3. Overzicht programma voorjaar/zomer 2014
advertisement
HOVO Alkmaar, voorjaar/zomer 2014 Hoger Onderwijs Voor 50-plussers Studiegids HOVO Alkmaar wordt mede mogelijk gemaakt door: Voorwoord Voor u ligt de brochure van HOVO Alkmaar met het cursusaanbod voorjaar/zomer 2014. Heeft u het voornemen of de wens uzelf te ontplooien op cultureel en/of intellectueel gebied dan biedt het programma van HOVO Alkmaar een uitstekende manier om dit te doen. Een leven lang leren of zo u wilt een lang leven leren wordt in Nederland sinds 1986 mogelijk gemaakt door de instellingen voor Hoger Onderwijs Voor Ouderen (HOVO). Deze instellingen zijn gelieerd aan een universiteit of hogeschool. HOVO Alkmaar is gelieerd aan Hogeschool Inholland Alkmaar en de cursussen worden op deze locatie aangeboden. HOVO is een erkend kwaliteitskeurmerk en staat borg voor onderwijs op propedeuseniveau universiteit. In het programma dat begin februari 2014 start, biedt HOVO Alkmaar weer een scala aan interessante cursussen. U kunt komend voorjaar cursussen volgen op het gebied van Architectuur, Kunstgeschiedenis, Muziek, Geschiedenis, Filosofie, Landschappen in Noord-Holland en Letterkunde. Het HOVO-najaar wordt ingeluid op 31 januari om 14.30 uur in de Rabobankzaal met een boeiende lezing “Het Oude Egypte: Eenheid en verscheidenheid” die gratis wordt aangeboden aan alle (ex)cursisten van HOVO Alkmaar. Spreker is de heer Janko Duinker, egyptoloog en voorzitter van Het Huis van Horus. In deze brochure vindt u informatie over de introductielezing, de inhoud van cursussen en de wijze waarop deze worden aangeboden en het aanmeldingsformulier. HOVO Alkmaar wenst u heel veel plezier met de cursus(sen) van uw keuze! Namens HOVO Alkmaar, Damienne Leijen Damienne Leijen Onderwijscoördinator Studiegids HOVO Alkmaar voorjaar/zomer 2014 3 Inhoudsopgave Pagina Voorwoord ................................................................................................... 3 1. Hoger Onderwijs Voor Ouderen .......................................................... 5 2. Het onderwijs van HOVO Alkmaar ...................................................... 6 3. Overzicht programma voorjaar/zomer 2014 ........................................ 7 4. Introductielezing: “Het Oude Egypte: Eenheid en verscheidenheid” .... 8 5. Cursussen voorjaar 2014 .................................................................... 9 5.1 Drie architectuurstromingen en hun vertegenwoordigers .................... 9 5.2 Europese cultuurgeschiedenis (19e eeuw)........................................ 10 5.3 Een gouden greep uit de geschiedenis van de beeldende kunst ....... 11 5.4 Middeleeuwse kerken in Italië ........................................................... 13 5.5 Filosofische tradities van Zuid- en Oost-Azië .................................... 14 5.6 Rechtsfilosofie in beeld en boek ........................................................ 16 5.7 Slavoj Žižek: Filosofie en psychoanalyse ......................................... 18 5.8 Euthanasie, hulp bij zelfdoding ......................................................... 20 5.9 Psychologische mensbeelden ........................................................... 22 5.10 “Auf Flügeln des Gesanges….” ......................................................... 24 5.11 ‘Egyptische Religie en Magie’ ........................................................... 25 5.12 "Het oude Rome, van stad tot supermacht” ....................................... 26 5.13 Het antieke Griekse Theater ............................................................. 29 5.14 Griekse IJzertijd ................................................................................ 31 5.15 China’s opmars: consequenties voor Mondiale Duurzaamheid ......... 33 5.16 De veranderende landschappen in de KOP van Noord-Holland ........ 36 6. Cursussen zomer 2014 ..................................................................... 38 6.1 Bijzondere architectuur: funeraire architectuur .................................. 38 6.2 Spinoza’s spirituele levenskunst ....................................................... 39 6.3 Antieke Kosmologie .......................................................................... 40 7. Algemene informatie ......................................................................... 41 8. Annuleringsvoorwaarden .................................................................. 42 9. Overige faciliteiten ............................................................................ 43 10. Faciliteiten op de Hogeschool Inholland Alkmaar .............................. 44 11. HOVO Alkmaar ................................................................................. 45 Inschrijfformulier voorjaar Inschrijfformulier zomer Studiegids HOVO Alkmaar voorjaar/zomer 2014 4 1. Hoger Onderwijs Voor Ouderen HOVO Alkmaar verzorgt op de locatie van de Hogeschool Inholland Alkmaar de universiteit van de derde leeftijd. Met cursussen, lezingencycli en excursies op universitair / hbo-niveau voor iedereen van vijftig jaar of ouder, brengt HOVO Alkmaar het ideaal van een leven lang leren in de praktijk. Daarbij worden geen formele eisen gesteld aan een specifieke vooropleiding. Onderwijs genieten Ontplooiing en verdieping, verbreding van de eigen horizon door het verwerven van kennis en inzicht in het gekozen vakgebied staan bij dit type onderwijs centraal. Met andere woorden: ‘leren om het leren’, ‘onderwijs genieten’ in de meest letterlijke zin van het woord. Op universitair of hbo-niveau Onder ‘universitair /hbo- onderwijs’ wordt niet alleen het overdragen van wetenschappelijke kennis verstaan, maar bovenal het ter discussie stellen van (eigen) standpunten op basis van geordend en kritisch denken. Docenten De docenten hebben allen een opleiding genoten aan een universiteit of hogeschool en zijn werkzaam of werkzaam geweest bij een instelling voor hoger onderwijs. Zij zijn specialisten op het betreffende vakgebied en beschikken over didactische vaardigheden. Geen vooropleiding vereist Hoewel veel van de deelnemers aan HOVO een universitaire/hbo-achtergrond hebben, staat HOVO open voor iedereen die interesse heeft in het verwerven van kennis en inzicht op academisch niveau. Immers, niet iedereen heeft de kans gehad te studeren, ook al had hij of zij dat graag gewild. Als er bij een programma specifieke kennis wordt vereist, meestal leesvaardigheid in één of meerdere talen, dan wordt dat aangegeven. HOVO Alkmaar, voor iedereen van vijftig jaar en ouder, voor zowel werkenden als niet-werkenden. Studiegids HOVO Alkmaar voorjaar/zomer 2014 5 2. Het onderwijs van HOVO Alkmaar HOVO Alkmaar verzorgt een per studiejaar wisselend aanbod van min of meer afgeronde programma’s. Afhankelijk van belangstelling en mogelijkheden worden onderdelen van dit aanbod tijdens volgende jaren herhaald. Als een cursus of lezingencyclus in een volgend jaar een vervolg krijgt, spreken we van een leergang. Een cursus bestaat uit een geheel van 5-8 hoorcolleges of een combinatie van hoor- en werkcolleges. Een cursus is bedoeld als volwaardige eenheid van het betreffende vakgebied. De exacte invulling van het college wordt overgelaten aan de expertise van de docent. Wekelijks is er een hoorcollege van tweemaal 50-60 minuten of een hoor- en werkcollege (samen twee uur), met daartussen een pauze van ongeveer 20 tot 30 minuten. Een hoorcollege is een inhoudelijk betoog door de docent, dat als introductie dient op de verdiepende literatuur die de deelnemers gedurende de daarop volgende week kunnen bestuderen. Op het inschrijfformulier wordt de cursist gevraagd om een alternatieve keuze aan te geven, maar dit is niet verplicht. Indien te weinig deelnemers zich hebben aangemeld, behoudt HOVO Alkmaar zich het recht voor een cursus niet te laten doorgaan. De studiebelasting is afhankelijk van het eigen studietempo en de aard van het opgegeven werk door de docent. Materiaal-, reis- en verblijfkosten (syllabi, entree, lunch etc.) zijn voor rekening van de cursist. De cursist kan de cursusprijs vrijwillig verhogen met een bedrag van € 25,- ten behoeve van het steunfonds HOVO Alkmaar. Dit kan aangegeven worden op het inschrijfformulier. Indien de cursist in aanmerking wenst te komen voor de regeling minder draagkrachtigen, dan kan hij/zij daarvoor een verzoek indienen. Zie voor uitgebreide informatie op pagina 40 van deze gids. Studiegids HOVO Alkmaar voorjaar/zomer 2014 6 3. Overzicht programma voorjaar/zomer 2014 Dagen en tijden waarop de colleges worden gegeven 13.15 – 15.45 10.00-12.30 maandag 19.30 – 21.45 Europese cultuurgeschiedenis; Griekse IJzertijd; Middeleeuwse kerken in Italië Architectuurstromingen; Antieke Kosmologie (zomer) dinsdag Mendelssohn & Schumann; Filosofische tradities van Azië; Veranderende landschappen KOP NH woensdag Egyptische Religie en Magie; Slavoj Žižek; Spinoza (zomer) Psychologische mensbeelden donderdag Euthanasie, hulp bij zelfdoding Een gouden greep; Het Oude Rome; vrijdag Het antieke Griekse Theater; Bijzondere architectuur (zomer) China’s opmars Rechtsfilosofie in beeld en boek Weken, waarin de colleges worden gegeven in het voorjaar en zomer 2014 Weeknummer Data Opmerkingen 5 31 januari 2014 Introductielezing; 14.30 uur Rabobankzaal Inholland 6 3 feb – 7 feb 1e collegeweek 7 10 feb – 14 feb 2e collegeweek 8 17 feb – 21 feb 3e collegeweek 9 24 feb – 28 feb Geen colleges ivm voorjaarsvakantie 10 3 mrt – 7 mrt 4e collegeweek (start Oosterse filosofie) 11 10 mrt – 14 mrt 5e collegeweek 12 17 mrt – 21 mrt 6e collegeweek 13 24 mrt – 28 mrt 7e collegeweek 14 31 mrt – 4 apr 8e collegeweek 15 7 apr – 11 apr 9e collegeweek; reserveweek ivm uitwijken 16 14 apr – 18 apr 1e collegeweek zomerprogramma 17 21 apr – 25 apr 2e collegeweek zomerprogramma 18 28 apr – 2 mei Geen colleges ivm meivakantie 19 5 mei – 9 mei 3e collegeweek zomerprogramma 20 12 mei – 16 mei 4e collegeweek zomerprogramma 21 19 mei – 23 mei 5e collegeweek zomerprogramma 22 26 mei – 30 mei 6e collegeweek zomerprogramma Studiegids HOVO Alkmaar voorjaar/zomer 2014 7 4. Introductielezing: “Het Oude Egypte: Eenheid en verscheidenheid” Vrijdag 31 januari 2014 om 14.30 uur: Rabobankzaal Inholland Alkmaar Aan de introductielezing zijn geen kosten verbonden en wordt aan alle cursisten en ex-cursisten aangeboden. HOVO Alkmaar beoogt hiermee het bijeenzijn en gezamenlijk aanhoren van een college door alle cursisten. Tevens wordt informatie verschaft en is er gelegenheid tot discussie over HOVO Alkmaar. U kunt deelname aan de lezing aangeven op het inschrijfformulier. Het Oude Egypte: Eenheid en verscheidenheid Programma 14.30 uur 15.00 uur 15.05 uur 16.30 uur 17.00 uur Inloop met koffie en thee Introductie colleges HOVO Alkmaar Start Introductielezing; spreker drs. Janko Duinker Discussie Sluiting Inhoud Van het Oude Egypte weten we relatief veel. Vanwege de droogte in het land zijn er veel documenten overgeleverd, we kunnen nog steeds de tempels bezoeken en de graven van de hoge ambtenaren zijn ook bewaard gebleven. Men mag aannemen dat we dus redelijk geïnformeerd zijn over deze beschaving die meer dan 3000 jaar langs de Nijl leefde. Toch blijft er een beeld bestaan van het Oude Egypte als compleet statische beschaving. Alsof er in die grove 3000 jaar bijna niets veranderde en men eigenlijk altijd alles op dezelfde manier deed. Vooral in de kunst lijkt het dat er geen ruimte was voor eigen inbreng van de kunstenaar, geen persoonlijke noot of keuzevrijheid. Echter, als we dichterbij gaan kijken lijkt het toch zo te zijn dat kunstenaars een bepaalde vorm van individualiteit in hun werk legde. Kleine grapjes, stiekeme verwijzingen of zelfs een handtekening op plaatsen waar we het niet verwachten. Als we dichterbij kijken lijkt het toch zo te zijn dat er in de schijnbare eenheid een grote variatie bestaat en dat is het moment dat we echt een kijkje in de keuken krijgen van de Egyptische kunstenaar. Spreker Janko Duinker studeerde Egyptologie, Filosofie en Kunstgeschiedenis aan de universiteit van Leiden. Hij is voorzitter van Het Huis van Horus, Egyptologie academie Nederland en werkt in het Rijksmuseum van Oudheden in Leiden. Studiegids HOVO Alkmaar voorjaar/zomer 2014 8 5. Cursussen voorjaar 2014 5.1 Drie architectuurstromingen en hun vertegenwoordigers Introductie In zes hoorcolleges wordt in chronologische volgorde ingegaan op drie belangrijke prijs € 200,6 colleges 1 excursie stromingen in de moderne architectuur. Aan de hand van de ontwerpen van de invloedrijke architecten Louis I. Kahn (1901-1974), Norman Foster (1935) en het duo Jacques Herzog en Pierre de Meuron (1950) wordt een tijdsbeeld gegeven van de dag en tijd dinsdag 13.15 - 15.45 uur 4-2; 11-2; 18-2; 4-3; 11-3; 18-3 stromingen die we thans aanduiden als modernisme, hightech en supermodernisme. Technische, filosofische en maatschappelijke invloeden staan aan de basis van de veranderingen in deze stromingen. In de lezingen