Commissie besluit dat selectieve belastingvoordelen

Europese Commissie - Persbericht
Commissie besluit dat selectieve belastingvoordelen voor Fiat in Luxemburg
en Starbucks in Nederland in strijd zijn met EU-staatssteunregels
Brussel, 21 oktober 2015
De Europese Commissie heeft besloten dat Luxemburg en Nederland selectieve
belastingvoordelen toegekend hebben aan respectievelijk Fiat Finance and Trade en
Starbucks. Deze druisen in tegen de EU-staatssteunregels.
Commissaris Margrethe Vestager, belast met het mededingingsbeleid, verklaarde: "Fiscale rulings die
de belastingdruk van een onderneming kunstmatig verlagen, stroken niet met de EUstaatssteunregels. Ze zijn onwettig. Ik hoop dat deze boodschap door de besluiten van vandaag zowel
de regeringen van de lidstaten als de ondernemingen bereikt. Alle ondernemingen, groot en klein, al
dan niet multinationals, moeten hun eerlijke aandeel belasting betalen.”
Na diepgaande onderzoeken, die in juni 2014 van start zijn gegaan, heeft de Commissie geconcludeerd
dat Luxemburg selectieve belastingvoordelen toegekend heeft aan de financieringsmaatschappij van
Fiat en Nederland aan de koffiebranderij van Starbucks. In beide gevallen zijn de belastingen die de
onderneming betaalden, kunstmatig verlaagd door middel van een fiscale ruling van de nationale
belastingdienst.
Op zich is een fiscale ruling volkomen legaal. Het is een administratieve brief waarin de belastingdienst
een onderneming duidelijkheid verschaft over hoe de vennootschapsbelasting berekend zal worden of
over de toepassing van bijzondere belastingregels. In de twee onderzochte fiscale rulings werden
echter kunstmatige en complexe methoden goedgekeurd om de belastbare winst voor de
ondernemingen te bepalen. Deze methoden weerspiegelen de economische realiteit niet. Er worden
met name prijzen vastgesteld voor goederen en diensten die tussen de ondernemingen van de Fiat- en
de Starbucks-groep verkocht worden, zogenaamde "verrekenprijzen", die niet marktconform zijn. Als
resultaat daarvan wordt het grootste deel van de winst van de koffiebranderij van Starbucks naar het
buitenland verschoven, waar ze evenmin wordt belast. De financieringsmaatschappij van Fiat betaalt
enkel belasting over een te laag vastgestelde winst.
Dit is in strijd met de EU-staatssteunregels: in fiscale rulings mogen geen methoden, hoe complex ook,
gebruikt worden om zonder economische rechtvaardiging verrekenprijzen te bepalen waarmee ten
onrechte winsten verschoven worden om de door de onderneming te betalen belasting te verminderen.
Daardoor zou die onderneming een oneerlijk concurrentievoordeel krijgen ten opzichte van andere
ondernemingen (meestal kmo’s) die over hun werkelijke winst belast worden omdat zij marktprijzen
betalen voor de producten en diensten die zij gebruiken.
De Commissie heeft Luxemburg en Nederland daarom bevolen de onbetaalde belasting van
respectievelijk Fiat en Starbucks terug te vorderen, om een einde te maken aan het oneerlijke
concurrentievoordeel en om te garanderen dat die twee ondernemingen op dezelfde wijze behandeld
worden als andere ondernemingen in vergelijkbare situaties. Per onderneming moet een bedrag van
ten minste 20 miljoen EUR worden teruggevorderd. Dit betekent ook dat die ondernemingen niet
langer kunnen profiteren van de gunstige fiscale behandeling door deze fiscale rulings.
De Commissie gaat ook door met haar onderzoek naar rulingpraktijken in alle EU-lidstaten. Het is
mogelijk dat zij nog andere formele onderzoeken naar fiscale rulings inleidt als zij over aanwijzingen
beschikt dat de EU-staatssteunregels niet worden nageleefd. Momenteel worden nog formele
onderzoeken gevoerd naar fiscale rulings in België, Ierland en Luxemburg. Elk van die zaken wordt op
zichzelf beoordeeld en de besluiten van vandaag zeggen niets over de resultaten van de onderzoeken
die nog lopen.
Fiat
Fiat Finance and Trade is in Luxemburg gevestigd en verleent financiële diensten, zoals leningen
binnen de groep, aan andere auto-ondernemingen van de Fiat-groep. De onderneming verricht tal van
transacties met ondernemingen van de Fiat-groep in Europa.
Uit het onderzoek van de Commissie is gebleken dat een fiscale ruling van de Luxemburgse
autoriteiten van 2012 een selectief voordeel heeft verleend aan Fiat Finance and Trade, waardoor de
belastingdruk van die onderneming sinds 2012 ten onrechte met 20-30 miljoen EUR verminderd is.
