knopen - jeugdbrandweer van Gent

KNOPEN
Theoriecursus knopen Jeugdbrandweer Gent
Jordie Watté
2013
Pagina 1 van 13
Theoriecursus knopen Jeugdbrandweer Gent
Jordie Watté © 2013
Pagina 2 van 13
Knopen
Voorwoord
Beste jeugdbrandweerlid,
Deze cursus is een theoretisch naslagwerk dat je doorheen je volledige jeugdbrandweeropleiding kan
gebruiken en bevat de nodige (theoretische) kennis voor het behalen van je badge “knopen”.
De cursus is opgebouwd uit 4 onderdelen, een eerste algemeen deel waarin enkele tips en trucjes aan
bod komen, maar ook de basiskennis over touwen(soorten) en knopen en hun toepassingen. Tenslotte
vind je per opleidingsniveau een hoofdstuk waarin de knopen worden besproken die je moet kennen
voor jouw opleidingsniveau. Elk hoofdstuk bouwt verder op de voorgaande en het is dus
vanzelfsprekend dat je niet alleen het hoofdstuk dat met jouw niveau overeenstemt kent, maar ook
alle voorgaande.
Ieder hoofdstuk volgt dezelfde opbouw. Zo krijg je aan het begin van elk hoofdstuk een overzicht van
welke knopen je in dat hoofdstuk aangeleerd zult krijgen. Elke knoop wordt stap voor stap uitgelegd
hoe je hem moet leggen, maar niet alleen het kunnen leggen van de knoop is belangrijk, ook moet je
weten waarvoor je een bepaalde knoop kunt gebruiken en wat de aandachtspunten zijn bij gebruik.
We wensen je alvast veel succes op weg naar het behalen van je badge.
Theoriecursus knopen Jeugdbrandweer Gent
Jordie Watté © 2013
Pagina 3 van 13
Inhoud
Voorwoord ................................................................................................... 2
HOOFDSTUK 1: BASISKENNIS .............................................................................. 4
1.1.
Basisbegrippen ................................................................................... 4
1.2.
Soorten touwen .................................................................................. 5
1.2.1.
Reddingstouw ............................................................................... 5
1.2.2.
Karweitouwen............................................................................... 5
1.3.
Het gebruik van touwen ........................................................................ 5
1.4.
Opbergen van touwen ........................................................................... 6
1.5.
Enkele tips ........................................................................................ 6
HOOFDSTUK 2: KNOPEN VOOR BEGINNERS - NIVEAU 1 ................................................ 7
2.1. Platte knoop ........................................................................................ 7
2.2. Timmermansteek ................................................................................... 8
2.3. Mastworp ............................................................................................ 9
2.4. Paalsteek ........................................................................................... 10
HOOFDSTUK 3: KNOPEN IN NIVEAU 2 ................................................................... 11
3.1. Vissersknoop ....................................................................................... 11
3.2. Lopende knoop met oog .......................................................................... 12
3.3. Galeisteek .......................................................................................... 13
Theoriecursus knopen Jeugdbrandweer Gent
Jordie Watté © 2013
Pagina 4 van 13
HOOFDSTUK 1: BASISKENNIS
In dit eerste hoofdstuk komen enkele basisbegrippen aan bod die van belang zijn om de gebruikte
terminologie in de cursus goed te kunnen verstaan, ook wordt er aandacht besteed aan de soorten
touwen en hun toepassingen en eigenschappen. Ook geven we je enkel tips die het werken met touwen
kunnen vergemakkelijken.
1.1. Basisbegrippen
· Vrij eind en vast eind
Het vrij-lopend eind is dit deel van het touw waarmee gewerkt wordt en dat dus in
beweging wordt gebracht. Het vast eind daarentegen blijft op zijn plaats; het dient slechts als
grondslag van de knoop en wel hierdoor, dat het vrije eindje er over of er onder wordt gebracht.
· Lus
Je bekomt een lus door het vouwen van een koord (fig . 1) .