wordt naar een antwoord gezocht op werkvorm hoorcollege met gelegenheid tot discussie en eigen inbreng docent drs. J. Nijssen- Eringa architectuurhistorica vragen van toen en van nu. Kan architectuur de mens veranderen en moet architectuur een identiteit hebben? Wat zit er tussen utopische plannen en een weerbarstige realiteit? Inhoud colleges 1. Modernisme 2. Uitgelicht: Louis I. Kahn 3. Hightech 4. Uitgelicht: Norman Foster 5. Supermodernisme 6. Uitgelicht: Herzog & De Meuron Aanbevolen literatuur K. Frampton, Modern architecture. A critical history, London 2007 (1980). H. Heynen (red.) e.a. Dat is architectuur. Sleutelteksten uit de twintigste eeuw, Rotterdam 2009 (2001). H. Ibelings, Europese architectuur vanaf 1890, Amsterdam 2011. H. Ibelings, Supermodernisme. Architectuur in het tijdperk van globalisering, Rotterdam 1998. C.A. Jencks, The new paradigm in architecture, London 2008 (2002). Docent Jet Nijssen-Eringa (1981) is architectuurhistorica en werkzaam als zelfstandig docente en schrijfster. Zij geeft architectuurcursussen over de Nederlandse en internationale gebouwde omgeving, met nadruk op de twintigste en eenentwintigste eeuw. Ook geeft zij regelmatig lezingen over toonaangevende architecten. Recentelijk verscheen van haar hand het boekje “Zie Zuidas, architectuur en kunst”, over de bijzondere architectuur op de Amsterdamse Zuidas. Voor architectuurexcursies doorkruist zij stad en land. Studiegids HOVO Alkmaar voorjaar/zomer 2014 9 5.2 Europese cultuurgeschiedenis (19e eeuw) ‘Enkele thema's uit de cultuurgeschiedenis van Europa in de lange negentiende eeuw’ Introductie prijs € 200,8 colleges dag en tijd maandag 13.15 - 15.45 uur 3-2; 10-2; 17-2; 3-3; 10-3; 17-3; 24-3; 31-3 werkvorm hoorcollege met gelegenheid tot discussie en eigen inbreng docent dr. J. Talsma historicus Met het boek Die Kultur der Renaissance in Italien (1860) heeft de Zwitserse historicus Jacob Burckhardt de cultuurgeschiedenis als discipline op de kaart gezet. Na Burckhardt is het vooral de Nederlandse historicus Johan Huizinga geweest die deze discipline aanzien heeft gegeven. Hoewel beiden het begrip cultuur niet eng hebben opgevat, ging in hun werk de aandacht toch vooral uit naar wat we nu 'hoge cultuur' zouden noemen. In de new cultural history die zich na 1970 heeft ontwikkeld, is er ook en vaak zelfs meer aandacht voor 'lage cultuur'. In deze collegereeks zal 'cultuurgeschiedenis' in laatstbedoelde brede zin worden opgevat. Aandacht zal worden besteed aan ideologieën en stromingen in de kunsten, maar ook aan de collectieve mentaliteit van uiteenlopende sociale groepen en aan attitudes die grenzen stellen aan wat mensen denken en doen. De collegereeks bestrijkt de 'lange negentiende eeuw' (1780-1914). Niet alle aspecten van de cultuurgeschiedenis van deze periode kunnen in acht colleges van elk 2 uur behandeld worden. De docent heeft uit de mogelijke onderwerpen een keuze gemaakt. Inhoud colleges 1. De Romantiek en de erfenis van de Verlichting 2. Romantiek en cultureel nationalisme 3. Secularisering en religieuze herleving 4. Natuurwetenschap en vooruitgangsgeloof 5. Historisme en positivisme 6. Politiek nationalisme en racisme 7. De ontdekking van het irrationele 8. Fin-de-Siècle Aanbevolen literatuur - Wordt tijdens de cursus opgegeven Docent Dr. Jaap Talsma (1944) studeerde geschiedenis in Utrecht en Amsterdam. Van 1971 tot 2009 werkte hij bij de opleiding geschiedenis van de Universiteit van Amsterdam. Van 1989 tot 2009 was hij universitair hoofddocent bij de leerstoel Nederlandse Geschiedenis. Studiegids HOVO Alkmaar voorjaar/zomer 2014 10 5.3 Een gouden greep uit de geschiedenis van de beeldende kunst Kunst geeft niet het zichtbare weer prijs € 200,8 colleges; excursie optioneel dag en tijd donderdag 13.15 - 15.45 uur 6-2; 13-2; 20-2; 6-3; 13-3; 20-3; 27-3; 3-4 werkvorm hoorcollege met gelegenheid Introductie Maar maakt zichtbaar…. (Uitspraak Paul Klee) Wat behelst de beeldende kunst en waar komt ze vandaan? Waarom gebruiken kunstenaars liever beelden dan woorden. En hoe kunnen de liefhebbers van kunst hun kennis vergroten? Kijken is een belangrijke voorwaarde. Geconcentreerd kijken. En dat kun je leren door aandachtig te luisteren naar kenners. Kunst is geen wetenschap, maar connaisseurschap. Het gaat om de liefde en toewijding voor de beeldende kunsten. Een beeld, schilderij, of object in een vitrine. Achter elk kunstwerk schuilt een wereld aan gedachten en emoties. En een levensverhaal. tot discussie en eigen inbreng docent drs. G.J. van Ham kunstgeschiedenis en archeologie Vanaf de eerste intenties om ruw materiaal van steen of hout vorm te geven tot het schetsen van het vliedende landschap of de gelijkenis van een portret. Kunstenaars hebben een scala aan uitdrukkingsmogelijkheden. Stijlen en perioden volgen elkaar op als staalkaart van ambachtelijke en artistieke vaardigheden. Schoonheid en expressie. Het loont de moeite om dwarsverbanden te zoeken tussen schijnbaar uit elkaar liggende tradities. Bij deze serie colleges staat het onderwerp garant voor een wereld van geschiedenis, biografie, maatschappij en mecenaat. Dat maakt inzichtelijk dat kunst voortkomt uit onze gemeenschappelijke ervaring. Hoe onmetelijk rijk zij aan verbeeldingskracht en discipline is. Hoe de kunst als een spiegel laat zien wat ons werkelijk bezighoudt. En wat wij daar persoonlijk van kunnen leren. Kunst als bron van eruditie en levenslust. Dit zijn vragen die uitvoerig aan de orde komen in een serie van acht colleges. Aan de hand van uitgebreide power point presentaties wordt een genuanceerd beeld gegeven van de problematiek en de schoonheid van het thema. Inhoud colleges Onder de loep genomen, twee beroemde hofschilders Leonardo Da Vinci (1452-1519) Da Vinci schilderde naast de Mona Lisa een groot schilderij op populierenhout: genaamd Anna te drieën, dat hij tot aan zijn dood in Amboise veranderde en nooit verkocht. Over dit kunstwerk is veel geschreven en gespeculeerd. Er bestaan ook voorstudies en tekeningen. Wie zijn de personages precies? En waarom was Rafaël later zo geïnspireerd door Leonardo’s composities. Da Vinci zette zijn eigen kunsttheorie uiteen in Paragone. Een speurtocht naar de geheimen achter zijn Heilige familie. Diego Velazquez (1599-1660) De Spaanse hofschilder is beroemd geworden om zijn koninklijke portretten. Hij schilderde evenals Goya met virtuoze impressionistische toets. Las Meninas uit het Prado Museum is nog steeds een veel besproken en geliefd schilderij. Wie staan er precies afgebeeld? Waarom schilderde Velazquez zichzelf zo prominent? En wat maakt het kunstwerk zo intrigerend? Een optelsom van visies en interpretaties, een case studie. Onder de loep genomen: verborgen symboliek Iconografie Wat zie je wel of niet en wat moet je weten. Tussen woorden en beelden gaan visies en interpretaties schuil. Het begrip iconografie betekent leer van tekens en symbolen. In de zeventiende eeuw waren er veel rebussen en symbolische verwijzingen naar de emblemata lectuur, bijvoorbeeld van Cats. Aan de hand van bekende Studiegids HOVO Alkmaar voorjaar/zomer 2014 11 kunstwerken zoals de Primavera van Botticelli en Grünewalds Isenheim-altaar en nog veel meer, worden de diepere betekenislagen een voor een prijs gegeven. Onvoltooide schilderijen Er bestaan onvoltooide kunstwerken die niet in de vergetelheid zijn geraakt, maar juist extra bekoorlijk zijn. Mondriaans Victory Boogie Woogie is daarvan een goed voorbeeld. Of een portret van Napoleon op een lege achtergrond. Vaak zijn het schetsen of door omstandigheden nooit afgemaakte kunstwerken. Achter dit fenomeen verbergen zich onverwachte verhalen en leerzame anekdotes. Een keur aan voorbeelden van Michelangelo en David tot Picasso; als een reis door de tijd. Onder de loep genomen: persoonlijke verbeelding Les Nabis: Gauguin, Bonnard en Denis Een groep Franse kunstenaars wordt met de profetische titel van Les Nabis aangeduid. Het woord nabis betekent letterlijk profeten. Zij sluiten zich bewust niet aan bij de commerciële markt van de Impressionisten. Het zijn vrienden die graag samenwerken en contacten zoeken in de literatuur en de muziek. Dromers die hopen op het artistieke paradijs. Ze fotograferen hun dagelijkse beslommeringen en hun gezamenlijke vakanties aan zee. Enkele kunstwerken werden aangekocht door Russische textielbaronnen. Hun werk hangt nu te pronken in de Hermitage. Rik Wouters (1882-1916) De vroeg gestorven Belgische beeldhouwer en schilder Rik Wouters behoort tot de lievelingen van het publiek. Wouters schiep een impressionistisch, stralend en kleurrijk universum. Zijn vrouw Nel was zijn muze, zij zat veelvuldig model in haar rode jurk. Een overzicht van leven en werk waar door een noodlottige ziekte zo vroeg een einde aan kwam. Onder de loep genomen: Vrije geesten met een onmetelijke actieradius Alexandrine Tinne (1835-1869), een Hollandse Cleopatra Alexandrine Tinne kwam uit een puissant welgesteld Haags milieu. Zij groeide op als nieuwsgierige dame die als amateur-fotografe haar omgeving vastlegde. Na de dood van haar vader reisde zij met haar moeder en tante kris kras door Europa en het Midden-Oosten. Haar rijkdom vervreemdde haar van de werkelijkheid. Zij liep in Arabische kledij en hield er een leger van bedienden op na. Zij rustte niet voordat zij met een volledige equipe van honderden dragers de oorsprong van de Nijl zou ontdekken. Die hoogmoed werd haar fataal. Haar reizen tarten nog steeds de verbeelding. Een reconstructie van haar ontdekkingsreizen gelardeerd met historische bronnen. Willem Witsen (1860-1923) en de Tachtigers Fotograaf, schilder, graficus en spil van de Tachtigers, Willem Witsen werd omringd door een rebellerende groep getalenteerde kornuiten zoals Kloos, Gorter, Van Eeden en Isaac Israëls. Witsen correspondeerde er lustig op los en legde onderwijl het vliedende stadse leven vast in Amsterdam en Dordrecht. Beroemd is zijn uitzicht in de sneeuw vanaf het Oosterpark. Een turbulente artistieke groepering die vriendschappen onderhielden en elkaar de maat namen. Docente Drs. Gerda J. van Ham heeft een universitaire opleiding in Kunstgeschiedenis en Archeologie genoten aan de Rijksuniversiteit in Leiden. Haar specialisatie is Kunst van de Nieuwe tijd. Momenteel is zij werkzaam als docente kunst- en cultuurwetenschappen aan de Hogeschool van Utrecht (ITV) voor de vertaal- en tolkopleiding. Daarnaast is zij freelance kunsthistorica en journalist. Naast deze activiteiten heeft zij vanaf 1986 veelvuldig lezingen gegeven over een breed spectrum van kunst- en cultuurhistorische onderwerpen. Zij schrijft artikelen voor kranten en tijdschriften over actuele tentoonstellingen en zij redigeert manuscripten in opdracht van musea en uitgevers. Zij heeft tevens bestuurlijke en museale ervaring en is actief geweest in sponsoring en fondsenwerving, verkoop van kunst in galerieën, organisatie van tentoonstellingen alsmede het schrijven van publicaties. Studiegids HOVO Alkmaar voorjaar/zomer 2014 12 5.4 Middeleeuwse kerken in Italië Introductie prijs € 160,6 colleges Italië bezit een fantastisch kerkelijk erfgoed, dat tot de hoogtepunten behoort van de cultuurgeschiedenis. In de late Middeleeuwen verrezen in iedere Italiaanse stad dag en tijd maandag 13.15 - 15.45 uur 3-2; 10-2; 3-3; 10-3; 17-3; 24-3 Werkvorm hoorcollege met gelegenheid tot discussie en eigen inbreng docent drs. E. Kurpershoek kunsthistoricus kathedralen en kerken die elkaar in schoonheid en rijkdom probeerden te overtreffen. Tot de dag van vandaag zijn ze inspirerende voorbeelden van waartoe een stedelijke gemeenschap in staat is. De kathedralen worden per streek behandeld, waarbij telkens één representatief bouwwerk voor een regio als uitgangspunt wordt genomen. Aan de orde komen de historische context, de specifieke omstandigheden die tot de bouw hebben geleid, de architectonische verschijningsvorm, ornamentiek, en kunstwerken. Vervolgens worden de varianten van een regionale stijl bekeken. Er wordt gelet op de overeenkomsten die tot een regionale bouwstijl hebben geleid, maar ook naar datgene wat een bouwwerk tot een unieke uitdrukking van een stad maakt, de zogenaamde genius loci. Inhoud colleges 1. Oorsprong van de kerkelijke architectuur: basilica's en mausolea 2. Pisaanse romaanse bouwkunst: de Dom van Pisa 3. Normandische bouwkunst in Sicilië: Monreale 4. Apulische romaanse bouwkunst: Trani en Bitonto 5. Lombardische romaanse kathedralen: Modena 6. Toscane en Umbrië: de kathedralen van Florence en Siena/Orvieto Literatuur Aanbevolen literatuur, in overleg bij aanvang van de colleges. Docent Ernest Kurpershoek is kunsthistoricus gespecialiseerd in Italiaanse kunst en architectuur. Hij heeft meegewerkt aan tal van publicaties; van zijn hand is onder andere het boek Italiaanse fresco’s dat lovend werd ontvangen (zie NRC Handelsblad http://www.nrc.nl/boeken/2011/08/29/schilderen-in-een-tandartsstoel/ Als docent geeft hij cursussen