Aangezien de activiteiten van Fiat Finance and Trade vergelijkbaar zijn met die van een bank, kan de
belastbare winst voor Fiat Finance and Trade op dezelfde wijze bepaald worden als bij een bank, en
kan ze berekend worden als het rendement op het kapitaal dat de onderneming voor haar
financieringsactiviteiten aangewend heeft. In de fiscale ruling werd evenwel een kunstmatige en uiterst
complexe methode goedgekeurd die niet geschikt is om een marktconforme belastbare winst te
berekenen. De belasting die Fiat Finance and Trade betaalde, werd daardoor kunstmatig verlaagd, en
dit op twee manieren:
- door een aantal economisch ongerechtvaardigde aannames en neerwaartse correcties is
de kapitaalsbasis die in de fiscale ruling benaderd wordt, veel lager dan het werkelijke kapitaal van
de onderneming;
- de geraamde vergoeding die voor belastingdoeleinden op dit al veel lagere kapitaal toegepast
wordt, is ook veel lager dan de markttarieven.
Als gevolg daarvan heeft Fiat Finance and Trade maar over een zeer lage vergoeding voor een klein
deel van haar werkelijk boekhoudkundig eigen vermogen belasting betaald. Als de belastbare winst op
basis van kapitaal wordt berekend, moet het kapitalisatieniveau binnen de onderneming in principe
passend zijn volgens de normen van de financiële sector. Bovendien moet de toegepaste vergoeding
marktconform zijn. Uit het onderzoek van de Commissie is gebleken dat in het geval van Fiat Finance
and Trade de in Luxemburg aangegeven belastbare winst 20 maal hoger zou zijn geweest als de
ramingen van het kapitaal en de vergoeding daarvoor marktconform waren geweest.
Starbucks
Starbucks Manufacturing EMEA BV (hierna "Starbucks Manufacturing" genoemd) is in Nederland
gevestigd en is de enige koffiebranderij van de Starbucks-groep in Europa. Zij verkoopt en distribueert
gebrande koffie en koffiegerelateerde producten (bv. bekers, verpakte voeding, gebak) aan Starbucksverkooppunten in Europa, het Midden-Oosten en Afrika.
Uit het onderzoek van de Commissie is gebleken dat een fiscale ruling van de Nederlandse autoriteiten
van 2008 een selectief voordeel heeft verleend aan Starbucks Manufacturing, waardoor de
belastingdruk van die onderneming sinds 2008 ten onrechte met 20-30 miljoen EUR is verminderd. De
belasting die Starbucks Manufacturing betaalde, werd door de ruling kunstmatig verlaagd, en dit op
twee manieren:
- Starbucks Manufacturing betaalt een zeer hoge royalty aan Alki (een in het Verenigd Koninkrijk
gevestigde onderneming van de Starbucks-groep) voor knowhow op het gebied van koffiebranden;
- de onderneming betaalt ook een abnormaal hoge prijs voor groene koffiebonen aan het
Zwitserse Starbucks Coffee Trading SARL.
Uit het onderzoek van de Commissie is gebleken dat de royalty die Starbucks Manufacturing aan Alki
betaalt niet gerechtvaardigd kan worden, aangezien die de marktwaarde niet correct weerspiegelt. In
feite moet alleen Starbucks Manufacturing voor het gebruik van de knowhow betalen, alle andere
ondernemingen van de Starbucks-groep en alle onafhankelijke koffiebranders aan wie het
koffiebranden uitbesteed wordt, hoeven geen royalty te betalen voor het gebruik van die knowhow in
een situatie die in wezen dezelfde is. Door de betaling van die royalty en de hoogte ervan wordt echter
een groot deel van de belastbare winst van Starbucks Manufacturing ten onrechte verschoven naar
Alki, dat noch in het Verenigd Koninkrijk, noch in Nederland aan de vennootschapsbelasting
onderworpen is.
Voorts is uit het onderzoek gebleken dat de belastinggrondslag van Starbucks Manufacturing ook ten
onrechte verlaagd wordt door de abnormaal hoge prijs die de onderneming voor groene koffiebonen
betaalt aan een Zwitserse onderneming, Starbucks Coffee Trading SARL. De marge op de koffiebonen
is sinds 2011 namelijk meer dan verdrievoudigd. Dit is een belangrijke kostenfactor bij het branden
van koffie; door die hoge kosten zouden de koffiebrandactiviteiten van Starbucks Manufacturing op
zichzelf zelfs niet voldoende winst genereren om de royalty's voor de knowhow op het gebied van
koffiebranden aan Alki te betalen. Via die royalty wordt dus voornamelijk winst uit de verkoop van
andere producten aan de Starbucks-verkooppunten, zoals thee, gebak en bekers, die het grootste deel
van de omzet van Starbucks Manufacturing vormen, naar Alki verschoven.