· Oog
Is een gevouwen touw waarvan het vrij eind a over het vast eind A geslagen wordt (fig . 2) .
· Slag
Een s1ag of' torn is de hele wending van bet touw om een rond stuk hout of om een kabel (fig . 3 )
· Halve steek
Bij een halve steek is de slag van het vrij eind rond het vast eind. Opeenvolgende "halve steken"
komen goed van pas om andere knopen en steken te eindigen. De halve steek wordt zelden alleen
gebruikt (fig. 4)
· Knoop
Men heet “knoop” de verbinding tussen twee touwen. Knoop is ook de algemene soortnaam voor
iedere touwverbinding.
· Steek
Een steek is een tijdelijke knoop, of de knoop die een touw vastlegt aan een rondhout of aan een
ander voorwerp.
Theoriecursus knopen Jeugdbrandweer Gent
Jordie Watté © 2013
Pagina 5 van 13
1.2. Soorten touwen
Wij gaan net zoals de brandweer een onderscheid maken tussen twee soorten touwen, namelijk
reddingstouwen en karweitouwen. Een touw kan steeds slechts tot één van deze categorieën behoren.
1.2.1.
Reddingstouw
Een reddingstouw, is een touw dat gebruikt wordt om personen te beveiligen. Dit touw moet er voor
zorgen dat de persoon niet kan vallen of iemand in zijn val vrijwaren voor kwetsuren, door
bijvoorbeeld op de grond neer te komen.
Deze touwen worden aan strenge normen onderworpen en bij het minste defect geschrapt als
reddingstouw. Gezien de dure aanschafprijs dienen ze met alle zorg behandeld te worden en absoluut
nooit als karweitouw!
1.2.2.
Karweitouwen
Deze touwen worden voor alle doeleinden gebruikt, behalve als reddingstouw. Ze moeten sterk en
gemakkelijk hanteerbaar zijn. Soms kunnen het afgedankte reddingstouwen zijn.
NOOT: Een speciaal soort karweitouw is een touw welk gebruikt wordt als leidraad.
Vb.
− Om de duikers te begeleiden bij een duik in troebel water.
− Om brandweermannen te loodsen door een met rook gevulde ruimte.
1.3. Het gebruik van touwen
Touwen, reddingstouwen in het bijzonder, moeten steeds met zorg behandeld worden.
Volgende punten verdienen de nodige aandacht:
Het is steeds schadelijk als men op touwen gaat staan. Dit moet zoveel mogelijk vermeden worden
door:
·
·
·
·
·
·
Het niet gebruikte deel van het touw steeds oprollen en niet als een spaghetti op de grond laten
liggen.
Het touw opgerold ergens ophangen of in een touwenzak opbergen.
Geen veel te lange touwen gebruiken.
Het touw moet zo veel mogelijk beschermd worden tegen wrijving of scherpe delen door een
touwbescherming te gebruiken.
Het touw zoveel mogelijk droog houden en vrijwaren van modder of andere vervuiling.
Bij elke toepassing is één bepaalde knoop de meest geschikte om een veilige opstelling te
bekomen. Sommige knopen snoeren het touw zodanig in dat 70% van de trekkracht verloren gaat.
Theoriecursus knopen Jeugdbrandweer Gent
Jordie Watté © 2013
Pagina 6 van 13
1.4. Opbergen van touwen
Na gebruik moeten de touwen gereinigd worden en droog opgeborgen. Liefst opgerold en hangend op
een donkere, niet vochtige plaats.
Voor het oprollen van een touw zullen we volgende methode toepassen:
Bij het einde van het oprollen, maak je een lus, waarmee je eens rond de andere touwen gaat, en dan
steek je de lus nog eens door de andere touwen.
1.5. Enkele tips
Een knoop moet gemakkelijk en vlug te maken zijn, maar ook makkelijk en eenvoudig opnieuw los te
maken maar de knoop moet ook sterk zijn.