over Italiaanse kunst bij de HOVO en lezingen bij diverse culturele instanties. Tevens is hij als docent aan het Nationaal Restauratie Centrum verbonden. Hij begeleidt reizen voor www.SchiethartReizen.nl (hoofdzakelijk Italië en Spanje) en voor www.wandelenitalie.nl. Hij is medeoprichter van de Stichting Cultuur in Beweging (CIB) die tot doel heeft het verrichten van onderzoek naar de wisselwerking tussen culturen, vroeger en nu. Studiegids HOVO Alkmaar voorjaar/zomer 2014 13 5.5 Filosofische tradities van Zuid- en Oost-Azië Introductie prijs € 200,8 colleges dag en tijd dinsdag 10.00 - 12.30 uur 4-3; 11-3; 18-3; 25-3; 1-4; 8-4; 15-4; 22-4 werkvorm hoorcollege met gelegenheid tot discussie en eigen inbreng docent drs. V. Melenhorst In deze cursus zult u kennis maken met de belangrijkste filosofische tradities van Zuid- en Oost-Azië. We beginnen in India. Aanvankelijk was in dat land de vedische offercultuur dominant, maar in de loop der eeuwen ging meditatie een steeds belangrijkere rol spelen. Het boeddhisme is hieruit voortgekomen. Hoe dat is gegaan, en wat de boeddhistische filosofie inhoudt, zal uitgebreid aan bod komen. Dat geldt ook voor de kleurrijke filosofie van het hindoeïsme, die ook nu nog grote invloed heeft op het spirituele leven in India. In het tweede deel van de cursus zult u kennismaken met de rijke filosofische tradities van China en Japan. We bestuderen Confucius. Dit zal u inzicht geven in de manier waarop de Chinese samenleving functioneert. Maar ook het taoïsme en het yin-yang-denken komen aan bod, de oeroude filosofieën die streven naar innerlijke balans, geestelijke vrijheid en harmonie van mens en natuur. De cursus zou niet compleet zijn zonder de typisch Chinese versie van het boeddhisme: chan. In het Westen is deze beter bekend onder zijn Japanse naam zen, een filosofie die wordt geassocieerd met innerlijke rust en harmonie. De cursus is geschikt voor iedereen die meer wil weten over de oosterse wijsheid. Inhoud colleges College 1: de Veda’s Vanaf ongeveer de tiende eeuw v. Chr. zijn de Veda’s de belangrijkste inspiratiebron voor de filosofie en de religie van India. Deze vedische geschriften en de vedische religie vormen de basis voor zowel de hindoeïstische als de boeddhistische filosofie. Vandaar dat deze collegereeks begint met een bespreking van deze oeroude traditie. College 2: het oudste boeddhisme De Boeddha verzette zich op diverse punten tegen de Veda’s. Volgens zijn opvattingen bestaat er niet zoiets als het ‘zelf’. Ook heeft de mens geen eeuwige ziel. Zijn nieuwe manier van denken was gericht op het opheffen van het lijden. Wie daar in slaagt, zou worden bevrijd uit de keten van geboorte, sterfte en wedergeboorte. Hij of zij wordt verlicht en treedt toe tot het nirvana. College 3: twee soorten boeddhisme Enkele eeuwen na de Boeddha ontstond een nieuwe vorm van boeddhisme: mahayana. Deze bestaat nog altijd en meent dat het egoïstisch is om na de verlichting naar het nirvana te gaan. Beter zou het zijn om vrijwillig te reïncarneren als mens om de nog niet verlichte medemens te helpen. Het mahayana-boeddhisme wordt ook wel de ‘leer van de leegte’ genoemd, omdat zij meent dat ‘leegte’ de ware aard van de werkelijkheid is. De grootste filosoof van deze traditie is Nagarjuna. Zijn opvattingen zullen in het college worden behandeld. College 4: hindoeïstische filosofie Ondertussen ontstonden in India, geïnspireerd op de vedische geschriften, ook diverse andere tradities, die later verenigd zouden worden onder de noemer ‘hindoeïsme’. Bijvoorbeeld advaita (‘non-dualisme’), een leer die uitgaat van het concept dat de wereld waarin wij leven twee gezichten heeft: een tijdelijk materieel en een eeuwig immaterieel gezicht. De grootste advaita-filosoof heet Shankara. Daarnaast is er aandacht voor enkele twintigste eeuwse hindoeïstische denkers die zich door advaita lieten inspireren, onder wie Mahatma Gandhi. College 5: Confucianisme In dit college gaan wij naar China. Daar is rond de vijfde eeuw v. Chr. het confucianisme ontstaan. Dit is een ethische en politieke filosofie, die tot de dag van vandaag enorme invloed heeft op de Chinese samenleving en het politiek stelsel van dat land. Aan bod komt het gedachtegoed van Confucius zelf, maar ook van zijn volgeling Mencius. Studiegids HOVO Alkmaar voorjaar/zomer 2014 14 College 6: Taoïsme De grote tegenhanger van het confucianisme is het taoïsme. Waar het confucianisme aanstuurt op scholing en mensen hun plek in de hiërarchisch geordende familie en de samenleving wijst, wil het taoïsme juist dat de mens volledig spontaan kan leven in harmonie met de natuur. Ook het taoïsme is vandaag de dag nog van invloed. We kennen het onder andere uit de leer van yin en yang en taiji. De namen van de filosofen die aan bod komen zijn Lao Zi en Chuang Zi. College 7: Chan Vlak na het begin van onze jaartelling is het boeddhisme in China verzeild geraakt. Het heeft zich daar vermengd met het taoïsme. Deze synthese heet chan. Dit college gaat in op de karakteristieken van deze typisch Chinese vorm van boeddhisme, die door veel westerlingen als bijzonder ongrijpbaar wordt ervaren, maar tegelijk als zeer inspirerend. Enkele van de grote namen binnen de chan-traditie zijn Bodhidharma en Huineng. College 8: Zen in Japan Chan heeft veel invloed gehad op de filosofie van Japan. Het kreeg daar de naam zen. Het is deze Japanse versie van het boeddhisme die in de twintigste eeuw in het Westen opmars heeft gemaakt. Tegenwoordig kent bijna iedereen de term zen, die te pas en te onpas wordt gebruikt als synoniem voor rust, soberheid en ontspanning. Dit college vertelt wat zen werkelijk inhoudt. De belangrijkste filosoof die aan bod komt is Dogen Zenji. Literatuur Op het eerste college ontvangt u een werkboek met teksten over de diverse filosofische stromingen, maar ook enkele oorspronkelijke teksten van de Aziatische filosofen zelf. Docent Victor Melenhorst studeerde Filosofie en Chinees in Amsterdam, Leiden en Peking. Hij woonde en werkte vele jaren diverse Aziatische landen. Hij is als kenner van de Chinese cultuur verboden aan het Koninklijk Instituut voor de Tropen (KIT) en als filosoof aan het Instituut voor Filosofie (IvF) in Amsterdam. Ook werkt hij als mindfulnesstrainer. Studiegids HOVO Alkmaar voorjaar/zomer 2014 15 5.6 Rechtsfilosofie in beeld en boek Introductie prijs € 90,3 colleges Dag en tijd Woensdag 19.30 – 21.45 uur 2e college duurt langer ivm film 5-3; 12-3; 12-3 werkvorm hoorcollege met gelegenheid tot discussie en eigen inbreng docent mr. G. Kuiper rechtsfilosofie, ethiek en onderzoeksvaardigheden Tijdens zijn studie rechten en rechtsfilosofie kwam de docent, Gerdo Kuiper, voor de eerste keer in aanraking met het vak: recht en literatuur. Zelf heeft hij daaraan toegevoegd het medium film. Op dit moment doceert Gerdo de minor (afstudeerrichting): Rechtsfilosofie in ‘beeld en boek’. Om een idee te geven van deze cursus zal de HOVO Alkmaar (voorlopig) een van de zes thema’s aanbieden. Het eerste thema is: Natuurrecht (het concept dat er een hoger recht is, buiten het menselijke) versus rechtspositivisme (de bestaande wetten). - Wanneer moet men aan het recht gehoorzamen? Is onrechtvaardig recht ook recht? Waarom zijn wij aan recht gebonden? Heeft de weigerambtenaar recht op het weigeren? Mogen politieagenten weigeren om een nieuwe wet (Boerka-verbod) te handhaven? Hoe kan het dat terrorismeverdachten in Rotterdam een paar dagen na ‘9-11’ worden vrijgesproken? Vanuit zijn expertise wil hij de rechtsfilosofische vraagstukken die worden behandeld uitdiepen. Daarnaast wil hij graag dat de cursisten in aanraking komen met deze prachtige literatuur en films en hoopt dat het de cursisten eveneens in vervoering zal brengen. Inhoud colleges Thema 1: Discussie over natuurrecht en rechtspositivisme; moeten we 'onrechtvaardige' wetten wel of niet naleven? College 1): Theorieles: uitleg natuurrecht en rechtspositivisme. College 2): Film: "The Merchant of Venice" (Koopman van Venetië), Antonio: “Als de vreemdeling zijn rechten hier wordt ontzegd, brengt dat de rechtsstaat in diskrediet.” Shylock: “Als u (de rechter red.) dat weigert (het naleven van het contract red.), dan komen charter (verdrag red.) en vrijheid van uw stad in groot gevaar.” Balthazar: “Onmogelijk. Geen macht in Venetië verandert een ooit vastgestelde wet. ’t Zal worden aangemerkt als precedent en dan komt veel onrecht op de staat af.” Kortom de thematiek in deze film betreft: gelden de heersende wetten van Venetië ook als zij een verschrikkelijk ‘onrechtvaardig’ oordeel tot gevolg heeft? College 3: Boekbespreking: Sophokles, 'Antigone'. Kennismaking met Sophokles en een van zijn belangrijkste werken: Antigone. “Jij bent een mens – jij kan de ongeschreven onverbiddelijke wetten van de goden niet negeren. Die zijn niet gisteren bedacht – zij zijn eeuwig. Niemand weet vanwaar zij komen. Ik misken ze niet – ik vrees de goden. Ik vrees jou niet.” Studiegids HOVO Alkmaar voorjaar/zomer 2014 16 Hier komt de discussie van natuurrecht en rechtspositivisme ook duidelijk aan bod. Moet Antigone de geschreven wet van Kreon volgen, of is er een hoger recht? Van Griekenland gaan we naar Duitsland. Een Duitse grenswacht die in 1972 conform de wet, vluchtende Duitsers neerschiet wordt ‘achteraf’ op grond van natuurrecht, een hoger recht veroordeeld. Van Duitsland eindigen we in Nederland. Verdachten van een terroristische aanslag op de Franse ambassade worden (in eerste aanleg) vrijgesproken naar de letter van de wet, maar is er dan geen hoger recht? Literatuur Er wordt gebruik gemaakt van een syllabus en tevens het boek: Sophokles, Antigone. In de les zal gebruik gemaakt worden van de vertaling van Gerard Koolschijn: Sofokles; Oidipous Antigone (Athenaeum-Polak & Van Gennep 2008) ISBN: 9789025363451 Docent Gerdo Kuiper studeerde rechten en rechtsfilosofie aan de Universiteit van Leiden. Na een wereldreis van bijna twee jaar is hij werkzaam aan de Hogeschool Leiden. Hier doceert hij naast positief rechtelijke vakken ethiek en de afstudeerrichting: Rechtsfilosofie in beeld en boek. Daarnaast is hij verbonden aan de Universiteit van Amsterdam, waar hij promoveert in de rechtsfilosofie met als onderwerp “de legitimiteit van de inperkingen op het recht van privacy door veiligheidsmaatregelen van de overheid”. Studiegids HOVO Alkmaar voorjaar/zomer 2014 17 5.7 Slavoj Žižek: Filosofie en psychoanalyse Introductie prijs € 90,3 colleges dag en tijd woensdag 10.00 uur -12.30 uur 5-2; 12-2; 19-2 werkvorm hoorcollege met gelegenheid tot discussie en eigen inbreng docent Drs. P. Bras Literatuurwetenschap en wijsbegeerte Hij wordt het ‘denkbeest van Lublijana’ genoemd, de Sloveense filosoof Slavoj Žižek, waarmee in ieder geval aangegeven is dat deze fascinerende denker niets onaangeraakt laat als het gaat om de filosofische reflectie : of het nu om een radicale herinterpretatie van Hegel gaat, of om een analyse van de Hollywoodfilms, of het nu gaat om het fenomeen van het chocolade-ei met de verborgen verrassing (Kinderei), of het alcoholvrije bier - Žižek neemt de lezer in een meeslepende stijl mee naar een grensgebied waar het meest alledaagse of triviale alsnog een plek krijgt in de indrukwekkende traditie van de filosofie. Ondanks de mediagenieke positie die deze denker inmiddels verworven heeft - Žižek is wereldwijd een van de meest geliefde sprekers op academische podia - vraagt zijn werk een stevige inspanning en concentratie bij de lezer. Dat heeft alles te maken met de avontuurlijke combinatie van filosofie en psychoanalyse. De drie hoorcolleges zijn bedoeld om zicht te krijgen op de indringende denkkracht van deze unieke verwevenheid van filosofie en psychoanalyse waarbij de filmanalyse veelal een bindend element blijkt te zijn. Via een aantal thema’s , die deel uitmaken van het Žižekiaanse universum, doorlopen we een traject dat de denkwereld van Žižek, die inmiddels in één adem genoemd wordt met illustere voorgangers als Heidegger, Derrida en Deleuze, in kaart brengt. Inhoud colleges 1. We staan stil bij Žižeks analyses van Psycho ( Hitchcock) waarbij we focussen op de menselijke stem als een «indringer» en de stem als iets dat zich verzet tegen betekenistoekenning. In het kader hiervan nemen we tevens kennis van Žižeks commentaren op grote publieksfilms als «The Great Dictator» (Chaplin) en «Mulholland Drive» (Lynch). Naast de menselijke stem als «orgaan zonder lichaam» is er de menselijke blik die in Žižeks werk eenzelfde status krijgt als de stem en die in zijn fascinerende analyses van films als «City Lights» (Chaplin) en « The Birds» ( Hitchcock) verbonden wordt met gedachten uit de traditionele filosofie. Zo wordt bijvoorbeeld het gegeven van mensen, die ’s nachts dromen dat zij als overledene hun eigen begrafenis « zien», bij Žižek verbonden met een boeiend commentaar op denkbeelden van Descartes. 