Terugvordering
Principieel vereisen de EU-staatssteunregels dat onverenigbare staatssteun teruggevorderd wordt om
de vervalsing van de mededinging als gevolg van de steun te beperken. In deze twee besluiten heeft
de Commissie de methode beschreven om de waarde te berekenen van het onterechte
concurrentievoordeel voor Fiat en Starbucks, d.w.z. het verschil tussen het bedrag dat de onderneming
betaald heeft en wat zij zonder de fiscale ruling betaald zou hebben. Zowel voor Fiat als voor Starbucks
gaat het om 20-30 miljoen EUR, maar de precieze bedragen van de terug te vorderen belasting
moeten nu door de Luxemburgse en de Nederlandse Belastingdienst bepaald worden aan de hand van
de methode die in de besluiten van de Commissie beschreven is.
Nieuwe onderzoeksinstrumenten
In beide onderzoeken heeft de Commissie voor het eerst gebruikgemaakt van het instrument dat bij
een besluit van de Raad van juli 2013 (Verordening nr. 734/2013) door de lidstaten is ingevoerd,
namelijk het verzoek om marktinformatie. Dankzij die bevoegdheid kan de Commissie, als de
informatie die de lidstaat voor het staatssteunonderzoek verstrekt niet voldoende is, een andere
lidstaat of ondernemingen (waaronder de onderneming die van de steunmaatregel profiteert en de
concurrenten daarvan) verzoeken om alle nodige marktinformatie rechtstreeks aan de Commissie te
bezorgen zodat zij haar beoordeling van de staatssteun kan afronden.Dit nieuwe instrument (op grond
van Verordening nr. 734/2013) maakt deel uit van het initiatief voor de modernisering van het
staatssteunbeleid dat de Commissie in 2012 heeft gelanceerd om zich bij de handhaving te kunnen
concentreren op steun die de mededinging het meest kan vervalsen.
Verdere achtergrond
Sinds juni 2013 toetst de Commissie de praktijken op het gebied van fiscale rulings van lidstaten aan
de staatssteunregels. In december 2014 heeft zij dit informatieonderzoek uitgebreid naar alle lidstaten.
Er lopen ook drie diepgaande onderzoeken waarin de Commissie nagaat of er met fiscale rulings
mogelijk staatssteun gemoeid is, namelijk naar Apple in Ierland, Amazon in Luxemburg en een
Belgische belastingregeling.
De strijd tegen belastingontduiking en belastingfraude is een van de topprioriteiten van deze
Commissie. In juni 2015 heeft de Commissie een aantal initiatieven bekendgemaakt om
belastingontwijking aan te pakken, duurzame belastinginkomsten te garanderen en voor
ondernemingen de interne markt te versterken. De voorgestelde maatregelen maken deel uit van het
actieplan van de Commissie voor een eerlijke en doeltreffende vennootschapsbelasting en hebben tot
doel het fiscale klimaat voor vennootschappen in de EU significant te verbeteren en het eerlijker,
doeltreffender en groeivriendelijker te maken. De kern van het plan wordt gevormd door een kader dat
waarborgt dat belastingen daadwerkelijk daar worden geheven waar de winst wordt gemaakt en een
strategie om de onderhandelingen over de gemeenschappelijke geconsolideerde heffingsgrondslag voor
de vennootschapsbelasting weer vlot te trekken, waarover naar verwachting in de loop van 2016 een
nieuw voorstel ingediend zal worden. Het pakket fiscale transparantiemaatregelen dat de Commissie in
maart heeft gepresenteerd, kende zijn eerste succes in oktober 2015, toen de lidstaten na amper
zeven maanden onderhandelen een politiek akkoord bereikten over de automatische uitwisseling van
inlichtingen in verband met fiscale rulings. Deze wetgeving zal bijdragen tot een veel grotere
transparantie en zal ontmoedigend werken voor wie fiscale rulings wil gebruiken als instrument voor
fiscale misbruiken. Dit is goed nieuws voor ondernemingen en consumenten, die van deze erg nuttige
belastingpraktijk kunnen blijven profiteren, weliswaar onder zeer strikt toezicht om eerlijke
belastingconcurrentie te garanderen.
De niet-vertrouwelijke versie van de besluiten van vandaag, komt, zodra eventuele
vertrouwelijkheidskwesties zijn opgelost, in het Staatssteunregister op de website van DG Concurrentie
beschikbaar onder zaaknummers SA.38375 (Fiat) en SA.38374 (Starbucks). Een overzicht van de
recentste besluiten inzake staatssteun die op het internet en in het EU-Publicatieblad zijn gepubliceerd,
is te vinden in de elektronische nieuwsbrief State Aid Weekly e-News.
IP/15/5880
Contactpersoon voor de pers:
Ricardo CARDOSO (+32 2 298 01 00)
Yizhou REN (+32 2 299 48 89)
Voor het publiek: Europe Direct per telefoon 00 800 67 89 10 11 of e-mail
Photos & Videos
C
Fiat