Cimicifuga racemosa

Cimicifuga racemosa
Zelfzorgmiddelen voor mens en dier
Jolijn Bormans
An Broothaers
Leen Vergaelen
Cimicifuga racemosa



Wetenschappelijke naam
Actaea racemosa L.
Cimicifuga racemosa (L.)
Familie
Ranunculaceae
Andere benamingen
Black cohosh
Bugbane
Actée à grappes
Zilverkaars
Beschrijving



Voorkomen:
schaduwrijke vruchtbare grond van de bossen in
Maine tot Ontario, Wisconsin en Georgia
Botanisch omschrijving:
→ stengels tot 3 m hoog
→ cilindrische, knobbelige wortelstok
1-2,5 cm dik en 2-15 cm lang
→ bloemen zonder bloemblad met groenwitte
kelkblaadjes gebundeld in trossen
Bloeiperiode: juni tot september
Oorsprong


Inheemse Amerikanen gebruikten de wortelstok voor allerlei
aandoeningen
1820 – 1920: een officieel kruid in de USP
→ in Europa, Zuid-Afrika en Australië gelijkaardige recepten
in werken vermeld

Ook in de Traditionele Chinese Geneeskunde (TCM)

In 1850 in VS: zeer populair middel met belangrijke plaats in
‘American Eclectic Dispensatory’ (1854)

Allereerste apotheekproduct met cimicifuga: ” Lydia
Pinkham’s Vegetable Compound”, een populaire remedie tegen
“vrouwelijke
klachten” einde jaren 1800
“For all those painful complaints and
weaknesses so common to our best female
population”
Inhoudsstoffen
Chemische samenstelling is nog niet volledig
gekend
 Triterpeen glycosiden: acteine,
cimicifugoside, acteol, ...
 Organische zuren: fukinolic, cimicifugic acids
A, B, E en F, ...
 Fenolische componenten: isoflavonen
(o.a.formonetine), ...
 Andere inhoudstoffen: tanninen, harsen,
zetmeel, sucrose,...
Farmacologie


Het precieze werkingsmechanisme is nog niet geheel
opgehelderd
Enkele theoriëen:
- werking door “Fyto-SERM effect”
→ binding met oestrogeen-ß-receptor
→ orgaanselectief: antagonistisch effect op de uterus
en agonistisch effect op het skelet, lever en aorta
- werking via receptoren in CZS:
→ serotonine (5-HT1a) en/of dopamine (D2)

Geen gegevens over farmacokinetiek
Therapeutische toepassingen




Primair: behandeling van menopausale
symptomen
Postoperatieve functionele tekorten
tengevolge van een ovariectomie of
hysterectomie
Behandeling van het premenstrueel
syndroom
Bij juveniele menstruele kwalen
De menopauze


Gevolg van hormonale veranderingen:
Coestradiol en Cprogesteron in bloed 
CFSH en CLH in bloed 
Gepaard met climacterische klachten:
- op korte termijn: onregelmatige cyclus,
warmteopwellingen, stemmingsstoornissen,
insomnia, transpiratie, zenuwachtigheid,...
- op middellange termijn: uitdroging van huid en slijmvliezen
- op lange termijn: meer kans op hart- en vaatziekten,
botverlies

Daarbij komen vaak nog psychische factoren die de klachten
kunnen versterken
Behandeling

Bij milde klachten:
- sojapreparaten (fyto-oestrogenen)

Bij ernstige klachten: hormonale substitutie
- indien baarmoeder verwijderd: oestrogenen
- indien baarmoeder aanwezig: oestrogeen en progestageen
(afzonderlijk of samen)
→ Nadelen: mogelijke doorbraakbloedingen,
gewichtstoename en toegenomen kans op borstkanker

Cimicifuga = mogelijk alternatief
→ goede werkzaamheid en minder bijwerkingen
Klinische vaststellingen

Statistiek is niet altijd duidelijk
Kleinschalig
De studies zijn van korte duur
Betrouwbare bronnen?

Bevindingen:



- zekere werkzaamheid bij psychische en neurovegetatieve
klachten in de menopauze
- dankzij orgaanselectieve werking → geen ongewenste invloed
op het endometrium in tegenstelling tot oestrogenen
- osteoprotectief ? → lange termijnsstudies noodzakelijk
Effecten




Kupperman index 
Vaginale maturatie index kleine 
Self assessment depression scale 
Hamilton Anxiety Scale scores 
(Kronenberg & Fugh-Berman, Ann. Intern. Med. 2002, 137, 805-813)
Veiligheid





Geen in vitro bewijs van mutageniciteit
Veilige dosage tijdens de zwangerschap,
borstvoeding of bevalling werd
momenteel nog niet vastgelegd→
afgeraden
Enige bijwerkingen: maaglast, hoofdpijn
Extreem hoge dosis: mild emetisch
effect
Geen interacties gemeld
Specialiteiten




Bio-Climal: 80 mg gestandaardiseerd
extract; 1 tablet/dag
Ymea: 40 mg gestandaardiseerd
extract; 1 tablet/dag
Elusan Cimicifuga: 20 mg
gestandaardiseerd extract; 2x1
tablet/dag
Homeopatische middelen (Vogel, HEEL)