2. «Het ik is niet de baas over zijn eigen denken» is een bekende gedachte van Freud. Žižek onderneemt in al zijn boeken de zoektocht naar wat precies het subject is. In ieder geval niet het « ik » want het « ik » is slechts een fantasieconstructie. Maar wat dan wel, en hoe moet volgens Žižek het subject gedacht worden ? We bespreken een aantal fragmenten die laten zien hoe aan de basis van ons denken de fantasie een cruciale rol speelt en koppelen daarbij terug aan de analyses van «stem» en « blik » uit het eerste college. We krijgen daarmee zicht op de zeer originele wijze waarop Žižek de grote denkers uit de geschiedenis van de filosofie becommentarieert. 3. Fantasie zorgt ervoor dat onze « realiteit » intact blijft en Žižek laat zien hoe onze wereld vol zit van fantasieën die deze wereld in stand houden. Aan de hand van passages uit zijn werk bespreken we Žižeks analyses van fenomenen als de blinde drang tot consumeren en de overschrijding van de wet en koppelen deze analyses aan een beschrijving van het menselijk verlangen en van de menselijke drift zoals die bij Žižek ingezet worden als criteria waarmee filosofische begrippen als vrijheid, noodzakelijkheid en toeval een boeiende herinterpreatie krijgen. Wat uit de officiële « academische » filosofie altijd werd weggehouden zijn juist deze grondleggende factoren van fantasie ,verlangen en drift die bij Žižek beslissend zijn voor een kritisch denken. Ideologie is daarom een geliefd denkobject bij Žižek, omdat ideologie zich niet beperkt tot politieke structuren, maar zich «onbewust» uitstrekt tot Studiegids HOVO Alkmaar voorjaar/zomer 2014 18 in de grote publieksfilms uit de Hollywood-fabriek, die op basis van «geluid» en « beeld » jaarlijks miljoenen mensen met «stem » en «blik » weet te verleiden. Literatuur Tijdens het college zal een syllabus worden verstrekt. Docent Pieter Bras ( 1953) studeerde Frans, Duits, literatuurwetenschap en wijsbegeerte. Hij is al vele jaren als docent Frans, Duits, CKV en filosofie bij het middelbaar onderwijs werkzaam. Van hem verscheen o.a. het boek «Aandenkend Hölderlin» (1985) waarin Hölderlins visie op taal binnen een filosofische traditie gecontrasteerd wordt met een instrumentalistische opvatting van taal. Daarnaast artikelen in tijdschriften over o.a. Jacques Derrida en lyriektheorie. Hij introduceerde bij het middelbaar onderwijs (VWO) de discipline « Film-Filosofie-Psychoanalyse» en gaf meer dan tien jaar lang leiding aan het Literair Café Heerhugowaard . Studiegids HOVO Alkmaar voorjaar/zomer 2014 19 5.8 Euthanasie, hulp bij zelfdoding en andere beslissingen aan het einde van het leven Introductie prijs € 120,4 colleges dag en tijd donderdag 10.00- 12.30 uur 6-2; 13-2; 20-2; 6-3 werkvorm hoorcollege met gelegenheid tot discussie en eigen inbreng docent drs. A. Kooijman filosoof en ethicus In 2012 waren er in Nederland 4188 meldingen van euthanasie of hulp bij zelfdoding. In 2006 waren dat er nog 1923. Deze cijfers van de Regionale Toetsingscommissies Euthanasie laten dus een duidelijke toename van het aantal meldingen zien. Dit gaat samen met een toenemende publieke belangstelling voor de verschillende soorten beslissingen waarmee mensen aan het einde van hun leven te maken kunnen krijgen. Daarbij gaat het niet alleen over euthanasie maar bijvoorbeeld ook over palliatieve sedatie of over het al dan niet afzien van levensverlengende behandeling. In deze cursus staan in dit verband drie onderwerpen centraal: - - Om welke beslissingen het gaat en wat daarbij de precieze betekenis is van een aantal centrale begrippen Wie bij welke beslissing volgens de geldende wet- en regelgeving welke verantwoordelijkheid en bevoegdheid heeft: de patiënten, hun eventuele vertegenwoordigers en de hulpverleners (artsen en verpleegkundigen) Tot welke ethische vragen dit aanleiding geeft Inhoud colleges 1. Centrale begrippen - Euthanasie en hulp bij zelfdoding - Niet beginnen of staken van op levensverlenging gerichte behandeling - Pijn- en symptoombestrijding - Palliatieve sedatie - Ongevraagde levensbeëindiging - Praktijkvoorbeelden 2. Euthanasie en hulp bij zelfdoding (1) - De zorgvuldigheidseisen nader bezien - Argumenten voor en tegen de morele aanvaardbaarheid - De toetsing - Euthanasie bij verlaagd bewustzijn - Is alleen een schriftelijke verklaring voldoende? - De Levenseindekliniek - Het burgerinitiatief ‘Uit Vrije Wil’ 3. Euthanasie en hulp bij zelfdoding (2) Palliatieve sedatie - Zie bijeenkomst 2 - Soorten palliatieve sedatie - De indicatie voor palliatieve sedatie - Palliatieve sedatie en euthanasie - Casusanalyse Studiegids HOVO Alkmaar voorjaar/zomer 2014 20 4. Verantwoordelijkheden en beslissingsbekwaamheid - Beslissingen over het niet beginnen of staken van levensverlengende behandeling - Verantwoordelijkheden van beslissingsbekwame patiënten - Verantwoordelijkheden van betrokken hulpverleners - Positieve en negatieve schriftelijke verklaringen - Beslissingsbekwaamheid en vertegenwoordiging bij onbekwaamheid Docent Drs. Ad Kooijman geeft als freelancer cursussen over de ethiek van de gezondheidszorg aan artsen, verpleegkundigen en paramedici in ziekenhuizen en andere instellingen van gezondheidszorg. Hij is gastdocent ethiek bij het Teaching Hospital van het Onze Lieve Vrouwe Gasthuis in Amsterdam. Ook werkt hij als ethicus aan de Vervolgopleiding Oncologieverpleegkunde van het Antoni van Leeuwenhoek Ziekenhuis. Is daarnaast gastdocent ethiek voor Inholland Academy van de Hogeschool Inholland. Studiegids HOVO Alkmaar voorjaar/zomer 2014 21 5.9 Psychologische mensbeelden Introductie prijs € 160,6 colleges dag en tijd woensdag 13.15 - 15.45 uur 5-2; 12-2; 19-2; 5-3; 12-3; 19-3 werkvorm hoorcollege met gelegenheid tot discussie en eigen inbreng docent dr. H.J. Kuipers filosoof en socioloog Wij zijn ons brein is de titel van een populair boek van Dick Swaab. Deze titel vat ook kernachtig samen wat de inhoud is van een wijdverbreid mensbeeld. Dat mensbeeld komt er grofweg op neer dat erfelijke of genetische informatie bepalend is voor het functioneren van het menselijke brein en dat die hersenactiviteiten, op hun beurt, bepalend zijn voor al het menselijke doen en laten. Het is fascinerend om na te gaan hoe dit mensbeeld zich verhoudt tot de mensbeelden die ontwikkeld ten grondslag liggen aan de vier toonaangevende richtingen in de psychologie. Het gaat bij die psychologische richtingen of stromingen, vanuit een meer academische context, om het Behaviorisme en de Cognitieve Psychologie. Vanuit een hulpverlenende en therapeutische context zijn de Psychoanalyse en de Humanistische Psychologie te onderscheiden. Deze richtingen hebben, sinds het begin van de vorige eeuw, het psychologische denken en het onderzoek inhoud gegeven. In deze cursus gaat het om de filosofisch-getinte vraag welke mensbeelden aan de psychologische richtingen ten grondslag liggen. Een centrale vraag zal zijn hoe de verhouding tussen natuurlijke of aangeboren eigenschappen en verworven of aangeleerde eigenschappen gethematiseerd is door het Behaviorisme, de Cognitieve Psychologie, de Psychoanalyse en de Humanistische Psychologie. Door denkbeelden van hoofdvertegenwoordigers en psychologische kernbegrippen te behandelen wordt deze centrale vraag in zes bijeenkomsten behandeld. Inhoud colleges 1 Inleiding tot het thema en kennismaking. 2 Mensbeeld van het Behaviorisme. Wat is het mensbeeld dat ten grondslag ligt aan de psychologische richting die bekend is door onderzoek naar processen van conditionering en sociaal leren? 3 Mensbeeld van de Cognitieve Psychologie. Wat is het mensbeeld dat ten grondslag ligt aan de psychologische richting die bekend is door onderzoek naar menselijke processen van informatieverwerking en attributie? 4 Mensbeeld van de Psychoanalyse. Wat is het mensbeeld dat ten grondslag ligt aan de psychologische richting die bekend is door onderzoek naar de conflicten tussen het onbewuste Het (Es/Id), het halfbewuste Boven-ik (Überich/Superego) en het bewuste Ik (Ich/Ego)? 5 Mensbeeld van de Humanistische Psychologie. Wat is het mensbeeld dat ten grondslag ligt aan de psychologische richting die bekend is door onderzoek naar de levenslange ontwikkeling (groei) van het individu? 6 Verschillen en overeenkomsten tussen de behandelde mensbeelden en afsluiting van de cursus. Aanbevolen literatuur Kuipers, H.J. (2014) Psychologische mensbeelden: syllabus van de cursus (interne publicatie). Slife, B.D. & Williams, R.N. (1995) What's Behind the Research? Discovering Hidden Assumptions in the Behavioral Sciences. Oxford: Sage (individueel te raadplegen achtergrondliteratuur). Willekeurig psychologisch leerboek met informatie over de hoofdrichtingen, bijvoorbeeld: Rigter, J. (2008) Het palet van de psychologie. Stromingen en hun toepassingen in hulpverlening en opvoeding. Bussum: Coutinho (origineel 1996). Studiegids HOVO Alkmaar voorjaar/zomer 2014 22 Docent Dr. Hans-Jan Kuipers studeerde sociale wetenschappen aan de Universiteit van Amsterdam. In 1992 promoveerde hij op een historisch-pedagogische studie naar Kees Boeke, de pionier van de Werkplaats in Bilthoven. Hij was tien jaar verbonden aan de Universiteit van Amsterdam en tien jaar aan de Universiteit Leiden als docent van sociologische en filosofische onderwijsonderdelen. Daarnaast doceerde hij aan het Nutsseminarium voor Pedagogiek, dat opgegaan is in de Hogeschool van Amsterdam. Uit zijn onderwijs ontstond Pedagogiek voor professionele opvoeders (Bussum: Coutinho, 1999 en 2008). Sinds 2002 is hij werkzaam als hogeschooldocent bij het Domein Gezondheid, Sport en Welzijn van Hogeschool Inholland. Een product van dat onderwijs is Levensloopsociologie (Bussum: Coutinho, 2009). Hoofdfiguren uit de vier psychologische richtingen, v.l.nr. John B. Watson (1878-1958) van het Behaviorisme, Jean Piaget (1896-1980) van de Cognitieve Psychologie, Sigmunt Freud (1856-1939) van de Psychoanalyse en Carl R. Rogers (1901-1987) van de Humanistische Psychologie. Studiegids HOVO Alkmaar voorjaar/zomer 2014 23 5.10 “Auf Flügeln des Gesanges….” Mendelssohn & Schumann: romantici pur sang Introductie prijs € 140,5 colleges Dag en tijd dinsdag 10.00 – 12.30 uur 4-2; 11-2; 18-2; 4-3; 11-3 werkvorm hoorcollege met gelegenheid tot discussie en eigen inbreng docent drs. F.P. Jansen Duitse muziek 18e en 19e eeuw In de 19e eeuw was Leipzig één van de belangrijkste economische en culturele centra in Duitsland. Met zijn liberale klimaat werd deze vrije handelsstad nooit gedomineerd door kerk en adel waardoor er op allerlei terreinen veel werd bereikt wat elders nog niet kon. Ook op muzikaal gebied. Het was dan ook niet toevallig dat aanstormende compositorische talenten zoals Felix Mendelssohn-Bartholdy (1809-1847) en Robert Schumann (1810-1856) juist hier neerstreken, hun carrière opstartten en elkaar in artistiek opzicht vonden. Afkomstig uit zeer verschillende milieus oefenden beide componisten een wederzijdse invloed op elkaar uit die medebepalend zou zijn voor de rest van hun korte levens, ook toen hun wegen na een aantal jaren weer scheidden. Desalniettemin is het opmerkelijk dat hun rijk gevarieerde oeuvres – weliswaar allebei doorspekt met de vele facetten van het Romantische gedachtegoed – meer verschillen dan overeenkomsten vertonen. In deze 5-delige cursus zullen niet alleen de biografieën van beide toondichters aan bod komen, ook hun composities, achtergronden en muzikale filosofie zullen met elkaar vergeleken en geanalyseerd worden. Daarbij wordt hun werk geplaatst in de context van de Romantiek en zal worden aangetoond waarom zij belangrijke vertegenwoordigers zijn van deze periode in de muziekgeschiedenis. Uiteraard zullen de colleges rijkelijk geïllustreerd worden met passende muziekvoorbeelden, uitgevoerd door de beste musici van deze tijd. Inhoud 1. Culturele en maatschappelijke context: de Romantiek 2. Mendelssohn en Schumann: jeugd en opleiding 3. Glorietijd in Leipzig 4. Jaren van ziekte, verval en afscheid 5. Muzikale stijl, invloed en historisch belang Literatuur De cursusinhoud is samen met alle muziekfragmenten naderhand gratis te downloaden op de website van de docent (www.achterdenoten.nl). Docent Drs. Frans Jansen (1965) studeerde Muziekwetenschap aan Universiteit van Utrecht nadat hij jarenlang werkzaam was geweest in de gezondheidszorg. Hoewel hij breed georiënteerd is, ligt het zwaartepunt van zijn muzikale interesse voornamelijk op de Duitse muziek uit de 18 e en vroege 19e eeuw. Zo heeft hij in het kader van zijn studie een aantal maanden gewerkt bij het Bach-Archiv Leipzig en het Bachhaus te Eisenach en schreef hij zijn doctoraal scriptie over het begin van de Nederlandse Bach-traditie in de 19e eeuw. Sinds zijn afstuderen in 2006 is hij werkzaam als freelance musicoloog. Hij doceert o.a. aan diverse andere HOVO- Studiegids HOVO Alkmaar voorjaar/zomer 2014 24 instellingen en schrijft hij regelmatig artikelen en recensies voor tijdschriften als Klassieke Zaken en Mens en Melodie. 