TEST Uw kENNIS 1. U zou moeten denken aan een

348
NEDERLANDS TIJDSCHRIFT VOOR DERMATOLOGIE EN VENEREOLOGIE | VOLUME 23 | NUMMER 06 | juni 2013
Test uw kennis
1. U zou moeten denken aan een afwijking van de
schildklier en wel een hyperthyreoïdie.
2. U informeert naar mogelijke symptomen van
een verhoogde werking van de schildklier zoals
hartkloppingen, vermoeidheid, kortademigheid
bij inspanning, overmatig transpireren, trillende
handen/vingers, zenuwachtigheid, gejaagdheid,
gewichtsverlies ondanks normaal eten, diarree/
vaker ontlasting en problemen met de concentratie. Daarna voelt u de pols van de patiënt en
palpeert u de schildklier om na te gaan of er een
struma is.
3. U vermoedt dat hier sprake is van een
PRETIBIAAL MYXOEDEEM. Deze aandoening
wordt gezien bij 1-10% van alle patiënten met
hyperthyreoïdie, vooral bij de ziekte van Graves.
Bij de meesten is de diagnose hyperthyreoïdie
dan al bekend en bijna altijd is er ook sprake van
oogafwijkingen, vooral exoftalmie (figuur 2). De
exacte oorzaak van pretibiaal myxoedeem is onbekend, maar er is een verdikking en induratie van
de cutis door afzettingen van zure mucopolysachariden tussen de collageenvezels, waardoor de
huid verdikt en pasteus aanvoelt. Het myxoedeem
begint op de voorzijden en de zijkanten van de
onderbenen en breidt zich later uit naar de voeten,
de bovenzijde van de tenen (figuur 3) en de achterzijde van de onderbenen. Er zijn nodi en plaques die huidkleurig, paarsig of gelig kunnen zijn
(figuur 4). De huid is verdikt en gezwollen, maar
kan niet worden ingedrukt (non-pitting oedeem).
De follikels in de huid zijn erg wijd, waardoor het
aspect van een ‘sinaasappelhuid’ (peau d’orange)
ontstaat (figuur 5). In ernstige gevallen kan het
myxoedeem het beeld van een elefantiasis van het
been veroorzaken. De plaques jeuken en zijn vaak
pijnlijk. Soms is er sprake van hyperhidrose en
hypertrichose beperkt tot de myxoedemateuze plaques. Myxoedeem kan soms ook worden gezien
op andere lokalisaties, waaronder de onderbuik,
armen, schouders, hals en de oorschelpen.
Figuur 2. Ernstige exoftalmie bij de ziekte van Graves.
Figuur 3. Myxoedeem van de tenen.
4. De mogelijke afwijkingen aan huid en adnexen
bij hyper­hyreoïdie zijn:
Huid
Zacht, glad, fluweelachtig
Warme huid
Erythema palmare
Roodheid (flushing) van het gezicht
Toegenomen transpiratie
Jeuk
Hyperpigmentatie
Pretibiaal myxoedeem
Schildklier acropachie (bolle nagels, wekedelenzwelling van handen en nieuwvorming van bot)
Urticaria, positieve dermografie
Toegenomen incidentie van vitiligo
Figuur 4. Paarsige ­geïn­dureerde plaques en noduli bij pretibiaal
­myxoedeem.
NEDERLANDS TIJDSCHRIFT VOOR DERMATOLOGIE EN VENEREOLOGIE | VOLUME 23 | NUMMER 06 | juni 2013
Nagels
Snelle groei
Zachte nagels
Koilonychie (holle nagels)
Distale onycholyse
Bolle nagels bij schildklier acropachie
Haren
Fijn, dun haar
Diffuse haaruitval
Toegenomen incidentie van alopecia areata
Literatuur
1. De Groot AC, Toonstra J. Casuïstiek in de dermatologie – deel 2. Houten: Bohn Stafleu van
Loghum, 2010:71-4.
2. Siemerink M, Praag MCG van. Een vrouw met rode, gezwollen onderbenen. Ned Tijdschr
Geneeskd 2010;154:A1186.
3. Vos LE, Blog FB, Akker ThW van den. Pretibiaal myxoedeem. Ned Tijdschr Dermatol
Venereol 2007;17:71-4.
4. Fatourechi V. Pretibial myxedema: pathophysiology and treatment options. Am J Clin
Dermatol 2005;6:295-306.
Figuur 5. Peau d’orange-aspect door
verwijde poriën en perifolliculaire
zwelling.
349