Informatie aan de pers Afkoelen van de hersenen na een beroerte

DIENST INTERNE EN EXTERNE COMMUNICATIE
Jeroen DE SAMBLANCX – Raf VAN DYCK
Persdienst Vrije Universiteit Brussel
Pleinlaan 2 - 1050 Brussel
Tel. +32 (0)2 629 12 31 /21 37 - Fax. +32 (0)2 629 12 10
[email protected] - www.vub.ac.be
Informatie aan de pers
Datum:
Betreft:
30 november 2005
Doctoraatsonderzoek ontcijfert de mechanismen die hersenen beschermen wanneer
ze na een beroerte afgekoeld worden.
Afkoelen van de hersenen na een beroerte kan permanente
hersenschade verminderen.
Het afkoelen van de hersenen (hypothermie) na een beroerte kan een permanente
hersenbeschadiging helpen verminderen. Dat blijkt uit het doctoraatsonderzoek van
dr. An Van Hemelrijck waarin de mechanismen en effecten van een hypothermie na een
beroerte onderzocht werden. Dr. Van Hemelrijck deed haar bevindingen op basis van
diermodellen die de ziekte bij de mens nabootsen. In volgende fase zal nu onderzocht
worden of dezelfde effecten ook bij mensen terug te vinden zijn. Op basis daarvan kan
dan de stap naar de ontwikkeling van geneesmiddelen gezet worden.
Een van de mechanismen die bij hypothermie optreedt is een vermindering van de
stikstofoxide synthase activiteit gevolgd door een verminderde vrijgave van schadelijke
hydroxylradicalen en een vermindering in geprogrammeerde celdood. Of anders gezegd:
het afkoelen zet allerlei effecten in werking die vermijden dat cellen in de hersenen gaan
afsterven door het plotse zuurstoftekort, wat kenmerkend is voor een herseninfarct.
Verder ontdekte dr. Van Hemelrijck dat wanneer de hypothermie gecombineerd wordt
met de toediening van N-acetylaspartylglutamaat (NAAG) er een nog groter
beschermingseffect optreedt. Dat gebeurt voornamelijk in de kern van het infarct, een
regio waar de hypothermie normaal geen vat op heeft. Dat de stof NAAG toch in staat
was om de celdood te verminderen in de kern van het infarct is omdat op dit niveau de
hersenen ten gevolge van het infarct meer doorlaatbaar werden voor het geneesmiddel.
Men moet er dus bij de ontwikkeling van geneesmiddelen rekening mee houden dat de
doorlaatbaarheid van de hersenen voor het geneesmiddel, tengevolge van het infarct,
kan wijzigen.
Dit onderzoek bevestigt in elk geval al dat het toepassen van hypothermie na een
herseninfarct de hersenen kan beschermen en zo het risico van blijvende invaliditeit
beperkt. Dit is reeds gebleken in het AZ-VUB waar een gekoelde helm of matras reeds
geruime tijd met succes wordt gebruikt bij patiënten na een hartstilstand. Binnenkort zal
dit ook toegepast worden na een beroerte.
Een beroerte (ook herseninfarct of ‘stroke’ genoemd) ontstaat als gevolg van een plots
zuurstofgebrek in de hersenen, veroorzaakt door de verstopping of ruptuur van een
hersenbloedvat. Dit kan leiden tot een hersenbeschadiging en al dan niet blijvende invaliditeit.
Een beroerte is na hartaandoeningen en kanker, de belangrijkste doodsoorzaak in de
geïndustrialiseerde landen en is bovendien de belangrijkste oorzaak van langdurige invaliditeit.
Om inzicht te krijgen in wat er gebeurt in de hersenen na een beroerte, worden er in het
wetenschappelijk onderzoek diermodellen gebruikt, die de ziekte bij de mens nabootsen. Dit
laat ook toe geneesmiddelen te ontwikkelen die op deze gebeurtenissen inwerken en het
werkingsmechanisme ervan te begrijpen.
