de samenleving verwoest. Weeskinderen worden
door hun grootouders opgevoed als hun ouders zijn gestorven;
leerlingen krijgen geen les omdat hun leraren wegvallen of naar
wéér een begrafenis zijn; de weinige artsen en verplegers
moeten hun aandacht verdelen over AIDS en de gewone
gezondheidszorg. Van de twee die op het land aan het werk zijn,
valt er één weg; van de twee vrouwen die met de stamper mais
aan het malen zijn, valt er één weg. Alleen de timmerman heeft
er baat bij: hij verkoopt veel doodskisten.
Erger is, dat het helemaal niet nodig is. Er zíjn AIDSremmers,
duur maar beschikbaar in Nederland en zelfs, in beperkte mate,
in Afrika. Ttenminste voor wie geld voor de bus hebt om ze
iedere week een dagreis ver te gaan halen.
Toch is het ergste aan AIDS iets anders: het Taboe en het
isolement.
AIDS, dat is dat woord waar je liever niet over praat. Ja, hier
wel, de media staan er vol mee. 5700 mensen per dag. Iedere
dag. Gisteren ook, en morgen, en dan valt het eigenlijk nog mee
2
want eerrst schatte de VN dat het er 6500 waren. Al een kwart
eeuw lang.....
Maar over AIDS wordt niet makkelijk gepraat in de
gemeenschappen in Afrika waar wij ons mee verbonden voelen.
Daar sterven mensen aan, bijvoorbeeld, tuberculose – maar
wordt er op de begrafenis gefluisterd dat AIDS de
dieperliggende oorzaak was. Daar gooit de huisbaas en je
werkgever je meteen op straat als blijkt dat je besmet bent. Je
familie dumpt je in een kruiwagen voor het ziekenhuis, en laat
zich er niet meer zien om eten te brengen. AIDS kún je oplopen
door sex – maar ook door onveilige bloedtransfusies,
injectienaalden, scheermesjes etc. En ook al weet niemand het in
jouw geval zeker, jijzelf evenmin, dan toch wordt je als een
zondebok verstoten en gediscrimineerd.
Om die reden, is het beste wat je tegen AIDS kunt doen: erover
praten. Maak bespreekbaar wat er écht aan de hand is, en blijf
niet steken in makkelijke oplossingen of isoleren van mensen en
groepen.
Een meisje van 14 moet alleen zorgen voor haar jongere broers
en zusjes. Haar ouders zijn overleden aan AIDS. Ze staat er dus
alléén voor. En die broertjes en zusjes hebben honger,
schoolgeld en kleding nodig etc. Dan komt er een rijke aardige
man langs. Hij helpt haar aan eten, huur en schooluniformen. Af
en toe vraagt hij of ze niet iets voor hem wil doen, het een beetje
gezellig maken en zo..... Dat meisje ís niet voldoende geholpen
3
met een advies om te wachten tot ze getrouwd is. Niemand zal
haar ooit trouwen. Voorbehoedsmiddelen zouden haar nu,
enigszins, kúnnen helpen – maar alleen als zij in een positie is
om te bepalen onder welke voorwaarden er gevreën wordt. Zij
heeft niet veel te kiezen. Want sugardaddy heeft nog wel een
paar andere vriendinnetjes die minder zeuren.....
Goede en eerlijke voorlichting is zeker noodzakelijk, maar om
de AIDS-epidemie echt te bestrijden, is meer nodig. De
grondoorzaken zijn armoede en onrecht, afhankelijkheid van
meisjes en vrouwen en bovenal discriminatie en taboe. Eigenlijk
alles waar we toch al onze handen vol hebben als we leven
vanuit het Evangelie – een boodschap van hoop.
Advent is een tijd van hoop en verwachting voor ons allemaal.
Dat het ooit goed komt met ons, omdat God met ons begaan is.
Hij zendt ons zichzelf, in de gedaante van een mensenkind, net
als wijzelf. Wat hij van ons verwacht, als kerkgangers en
jongeren, als werknemers en ouderen, dat weten we heel goed.
Misschien ként u helemaal niemand met AIDS, en lijkt dit een
ver-van-ons-bed-show. Maar we kennen wel mensen die niet
mee mogen doen, waar we liever niet naast gaan zitten in de
klas of straks bij het koffie drinken.
Voor ex-gedetineerden is de tijd ná hun straf nog veel
moeilijker, ook in de kerkgemeenschap.
4
Een ouderraad dreigt kinderen uit te sluiten van het schoolreisje
– zonder zich af te vragen waaróm het zo moeilijk is voor
ouders om een beroep te doen op “het potje”.
Of de subtiele druk op jonge meisjes om “niet zo truttig” te doen
als je nou toch een hele avond op breezers getracteerd bent:
precies dezelfde mechanismen zijn in onze samenleving
aanwezig. En wij kúnnen kiezen of we er aan mee doen of er
aan voorbijgaan of onze stem verheffen. Als we maar opletten.
Over dat waakzaam zjin, zegt Gideon Byamugisha het
volgende:
“Jezus wilde niet dat wie naar hem luisterde slapeloze nachten
had. Maar wel dat we ons leven zo inrichten dat we onze
talenten ontwikkelen en dat wer er ZIJN voor wat het leven van
ons vraagt. We hebben die talenten gekregen om het verschil te
maken, steeds wanneer dat gevraagd wordt door HEM die ze
ons gegeven heeft.
Het leven in onze wereld is vol onverwachtige wendingen en
omstandigheden. We kunnen niet weten wanneer, hoe en door
wie ons rekenschap gevraagd wordt voor onze beloften aan
anderen. Beloften aan een mens, een gezin, een gemeenschap
maar ook op internationaal niveau aan mensen in de rest van de
wereld. Jezus, onze Leraar bij uitstek, waarschuwt ons met dit
verhaal over “onverwacht bezoek” om niet de juiste antwoorden
te geven op verkeerde vragen. En dat is in een tijd van HIV en
5
AIDS niet eenvoudig. We zullen heel goed moeten kijken,
luisteren en bidden, en datgene doen wat de grondoorzaken
bestrijdt: kwetsbaarheid, onrecht, egoisme en uitsluting.
Heer onze God, help ons om waakzaam te blijven, want we
weten niet op welke dag, en in welke vorm om onder welke
omstandigheden U zult komen.”
Amen.
6