van plato tot playtime

VAN PLATO TOT PLAYTIME
FILMVOORSTELLINGEN, LEZINGEN MET DEBAT
EN
INTERVIEWBOEK
REFLECTIES. FILM ALS FILOSOFIE
FLAGEY, BRUSSEL
8 NOVEMBER TOT 20 DECEMBER
Zeven filosofen verbonden aan een universiteit, hogeschool of persmedium - die ook
liefhebbers zijn van film - kiezen hun favoriete film en geven hun visie daarop. In die
presentatie (met film en debat) komt hun eigen wetenschappelijke voorliefde binnen hun
vakgebied aan bod.
Het publiek krijgt antwoord op de volgende vragen:
- Waarom is de film van hun keuze zo veelzeggend voor het vakgebied van de filosoof?
- Waardoor bereikt deze film dat?
- Wat zijn voor de docent (filosofische) kenmerken van overtuigend filmisch vertellen?
Het belangrijkste doel is een reflexieve activiteit voor een breder publiek te organiseren.
Daarmee willen we iedereen bij elkaar brengen die op een laagdrempelige manier met
verschillende thema’s in de filmfilosofie in aanraking wil komen en hierover met anderen van
gedachten wil wisselen. Hierbij staat het creëren van een aantrekkelijk denk- en debatklimaat
centraal.
De lezingen starten steeds om 18 uur stipt in Studio 2. Na een inleiding door moderator Johan
Swinnen start de lezing door de gastspreker, gevolgd door discussie.
Voertaal: NEDERLANDS
Om 20 uur start de film in Studio 5. Na de film mogelijkheid tot informeel gesprek aan de bar.
PROGRAMMA
8 november 2007
18u Etienne Vermeersch: het schaakspel met de dood
20u DET SJUNDE INSEGLET/HET ZEVENDE ZEGEL
Zweden, 1956 / scenario en regie: Ingmar Bergman / met: Max von Sydow (Ridder Block),
Gunnar Bjornstrand (zijn schildknaap), Bengt Erkerot (De Dood) en Bibi Anderson (Mia) /
zwart-wit / 96’
Ridder Block keert terug van de kruistochten. Hij wordt vergezeld van zijn schildknaap.
Aangekomen in zijn land, ontmoet hij de dood, die hem een partij schaak voorstelt ter uitstel
van zijn executie. Zo rest de ridder nog wat tijd om een antwoord te zoeken op al zijn vragen.
Tijdens zijn speurtocht naar de kennis, ontdekt hij steevast het Niets. “Hij wil kennen, met
zekerheid weten, want geloven kan hij niet. De Antonius Block van Bergman is tegelijkertijd
Parsival en Faust.” Tot hij in het aanschijn van zijn dood twee essentiële waarheden ontdekt:
aan de basis van godsdienst ligt macht en godsvrees en slechts liefde - hier voorgesteld door
een rondreizende acteurskoppel en hun kind – kan deze angst doorbreken.
15 november 2007
18u Ann Meskens: het visioen hoe de toekomstige wereld er niet uit moet zien
20u PLAYTIME
Frankrijk, 1967 / regie: Jacques Tati / scenario: Jacques Tati en Jacques Lagrange / met
Jacques Tati (M. Hulot) / kleur / 124’
Playtime is volgens de meeste liefhebbers Jacques Tati’s ultieme meesterwerk. Ook de
regisseur vond dat hij in deze film op zijn best was. Net zoals in Mon Oncle uit 1958
behandelt Tati hier op zijn eigen unieke wijze het thema van de mens die terecht komt in een
onpersoonlijke geautomatiseerde moderne wereld. Tati liet voor deze film in de buurt van
Parijs een volledige stad ‘in decor’ opbouwen: Tativille, dit waanzinnig idee koste hem
uiteindelijk zoveel geld en energie dat hij er failliet zou aan gaan en ziek werd. Om de
moderne wereld groots te tonen, koos hij ervoor om alles in 70 mm te filmen, een procédé dat
toen nog vrij nieuw was, en vooral gebruikt werd voor westerns en natuurdocumentaires.
