BLOED

BLOED
- Bloed
- Samenstelling en functie
- Bloedgroepen en resusfactor
- Bloedtransfusie
- Bloedproducten
- Wet inzake bloedvoorziening
- Voorraad en levering
- Het geven van bloedproducten
- Het ontvangen van bloedproducten
- Risico’s bloedtransfusie
- Verpleegkundige deskundigheid in de transfusieketen
- Ethiek
- Nieuwe richtlijn bloedtransfusie
- Legende van de Pelikaan
SAMENSTELLING EN FUNCTIE
(I)
SAMENSTELLING EN FUNCTIE
Bloedplasma ofwel Bloedvloeistof
o.a.
Zouten
Glucose
Aminozuren
Antistoffen
Eiwit fibrinogeen
Serum
Geen stollingseiwit (fibrinogeen aanwezig)
(II)
SAMENSTELLING EN FUNCTIE
Rode bloedcellen
Witte bloedcellen
Bloedplaatjes
(IV)
Rode bloedcellen = erytrocyten
Hemoglobine
Kan zuurstof en
koolstofdioxide aan zich
binden
Functie:
Vervoeren van O2 en CO2
SAMENSTELLING EN FUNCTIE
Rode bloedcellen
Witte bloedcellen
Bloedplaatjes
(V)
Witte bloedcellen = leukocyten
Belangrijke rol in het afweer systeem
→ verdedigen het lichaam tegen
lichaamsvreemde stoffen en indringers.
→ helpen bij het opruimen van
afgestorven cellen in het lichaam
Bij infectie toename van leukocyten
SAMENSTELLING EN FUNCTIE
Rode bloedcellen
Witte bloedcellen
Bloedplaatjes
Trombocyten
Spelen een belangrijke rol bij
de bloedstolling
(VI)
resusfactor
• Bloedgroep A
• Bloedgroep B
• Bloedgroep AB
• Bloedgroep O
Resuspositief
wel resusfactor
Resusnegatief
geen resusfactor
WAT IS BLOEDTRANSFUSIE?
•
•
•
•
Volbloed
Rode bloedcellen
Bloedplaatjes
Bloedplasma
Sinds 1 januari 1998 de Wet inzake bloedvoorziening
Daarvoor bestond de Wet inzake bloedtransfusie (8 november 1988)
Één organisatie die alles in handen heeft wat
betreft bloedvoorziening.
BLOEDBANK
Iedereen die gezond is, tussen de 18 en 65 jaar is
en een gewicht heeft van minstens 50 kilo kan
zich aanmelden.
Iemand kan tot zijn 70ste bloed geven.
MEDISCHE KEURING DOOR ARTS
- Er wordt een bloedgroep bepaling gedaan van
de donor;
- De vier belangrijkste bloedgroepen zijn O, A, B
en AB;
- Er wordt getest op infectieziekten.
- Als je zwanger bent;
- Als je bij een specialist of huisarts onder
behandeling bent;
- Bij infectieziekten of erfelijke aandoeningen;
- Bij sommige vaccinaties voor vakanties in het
buitenland;
- Als je niet fit bent, bijvoorbeeld je bent
verkouden of je hebt diaree;
- Bij infecties, wondjes, of gebruik van bepaalde
medicijnen
WAAROM HEEFT IEMAND BLOED(producten) NODIG?
Rode bloedcellen:
bij ongeluk (veel bloedverlies)
bloedarmoede
Bloedplaatjes
stollingsziekten
sommige kankersoorten
Bloedplasma
nodig voor sommige ziektes
bijvoorbeeld hemofilie
VAN BLOEDTRANSFUSIE
Ontvanger van het bloed kan ‘allergisch’ zijn voor het bloed
wat hij/zij ontvangt.
DE ROLLEN/TAKEN VAN DE VERPLEEGKUNDIGE IN DE TRANSFUSIEKETEN
•
•
•
•
•
•
Bij bloedafname voor indicatiestelling
Voorlichting van de patiënt
Bij vervoer van bloedproducten
Identificatie van bloedproduct met patiënt
Toedienen van het bloedproduct
Bewaken/ monitoren van de patiënt
• Verpleegkundige is de laatste controle post
• Verpleegkundige speelt een hoofdrol m.b.t. het signaleren van een
transfusiereactie
ALS VERPLEEGKUNDIGE MOET JE OP DE HOOGTE ZIJN VAN:
• Werkwijze voor tijdens en na transfusie
• Hoe verantwoordelijkheden en taken verdeeld zijn ►
• De situatie van de patiënt ►
• informatie verstrekking aan patiënt
• Basis kennis voor bloedtransfusies ►
• Eigenschappen van het bloedproduct en hoe er mee om te gaan
• Hoe de identiteit en compatiliteitscontrole uitgevoerd moet worden ►
• Symptomen van transfusie reacties en wat te doen ►
• Procedures bij calamiteiten
VERANTWOORDELIJKHEDEN EN TAKEN
T.A.V. BLOEDTRANSFUSIE
De arts is verantwoordelijk voor :
• de aanvraag van het daarbij bloedproduct en het volledig
invullen van het aanvraagformulier.
• de opdracht geven tot het toedienen van het bloedproduct.
De arts vermeldt daarbij het soort bloedproduct, het aantal
eenheden en de beoogde transfusieduur op het
afsprakenformulier.
T.A.V. TRANSFUSIEREACTIE
De arts is verantwoordelijk voor:
medische interventies •
melden bij een mogelijke transfusiereactie aan het bloedtransfusielaboratorium. •
het invullen van het transfusiereactie formulier.(TRIP) •
VERANTWOORDELIJKHEDEN EN TAKEN
T.A.V. BLOEDTRANSFUSIE
De verpleegkundige is verantwoordelijk voor:
• de toediening, observatie en rapportage in het verpleeg/zorgdossier.
• het direct melden van observaties die kunnen duiden op een transfusiereactie aan de
behandelend arts
T.A.V. TRANSFUSIEREACTIES
De verpleegkundige is verantwoordelijk voor:
• observaties die kunnen duiden op een
transfusiereactie direct melden aan
behandelend arts. En instructies opvolgen.
• rapportage in verpleeg/zorgdossier
DE SITUATIE VAN DE PATIENT
•
•
•
•
•
Is de patiënt aanspreekbaar
Is de patiënt geïnformeerd over de bloedtransfusie
Is de patiënt geïnformeerd over mogelijke transfusiereacties
Heeft de patiënt eerder een bloedtransfusie gehad
Hoe staat de patiënt t.o.v. bloedtransfusie (bv Jehova’s)
BASISKENNIS VOOR TRANSFUSIE
Erytrocytenconcentraat: verhogen O2 transport
AB0 en Rhesus compatibel (kunnen samen gaan)
0 neg universele donor
4-5-6 regel
Trombocytenconcentraat: aanvullen van tekort
voorkeur AB0 en Rhesus identiek
gevoelig voor bacteriële contaminatie
Plasma: aanvullen tekort aan stollingsfactoren
AB0
AB neg universele donor !
Antistoffen
IDENTIFICATIE EN
COMPATIBILEITSCONTROLE
Bij de patiënt wordt door 2 verpleegkundigen de gegevens van de patiënt, de
opdracht, de transfusie gegevens uit dossier en de eenheid gecontroleerd op naam,
PID nummer, geboortedatum, bloedgroep, resusfactor, compatibiliteit, soort
bloedproduct, het EIN nummer van de eenheid en op houdbaarheid.
Patiëntidentificatie: de patiënt vragen naar zijn naam en geboortedatum. Bij niet
aanspreekbare patiënt controle met polsbandje. Indien akkoord tekenen beide
verpleegkundigen op het transfusieregistratieformulier.
Comptabiliteit: de mate waarin bloedgroepen samen gaan
SYMPTOMEN VAN TRANSFUSIEREACTIES
EN WAT TE DOEN
In geval van het ontstaan van de volgende symptomen tijdens of na transfusie
kan er sprake zijn van matig tot ernstige transfusiereactie:

Temperatuursstijging van > 2 graden C

Koude rilling

Rug/lendepijn

Dyspnoe

Algemeen onwel worden

Ernstige huiduitslag

Donker of rood verkleurde urine

Tekenen van hypotensie of shock

Tachycardie
HANDEL ALS VOLGT:
1. Stop transfusie, start NaCl 0,9% infuus over het hoofdinfuus. Laat canule
zitten.
2. Controleer temperatuur, pols en bloeddruk.
3. Waarschuw direct een arts.
4. Volg aanwijzingen van de arts op.
In geval van het ontstaan van minder ernstige symptomen tijdens transfusie ( denk b.v.
aan milde temperatuurs stijging, jeuk of milde huiduitslag) kan er sprake zijn van een
milde transfusiereactie:
Waarschuw direct een arts en overleg over het verloop van de transfusie of het
toedienen van medicatie.
JEHOVA GETUIGEN
EN
BLOEDTRANSFUSIE
26 jan 2011
• Er waren eerst aparte richtlijnen voor het toedienen van erytrocyten,
leukocyten en trombocyten. Deze zijn samengevoegd.
WAAROM EEN NIEUWE RICHTLIJN
• Nieuwe inzichten in veiligheid en indicaties
• Kosteneffectiviteit van veiligheidsmaatregelen
• Veel variaties in gebruik van bloedproducten, zowel tussen ziekenhuizen als
disciplines.
• Nieuwe (Europese) regelgeving
• Ingrijpende reorganisatie bloedvoorziening (Sanquin)
• Erkenning noodzaak hemovigilantie
• Aangescherpte regels indicatie plasmatransfusie
• Duidelijkere weergave rol verpleegkundige
De pelikaan is sinds de Middeleeuwen het symbool van
naastenliefde en barmhartigheid.
Volgens een fabel uit India takelde een pelikaan eens
haar jongen zo heftig toe dat ze het niet overleefden. Uit
wroeging tapte ze daarop haar bloed uit haar eigen borst
om de jonge vogels daarmee weer tot leven te wekken.
Volgens een andere, christelijke, legende pikte een
pelikaan zich eens de borst open om haar hongerende
kuikens met bloed te voeden.
In de middeleeuwse kunst zijn pelikanen dan ook vaak
afgebeeld als symbool van altruïsme en barmhartigheid.
Al deze verhalen vinden waarschijnlijk hun oorsprong in
het feit dat de keelzak van de Dalmatische pelikaan, ook
wel kroeskoppelikaan genoemd, tijdens het
broedseizoen bloedrood wordt.
?
Vragen?
?
?
BEDANKT VOOR HET LUISTEREN