5.11 ‘Egyptische Religie en Magie’ prijs € 120,4 colleges Dag en tijd Woensdag 10.00 – 12.30 uur 5-2; 12-2; 19-2; 5-3 werkvorm hoorcollege met gelegenheid tot discussie en eigen inbreng docent J. Duinker Egyptoloog Introductie Egypte, geschenk van de Nijl. Al meer dan 2000 jaar vormt het land een fascinatie voor westerse onderzoekers en ontdekkingsreizigers. Tegenwoordig niet anders dan in de 19de eeuw getuige de vele documentaires en programma's op bijvoorbeeld National Geographic of Discovery Channel. In de korte cursus Egyptische Religie en Magie gaat u terug naar het Oude Egypte. De periode die we nu kennen als het Nieuwe-Rijk (1550 - 1071 v.Chr.), de tijd van Ramses II en Toetanchamon, gunt ons soms een blik in het dagelijkse leven van de Oude Egyptenaren. Hun dagelijkse leven zat echter vol met gevaren. Schorpioenen en slangen, maar ook goden die kwaad in de zin hadden, of zelfs overleden familieleden die je niet met rust wilden laten. De manier om daar mee om te gaan vatten we tegenwoordig samen met de term magie. Inhoud colleges In vier bijeenkomsten wordt u meegenomen op een boeiende reis naar het Oude Egypte en hun kijk op religie en magie. Voor de Oude Egyptenaren was magie en religie deels hetzelfde en het onderscheid is voor ons nu zeker niet meer goed te maken. We zullen in de originele teksten duiken om te onderzoeken hoe de Oude Egyptenaren omgingen met de wereld om zich heen. Magische teksten, goden en godinnen, tempels en steles passeren de revue. U gaat met de docent verschillende Oudegyptische teksten lezen die een goede inleiding zijn in de religie en de magie van het land aan de Nijl. Ook zullen de grote tempels in het oude Thebe, het huidige Luxor, aan bod komen. De rituelen die werden uitgevoerd in de heiligste delen van de tempels zijn voor een groot deel overgeleverd op de muren van diezelfde tempels. We zullen dus ook een kijkje nemen bij de priesters die ooit zorg droegen voor de godenbeelden die in de tempels stonden opgesteld. Tot slot wordt uitgebreid ingegaan op het dodengeloof waarbij ook magie weer een bijzondere rol speelde. De mummificatie en de rituelen die daarbij uitgevoerd werden hebben een grotendeels magisch karakter. Het ritueel van het 'openen van de mond' krijgt hierbij speciale aandacht. Literatuur Er wordt gebruik gemaakt van een syllabus: De cursusprijs is exclusief syllabus. De syllabus kost € 10,-- en wordt op de eerste bijeenkomst ter beschikking gesteld. Excursie Na de laatste bijeenkomst is er een mogelijkheid om een rondleiding van de docent te krijgen in het Rijksmuseum van Oudheden in Leiden. Docent Janko Duinker studeerde Egyptologie, Filosofie en Kunstgeschiedenis aan de universiteit van Leiden. Hij is voorzitter van Het Huis van Horus, Egyptologie academie Nederland en werkt in het Rijksmuseum van Oudheden in Leiden. Studiegids HOVO Alkmaar voorjaar/zomer 2014 25 5.12 "Het oude Rome, van stad tot supermacht” prijs € 200,8 colleges Introductie dag en tijd donderdag 13.15- 15.45 uur 6-2; 13-2; 20-2; 6-3; 13-3; 20-3; 27-3; 3-4 werkvorm hoorcollege met gelegenheid tot discussie en eigen inbreng docent drs. C. Jonkman Classicus Geen imperium heeft zo tot de verbeelding gesproken als het Imperium Romanum. Geen volk heeft ook zoveel bijgedragen aan de Europese cultuur als de Romeinen. Begonnen als herdersgemeenschap aan de Tiber heeft Rome eerst geheel Latium aan zich onderworpen. Daarna volgden de Etrusken in Toscane en de Grieken in Zuid-Italië. Cultureel probeerden de Romeinen zichzelf te blijven door van Etrusken en Grieken alleen over te nemen wat paste in hun eigen leefwereld. Maar Horatius zei het al: “Het verslagen Griekenland versloeg de barbaarse overwinnaar en bracht zijn cultuur over naar het barbaarse Latium.” Als in 212 v.Chr. Syracuse wordt ingenomen door de Romeinen, is de oorlogsbuit in de vorm van beelden, schilderijen en kostbaarheden niet te overzien. In Rome wordt men voor het eerst geconfronteerd met Griekse verfijning en schoonheid. Carthago vormde de grote militaire uitdaging. In drie oorlogen werd het uiteindelijk weggevaagd en daarmee trad Rome buiten de grenzen van Italië. Welke factoren speelden een rol in de uitbouw van het imperium, hoe verschoven de interne machtsverhoudingen en wat betekende de groei tot supermacht voor de mentaliteit van de Romeinen? Dit zijn enkele onderwerpen die tijdens de cursus aan de orde zullen komen. Aan de hand van verhalen en dia’s komt de wereld van de Romeinen langzaam in beeld. Inhoud colleges 1. Over de Etrusken is nog veel onduidelijk: hun herkomst is onbekend, hun taal is nog steeds niet volledig ontcijferd en hun huizen zijn niet teruggevonden. Toch kunnen we ons enigszins een beeld vormen van hun wereld doordat de Romeinen veel van hun religie hebben overgenomen en door de talloze teruggevonden graven, die een wereld laten zien die sterk afwijkt van de Romeinse. Leestip: Etrusken; vrouwen van aanzien, mannen met macht; W books 2. De geschiedenis van Rome begint met de Koningstijd. Livius geeft in zijn geschiedenis van Rome vanaf de stichting van de stad eerlijk toe dat hij niet precies weet hoe de oudste geschiedenis van Rome eruit zag, maar zijn verhalen over Romulus en Remus, Lucretia, Mucius Scaevola en al die anderen zijn het zelfbeeld van de Romeinen gaan bepalen. Leestip: Onno Damsté, Romeinse sagen & verhalen 3. De periode van de Republiek volgt op de Koningstijd. Senaat, consuls en volksvergadering bepalen vijf eeuwen lang de politiek, maar ook de opbouw van het imperium. We zien Hannibal voor de stadspoorten van Rome, horen het steeds herhaalde pleidooi van Cato “Overigens ben ik van mening dat Carthago verwoest moet worden” en al die andere klassieke momenten uit de geschiedenis van Rome. Leestip: Fik Meijer, Macht zonder grenzen; Rome en zijn imperium 4. Julius Caesar, Pompeius, Marcus Antonius, het tijdperk van de sterke mannen breekt aan. De Republiek kraakt in haar voegen. Cicero, advocaat, schrijver en politicus ziet een wereld ten onder gaan. Hij zoekt troost in de Griekse filosofie. Studiegids HOVO Alkmaar voorjaar/zomer 2014 26 Leestip: Tom Holland, Rubicon; het einde van de Romeinse Republiek 5. We zien Rome uitgroeien tot de Eeuwige Stad; daarbij vergelijken we de stedenbouw bij de Grieken met de groei van Rome; de verschillen zijn groot. Augustus ziet het als zijn taak Rome uit te bouwen tot een stad met keizerlijke allure. Leestip: Jona Lendering, Stad in marmer; gids voor het antieke Rome 6. Romeinse schrijvers kennen hun Griekse klassieken. Toch slaan zij een geheel eigen toon aan. We bespreken het werk van Ovidius, Vergilius en Horatius. Hun Metamorphosen, de Aeneis en de Carmina over de geneugten van het landleven zijn klassiek geworden en niet meer weg te denken. Leestip: Piet Gerbrandy, Het feest van Saturnus; de literatuur van het heidense Rome 7. Keizer Augustus bouwde welbewust een imago op van vredestichter en vader des vaderlands. De Ara Pacis, het Altaar van de Vrede in Rome is daar een goed voorbeeld van. We zullen zien hoe het imago van de eerste keizers was en hoe zij bij Tacitus en Suetonius op weinig genade konden rekenen. Leestip: Olivier Hekster, Romeinse keizers; de macht van het imago 8. Pompeii en Herculaneum geven een goed beeld van het leven in de provincie in de eerste eeuw van onze jaartelling. Petronius met zijn Satyricon en Iuvenalis met zijn scherpe kritiek op tijdgenoten kleuren het beeld verder in. Seneca laat met zijn filosofische brieven een heel andere wereld zien. Leestip: Mary Beard, Pompeii; het dagelijks leven in een Romeinse stad Docent Drs. Cornelis Jonkman (1948) is classicus. Talloze keren heeft hij leerlingen meegenomen naar zijn geliefde Rome. Sinds 1986 geeft hij cursussen cultuurgeschiedenis. Daarin vertelt hij het verhaal van Europa van de oude Grieken tot in onze tijd in een cyclus van meerdere jaren. Daarnaast organiseert hij onder de noemer van Italia Classica reizen naar alle delen van Italië. De laatste jaren zijn daar Griekenland en Turkije bijgekomen. Tevens begeleidt hij culturele reizen voor Labrys Reizen. Studiegids HOVO Alkmaar voorjaar/zomer 2014 27 Studiegids HOVO Alkmaar voorjaar/zomer 2014 28 5.13 Het antieke Griekse Theater prijs € 140,5 colleges Introductie dag en tijd vrijdag 10.00- 12.30 uur 7-2; 14-2; 21-2; 7-3; 14-3 werkvorm werkcollege met gelegenheid Nog altijd zijn de thema’s die de antieke toneelschrijvers hebben aangesneden, gemeengoed. Wie huivert niet bij het optreden van kindermoordenares Medea of de gruwelijke moord die Klytemnestra pleegde op haar pas teruggekeerde man in de badkamer? Maar ook vrolijker zaken als de seksstaking van vrouwen blijken tot op de dag van vandaag tot de verbeelding te spreken en navolging te krijgen. De cursus ‘Het antieke Griekse theater’ behandelt deze en vele andere onderwerpen. tot discussie en eigen inbreng Inhoud colleges studiebelasting geen docent drs. H.L. van Dolen vertaler, publicist Het belang van het antieke Griekse theater blijkt uit de doorwerking en invloed ervan in latere eeuwen. Dichters, prozaschrijvers, beeldend kunstenaars, cineasten, componisten en choreografen raakten hierdoor geïnspireerd. Maar het belang blijkt ook uit de vele opvoeringen van klassieke toneelstukken in de huidige tijd. De vraagstukken die in de drama's en komedies aan de orde komen, doen nog altijd opgang en de schitterende poëtische taal blijft – ook in vertaling – het publiek aanspreken en ontroeren. In de cursus worden zoveel mogelijk facetten toegelicht en besproken. Aan de orde komen de oorsprong, organisatie, bouw van het theater, de rol van het koor, de spelers, het publiek en de rekwisieten. Ook besteden we uitgebreid aandacht aan de Griekse toneelstukken zelf: de wording en opkomst, de delen en stof van de spelen, evenals de rol van de goden, de schaarse gegevens over de schrijvers en wat er van hun oeuvre bewaard is gebleven. Daarnaast gaan we in op de muziek en dans en de specifieke vertaalproblemen, met name bij de weergave van de blijspelen waarvan de taal subliem of platvloers kan zijn. Van zowel de tragedies als de komedies geven we talrijke toelichtingen aan de hand van vertaalde teksten. Literatuur (sterk aanbevolen) Hein van Dolen, Toneel in de Oudheid, met bijdragen van Patrick Gouw, Wolfgang D.C. de Melo en Hans Smolenaars. Uitgave van het Nederlands Klassiek Verbond. Nr 58/total communication Alkmaar, ISBN 97890-9027403-4. Excursie Bij voldoende belangstelling biedt Labrys Reizen van 27 juni t/m 6 juli 2014 een 10-daagse vliegreis aan naar Griekenland ‘Het Griekse theater’ onder leiding van drs. Hein van Dolen. Deze reis sluit aan bij deze cursus. Informatie over deze reis vindt u bij www.labrysreizen.nl/europa/het-griekse-theater Docent Drs. Hein van Dolen heeft een groot aantal publicaties op zijn naam staan, zoals de veelgeprezen vertalingen van het werk van Herodotus, komedies van Aristophanes, tragedies van Sophocles, Verzwegen Verhalen van Procopius, een eigen geschreven bestseller over de Griekse mythologie en een overzicht van de Byzantijnse geschiedenis. Voor een jeugdig publiek schreef hij Op naar de Olympos, een boek met mythologische verhalen dat door een kinderjury is onderscheiden met de Hotze de Roos-prijs, en zeer onlangs De farao en de dief, 45 verhalen uit de oude wereld. In 2013 is hij onderscheiden met de Oikospublieksprijs ‘wegens zijn bijzondere bijdrage aan de verspreiding van kennis over de klassieke oudheid onder Studiegids HOVO Alkmaar voorjaar/zomer 2014 29 een breed publiek’. Studiegids HOVO Alkmaar voorjaar/zomer 2014 30 5.14 Griekse IJzertijd Introductie prijs € 200,8 colleges Wie aan het oude Griekenland denkt, denkt al snel aan de Acropolis van Athene, dag en tijd maandag 10.00- 12.30 uur 17-2; 3-3; 10-3; 17-3; 24-3; 31-3; 7-4; 14-4 bepaald door de Klassieke Periode; de bloeiperiode van Athene in de 5e eeuw v. Chr. filosofen zoals Plato en Aristoteles, of het moedige verzet van Leonidas en zijn 300 Spartanen. Het beeld van de Griekse wereld wordt voor het belangrijkste deel werkvorm hoorcollege met gelegenheid tot discussie en eigen inbreng docent drs. E. de Vries archeoloog en classicus De aanloop naar deze periode, de Griekse IJzertijd, vanaf het einde van de Bronstijd (ca. 1200 v. Chr.) tot de komst van een Perzisch leger in Marathon (490 v. Chr.), is een lange geschiedenis die van groot belang is om de Klassieke Periode goed te begrijpen. In deze cursus zal de Griekse IJzertijd centraal staan. Inhoud colleges College 1: Introductie Het eerste college zal worden gebruikt om kennis te maken met belangrijke termen en begrippen die telkens zullen terugkeren in de cursus. Daarnaast zullen we het einde van de bronstijd behandelen, om het tijdskader beter te begrijpen. College 2: De wereld van Homerus De Ilias en Odyssee van Homerus zijn zonder twijfel werken van enorme invloed, een invloed die sterk voelbaar was in de IJzertijd in de Griekse wereld. We zullen nader kijken naar de wereld die deze epische werken heeft