22 november 2007
18u Antoon Van den Braembussche: waanzinnige plotwendingen
20u ADAPTATION.
Verenigde Staten, 2002 / regie: Spike Jonze / scenario: Charlie en Donald Kaufman / met
Nicholas Cage (Charlie Kaufman & Donald Kaufman), Meryl Streep (Susan Orlean), Chris
Cooper (John Laroche) en Brian Cox (Robert McKee) / kleur / 115’
Spike Jonze (pseudoniem voor Adam Spiegel) was in de jaren ’90 een spilfiguur in alles wat
met underground, hipheid en jeugdcultuur te maken had. Adaptation. [met punt], zijn tweede
langspeelfilm is net als Being John Malkovic gebaseerd op een scenario van Charlie Kaufman
en de film start letterlijk bij het einde van de opnames van Being John Malkovich. Kaufman is
zonder twijfel de meest bevreemdende scenarist die ooit in Tinseltown moet hebben
rondgewaard. Bekijk maar de andere verfilmingen van zijn scripts: Human Nature,
Confessions of a Dangerous Mind, Eternal Sunshine of the Spotless Mind. Allemaal getuigen
ze van een geest die de klassieke narratie wil doorbreken.
29 november 2007
18u Anna Luyten: spijt, berouw, zonde en de rol van het toeval
20u MAGNOLIA
Verenigde Staten, 1999 / regie en scenario: Paul Thomas Anderson / met: Jason Robards
Earl Partridge), Julianne Moore (Linda Partridge), Tom Cruise (Frank Mackey), Philip
Seymour Hoffman (Phil Parma), John C. Reilly (Jim Kurring), William H.Macy (Donnie
Smith) en Philip Baker Hall (Jimmy Gator) / kleur / 188’
Magnolia, een laan in San Fernando Valley, Los Angeles. Earl Partridge is een stervende
patriarch. Uit zijn eerste huwelijk stamt zijn zoon Frank, die als goeroe gefrustreerde mannen
leert hoe met hun woede t.o.v. de vrouwen om te gaan (‘Respect the cock’). Verder is er een
verhaallijn rond politieagent Kurring, die gelooft in goed doen voor een ander. Tijdens zijn
ronde ontmoet hij Claudia, een cocaïnejunk. Zij is de dochter van Jimmy Gator, een bekende
tv-presentator. In zijn quiz voor slimme kinderen is Stanley de succesvolle deelnemer, die
echter lijnrecht tegenover zijn vader komt te staan. Hiernaast wordt het personage geplaatst
van Donnie Smith, die in de jaren ’60 als wonderkind hét fenomeen was van deze quizshow.
6 december 2007
18u Hubert Dethier: abstracte thriller, liefdesverhaal en filosofische puzzel
20u L’ANNÉE DERNIÈRE À MARIENBAD
Frankrijk, 1961 / regie: Alain Resnais / scenario: Alain Robbe-Grillet / met Delphine Seyrig
(A), Giorgio Albertazzi (X) en Sacha Pitoëff (M) / zwart-wit / 94’
Met Robbe-Grillet als scenarist en Resnais als regisseur weet men als toeschouwer op
voorhand dat de film niet erg toegankelijk zal zijn. Dit wordt geen verhaal dat zich na een
visie vlotjes laat navertellen. Tussen de regels door moeten we het narratieve opsporen. Zo
moeten we ons voortdurend afvragen of het beeld dat wordt geschetst van mevrouw A of
mijnheer M wel waarachtig concreet is en niet leugenachtig abstract. De herinnering werkt
niet als zuivere recreatie van wat gebeurde. Er ontstaat verkleuring door er almaar aan te
denken en elk beeld, elk woord te herinterpreteren. De film krijgt door zijn aanpak een eerder
magisch-realistisch karakter. Wit wordt zwart op ons narratief schaakbord.
