1 - Dokeos

Voor deze vragenreeks is het toegestaan om naast je eigen kennis en de
bibliotheekmaterialen ook het internet te gebruiken om een oplossing te vinden.
1. Hoe heet het erts waaruit kwik wordt gewonnen? Het is een roodachtig vulkanisch
mineraal. Het wordt ook gebruikt als rode kleurstof.
2. In Midden- en Zuid-Amerika leeft een op het varken gelijkende planteneter, die af en
toe ook eens een insect verorbert. Graag de andere benaming voor het navelzwijn.
3. Hij voerde de binomiale nomenclatuur voor levende wezens in. In SPECIES
PLANTARUM uit 1773 beschreef hij alle toen bekende plantensoorten. Wie was deze
Zweedse plantkundige?
4. In de 19e eeuw bleek dat de baan van de planeet MERCURIUS een afwijking
vertoonde ten opzichte van de berekeningen volgens de mechanica van Newton. De
invloed van een onbekende planeet nóg dichter bij de zon, werd hiervoor
verantwoordelijk geacht. De astronomen bleven de hemel afspeuren om deze gloeiend
hete planeet te vinden tot Albert Einstein in 1915, met zijn relativiteitstheorie, een totaal
andere verklaring voor de afwijking gaf. Welke naam had deze niet bestaande planeet
inmiddels gekregen?
5. Salpeter, dat gebruikt wordt in buskruit en meststoffen, is een nitraat van een reactief
metaal. Welk metaal?
6. Wat is het tegenovergestelde van zwaartekracht of gravitatie?
7. “Vele handen maken licht werk”, althans, dat zou je denken. Een psychologisch
experiment wees echter uit dat mensen wanneer ze in groep aan iets werken net minder
hard werken dan wanneer ze individueel dezelfde karwei moeten opknappen. Hoe heet
dit effect, genaamd naar een psycholoog?
8. Van welk organisme, waarvan er zo’n 500 soorten bestaan, zijn HEKSENBOTER,
BLOEDWEIZWAM, ZILVEREN BOOMPUIST en HONDENBRAAKSEL voorbeelden?
9. Natuurkundige, leefde van 1776 tot 1856. In 1811 stelde hij zijn bekende regel: “Alle
gassen bevatten onder gelijke voorwaarden van druk en temperatuur per eenheid van
volume hetzelfde aantal moleculen.” Wie?
10. Welke bacterie is verantwoordelijk voor de veteranenziekte?
11. Welk mineraal gebruikten de wolververs vroeger om de wol te ontvetten, zodat de
kleurstoffen zich beter konden hechten? Vroeger gebruikten mannen een blokje van dit
materiaal om bij het scheren het bloeden te stelpen.
De Slimste Bib 2010
Een initiatief van de Provincie Antwerpen
Vragenreeks wetenschap – pag 1/4
Categorie Literatuur
Vragenblad
12.
a) Een cel met het vermogen om andere cellen, micro-organismen en/of
aggregaten van macro-moleculen op te nemen en te verteren. Komt voor in onze
bloedbaan en allerlei weefsels.
b) Hoe veel van deze cellen zitten er gemiddeld in 1 liter bloed? (Je mag er 300
miljoen naast zitten)
13. We zoeken de naam van een zeldzame ziekte, voor het eerst beschreven rond 1850.
Bij deze neuromusculaire ziekte sterven de cellen van de zenuwbanen in het ruggenmerg
af of ze verharden. Hierdoor krijgen de spieren geen signalen meer waardoor ze
geleidelijk verlamd geraken en wegkwijnen. Bepaalde bewegingen en handelingen (zoals
slikken en ademen) worden alsmaar moeilijker. Meestal leidt de ziekte na 3 à 5 jaar tot
de dood. Enkele bekende slachtoffers: David Niven en Mao Tse Tung en… een
merkwaardig hoog aantal Italiaanse voetballers. Graag de naam van een beroemd
baseballspeler die in 1941 aan deze ziekte overleed en naar wie ze sindsdien genoemd is.