voortgebracht, en hoe deze werken diezelfde wereld vorm bleven geven. College 3: Heiligdommen Heiligdommen en festivals stonden centraal in de samenleving van het oude Griekenland. Zij vervulden een centrale rol in de ontwikkeling van lokale identiteiten, een platform voor elites om zich te profileren, en gaven betekenis aan het reilen en zeilen van de alledaagse man en vrouw. College 4: Stad- en Staatsvorming Eén van de meest herkenbare eigenschappen van het oude Griekenland is het gegeven dat het bestond uit een enorm aantal kleine, onafhankelijke (stad-)staten. In het vierde college uit deze reeks zal het ontstaan van deze staatjes centraal staan. College 5: Hoplieten De Grieken vernieuwden de wijze van oorlogsvoeren, door te strijden in gesloten formaties met bescherming van grote ronde schilden, het zgn. hoplon. We zullen de oorsprong van de hopliet beschouwen en tevens de veranderingen die deze militaire vernieuwing met zich meebracht in de sociale en politieke wereld van de oude Grieken. Studiegids HOVO Alkmaar voorjaar/zomer 2014 31 College 6: Migranten De Grieken stichtten een veelvoud aan steden buiten het Egeïsch gebied. In dit college zullen deze overzeese stichtingen centraal staan, in het bijzonder zullen wij stil staan bij de motivatie van de migranten, de relatie tussen inheemsen en migranten, en de relatie tussen het Egeïsch gebied en de overzeese stichtingen. College 7: De buitenwereld De ontwikkelingen in de Griekse wereld staan niet op zichzelf, maar behoren te worden gezien vanuit de bredere context van ontwikkelingen in het Middellandse Zeegebied en het Nabije Oosten. In dit college zullen we kijken naar verschillende beschavingen in bijv. Italië, Klein Azië en het Nabije Oosten om deze bredere context in beeld te krijgen. College 8: Athene In het afsluitend college zullen we uitgebreid ingaan op het ontstaan van de democratie in Athene. Aanbevolen literatuur Er wordt een syllabus verstrekt. Docent Edwin de Vries studeerde aan de Vrije Universiteit in Amsterdam, en de Universiteit van Brits Columbia in Vancouver. Door deze studies is hij archeoloog en classicus, maar op de eerste plaats vooral enthousiast over de oudheid. Als archeoloog is hij betrokken, of betrokken geweest bij verschillende veldonderzoeken in Italië, Griekenland, het Nabije Oosten, en Afrika. Studiegids HOVO Alkmaar voorjaar/zomer 2014 32 5.15 China’s opmars: consequenties voor Mondiale Duurzaamheid Introductie prijs € 160,6 colleges dag en tijd vrijdag 13.15- 15.45 uur 7-2; 14-2; 21-2; 7-3; 28-3; 4-4 werkvorm hoorcollege met gelegenheid tot discussie en eigen inbreng docent Ir. J. Tessel landbouwkundige Duurzaamheid is een veel gehoorde term in het laatste decennium. Zeer grote VN Conferenties werden er aan gewijd met als hoogtepunt “Rio ’92” (UNCED). Er werd toen een hele set van Doelstellingen geformuleerd. Hoe was de situatie toen, nu en straks als de wereld eindelijk Duurzaam zal zijn in 2100? (en Duurzaam op welke wijze?). Het bespreken van deze Duurzaamheid als Nederlanders en dat alleen m.b.t. eigen land is makkelijk, maar geheel niet afdoende. De gehele wereldbevolking is veel groter dan alleen de Nederlandse en is ook gemiddeld genomen opvallend armer. Het is daarom van groot belang dat bij dit thema vanuit het perspectief van Chinezen gedacht wordt. China herbergt circa 20% van totale wereldbevolking, maar hun BNP p.p. (volgens VN) staat nog slechts op de 93 e plaats (NL staat op de 13e plaats). Inhoud colleges 1. SOCIOLOGIE: De achterstand en inhaalslag van het Chinese volk Op verschillend gebied had China een achterstand op Westerse wereld. Zo is geboorte-politiek pas laat op gang gekomen. Hoe is de geboortepolitiek nu? In de moderne tijd was Beijing Olympische Spelen (’08) zeer cruciaal. Hoe kan zo’n gebeurtenis zoveel impact hebben? Hoe is huidige werkgelegenheidsbeleid in China? 2. ECONOMIE: Wat zijn de cruciale grondstoffen in moderne economie en wat maakt een grondstof cruciaal? Voordat een grondstof is opgebruikt is het al economisch onbetaalbaar geworden. In komende decennia zullen meerdere grondstoffen onbetaalbaar worden: koper, fosfaat, olie, ‘rare earths’, aardolie. Welke desastreuze invloed kan dit hebben op onze moderne economie? Geo-politiek speelt ook een rol. Welke grondstoffen heeft China wel en rest van wereld niet/minder? 3. ENERGIE: Wat gaat olie-schaarste betekenen in komende decennia? Aardolie is zeer belangrijk voor moderne samenlevingen. Hoe is aardolie gebruik in China? Kunnen zon, wind en waterkracht genoeg alternatieve energie leveren? Welke rol kan schalie-gas gaan spelen. 4. ECOLOGIE: Wereldbevolking en Milieu Voetafdruk De wereldbevolking neemt wel toe maar gezinnen worden toch kleiner in China en Europa. Evenwel is toename in Milieu-voetafdruk per persoon groeiende. Vrijwillig of gedwongen door omstandigheden zal die voetafdruk kleiner moeten. Populatie-theorie van wiskundige Malthus; grenzen aan katoen- en sojaproductie, hybride-rijst etc. komen aan bod. 5. ONTWIKKELINGSHULP: De theorie van Milieu problematiek en van Armoede? In moderne ontwikkeling van China is er vrijwel geen sprake van Westerse ontwikkelingshulp. China heeft zich op andere wijze ontwikkeld. Toch was er veel armoede en bestaat die nog steeds. Huidig Studiegids HOVO Alkmaar voorjaar/zomer 2014 33 grootste milieuprobleem is goed water. Verse lucht is nu soms ook problematisch. VN hanteert nu de acht Millenium Development Goals. Hoe scoort China met deze MDG? 6. NATUUR: Biodiversiteit: nieuw jasje voor een oud onopgelost probleem: ‘Mens versus Natuur’ Biodiversiteit is het moderne woord voor natuurbescherming in brede zin. Hoe is de situatie in China en wereldwijd? Kan de mens überhaupt wel de natuur vernietigen? Wat houdt rentmeesterschap in en wat zijn populatie-dynamiek en natuurlijke veerkracht (in Engels: resilience)? Zal ivoor-gebruik in China de Afrikaanse olifant uitroeien? Filosofieen als oud-Griekse ‘Pantha Rhei’ en het Chinese ‘Dao’ geven al aan dat alles door zal gaan; echter de vraag is hoe? En blijft het nog wel leuk op de aarde? Aanbevolen literatuur Lester R. Brown : World on the Edge; how to prevent Environmental and Economic Collapse; 2011 (verkrijgbaar bij www.bol.com) Chen & Wu: Will the Boat sink the Water? ; 2006 (verkrijgbaar bij www.bol.com) Lieve Joris: Op de vleugels van de draak ; 2013 Per college wordt een PPT gemaakt en naderhand toegezonden aan cursisten. Ook wordt een papieren samenvatting uitgedeeld aan begin van elk college. Docent Jan Tessel (1956) ziet zichzelf als ‘nuchtere’ Westfries en studeerde Landbouw in Wageningen. Reeds als rugzak-toerist reisde/werkte hij in Afrika (’79), Australie (’80), en China (‘82). Professioneel heeft hij sinds 1982 in China ruim 12 jaren in de Landbouw (o.a. VN/FAO), Biodiversiteit/Milieu, en veel in Agri-commercie gewerkt. Eerder heeft hij ook 3 jaren bij Ministerie VROM als adviseur ‘Mondiale Klimaatverandering’ gewerkt. Momenteel is hij adviseur bij Stichting Duurzaam Waterland met een budget van € 280.000/jaar. Sinds 1997 begeleidt hij jaarlijks twee groepsreizen in landelijk China. Zijn schoonfamilie leeft in Beijing. Studiegids HOVO Alkmaar voorjaar/zomer 2014 34 Studiegids HOVO Alkmaar voorjaar/zomer 2014 35 5.16 De veranderende landschappen in de KOP van Noord-Holland prijs € 200,8 colleges dag en tijd dinsdag 10.00- 12.30 uur 4-2; 11-2; 18-2; 4-3; 11-3; 18-3; 25-3; 1-4 werkvorm hoorcollege met gelegenheid tot discussie en eigen inbreng studiebelasting enkele uren zelfstudie per week docent L. Vriend-Vendel Geograaf Introductie De Kop van Noord-Holland heeft landschappelijk een roerige geschiedenis achter de rug. We treffen hier oude ijstijdlandschappen aan, op Texel en Wieringen, en de heel jonge Zuiderzeepolder, de droogmakerij Wieringermeer. 1000 jaar geleden lag hier een uitgestrekt moeras waar Texel en Wieringen als keileembulten boven uitstaken. Het eilandkarakter kregen ze pas in de late Middeleeuwen. Inhoud colleges In deze cursus laat LIA aan de hand van vele kaarten en andere illustraties zien hoe in de loop van duizenden jaren dit gebied veranderde van een glaciaal landschap in een waddengebied en daarna in een uitgestrekt moeras. Pas in de Middeleeuwen wordt dit moeras omgezet in landbouwgrond, door er duizenden sloten te graven. Dit heeft echter catastrofale gevolgen gehad voor NoordHolland. Door een sterke daling van het land en de continu stijgende zeespiegel verdwijnt de Kop in zee en wordt het wéér een waddengebied. Het terugwinnen van land is pas goed op gang gekomen toen eind 16e eeuw het Zijperwad na 3 eerdere pogingen voor goed werd bedijkt. Pas in de 19e eeuw , toen het Noord-Hollands Kanaal werd aangelegd, is de Koegras bedijkt en iets later is ook de Anna Paulownapolder ontstaan. De Watersnood van 1916 heeft er uiteindelijk toe geleid de grote Zuiderzeewerken uit te voeren; Wieringen werd verbonden met het vaste land en de het ‘Meer bezuiden Wieringen’ werd drooggelegd. De landschappelijke ontwikkelingen in de Kop kenmerken zich door een continue strijd tegen het water en hebben geleid tot een grote variatie aan landschappen. Docent Lia Vriend-Vendel geboren en getogen op het platteland van Noord-Holland, heeft een grote liefde voor het open landschap van deze provincie. Als geograaf heeft ze meer dan 25 jaar aardrijkskundeles gegeven, vooral in het volwassenenonderwijs. In deze periode is haar enthousiasme voor haar vak steeds groter geworden en is ze zich gaan specialiseren in de historische ontwikkelingen van de Noord-Hollandse Landschappen, waarin zowel de natuur als de mens een belangrijke rol spelen. Studiegids HOVO Alkmaar voorjaar/zomer 2014 36 Zomercursussen Studiegids HOVO Alkmaar voorjaar/zomer 2014 37 6. Cursussen zomer 2014 6.1 Bijzondere architectuur: funeraire architectuur Introductie prijs € 140,3 colleges , 1 excursie Dag en tijd vrijdag 10.00 – 12.30 uur 18-4; 25-4; 2-5-9-5 werkvorm hoorcollege met gelegenheid tot discussie en eigen inbreng docent drs. G. de Bruijn architectuurfotograaf en historicus Deze cursus en excursie gaan over de architectuur van begraafplaatsen. Bijzondere architectuur kent bijzondere plaatsen, bijzondere ontwerpen, en bijzondere mensen. Het zijn de zichtbare resultaten van momento mori, opgetrokken in hout, steen, glas en metaal die de interesse van vele mensen opwekt. Wat zijn in verleden en heden de ideeën over hoe en waar wij begraven of gecremeerd (gaan) worden? Kent Nederland een eigen, op basis van architectuur, te onderscheiden begrafeniscultuur en zo ja is deze wellicht uniform? Zijn er regionale en lokale verschillen? Worden toekomstige ontwikkelingen nu al zichtbaar? Vragen waarop in de cursus zal worden ingegaan. Foto’s, tekeningen en enkele korte stukken film maken deze cursus visueel erg aantrekkelijk en geven een verhelderend beeld van deze bijzondere vorm van architectuur. Deze cursus is geschikt voor iedereen die geïnteresseerd is in de architectuur- en cultuurgeschiedenis, zowel beginners als gevorderden. Inhoud colleges 1. Hoe de funeraire geschiedenis te benaderen? Kort overzicht van de verschillende gebruiken in vroeger tijden, ook buiten Europa. De verschillende oorspronkelijke bevolkingsgroepen, binnen de huidige Nederlandse grenzen, met elk hun eigen begrafenisrituelen. De mythe van onze Nederlandse oorsprong 2. Een excursie naar een of meerdere begraafplaatsen in en rond Alkmaar. 3. De periode na het vertrek van de Romeinen en de opkomst van de algemene begraafplaatsen. Een korte reis door de Middeleeuwen en de bijbehorende praalgraven. Het omslagpunt tijdens en na de Franse Revolutie en de betekenis van de Romantiek in Nederland voor de funeraire architectuur. 4. De vernieuwingsdrang in Nederland ten aanzien van het begraven en cremeren. De invloed van de verschillende bouwstijlen, de opkomst van de begrafenisindustrie en de ongekende mogelijkheden heden ten dage. Inhoud excursie In overleg met de cursisten zal een plaats, tijdstip en datum worden besproken. De excursie omvat een bezoek aan een of meerdere begraafplaatsen in en rondom Alkmaar. Literatuur Aanbevolen literatuur, in overleg bij aanvang van de colleges. Docent Studiegids HOVO Alkmaar voorjaar/zomer 2014 38 Gerard de Bruijn, 1951, heeft geschiedenis gestudeerd te Nijmegen in de jaren zeventig van de vorige eeuw. Is daarna niet de wetenschap of het onderwijs ingegaan maar is een bouwonderneming gestart in de regio Nijmegen Arnhem en heeft veel renovatieprojecten gedaan. Daarna architectuurfotograaf en filmer geworden, publiceert en exposeert regelmatig. Verzorgt cursussen en lezingen over de funeraire architectuur en geeft daarnaast cursussen over materiaalgebruik in de architectuur, met name baksteen. Tevens organiseert hij vele architectuurexcursies in binnen- en buitenland. 