DIENST INTERNE EN EXTERNE COMMUNICATIE
Jeroen DE SAMBLANCX – Raf VAN DYCK
Persdienst Vrije Universiteit Brussel
Pleinlaan 2 - 1050 Brussel
Tel. +32 (0)2 629 12 31 /21 37 - Fax. +32 (0)2 629 12 10
[email protected] - www.vub.ac.be
De cascade van gebeurtenissen na een beroerte is echter zo complex dat de geneesmiddelen
die tot nu toe werden ontwikkeld en ook getest werden op patiënten weinig effect hebben,
omdat ze maar op een deel van de cascade inwerken.
Het is al langer geweten dat afkoelen van de patiënt (hypothermie) de
tengevolge van zuurstofgebrek kan beperken. De onderzoeksgroep
Neurofarmacologie toonde reeds aan dat milde hypothermie, ingesteld
herseninfarct veroorzaakt door hartstilstand, zowel in diermodellen als
neuroprotectief is.
hersenschade
Experimentele
kort na een
bij patiënten,
Het doctraatsonderzoek van An Van Hemelrijck van de onderzoeksgroep Experimentele
Neurofarmacologie van de Vrije Universiteit Brussel onder leiding van Professor Yvette
Michotte, heeft het neuroprotectief effect van hypothermie onderzocht in een rat model voor een
lokaal herseninfarct. Het gebruik van milde hypothermie bestaat erin de rat na de beroerte af te
koelen tot 34°C. Hypothermie zou een multifactorieel effect bewerkstelligen, maar de exacte
mechanismen zijn, ook na dit doctoraat nog onvolledig opgehelderd.
MEER INFORMATIE (niet voor publicatie)
Prof. Dr. Yvette Michotte
Diensthoofd FASC (Farmaceutische Scheikunde en Analyse van Geneesmiddelen) en
hoofd van de Onderzoeksgroep Experimentele Neurofarmacologie.
Tel: 02-477.47.48
E-mail: [email protected]
REFERENTIE :
Voornaamste artikel van dit onderzoek :
A. Van Hemelrijck, S. Hachimi-Idrissi, S. Sarre, G. Ebinger, Y. Michotte.
Postischaemic mild hypothermia inhibits apoptosis in the penumbral region by reducing neuronal
nitric oxide synthase activity and thereby preventing ischaemia induced hydroxyl radical formation.
Eur. J. Neurosci. (2005) 22: 1327-1337.
DIENST INTERNE EN EXTERNE COMMUNICATIE
Jeroen DE SAMBLANCX – Raf VAN DYCK
Persdienst Vrije Universiteit Brussel
Pleinlaan 2 - 1050 Brussel
Tel. +32 (0)2 629 12 31 /21 37 - Fax. +32 (0)2 629 12 10
[email protected] - www.vub.ac.be
Beknopt CV
An Van Hemelrijck
An Van Hemelrijck (2 juli 1977) promoveerde als apotheker aan de Vrije Universiteit Brussel
in 2000 met grote onderscheiding.
Als houder van een beurs van het Fonds voor Wetenschappelijk onderzoek Vlaanderen
(FWO) was ze sinds oktober 2000 verbonden aan de dienst Farmaceutische Scheikunde en
analyse van Geneesmiddelen (FASC) en de Onderzoeksgroep Experimentele Farmacologie
(EFAR).
Zij verrichtte onderzoek naar het neuroprotectiefeffect van hypothermie in een rat model voor
focale cerebrale ischemie. De resultaten van dit onderzoek werden herhaaldelijk voorgesteld
op nationale en internationale congressen.
Ze assisteerde ook bij de practica Farmaceutische Scheikunde en Analyse van
Geneesmiddelen in het 1e en 2e jaar apotheker.
Momenteel is zij tewerkgesteld bij Janssen Pharmaceutica
onderzoeksactiviteiten als post-doctoraal onderzoeker verderzet.
waar
zij
haar
An Van Hemelrijck is eerste auteur van vier publicaties en co-auteur van twee publicaties in
internationale tijdschriften met peer-review.