14. De schaduw van de aarde is niet overal even dicht. In de slagschaduw komt geen
zonlicht. Daaromheen ligt nog een halfschaduw, waarin het zonlicht nog gedeeltelijk
doordringt, omdat de zon geen puntbron is maar een zekere breedte heeft. Hoe heet
deze halfschaduw in de astronomie? (latijnse benaming)
15. De BELONE BELONE is een roofzuchtige trekvis die aan de Europese kusten
voorkomt. Zijn aalvormig lichaam is tot 90cm lang, bovenaan zwart-groen, blauwe zijden
en een witte buik. Hij springt bij het jagen rechtop uit het water en in mei-juni belandt
hij in grote getale op gastronomische menu’s waar hij opvalt door zijn fraaie groene
graten. Welke vis?
16. Wordt een cd van binnen naar buiten of van buiten naar binnen gelezen?
17. De meeste mensen denken dat bomen, en dan vooral de tropische wouden, voor de
productie van zuurstof zorgen. Dit is een mythe. 70 tot 80% van alle zuurstof in de
atmosfeer komt van een ander organisme. Welk organisme is dan wel verantwoordelijk
voor de levensnoodzakelijke zuurstof?
18. Hoe heet het punt van de baan van de maan (of van een kunstmaan) dat het verst
van de aarde is verwijderd? Een softwarebedrijf dat in de jaren ’90 vele succesvolle
games voor de pc afleverde, heeft een naam die met dezelfde vijf letters begint. Ken je
hun meest succesvolle game-karakter? In diens naam zit een wapen verborgen. Welk
wapen zoeken we?
19. De aandoening heet het Hutchinson-Gilford-syndroom en de term die we zoeken
betekent in het Grieks letterlijk “sneller ouder worden”. Welke ziekte zoeken wij?
20. De Belgische Amerikaan Leo Baekeland vond het bakeliet uit. Hij was in 1907 precies
één dag sneller dan een Schot, die dezelfde uitvinding deed. Wie was deze Schot die
honderd jaar oud werd?
21. Alexander Graham Bell wordt algemeen beschouwd als de uitvinder van de telefoon.
Historisch klopt dit echter niet. Een Italiaanse immigrant in de USA vond de teletrofono
uit, en dit vóór Bell. De arme man had echter niet voldoende dollars om zijn uitvinding te
laten patenteren. Wie was dus de eigenlijke uitvinder van de telefoon?
22. Hoe noemt men een meetkundig lichaam, gevormd door vlakken die elkaar snijden
volgens evenwijdige ribben, dat begrensd wordt door 2 identieke, onderling evenwijdige
eindvlakken?
De Slimste Bib 2010
Een initiatief van de Provincie Antwerpen
Vragenreeks wetenschap – pag 2/4
2
Categorie Literatuur
Vragenblad
23. Wiskunde – Jef is een persoon die vandaag leeft. Hij zal x jaar oud zijn in het jaar x 2.
Hoe oud is Jef nu?
24. Je hebt een cilinder en een bol die er precies in past (de cilinder steekt dus niet uit
over het boloppervlak). Welk deel van het volume van de cilinder wordt door de bol
ingenomen?
25. Welke Engelse theoloog en scheikundige is te beschouwen als de uitvinder van het
spuitwater? Hij experimenteerde eerst met elektriciteit onder invloed van Benjamin
Franklin. Werkte later vooral met gassen en deed op dat gebied een paar ontdekkingen
waaraan zijn naam verbonden blijft. In 1767 ontdekte hij kooldioxide. Door die op te
lossen in water deed hij de genoemde uitvinding. In 1774 isoleerde hij als eerste
zuurstof. In 1794 moest hij wegens zijn radicaal liberale opvattingen naar Amerika
uitwijken. Wie?
26. Glanzende goudgele pootloze hagedis, het wijfje is wat donkerder. Hij kan tot 50cm
lang worden waardoor hij nogal eens voor een slang wordt aangezien. In feite is het een
nuttig beest dat vooral van slakken en ander traag ongedierte leeft. Hij zit meestal onder
de grond, vooral tijdens de winerslaap. De paartijd is in de lente en dan durft hij wel
eens een aardbeienveld bezoeken, voornamelijk omdat daar veel slakken zitten. Welk
beest? (Nederlandstalige benaming)
27. Hij bestudeerde de val- en slingerbeweging en ontwierp in 1656 het slingeruurwerk.
Hij ontdekte de ringen rond Saturnus en beschreef als eerste het licht als een
golfverschijnsel. Naam van deze Hollandse wis-, natuur- en sterrenkundige?