6.2 Spinoza’s spirituele levenskunst Introductie prijs € 160,6 colleges Dag en tijd Woensdag 10.00 – 12.30 uur 16-4; 23-4; 7-5; 14-5; 21-5; 28-5 werkvorm hoorcollege met discussie Levenskunst is de kunst om van je leven een kunstwerk te maken. Centraal in de levenskunst staat je eigen leven en hoe je je daartoe verhoudt. Het is een zorg voor jezelf, die kan uitmonden in een rijk en creatief leven vol inzicht, kracht en stijl. Spinoza biedt ons in zijn Ethica een metafysische vorm van levenskunst, die op verschillende manieren kan worden toegepast: rationeel, naturalistisch of spiritueel. Inhoud colleges docent Ir. W. Lintsen Ingenieur en filosoof Het doel van de cursus is te laten zien hoe je van je eigen leven een kunstwerk kunt maken op basis van een spirituele emotionaliteit. Het hoogtepunt in Spinoza’s Ethica is zijn amor Dei intellectualis, de verstandelijke liefde tot God-Natuur. Deze liefde heeft ook een spirituele lading die diep kan ingrijpen. Maar voordat je hier aan toe bent, moet je eerst je eigen emotionaliteit begrijpen. Je voelt dan bij jezelf hoe sterk je emoties doorwerken en wat het betekent om ze te integreren in een diepere, spirituele liefde voor jezelf. Dit fascinerende perspectief is ontwikkeld door de Belgische filosoof Herman De Dijn, die Spinoza’s emotieleer op een bijna Freudiaanse wijze ontleedt. De Dijn bezette in 2007 de Spinoza stoel aan de Universiteit van Amsterdam. Van zijn gastcolleges is een uitgebreide samenvatting gemaakt, die tijdens de cursus wordt gebruikt. Daarmee kunnen we voor het eerst of opnieuw kennis maken met het beroemde ‘kunstwerk’ van Spinoza: de Ethica. Aanbevolen literatuur - Bento de Spinoza, Ethica, in de vertaling van Nico van Suchtelen, Wereldbibliotheek, kosten tweedehands vanaf 18,95 (bij bol.com), Wim Lintsen, Spinoza’s levenskunst volgens Herman De Dijn (reader van 60 pagina’s), kosten 10 euro. Docent Wim Lintsen is ingenieur en gebruikt deze achtergrond voor een heldere en exacte analyse van complexe filosofische vraagstukken. Hij geeft cursussen aan verschillende HOVO’s en wordt geïnspireerd door het grensgebied tussen wetenschap, filosofie en religie. Studiegids HOVO Alkmaar voorjaar/zomer 2014 39 6.3 Antieke Kosmologie Introductie prijs € 120,4 colleges Dag en tijd Dinsdag 13.15 – 15.45 uur 13-5; 20-5; 27-5; 3-6 werkvorm hoorcollege met gelegenheid tot discussie en eigen inbreng docent dr. H.W. Singor Historicus In de Grieks-Romeinse Oudheid kwam voor het eerst een 'wetenschappelijke' beschrijving en verklaring van de kosmos op, waarin voor goden en mythologieën geen plaats was. Dit was de prestatie van de zogenaamde 'natuurfilosofen' in de Griekse wereld van de 6de en 5de eeuw v.C. Zij namen een wereld aan – soms zelfs oneindig veel werelden – die uit één of enkele 'oerstoffen' was opgebouwd en aan een eigen logica beantwoordde. In dat wereldbeeld stond de aarde in het middelpunt en beschreven de planeten en sterren hun banen om de aarde. Vanaf de 4de eeuw werd dit tot een steeds verfijndere astronomie, die steeds nauwkeuriger de banen van de zeven planeten en verschillende andere astronomische verschijnselen wist te berekenen en die steeds meer besef kreeg van de immense ruimte van de kosmos, waarin de aarde tot een stipje gereduceerd was. Het wereldbeeld waarin die aarde in het middelpunt stond was natuurlijk onjuist en al in de 4de eeuw v.C. begreep men dat bijvoorbeeld de waargenomen banen van de planeten niet in overeenstemming waren met hun veronderstelde concentrische banen om de aarde. Vandaar de hulpconstructies die men in toenemende mate bedacht om de verschijnselen toch maar in harmonie met de theorie te brengen, hulpconstructies die met de tijd steeds ingewikkelder werden maar niettemin het vertrouwde wereldbeeld bleven ondersteunen, de hele Oudheid en daarna de hele Middeleeuwen door. Pas door het werk van Copernicus, Galilei en Kepler zou in de 16de en 17de eeuw deze antieke kosmologie definitief verdwijnen. Dat het antieke wereldbeeld zo lang kon standhouden had alles te maken met zijn filosofische en vooral religieuze onderbouwing. Want in de tijd ná de verlichte 'natuurfilosofen' van de 6de en 5de eeuw v.C. maakten religieuze denkers zich van het wereldbeeld meester en werd de antieke kosmologie een onafscheidelijk onderdeel van een hele wereld- en mensbeschouwing op religieuze grondslag. Daarin werden de goden of de ene, hoogste, godheid in de sferen om de aarde gesitueerd. En daarin werden die sferen of hemelen (tussen de laagste sfeer van de maan en de hoogste sfeer van de zogenaamde 'vaste sterren') de plaatsen waar de menselijke ziel na de dood (vaak ook vóór de geboorte) in haar eigen domein thuis was. Zo stelden velen zich een hemelreis van de ziel na de dood voor, waarin uiteindelijk die ziel tussen de sterren zou belanden. Zelfs waren er die meenden dat de ziel de barrière van de buitenste sfeer der sterren kon doorbreken en door kon dringen in een zuiver goddelijke wereld buiten de onze. Ook de christelijke voorstellingen van een 'hemel' als hiernamaals hangen hier ten nauwste mee samen. Inhoud colleges 1. De kosmos volgens de 'natuurfilosofen' van de 6de en 5de eeuw v.C.: een eerste 'onttoverde wereld' 2. De vorming van het klassieke wereldbeeld: Griekse astronomie en filosofie t/m Aristoteles 3. Bloeitijd van de Griekse astronomie (4de – 2de eeuw v.C.) en opkomst van een religieuze inkleuring van het wereldbeeld, astrologie en mystieke bespiegeling 4. Kosmologie en religie in de Romeinse keizertijd: de sferen en hemelen als verblijfplaatsen van de zielen en van God. Docent Dr. Henk W. Singor (1946) is geboren in Alkmaar en heeft daar aan het Christelijk Lyceum het diploma gymnasium A behaald. Hij heeft geschiedenis gestudeerd aan de Universiteit van Amsterdam en is daar cum laude afgestudeerd in de Oude Geschiedenis. Hij heeft ruim vier jaar als docent geschiedenis in het middelbaar onderwijs gewerkt en vervolgens vele jaren als docent Oude Geschiedenis aan de Universiteit Leiden. Hij is in Leiden in 1988 cum laude gepromoveerd op een proefschrift over Ontstaan en Betekenis van de Hoplietenphalanx in het Archaïsche Griekenland. Hij heeft een reeks wetenschappelijke en populair- Studiegids HOVO Alkmaar voorjaar/zomer 2014 40 wetenschappelijke publicaties op het gebied van de Oude Geschiedenis op zijn naam staan. Zie voor meer informatie www.singor.org. 7. Algemene informatie Inschrijving, betaling en bevestiging Aanmelden voor een HOVO-cursus geschiedt via het inschrijfformulier of via de website. U vindt een exemplaar van het inschrijfformulier achterin de studiegids. Plaatsing voor een cursus of lezingencyclus gebeurt op volgorde van binnenkomst van de formulieren. Als u uw e-mailadres op het inschrijfformulier vermeldt, ontvangt u uw post van HOVO Alkmaar per e-mail, tenzij u expliciet aangeeft dit niet te willen. Als u geen e-mailadres invult ontvangt u uw informatie per post. Inschrijfformulieren volledig ingevuld zenden aan: Hogeschool Inholland Alkmaar, afdeling HOVO Alkmaar T.a.v. mevrouw D. Leijen, onderwijscoördinator Postbus 403 1800 AK Alkmaar T: 06-11449709 E: [email protected] I: www.hovoalkmaar.nl Bevestiging 1. De cursist krijgt minimaal binnen 10 werkdagen (of zoveel eerder als mogelijk is) na ontvangst van zowel het aanmeldingsformulier als het cursusgeld het bericht, dat de cursist definitief is ingeschreven. 2. Indien zich voor een cursus voldoende personen hebben aangemeld – criterium wordt steeds vastgesteld door HOVO Alkmaar – krijgen alle ingeschrevenen bericht van het definitief doorgaan van de cursus. Dit bericht ontvangt de cursist minimaal 2 weken – of zo veel eerder als mogelijk is – voor het begin van de cursus. Tevens ontvangt de cursist overige informatie over de cursus. 3. Indien er nadrukkelijk onvoldoende aanmeldingen binnen komen voor een cursus – en redelijkerwijs mag worden aangenomen dat dit zo blijft – schrapt de onderwijscoördinator – de cursus en bericht dit onverwijld aan degenen, die zich reeds hebben ingeschreven. Deze cursisten ontvangen tevens bericht over welke cursussen zeker doorgaan. 4. Indien het twijfelachtig is of de gestelde norm gehaald wordt en het onzeker is of de cursus doorgaat, dan bericht de onderwijscoördinator dit uiterlijk 2 weken voor de start van de cursus aan de betrokkenen. De cursist kan dan alvast een alternatieve keuze bekend maken voor een zekere cursus. 5. Uiterlijk twee weken voor de start hebben alle cursisten bericht ontvangen over het al of niet doorgaan van hun cursus. Betaling U ontvangt na de inschrijving naast de bevestiging van inschrijving separaat een factuur. Betaling vindt plaats door overmaking van het cursusgeld op het rekeningnummer vermeld op de factuur Wachtlijst Als u niet geplaatst kunt worden in het programma van uw keuze, wordt u automatisch op de wachtlijst geplaatst en ingeschreven voor uw alternatieve keuze. Het is daarom wenselijk om op het inschrijfformulier een alternatieve keuze op te geven. Plaatsing op de wachtlijst betekent dat u bij herhaling van de cursus in een nieuw studiejaar voorrang heeft bij inschrijving. Mocht er een plaats vrijkomen, dan wordt u benaderd door het HOVO-bureau met de vraag of u alsnog aan het programma van uw eerste keuze wilt deelnemen. Uw inschrijving voor uw alternatieve keuze kan dan desgewenst komen te vervallen. Klachtenregeling Uiteraard kan het voorkomen dat u niet tevreden bent over de diensten die HOVO Alkmaar aanbiedt. HOVO Alkmaar verneemt dit graag van u, ten einde de kwaliteit van de dienst te verbeteren. U kunt hiervoor via Studiegids HOVO Alkmaar voorjaar/zomer 2014 41 [email protected] schriftelijk of mondeling via 06-11449709 een klacht indienen bij de onderwijscoördinator. Literatuur, readers, syllabi HOVO-cursisten dienen zelf de verplichte literatuur aan te schaffen. Readers en syllabi zijn doorgaans verplicht en worden door de docent tegen kostprijs verstrekt. HOVO Alkmaar streeft naar een kostenlimiet voor aan te schaffen studiemateriaal van € 30,-. Leden van de Bibliotheek Kennemerwaard Aanvullende literatuur is te krijgen in de vestigingen van Bibliotheek Kennemerwaard. U kunt ook via www.bibliotheekkennemerwaard.nl naar de catalogus en hier materialen reserveren. Als u ingeschreven bent als lener van een Noord-Hollandse bibliotheek, kunt u in die bibliotheek gratis een Bibliotheekpaspoort krijgen. Op vertoon van dit paspoort kunt u zich laten inschrijven in een andere bibliotheek in Noord-Holland. U ontvangt dan gratis een lenerspas voor gebruik in de desbetreffende bibliotheek. KopGroep Bibliotheken KopGroep Bibliotheken is een openbare bibliotheekorganisatie met 14 vestigingen in de Kop van NoordHolland. Naast de reguliere dienstverlening organiseert KopGroep Bibliotheken een breed scala aan activiteiten voor de diverse doelgroepen. Het aanbod voor volwassenen is zeer uitgebreid en divers, variërend van literaire lezingen tot informatieve lezingen, debatten, cursussen en workshops. De leden van KopGroep bibliotheken kunnen gratis materialen aanvragen en reserveren op www.kopgroepbibliotheken.nl. Historische Vereniging Alkmaar De Historische Vereniging Alkmaar (HVA) wil de historische schoonheid van Alkmaar en omgeving beschermen en voor het nageslacht bewaren en de studie van de plaatselijke geschiedenis aanmoedigen. Jaarlijks wordt de Oud-Alkmaar-Prijs uitgereikt voor een uitzonderlijke prestatie op het gebied van de Alkmaarse geschiedenis. Tweejaarlijks is er de Puienprijs, voor bijzonder geslaagde restauraties en passende nieuwbouw in het historische centrum van de stad. De HVA adviseert tweewekelijks de gemeente over de bouwplannen in de stad. Als er cultureel erfgoed bedreigd wordt in Alkmaar wil de HVA te bemiddelen voor een oplossing. Samen hebben de leden via hun bestuur een krachtige stem, die in de media en bij de politiek gehoord wordt. De HVA is vooral ook een bloeiende vereniging met ca. 1200 leden uit Alkmaar en regio. Wie lid wordt à € 20,- per jaar mag gratis deelnemen aan de boeiende en gezellige lezingen en wandelingen en ontvangt drie keer per jaar het blad Oud Alkmaar. Op ‘Pinksterdrie’ wordt er voor de leden en hun introducés een excursie georganiseerd, die verband houdt met het monumententhema van het jaar. De HVA is te vinden op www.hvalkmaar.nl en op www.facebook.com/hvalkmaar. HOVO Alkmaar biedt haar cursisten eenmalig een jaarabonnement op de Historische Vereniging Alkmaar ter waarde van € 20,- aan. U kunt aangeven op het inschrijfformulier of u hiervan gebruik wilt maken. 8. Annuleringsvoorwaarden 1. Annulering van deelname aan een programma door een deelnemer is alleen mogelijk via schriftelijke opzegging bij het secretariaat van HOVO Alkmaar. De schriftelijke opzegging dient uiterlijk twee weken voor aanvang van het programma door het secretariaat van HOVO Alkmaar te zijn ontvangen. Opzeggen kan zowel per brief als via e-mail ([email protected]). 