Oefen steeds alle knopen met beide handen, met één hand, afwisselend rechts en links, achter je rug
en in het donker. Kun je ze op al deze manieren vlug en goed maken, dan pas heb je de knoop goed
onder de knie.
Wanneer je touw te lang zou zijn kan je het steeds dubbel nemen.
Theoriecursus knopen Jeugdbrandweer Gent
Jordie Watté © 2013
Pagina 7 van 13
HOOFDSTUK 2: KNOPEN VOOR BEGINNERS - NIVEAU 1
In dit hoofdstuk komen volgende knopen aan bod:
·
·
·
·
Platte knoop
Timmermansteek
Mastworp
Paalsteek
De knopen worden aangeleerd in oplopende moeilijkheidsgraad.
2.1. Platte knoop
Gebruik
De platte knoop is één van de meest gebruikte knopen. Met een platte knoop worden twee lijnen aan
elkaar vastgemaakt die van een vergelijkbare touwsoort en dikte zijn, en die niet te glad zijn. Een
platte knoop kan ook natuurlijk gebruikt worden om twee einden van een zelfde lijn met elkaar te
verbinden.
Voordelen
·
Gemakkelijk te leggen.
Nadelen
·
·
·
Enkel te gebruiken bij touwen met gelijke dikte.
Legt men de knoop fout (wanneer de twee uiteinden van een lijn niet netjes naast elkaar
komen te liggen, maar in een hoek ten opzichte van elkaar liggen) dan is het geen platte knoop
maar een oudewijvenknoop. Die knoop slipt wel en zal los gaan.
De platte knoop is ongeschikt om twee lijnen met elkaar te verbinden die onder spanning
komen te staan, bijvoorbeeld bij het dragen van een last.
Hoe maak ik de knoop?
Kruis de einden a en b. Zoals je merkt, ligt het einde b over het einde a. Sla nu het einde b terug
om het einde a en span de knoop aan.
De gulden regel:
Links op rechts en ronddraaien.
Rechts op links en ronddraaien.
Theoriecursus knopen Jeugdbrandweer Gent
Jordie Watté © 2013
Pagina 8 van 13
2.2. Timmermansteek
Gebruik
Verslepen van langwerpige (ruwe) voorwerpen.
Om slangen omhoog te trekken.
Voordelen
·
·
Hoe meer trekkracht op de timmersteek wordt uitgeoefend, hoe strakker hij gaat zitten. Doch
gemakkelijk te leggen en los te maken.
Verbruikt weinig touw.
Nadelen
·
De knoop moet steeds onder spanning blijven.
Veiligheid
Minimum drie slagen maken.
OPMERKING:
Ook te gebruiken met oog om voorwerpen te verslepen of
verticaal op te hijsen.
Hoe maak ik de knoop?
Werp een touw om het rondhout, vervolgens om het vast eindt zodat je een halve steek bekomt en
draai het dan nog enkele keren rond de ring, die op die wijze gevormd is geworden, in de richting van
de halve steek.
Theoriecursus knopen Jeugdbrandweer Gent
Jordie Watté © 2013
Pagina 9 van 13
2.3. Mastworp
Gebruik
Heeft veel toepassingen en is de basis van veel andere knopen.
Touw rond een paal bevestigen.
Voordelen
·
·
Gemakkelijk te regelen.
Kan op verschillende manieren gelegd worden. Links of rechts, afhankelijk van de belasting.
Nadelen
·
·
Trekkracht moet min of meer constant blijven en haaks op het aanhechtingspunt.
Bij gladde voorwerpen, kans op slippen. Eventueel de constrictor toepassen.
Veiligheid
Minimum een handpalm touw overhouden aan het korte eind touw.
Afwerken met een achtknoop
Hoe maak ik de knoop?
Leg twee dezelfde ringen in een touwt breng de tweede ring achter de eerste en werp dan beide over
het voorwerp waarrond de mastworp moet liggen.
Wanneer de top van dit voorwerp niet vrij is leg je eerst een halve steek rond de boom en daarboven
nog een halve steek in de andere richting.
