Een Chemiedialoog: chemische technologie en de maatschappij

De Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen (KNAW) en Stichting C3 organiseren in het
kader van het Jaar van de Chemie 2011
Een Chemiedialoog: chemische technologie en de maatschappij
met Rutger van Santen en Appy Sluijs
datum: dinsdag 8 november 2011
tijd: 19.30 – 20.30 uur
plaats: Isendoorn College, Warnsveld
Twee topwetenschappers, een lid van de KNAW en een lid van De Jonge Akademie, zullen elk vanuit hun
eigen vakgebied chemie koppelen aan maatschappelijke vraagstukken en deze onder de aandacht brengen
van leerlingen, docenten en ouders.
Programma
-
-
Opening (……door iemand van de school)
Voordracht Rutger van Santen: Zelf denkende pillen en andere technologie die ons leven
zal veranderen
Voordracht Appy Sluijs: Boorkernen uit de oceaanbodem, fossielen en
klimaatveranderingen in het verleden
Discussie met de zaal
Sluiting …..(door iemand van de school)
Dr. Appy Sluijs is docent biomariene wetenschappen aan de Universiteit Utrecht en lid van De Jonge
Akademie, een platform van jonge topwetenschappers en zelfstandig onderdeel van de KNAW. Appy doet
onderzoek naar de relatie tussen CO2 en het klimaat op aarde op geologische tijdschalen.
Boorkernen uit de oceaanbodem, fossielen en klimaatveranderingen in het verleden
Stel je voor, je bent een alg, 55 miljoen jaar geleden, die op de zeebodem neerdwarrelt. Licht is er niet dus je
ziet niks, op een van die bizarre lichtgevende vissen na. Duizend jaar later ligt er een centimeter of 2
sediment op je, zie je die ook niet meer. 55 miljoen jaar later is er zo’n 400 meter sediment op je neergevallen.
Lekker rustig is het wel, totdat je een enorm stalen gevaarte op je af ziet komen. Voor je het weet wordt je
omhooggetrokken en kijk je recht in het gezicht van een Filippino, gewapend met helm, veiligheidsbril en
handschoenen (al heb je geen idee wat dat zijn; die bestonden nog niet in jouw tijd). De rust is voor altijd
verstoord. Je bent zojuist in een boorkern terecht gekomen.
Ongeveer 55 miljoen jaar geleden resulteerde een klimaatkettingreactie in een broeikasramp. Migratie en
evolutie van soorten op land en in zee zorgde zelfs voor het uitsterven van soorten op de zeebodem.
We weten dit door sedimenten die toen op het land en in zee werden afgezet te bestuderen. Fossielen
vertellen ons waar welke organismen voorkwamen en hoe ecosystemen werkten. Uit de chemische
samenstelling van die fossielen kunnen we herleiden hoe warm het vroegere zeewater was, hoeveel ijs er op
de polen lag en waar het hard regende of juist droger werd. Omdat de aarde al 4.6 miljard jaar oud is en er in
die tijd best veel gebeurd is, kunnen we op deze manier begrijpen hoe het klimaat werkt. In het verleden was
de CO2 concentratie door natuurlijke oorzaak wel eens hoog. Wij onderzoeken hoe het klimaat toen
veranderde.
Prof.dr. Rutger van Santen is hoogleraar katalyse aan Technische Universiteit Eindhoven. Hij onderzoekt
materialen die worden toegepast in chemische processen als katalysator. Een katalysator is een materiaal
dat chemische reakties mogelijk maakt bij lage temperatuur en een gewenst product oplevert met
minimaal verlies aan grondstof. Hij bracht de helft van zijn loopbaan door bij Shell Research. De tweede
helft aan de Technische Universiteit Eindhoven. Hij was daarvan rector magnificus van 2001-2005.
Zelf denkende pillen en andere technologie die ons leven zal veranderen
Hebben we nieuwe technologie nodig of is er al zoveel mogelijk dat we vooral na moeten denken over mens
vriendelijk gebruik van bestaande techniek?
In de voordracht zal blijken hoe verschillend hierover in onze maatschappij wordt gedacht . Wij zullen vooral
aspecten bespreken die te maken hebben met het scheppen van een duurzame samenleving en laten zien wat
hiertoe technologische noodzakelijk is. Wij zullen dit doen vanuit een aantal stellingen over medische
wetenschappelijke vooruitgang en nieuwe energie technologie, die duidelijk maken dat moderne technologie
samenwerking van veel onderzoekers met heel verschillende achtergrond noodzakelijk maakt. Ook zullen we
laten zien dat nieuwsgierigheid gedreven vragen maar ogenschijnlijk weinig bijdragen aan noodzakelijke
oplossingen. Echte nieuwe oplossingen komen vaak juist voort uit het stellen van onverwachte vragen.
Technologie en wetenschap nu verandert snel onder invloed van de enorme ontwikkelingen die we allemaal
om eens heen zien van de toepassing van communicatie en computer gebaseerde technologie.
Ontwikkelingen in de scheikunde en natuurkunde kunnen hiertoe veel beter processen die begrepen worden
op microschaal, het niveau van de atomen en moleculen, verbinden met materialen en systemen die we in ons
dagelijks leven toepassen. Het betekent grote verbeteringen in toepassingen om deze mens vriendelijk en
energie zuinig te doen. Voorbeelden hiervan zullen mede in de voordracht betrokken worden.
MEER INFORMATIE OVER DE KNAW EN DE JONGE AKADEMIE:
www.knaw.nl
www.dejongeakademie.nl