2. Bij annulering is cursist de volgende kosten verschuldigd: tot datum van bevestiging van deelname 0% van de cursusprijs; daarna 25 % van de cursusprijs bij annulering tot 14 dagen voor aanvang van de cursus; daarna 50 % van de cursusprijs bij annulering tot 7 dagen voor aanvang van de cursus; daarna tot aanvang van de cursus 100 % van de cursusprijs. Studiegids HOVO Alkmaar voorjaar/zomer 2014 42 Met aantal dagen tussen de aanvang van cursus en de annulering wordt bedoeld het aantal kalenderdagen. Het aantal dagen wordt berekend vanaf de datum van ontvangst van de annulering door HOVO Alkmaar. 3. Indien het aantal aanmeldingen voor een cursus onvoldoende is, behoudt HOVO Alkmaar zich het recht voor de cursus te annuleren. HOVO Alkmaar informeert cursisten hieromtrent zo spoedig mogelijk, maar uiterlijk twee weken voor aanvang van de cursus. In geval van annulering worden reeds betaalde cursusgelden volledig en zo spoedig mogelijk gerestitueerd. 4. HOVO Alkmaar is gerechtigd van een programma af te wijken, indien redelijkerwijs van haar niet gevergd kan worden dat zij het programma onverkort uitvoert zoals aangekondigd. 5. Gehele of gedeeltelijke terugbetaling van het betaalde cursus/lezinggeld vindt plaats indien het programma wegens bijzondere omstandigheden niet doorgaat. 6. Als een docent verhinderd is, zal HOVO Alkmaar een vervangende cursusdag organiseren. 7. Als een cursist verhinderd is, wordt geen geld gerestitueerd. 8. De cursist kan de overeenkomst zonder opgave van redenen ontbinden gedurende zeven werkdagen na totstandkoming van de overeenkomst. Indien hij van deze mogelijkheid gebruik wil maken, dient hij dit schriftelijk te melden op een wijze zoals aangegeven op de website van HOVO Alkmaar. Deze mogelijkheid bestaat niet meer als het onderwijs reeds is begonnen. 9. Overige faciliteiten Regeling minder draagkrachtigen Bent u minder draagkrachtig? Ook voor u biedt HOVO Alkmaar mogelijkheden. Dankzij het Steunfonds van HOVO Alkmaar heeft u mogelijk recht op korting. Dankzij bijdragen uit het Steunfonds van HOVO Alkmaar is het mogelijk op de prijzen van cursussen en lezingencycli een van het inkomen afhankelijke korting toe te passen. Het beleid op dit punt wordt bepaald door HOVO Alkmaar. De administratieve verwerking verloopt via het HOVO-bureau. Bij een bruto gezinsinkomen per jaar: lager dan of gelijk aan € 14.741 bedraagt de korting respectievelijk € 30 voor een cursus van 10 weken, € 25 voor een cursus van 8 weken, € 20 voor een cursus van 6 weken en € 15 voor een cursus van 4 weken. Per semester wordt voor ten hoogste één cursus per cursist korting verstrekt. U kunt de reductie schriftelijk aanvragen bij het bureau van HOVO Alkmaar of via de e-mail: [email protected] Vrijwillige bijdrage Steunfonds HOVO Alkmaar Deze vrijwillige bijdrage komt ten goede aan het Steunfonds van HOVO Alkmaar. U kunt op het inschrijfformulier aangeven of u deze vrijwillige extra bijdrage van € 25,- per cursus wilt betalen. Uw bijdrage wordt dan bij het cursusgeld opgeteld. Vrienden van HOVO Alkmaar Het is mogelijk om u aan te melden als Vriend van HOVO Alkmaar. U kunt dan op vrijwillige basis gevraagd worden voor promotionele of organisatorische activiteiten van HOVO Alkmaar. U kunt dit aangeven via de website www.hovoalkmaar.nl of via het inschrijfformulier. Studiegids HOVO Alkmaar voorjaar/zomer 2014 43 10. Faciliteiten op de Hogeschool Inholland Alkmaar Bibliotheek (begane grond gebouw A) De bibliotheek beschikt over een grote collectie studieboeken, muziekcd’s en tijdschriften. U kunt deze op locatie kosteloos inzien. Voor het lenen van studieboeken e.d. kan er voor een bedrag van € 25,- een pas worden aangevraagd. Eetgelegenheid (begane grond gebouw L) Hogeschool Inholland Alkmaar beschikt over een kantine in de L-vleugel waar tegen betaling gegeten kan worden. Ook is er in de diverse gebouwen op elke verdieping een koffieautomaat aanwezig. Voor koffie en/of thee kan uitsluitend met chipknip betaald worden. Geld (1e verdieping gebouw A) Oplaadmogelijkheid voor chipknip op de 1e verdieping van het A-gebouw. Toegankelijkheid Gebouwen zijn toegankelijk voor personen die minder goed ter been zijn of gebruik maken van een rolstoel of rollator. De lift van het A-gebouw is gesitueerd tegenover de centrale receptie. In het B-gebouw is er alleen een goederenlift. Parkeren Hogeschool Inholland Alkmaar beschikt over een eigen parkeerterrein. Voor het parkeren hoeft geen vergoeding betaald te worden. Ook zijn er parkeerfaciliteiten bij het belastingkantoor aan de Robonsbosweg waarvan gebruik gemaakt kan worden. Hogeschool Inholland beschikt over een royale overdekte onbewaakte fietsenstalling. Openbaar vervoer Hogeschool Inholland Alkmaar is vanaf Alkmaar Station het best te bereiken met bus 6 richting Bergen aan Zee. De halte is naast het gebouw van Hogeschool Inholland Alkmaar. Plattegrond Studiegids HOVO Alkmaar voorjaar/zomer 2014 44 11. HOVO Alkmaar Contact Openingstijden HOVO Alkmaar is geopend van maandag t/m vrijdag van 9.00 uur tot 17.00 uur. Het bureau van HOVO Alkmaar is gevestigd in het A-gebouw op de eerste verdieping, kamer A-152. Medewerker Mevrouw D.C. Leijen, onderwijscoördinator Bezoekadres Hogeschool Inholland Alkmaar, Bergerweg 200, 1817 MN Alkmaar Post Hogeschool Inholland Alkmaar afd. HOVO Alkmaar T.a.v. mevrouw D. Leijen, onderwijscoördinator Postbus 403 1800 AK Alkmaar Telefoon 06-11 449 709 E-mail [email protected] Fax 072- 518 36 34 Web www.hovoalkmaar.nl HOVO-Nederland HOVO-Nederland is de landelijke vereniging van alle HOVO-instellingen en heeft tot doel de ondersteuning van die HOVO-instellingen om het hoger onderwijs aan vijftigplussers in Nederland te bevorderen. Voor informatie over alle HOVO-instellingen in Nederland: HOVO-Nederland Postbus 1061, 2302 BB Leiden Telefoon: 071-527 52 03 E-mail: [email protected] Web: www.hovo-nederland.org Samenwerkingsverbanden De activiteiten van HOVO Alkmaar worden mogelijk gemaakt dankzij de volgende samenwerkingsverbanden: Hogeschool Inholland Bibliotheek Kennemerwaard KopGroep Bibliotheken Studiegids HOVO Alkmaar voorjaar/zomer 2014 45 HOVO Alkmaar Aanmeldingsformulier Voorjaarscursussen Hoger Onderwijs Voor 50-plussers Aanmeldingsformulier voorjaarscursussen november 2013 – januari 2014 HOVO-Alkmaar, Antwoordnummer 512, 1800 VB Alkmaar of Bergerweg 200, 1817 MN Alkmaar. Via de website www.hovoalkmaar.nl kunt u het aanmeldingsformulier digitaal invullen en verzenden. Gegevens cursist voorletters . . . . . . . . . . . geboortedatum . . . . . . . . .. . . . . . . . . . m / v achternaam . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . straat . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . postcode . . . . . . . . . . . . .woonplaats . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . telefoonnummer . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . e-mail . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . bankrekeningnummer . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . naam rekeninghouder . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . datum . . . . . . . . . . . . . . . handtekening . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Ik meld mij via dit formulier aan voor de cursus(sen) die ik hieronder heb aangekruist. Ik ontvang een bevestiging van inschrijving en een factuur. Ik ben bekend met en ga akkoord met de annuleringsvoorwaarden en de voorwaarden als vermeld in de brochure. Architectuurstromingen Europese Cultuurgeschiedenis Gouden Greep; Beeldende kunst Middeleeuwse kerken Filosofische tradities Azie Rechtsfilosofie in beeld Slavoj Žižek Psychologische mensbeelden € 200,€ 200,€ 200,€ 160,€ 200,€ 90,€ 90,€ 160,- Mendelssohn en Schumann Egyptische religie en magie Het Oude Rome Antieke Griekse Theater Griekse IJzertijd China’s opmars Euthanasie, zelfdoding KOP van Noord-Holland € 140,€ 120,€ 200,€ 140,€ 200,€ 160,€ 120,€ 200,- Ik maak tevens de vrijwillige bijdrage van € 25,- t.b.v. het steunfonds over. Ik woon graag de introductielezing op vrijdag 31 januari 2014 bij. Ik wil graag eenmalig een gratis jaarabonnement op de Historische Vereniging Alkmaar, daarna draag ik zelf zorg voor mijn abonnementskosten alternatieve keuze Het is mogelijk dat u niet geplaatst kunt worden in bovenstaande cursus, omdat deze vol is. U kunt hieronder een alternatieve keuze opgeven, waarvoor wij u (pas als uw eerste keuze vol is en er plaats is in uw alternatieve keuze) dan inschrijven. Als u geen alternatieve keuze wilt maken, vul dan ‘geen’ in. code . . . . . . . . . . . . cursusnaam . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Ik ben thans niet in de gelegenheid om mij in te schrijven, maar wel geïnteresseerd in HOVO Alkmaar en haar activiteiten. Graag ontvang ik de brochure van het komende semester. Ik geef mij op als Vriend van HOVO en ben bereid vrijwilligerswerk te doen. Studiegids HOVO Alkmaar voorjaar/zomer 2014 46 Inholland Alkmaar / HOVO Alkmaar T.a.v. mevrouw D.C. Leijen Antwoordnummer 512 1800 VB Alkmaar Studiegids HOVO Alkmaar voorjaar/zomer 2014 47 HOVO Alkmaar Aanmeldingsformulier Zomercursussen Hoger Onderwijs Voor 50-plussers Aanmeldingsformulier zomercursussen november 2013 – april 2014 HOVO-Alkmaar, Antwoordnummer 512, 1800 VB Alkmaar of Bergerweg 200, 1817 MN Alkmaar. Via de website www.hovoalkmaar.nl kunt u het aanmeldingsformulier digitaal invullen en verzenden. Gegevens cursist voorletters . . . . . . . . . . . geboortedatum . . . . . . . . .. . . . . . . . . . m / v achternaam . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . straat . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . postcode . . . . . . . . . . . . .woonplaats . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . telefoonnummer . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . e-mail . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . bankrekeningnummer . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . naam rekeninghouder . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . datum . . . . . . . . . . . . . . . handtekening . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Ik meld mij via dit formulier aan voor de cursus(sen) die ik hieronder heb aangekruist. Ik ontvang een bevestiging van inschrijving en een factuur. Ik ben bekend met en ga akkoord met de annuleringsvoorwaarden en de voorwaarden als vermeld in de brochure. Funeraire architectuur Antieke Kosmologie € 140,€ 120,- Spinoza € 160,- Ik maak tevens de vrijwillige bijdrage van € 25,- t.b.v. het steunfonds over. Ik woon graag de introductielezing op vrijdag 31 januari 2014 bij. Ik wil graag eenmalig een gratis jaarabonnement op de Historische Vereniging Alkmaar, daarna draag ik zelf zorg voor mijn abonnementskosten alternatieve keuze Het is mogelijk dat u niet geplaatst kunt worden in bovenstaande cursus, omdat deze vol is. U kunt hieronder een alternatieve keuze opgeven, waarvoor wij u (pas als uw eerste keuze vol is en er plaats is in uw alternatieve keuze) dan inschrijven. Als u geen alternatieve keuze wilt maken, vul dan ‘geen’ in. code . . . . . . . . . . . . cursusnaam . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Ik ben thans niet in de gelegenheid om mij in te schrijven, maar wel geïnteresseerd in HOVO Alkmaar en haar activiteiten. Graag ontvang ik de brochure van het komende semester. Ik geef mij op als Vriend van HOVO en ben bereid vrijwilligerswerk te doen. Studiegids HOVO Alkmaar voorjaar/zomer 2014 48 Inholland Alkmaar / HOVO Alkmaar T.a.v. mevrouw D.C. Leijen Antwoordnummer 512 1800 VB Alkmaar Studiegids HOVO Alkmaar voorjaar/zomer 2014 49 HOVO Alkmaar doorstuderen na je vijftigste Onderwijs genieten Het verwerven van kennis en inzicht staat bij dit onderwijs centraal. Met andere woorden: ‘leren om het leren’, ‘onderwijs genieten’ in de meest letterlijke zin van het woord, in dit geval op universitair-/ hbo-niveau. Op universitair-/hbo-niveau Onder ‘universitair-/hbo-onderwijs’ wordt niet alleen het overdragen van wetenschappelijke kennis verstaan, maar bovenal het ter discussie stellen van (eigen) standpunten en verklaringen op basis van geordend en kritisch denken. Opleidingsniveau Het merendeel van de cursisten heeft een universitaire of hbo-opleiding afgerond. De overigen hebben door zelfstudie, werk- en levenservaring zich zodanig ontwikkeld, dat academisch onderwijs geen probleem is. Indien er bij een programma specifieke kennis wordt vereist, meestal leesvaardigheid in één of meerdere vreemde talen, dan wordt dat aangegeven. Voor werkenden en niet-werkenden De meeste van onze cursisten werken niet (meer), maar blijven met HOVO graag bij de les. Voor degenen die (nog wel) werken biedt HOVO het plezier van leren omdat het kan, niet omdat het moet. De enige eis: Een leeftijd van vijftig jaar of ouder. Bezoekadres Post Hogeschool Inholland Alkmaar Kamer A-152 Bergerweg 200 1817 MN Alkmaar HOVO Alkmaar T.a.v. mevrouw D. Leijen, onderwijscoördinator Postbus 403 1800 AK Alkmaar Telefoon E-mail 06-11 449 709 [email protected] Fax Web 072- 518 36 34 www.hovoalkmaar.nl Studiegids HOVO Alkmaar voorjaar/zomer 2014 50 Studiegids HOVO Alkmaar voorjaar/zomer 2014 51