13 december 2007
18u Jean Paul Van Bendegem: de rol van cijfers om de wereld te ordenen
20u DROWNING BY NUMBERS
Groot-Brittannië, 1988 / regie en scenario: Peter Greenaway / met: Bernard Hill (Madgett),
Joan Plowright (Cissie 1), Juliet Stevenson (Cissie 2), Joely Richardson (Cissie 3) en Bryan
Pringle (Jake) / kleur / 118’
Drie vrouwen met dezelfde naam, maar verschillend in leeftijd en uiterlijk: Cissie Colpitts.
Alledrie brengen ze hun wederhelft ongestraft om het leven. Elke keer is er water mee
gemoeid. Cissie 1 doodt haar man in bad, Cissie 2 verdrinkt hem in zee omdat hij te weinig
seksuele interesse vertoont en Cissie 3 lokt haar vriend in een zwembad, geilt hem op om hem
dan kopje onder te duwen. Greenaway maakte een speelse film met dit gegeven, vol ludieke
verwijzingen. De film is opgezet als een spel waarvan je de spelregels zelf maar moet
reconstrueren. Doorheen de ganse film zit een optelling van 1 tot 100 verborgen. Soms hoort
men ze, soms ziet men de cijfers, andere keren moet men ze zoeken in een hoek van het beeld.
20 december 2007
18u Willem Elias: satirische kijk op Hitler en parodie op Mussolini
20u THE GREAT DICTATOR
Verenigde Staten, 1940 / regie en scenario: Charles Chaplin / met Charles Chaplin (De
joodse barbier en Hynkel), Paulette Goddard (Hannah), Jack Oakie (Napoloni), Henry
Daniell (Garbitsch) en Billy Gilbert (Herring) / zwart-wit / 125’
Het is ondertussen algemeen geweten dat Chaplin, toen hij in 1939-1940 aan deze film
werkte, niet wist hoe gruwelijk de realiteit zou worden. Hij bekeek Hitler en de
onderdrukking van de joden met de naïeve blik eigen aan de clown. Het meest opmerkelijke is
misschien wel dat Chaplin in zijn film dezelfde middelen hanteert als Hitler en Goebbels om
zijn boodschap over te brengen: de moderne massamedia. Chaplin geloofde echter dat deze
moderniteit de mens dichter bij mekaar zou brengen en dat conflicten zo zouden verdwijnen.
Dat deze communicatiemiddelen uiteindelijk niet voor een boodschap, maar ter verstrooiing
van de werkende mens zouden gebruikt worden, had hij niet kunnen voorzien.
PRIJZEN
Lezing toegankelijk (ÉN GRATIS!) op vertoon van filmticket
Ticket film: 7 [ 5.5 (-26, 60+ en werkzoekenden)]
Abonnement voor 7 lezingen/7 films:
38.5 (i.p.v. 49, dus à 5.5) [ 31.5 i.p.v. 38.5, dus à 4.5 (-26, 60+ en werkzoekenden)]
Verkoopprijs boek REFLECTIES. FILM ALS FILOSOFIE tijdens de avonden: 15 (i.p.v. 21.95) – zo krijg je eigenlijk ook de film er gratis bij…
RESERVEREN
Telefonisch: 02 6411020
Via website: www.flagey.be
Ter plaatse: FLAGEY Heilig Kruisplein 1050 Brussel
ORGANISATIE - VDFC vzw, Koninlijk Belgisch Filmarchief, Flagey
BOEK REFLECTIES.
FILM ALS FILOSOFIE
Ter gelegenheid van deze activiteit in het kader van het Festival van de Filosofie verschijnt
het boek ‘Reflecties. Film als filosofie. Johan Swinnen sprak met Hubert Dethier, Willem
Elias, Anna Luyten, Ann Meskens, Jean Paul Van Bendegem, Antoon Van den Braembussche
en Etienne Vermeersch.’ Het boek is een bundeling van interviews hoe film hun denken heeft
beïnvloed en er wordt ingegaan op de film van hun keuze.
