Eiland van Dordrecht

Integrale Verkenning Waterveiligheid in
dijkring 22: Eiland van Dordrecht
Basisinformatie Eiland van Dordrecht (dijkring 22)
1
Ontstaansgeschiedenis Eiland van Dordrecht: water en land
Dordrecht is onlosmakelijk verbonden met een geschiedenis van water en inpoldering. Rond
het vroegere riviertje de Thure(drith) is Dordrecht ooit begonnen als een lineair dorp. De
oudste archeologische vondsten dateren uit de 12de eeuw, maar er was voor die tijd
hoogstwaarschijnlijk al sprake van een nederzetting.
Na enkele
overstromingen kort na
elkaar, die gezamenlijk
de – bijna mythische –
Sint Elisabethsvloed
van 1421 vormen, wordt
Dordrecht anderhalve
eeuw voornamelijk
omringd door water.
In de tweede helft van
de 16de eeuw worden
op- en aanwassen
zichtbaar. Naast
natuurlijke verlanding,
wordt het eerste land
ingepolderd. Rond 1650
telt het dorp Dubbeldam
enkele tientallen huizen
en er wonen mensen
verspreid in de nieuwe
polders. De 18de eeuwse
inpolderingen leggen de
grondvorm van
Dordrecht vast. De
laatste en grootste
polder (Polder de
Biesbosch) ontstaat in
de jaren twintig. De
veranderende
klimaatomstandigheden
in het begin van de 21ste
eeuw verhogen de kans op overstromingen in Nederland.
Bron: Welstandsnota Dordrecht, 2004
2
Inhoudsopgave
1. Huidige situatie.................................................................................................................................... 4
1.1 Demografie Dordrecht:.................................................................................................................. 4
1.2 Economie ....................................................................................................................................... 5
1.3 Ruimtelijke situatie Eiland van Dordrecht .................................................................................... 7
1.4 Kwetsbare infrastructuur eiland van Dordrecht............................................................................. 8
2. Toekomstige situatie.......................................................................................................................... 10
2.1 Demografische ontwikkelingen ................................................................................................... 10
2.2 Economische ontwikkelingen (Trends op landelijk niveau) ....................................................... 10
2.3 Ruimtelijke situatie 2020............................................................................................................. 12
Bijlagen: Extra kaarten (watersysteem)................................................................................................. 13
3
1. Huidige situatie
1.1 Demografie Dordrecht:
Aantal inwoners Dordrecht, per 1 januari 2005 t/m 2009
2005
119.263
2006
118.821
2007
118.541
2008
118.182
2009
118.408
4
1.2 Economie
De internationale economie is Dordrecht zeker niet vreemd, al is het maar omdat de
internationalisering al decennia geleden in de industrie is begonnen. Dordrecht kent
een veelheid aan ondernemingen in buitenlands eigendom, met als bekendste voorbeeld
natuurlijk de vestiging van DuPont en als recent voorbeeld de vestiging van het Europese
hoofdkantoor van Tsubakimoto Chain. Ook het fenomeen van de tijdelijke Oost-Europese
werknemer is niet aan Dordrecht voorbij gegaan. Naar schatting wonen er op dit moment zo’n
1.200 à 1.300 in Dordrecht.
Dordrecht en de Drechtsteden liggen gunstig aan twee van de belangrijkste vervoersassen van
ons land, de as Rotterdam/Antwerpen en de as Rotterdam/Duitsland. Het toegenomen vervoer
via de Rotterdamse haven zorgt voor steeds meer congestie en druk op het grondgebruik, ook
hier in de regio, maar biedt ook economische kansen. Zo wil Rotterdam graag in deze regio
een binnenvaartshuttle ontwikkelen om de A15 te ontlasten. Ook de verdienstelijking van de
economie is duidelijk zichtbaar, niet alleen in de statistieken maar ook bijvoorbeeld in de
sterk veranderde verschijningsvorm van bedrijfshuisvesting op bedrijventerreinen. Aan de
statistiek zien we overigens ook direct dat Dordrecht van oudsher geen echte kantorenstad is:
het aandeel zakelijke diensten neemt licht toe maar is relatief gezien nog steeds betrekkelijk
laag. Het aandeel banen in de zakelijke dienstverlening bedraagt 12% van het totaal aantal
banen in Dordrecht (2007). Bij de 27 grote steden (3) ligt dat gemiddeld op 15%.