28. Grote cactussoort die voorkomt in Arizona, Californie en Mexico. Kan tot 15m hoog
en 200 jaar oud worden. Krijgt 5 tot 6 armen en bloeit pas als de plant 50 tot 75 jaar
oud is. Dan komen er grote witte bloemen aan die 's nachts bloeien en vruchten die op
vijgen lijken. Als die openbarsten komt er een felrode sappige pulp vol zaadjes vrij. De
cactus kan bij een regenbui tot 900 liter water opslorpen, genoeg voor een heel jaar
droogte. Naam van deze cactus?
29. De komeet van Halley verscheen in onze buurt in het jaar 1986. De vraag is in welk
jaar Edmond Halley zélf deze komeet waarnam. Halley leefde van 1656 tot 1742.
30. Uit welk scheikundig element bestaan u en ik voor 65%?
31. In welk menselijk orgaan treffen we het kapsel van Bowman, de lus van Henle en de
glomerulus aan?
32. Bloesemtherapie, uitgevonden door een Britse arts-homeopaat in de jaren '20. Hij
zocht naar remedies om het psychologisch lijden van de mens te verlichten. Hij ging
ervan uit dat de houding tegenover het leven bepalend is voor de manier waarop men de
pijn te boven komt of niet. Hij keek niet naar de aandoening op zich, maar naar het
karakter, temperament en de levensvisie van de patiënt. Hij bedacht een systeem dat
door iedereen begrepen kon worden en bovendien volledig ongevaarlijk was. Hiervoor
gebruikte hij remedies op basis van 38 bloesems van planten, struiken en bomen. Wie?
33. Welke leermeester van Frank Lloyd Wright wordt beschouwd als de vader van de
wolkenkrabber en het modernisme?
De Slimste Bib 2010
Een initiatief van de Provincie Antwerpen
Vragenreeks wetenschap – pag 3/4
3
Categorie Literatuur
Vragenblad
34. Aan het ene exemplaar is dat al wat beter te zien dan aan het andere maar de mens
behoort tot de orde der primaten, klasse van de zoogdieren in de (onder)stam van de
vertebrata of gewervelden. Maar eigenlijk ontbreken er in deze determinatie enkele
trappen. De primaten behoren tot een superorde die zich onderscheidt van de metatheria
of buideldieren en de onderklasse van de prototheria of eierleggende zoogdieren. Hoe
heet deze superorde waartoe alle primaten behoren, genaamd naar de wijze waarop hun
jongen zich ontwikkelen?
35. Een vraagje voor PASEN: waarom doen klokken BIM-BAM? - Komt dat
a) omdat de klok met de opening naar de toehoorder toe, meer scherpe
boventonen laat horen dan wanneer de klok de andere kant op wijst en de
grondtoon sterker is;
b) omdat alle klokken een beetje asymmetrisch zijn en de klepel aan elke kant
een lichtjes andere toon opwekt;
c) door het DOPPLER-effect dat een verschillend waargenomen toonhoogte
veroorzaakt bij het heen en weer zwaaien van de klok;
d) door interferentie tussen rechtstreekse en weerkaatsts geluidsgolven - er
ontstaat een warmere klank wanneer de klok van de toehoorder weg zwaait;
e) klokken doen helemaal geen BIM-BAM, we hebben die woorden als kind
geleerd en associëren ze onbewust met het in werkelijkheid monotone gelui.
36. Wat is het verband tussen de volgende astronomen?:
John ADAMS (GB) | Urbain LE VERRIER (F) | Johan GALLE (D)
37. Wat is de snelst zeevogel ter wereld, die met een snelheid van 150 km/uur in het
water duikt om vis te vangen? De spanwijdte van de vleugels bedraagt meer dan twee
meter.
38. Plantengeslacht, familie Fabaceae; houtige klimplanten, vroeger door kwekers
glycine genoemd. Wij zeggen er blauwe regen tegen. Genoemd naar een Amerikaans
hoogleraar en jullie kennen het van de straat waarin Desperate Housewives zich
grotendeels afspeelt. Geef de officiële (Latijnse) naam van dit plantengeslacht.
39. Wat is de enige voedselbron van het aardvarken? Deze graseters verorberen jaarlijks
1/3e van het savannegras en dat is meer dan olifanten, zebra’s en runderen tezamen
opeten.
De Slimste Bib 2010
Een initiatief van de Provincie Antwerpen
Vragenreeks wetenschap – pag 4/4
4