Iedereen werkte enthousiast mee. Het idee van de filosofie die naar de bioscoop gaat maakte
iets wakker. Hersens werden gekraakt in de grot van Plato. Het vertellen en verbeelden van
verhalen in de vorm van een film was lang een onbekend en onderschat fenomeen, maar met
de vragen als socratische uitnodiging gingen de filosofen rechtop zitten. Niet alleen om te
antwoorden vanuit een wijsgerig perspectief maar ook om hun persoonlijke ervaringen te
koppelen aan hun reflectie(s).
Het resultaat is een inspirerend en verrassend boek waarin zeven al dan niet canonieke films
aan bod komen met een onverwachte verscheidenheid aan onderwerpen. Alle zeven films
hebben ook iets gemeen in de ogen van de filosofen: ze zijn visionair.
Reflecties. Film als filosofie maakt ons duidelijk hoe elke tijd behoefte heeft aan zijn eigen
film(s). De waarde ervan blijkt niet afhankelijk van zijn esthetische kwaliteiten op zich, maar
van de uitwerking op de kijker. Je kijkt (en leest) mee met de filosoof en dat leidt tot een
verrassende essentie: de mogelijkheid van een verzoening met het leven door de troost van de
filmische schoonheid. Zowaar een happy end, niet in de film, maar wel voor de denkers over
filmbeelden.
Uitgeverij ASP (Academic and Scientific Publishers) Brussels, 2007
ISBN: 978 90 5487 444 7
www.vubpress.be
Verkoopprijs in de boekhandel: 21.95
Verkoopprijs t.p. tijdens de avonden: 15
Johan Swinnen (°Tienen, 1954) studeerde fotografie, film en video aan de Hogeschool SintLukas Brussel, cultuurwetenschappen aan de Vrije Universiteit Brussel en kunstgeschiedenis
aan de Universidad de La Laguna, waar hij cum laude pomoveerde in de kunstwetenschappen
(1998). Hij was fusiecoördinator van de Hogeschool Antwerpen, stichtend voorzitter van het
Hoger Instituut voor Schone Kunsten (HISK) en bezieler van de Master in de conservatie en
restauratie aan de Koninklijke Academie voor Schone Kunsten te Antwerpen.
Momenteel is hij hoofddocent hedendaagse kunstgeschiedenis aan de Vrije Universiteit
Brussel en hoogleraar aan de Hogeschool Antwerpen, tevens gastdocent op reguliere basis aan
de Université de la Sorbonne Nouvelle – Paris III. Hij is de auteur van onder meer: De
paradox van de fotografie (Hadewych, 1992), Fotografie in Dialoog (samen met Willem
Elias, Groeninghe, 1999), Attack! Photography on the edge (Houtekiet, 1999), De lichte
kamer (Garant, 2005), Henri Storck memoreren (samen met Luc Deneulin, VUBPress, 2007)
en The Weight of Photography (samen met Luc Deneulin, ASP, 2007). Hij publiceerde verder
essays en lemmata in The Cinema of the Low Countries (Wallflower Press, 2004),
Photography. Crisis of History (Actar, 2004), Encyclopedia of the 20th Century Photography
(Routledge, 2005), Theory of Photography (Routledge, 2006), Gewoon anders (samen met
Steven Decraene, Garant, 2006), Encyclopedia of the 19th Century Photography (Routledge,
2007), Inventaris Brussel (VGC, 2007), en in Waarheid & Werkelijkheid (VUBPress, 2007).
Hij blijft actief als fotograaf en werkt aan een kortfilm over het erotisch pantheïsme. Hij werkt
als kunstcriticus voor VRT-Radio, European Photography, <H>art en voor de digitale
magazines www.edit-revue.com en www.photoq.nl. Hij is voorzitter van de Leerstoel Henri
Storck en van de Vlaamse Dienst voor Filmcultuur, beheerder van het Fonds Henri Storck en
van het Fonds Raoul Servais en lid van de Raad voor Cultuur Vlaanderen.