En ook de bedrijfstak toerisme en recreatie is in Dordrecht (nog) niet sterk ontwikkeld. De
zorgsector is een ander verhaal: daar staan we sterk en zien we een snelle toename.
Verder is voor Dordrecht de inzet op het haven- en industriecomplex (het maritieme cluster)
van Rotterdam/Rijnmond/de Drechtsteden van belang. Mede als gevolg van spill-over
effecten vanuit
Rotterdam en de
geringe ruimte in de
overige Drechtsteden
kan de ruimtevraag
naar
bedrijventerreinen in
Dordrecht hoger dan
gemiddeld liggen.
Bron: Trends Toekomst van
Dordrecht 2008.
5
Bron: Structuurvisie Dordrecht 2020
6
1.3 Ruimtelijke situatie Eiland van Dordrecht
7
Historische dijkringen Eiland van Dordrecht
1.4 Kwetsbare infrastructuur eiland van Dordrecht.
8
9
2. Toekomstige situatie
2.1 Demografische ontwikkelingen
Te verwachten bevolkingsontwikkeling (Dordrecht)
Bij de huidige vooruitzichten wat betreft de woningvoorraadontwikkeling krimpt de
bevolking van Dordrecht van 118.570 in 2007 tot 116.900 inwoners in 2011. Gemiddeld is dit
een daling met ca. 410 inwoners per jaar. Na 2011 neemt het aantal inwoners licht toe en blijft
gedurende de periode 2012-2017 schommelen rond de 117.500. Vanaf 2017 zet zich een
stijgende lijn in. De prognose raamt het aantal inwoners in 2020 op 119.400. Stagnatie in de
woningbouw heeft een negatief effect op de bevolkingsontwikkeling.
Bron: (OCD, Bevolkingsprognose Dordrecht per wijk 2007 – 2020)
Per bevolkingsgroep:
• het aantal schoolgaande kinderen van 4 t/m 16 jaar neemt af (-18%);
• het aantal senioren van 65 t/m 74 jaar neemt zeer fors toe (+44%);
• met de toename van het aantal 75 plussers (+12%) neemt ook de zorgvraag toe;
• de potentiële beroepsbevolking neemt af (-8%) en veroudert bovendien.
2.2 Economische ontwikkelingen (Trends op landelijk niveau)
Er zijn een aantal landelijke trends gaande, de verwachting is dat deze trends ook van invloed
zijn op het het eiland van Dordrecht.
Technologisering, kenniseconomie en de informatiesamenleving
Dankzij de ICT-revolutie leven we volop in de informatiesamenleving. Het gebruik van
internet heeft een grote vlucht genomen. Had in 2002 nog 63% van de Nederlandse
huishoudens toegang tot internet, in 2007 was dit aandeel al gestegen tot 83%. De
breedbandtoegang steeg in diezelfde periode van 15% naar 74%. Het internetverkeer
via de Amsterdam Internet Exchange groeit jaarlijks met 70 à 80%. En het totale
aantal mobiele telefoonaansluitingen in Nederland is met ruim 17 miljoen inmiddels
groter dan het aantal inwoners.
Verdergaande internationalisering en globalisering
De ontwikkelingen in de ICT zijn ook een belangrijke factor geweest in de verdere
internationalisering van de economie. Die internationalisering is niet iets van vandaag of
gisteren. Nederland is altijd sterk afhankelijk geweest van de wereldhandel. In 1960 bedroeg
het Nederlandse aandeel in de wereldhandel 4%, het dubbele van dat van China. En twintig
jaar geleden, in 1988, bedroeg het aandeel van de export in het Nederlands Binnenlands
Product ook al 54% (inmiddels is dit aandeel 73%).
