De acht drempels van David Christian. De meest revolutionaire momenten belicht, de momenten waarin iets gebeurde waardoor nieuwe dingen ontstonden. De Big Bang. De sterren lichten op. Nieuwe chemische verbindingen. De vorming van de aarde en ons zonnestelsel. Het ontstaan van de aarde en ons zonnestelsel. Het ontstaan van leven. De komt van de menselijke soort ( en collectief leren ). De uitvindingen van landbouw. De moderne revolutie. 1 Drempel 1 De Big Bang. Ingrediënten We kunnen slechts speculeren. + Goldilocks-voorwaarden = Complexiteit Het Universum We kunnen slechts speculeren. Tijd en ruimte De vier fundamentele krachten Splitsing van energie en materie Creatie van de bouwstenen van toekomstige complexiteit 2 Drempel 2 Sterren en elementen. Ingrediënten Waterstof en Helium Zwaartekracht Sterke Kernkracht Fusie + Goldilocks-voorwaarden Kleine variatie in de dichtheid van materie in het hele universum. Daardoor kon de zwaartekracht materie samentrekken in een steeds dichter wordende wolken, waarin de temperatuur steeg terwijl ze gevormd werden. Complexiteit = ‘Hot spots’ Er ontstonden plaatsen in het universum waar genoeg energie en materie was om geheel nieuwe goldilocksvoorwaarden te creëren. Temperaturen van meer dan 10 miljoen graden celsius. Nieuwe structuren Heet genoeg voor de sterke kernkracht om protons te fuseren en enorm veel energie vrij te maken 3 Sterren Melkwegstelsels Clusters Superclusters Drempel 3 Atomen en moleculen. Ingrediënten. Stervende sterren ( vooral grote ) + Goldilocks-voorwaarden Sterren die alle waterstof verbrand hebben. Zwaartekracht Dit leidt tot sterren die door fusie elementen zo zwaar als ijzer produceren. Fusie Grote sterren storten in elkaar. Dit leidt tot supernova’s waarin de condities aanwezig zijn om de meeste elementen van het periodiek systeem te produceren, waarbij ze de ruimte in geslingerd worden. 4 = Complexiteit 92 elementen zijn door de ruimte verspreid. Elk heeft zijn eigen structuur en eigenschappen. Elementen vormen met andere elementen chemische verbingen die meer complexe structuren en interacties hebben. Chemie is geboren. Drempel 4 De aarde en ons zonnestelsel. Ingrediënten Sterren Chemie in de ruimte Accretie (aangroeien ) + Goldilocks-voorwaarden Wolken van chemisch rijke materie draaien in verschillende banen rond sterren. Ze worden samengetrokken door zwaartekracht, accretie en toevallige botsingen. = Complexiteit Astronomische lichamen, rijker dan sterren. Planeten Planetenstelsel Kometen/asteroïden Complexere structuren. Ons zonnestelsel 5 Drempel 5 Leven. Ingrediënten Complexe chemische verbindingen DNA + Goldilocks-voorwaarden Een steenachtige planeet. Bevat grote voorraden van verschillende chemische elementen. Precies de juiste hoeveelheid energie Maakt diverse en stabiele chemische reacties mogelijk Vloeibaar water Maakt het mogelijk voor atomen om te verbinden en opnieuw te verbinden. 6 = Complexiteit Nieuwe organismen met het vermogen om Nieuwe organismen met het vermogen om zichzelf te onderhouden en van brandstof te voorzien (metabolisme ) Zich aan te passen aan veranderingen in de omgeving (homeostase ) Zichzelf voor te planten ( reproductie ) Nieuwe kenmerken te verwerven in de loop van de tijd ( adaptatie ) Drempel 6 Collectief leren. Ingrediënten Krachtige hersenen + Goldilocks-voorwaarden Het vermogen om in symbolen te denken Maakt het ontwikkelen van krachtiger taalvormen mogelijk. Groter taalvermogen Interactie tussen individuen en gemeenschappen maakt de overdracht van informatie mogelijk. = Complexiteit Homo Sapiens, een nieuw soort die collectief kan leren. Verbonden met elkaar op nieuwe manieren. Kan zich aanpassen aan zijn omgeving zonder genetisch te veranderen. Kan symbolische taal gebruiken om ideeën te delen en verzamelen en informatie te verfijnen 7 Drempel 7 Landbouw Ingrediënten + Goldilocks-voorwaarden Bevolkingsgroei Toenemende strijd om bronnen Grotere bevolkingsdichtheid Dwingt de jager-verzamelaar om manieren te vinden om opbrengst van omgeving vergroten. = Complexiteit Dorpen, steden en agrarische beschavingen. Warmer klimaat na de laatste ijstijd Maakt de toename van planten en dieren in veel gebieden mogelijk Domesticatie en kunstmatige selectie van planten en dieren Zorgt voor een grote stijging van de voedselproductie. 8 Vormen grotere, meer diverse gemeenschappen met grotere dichtheid en nieuwe complexere sociale structuren en organisaties. Maken grote versnelling van collectief leren en van diens kracht tot innovatie mogelijk. Leiden tot een grotere noodzaak om nieuwe technologieën te ontwikkelen om beschikbare energievoorraden te vergroten. Drempel 8 De moderne revolutie Ingrediënten + Goldilocks-voorwaarden Globalisering Verbindingen van vier wereldzones Expansie in omvang efficiency en diversiteit van netwerken voor uitwisseling Door steeds grotere en complexere wereldwijde netwerken voor uitwisseling en concurrerende wereldmarkten Nieuwe energiebronnen Mogelijk gemaakt door de overvloed aan nieuwe vormen van goedkope energie. = Complexiteit Een mondiale samenleving Snelle bevolkingsgroei Toenemend gebruik van energie Menselijke controle over energie en energiebronnen Toenemende kwetsbaarheid Een revolutie gedreven door innovatieve technologieën die fossiele brandstoffen gebruiken Dreiging van kernoorlog snel uitsterven van soorten klimaatverandering en verzuring van de oceanen 9