Je zult dus de twee methodes moeten kennen om een mastworp te leggen.
Theoriecursus knopen Jeugdbrandweer Gent
Jordie Watté © 2013
Pagina 10 van 13
2.4. Paalsteek
Gebruik
·
·
·
Een niet-schuivende lus in een touw maken.
Een touw bevestigen aan een voorwerp.
Diverse toepassingen mogelijk.
Voordelen
·
·
·
·
Verschuift niet.
Beknijpt niet.
Gemakkelijk los te maken.
Kan op verschillende manieren gelegd worden
Nadelen
·
Kan ondanks alles in bepaalde omstandigheden toch nog loskomen (trillingen).
Veiligheid
Herhaling: een veiligheidsknoop maken in de vorm van een extra steek. Het overblijvende korte eind
moet minstens een handpalm lang zijn.
Hoe maak ik de knoop?
Maak een oog op het vaste eind, zodat het vaste eind onderaan ligt. Steek de tamp langs onder in die
lus . (=de vos komt uit zijn holleke), breng ze vervolgens achter het vaste eind (=rond de boom).en
steek ze tenslotte naast zich zelf terug in de lus. (=kruipt weer in zijn holleke). Sluit de knoop door op
beide einde te trekken.
Theoriecursus knopen Jeugdbrandweer Gent
Jordie Watté © 2013
Pagina 11 van 13
HOOFDSTUK 3: KNOPEN IN NIVEAU 2
In dit hoofdstuk komen volgende knopen aan bod:
·
·
·
Vissersknoop
Lopende knoop met oog
Galeisteek
De knopen worden aangeleerd in oplopende moeilijkheidsgraad.
3.1. Vissersknoop
Gebruik:
·
De vissersknoop dient eerst en vooral om twee natte touwen aan elkaar te binden.
Voordelen
·
Behoudt zijn sterkte in water.
Hoe maak ik de knoop?
Leg een gewone knoop bijna op het einde van touw A, steek dan eind b er door en leg vervolgens
ietwat verder een gewone knoop met eind b waar je het eind a doorsteekt.
Wanneer je op beide vaste einden van het touw trekt, moeten de twee knopen inderdaad naar elkaar
toeschuiven en in elkaar passen.
Theoriecursus knopen Jeugdbrandweer Gent
Jordie Watté © 2013
Pagina 12 van 13
3.2. Lopende knoop met lus
Gebruik:
·
De lopende knoop met lus wordt binnen de brandweer gebruikt om een zuigleiding te water te
laten. de knoop stropt zichzelf rond de zuigkorf en doordat deze onder spanning wordt
gehouden is dit een optimale situatie om deze knoop in te zetten. De lus dient om de knoop
(die in het water heeft gelegen) makkelijk los te kunnen maken.
Voordelen:
·
De lus zorgt ervoor dat de knoop makkelijker los te maken is.
Hoe maak ik de knoop?
Ga met je touw rond het voorwerp waarrond je de knoop wil leggen. Ga vervolgens tewerk zoals je een
gewone knoop rond je vaste uiteinde van het touw zou leggen, maar vooraleer je het losse uiteinde
erdoor steekt neem je dit dubbel zodanig dat je een lus vormt. Trek de knoop nu stevig aan.
Theoriecursus knopen Jeugdbrandweer Gent
Jordie Watté © 2013
Pagina 13 van 13
3.3. Galeisteek
Gebruik:
·
Binnen de brandweer wordt de galeisteek gebruikt om de vlotter aan de zuigleiding te
bevestigen.
Hoe maak ik de knoop?
Maak in je touw een oog. Zog ervoor dat het vaste eind langs de bovenkant van je lus vertrekt. Draai
het oog nu over een halve draai met de wijzers van de klok mee. Tenslotte haal je een lus, gevormd
met het “losse” eind, erdoor en trek de knoop onder spanning.
Theoriecursus knopen Jeugdbrandweer Gent
Jordie Watté © 2013