Verdienstelijking van de economie
Nederland richt zich in toenemende mate op ontwerp, engineering
en verkoop, op de regie van productie-, handels- en transportstromen en op
(internationale) juridische, financiële en andere zakelijke dienstverlening. De hele
10
economie verdienstelijkt, mede als gevolg van het toenemende belang van fun, leisure,
wellness en zorg die door de toenemende welvaart mogelijk is geworden. De verdienstelijking
van de Nederlandse economie is ook van toepassing op de ICT-sector zelf en op andere hoogen middentechnologische sectoren. Waar de Nederlandse werkgelegenheid in hoog- en
middentechnologische industriële sectoren het afgelopen decennium gestaag afnam, groeide
die in de hoogtechnologische dienstensector met 5% per jaar. Meer in zijn algemeenheid leidt
de toepassing van ICT tot onder andere nieuwe producten, productiewijzen en
organisatievormen. Hiervoor zijn hoogopgeleide werknemers nodig die over creativiteit en
probleemoplossend vermogen beschikken.
Gevolgen Trends
Toenemende handelstromen van, naar en via Nederland
Mede onder invloed van de toegenomen internationale investeringen nemen
internationale handelstromen toe. Dit zien we in Nederland onder andere aan het
inmiddels tot 73% gegroeide aandeel van de uitvoer in het Binnenlands Product. We
zien het ook aan de groei van de totale invoerwaarde uit China, die in twee jaar tijd,
tussen 2004 en 2006, groeide met bijna 60%. En aan de verdubbeling van het aantal
via Rotterdam vervoerde zeecontainers tussen 1996 en 2006.
Toenemend vrij verkeer en migratie van mensen over de hele wereld
Ook de enorme groei van het internationale passagiersvervoer via Schiphol van 27
miljoen in 1996 tot 46 miljoen in 2006 geeft uitdrukking aan de toenemende
internationalisering van de economie, waaronder niet op de laatste plaats ook het
groeiende internationale toerisme kan worden gerekend. Nieuwe toeristengroepen
als Chinezen en Russen bieden nieuwe kansen voor de toeristenindustrie.
De internationale migratie van kenniswerkers neemt verder toe en de verdere
eenwording van Europa leidt tot nieuwe stromen tijdelijke werknemers in ons land,
zoals de ruim 100.000 tijdelijk in Nederland werkzame Polen. Trendwatcher Bakas
voorziet voor de toekomst nog veel verdergaande (tijdelijke) migratiestromen en een
veel verdere toename van het tijdelijke wonen in het buitenland, ook van
Nederlanders.
Effecten op de arbeidsmarkt
Er zijn ook verregaande gevolgen voor de arbeidsmarkt. Er vindt al jarenlang een
verschuiving plaats naar dienstverlenende beroepen met een hoger opleidingsniveau.
In zes jaar tijd (van 2000 tot 2006) groeide het aandeel hbo-ers en academici in de
werkzame beroepsbevolking van 27% naar 32%. Er is sprake van een onmiskenbare
trend in de richting van hooggekwalificeerd werk in de dienstensector, mede onder
Afnemende ruimtevraag
De verdienstelijking van de economie zien we ook terug in de ruimtevraag: de behoefte aan
bedrijventerreinen neemt sterk af. In alle scenario’s van de gezamenlijke planbureaus ligt de
ruimtevraag naar bedrijventerreinen de komende dertig jaar ruim onder de realisaties van de
afgelopen twintig jaar. Dit wordt overigens ook sterk beïnvloed door de voorziene krimp van
de beroepsbevolking.
11
2.3 Ruimtelijke situatie 2020
Bron: Stuctuurvisie Dordrecht 2020
12
Bijlagen: Extra kaarten (watersysteem)
13
14
15
16
17
Monumenten van Dordrecht
18
Dijktoetsing Eiland van Dordrecht 2006
19
Dijkstukken van het versterkingsprogramma
20
Waterkering naar functie
21
Kaart met kwetsbare en vitale functies provincie Utrecht
22