Bescherm jezelf met

Focus Antioxidanten en vrije radicalen
Bescherm jezelf met
antioxidanten
Niet alleen als schoonheidsspecialist, maar ook als mens kun je er niet omheen: de negatieve
invloed van vrije radicalen op je gezondheid en de bescherming hiertegen met antioxidanten.
De maatschappij wordt zich steeds bewuster van milieuvervuiling, stress en voeding. Voor
jezelf zorgen, zowel mentaal als fysiek, en je lichaam beschermen staan bij velen bovenaan
de prioriteitenlijst. In deze editie van Beauty
Wellness Magazine duiken we in de (vrije)
radicalen en antioxidanten.
Je bent druk, je hebt (altijd) haast en stress is je niet onbekend.
Sporten, koken en rust staan op je ‘to do’-lijstje. Daarnaast begeef
je je in een wereld vol vervuiling en bacteriën en staat je huid
24/7 bloot aan deze elementen. Gelukkig heeft je lichaam het
vermogen om zichzelf te beschermen en zich door veel aanvallen
heen te slaan. Maar extra letten op bepaalde zaken waardoor je je
nèt iets beter voelt, is geen overbodige luxe.
Radicalen
Radicalen spelen een belangrijke rol in je lichaam. Je hebt ze
nodig om reacties op gang te brengen en om te overleven.
Zuurstof en op zuurstofgebaseerde radicalen (zoals superoxide
en hydroxylradicaal) zijn de belangrijkste, omdat bijna ieder
organisme afhankelijk is van zuurstof om te kunnen leven.
Radicalen kun je in twee groepen opsplitsen: stabiele radicalen
met een gepaarde elektronenstructuur en instabiele of reactieve
radicalen. Dat klinkt allemaal erg scheikundig (en dat is het
ook), maar in het kort komt het hierop neer: instabiele radicalen
zijn moleculen zonder ‘partner’, die op zoek zijn naar andere
elektronen om zich aan te binden. Zuurstof is een voorbeeld
van zo’n instabiel radicaal: het heeft door zijn reactiviteit
bijvoorbeeld invloed op DNA-beschadiging en celveroudering.
De schadelijkheid van radicalen wordt veroorzaakt doordat
de elektronen heel gemakkelijk reacties aan kunnen gaan met
bijvoorbeeld het DNA. Ernstige vormen van DNA-beschadiging
kunnen leiden tot veranderingen die de celcyclus negatief
beïnvloeden en veroorzaken bijvoorbeeld kanker. Een instabiel
radicaal wordt ook wel aangeduid als een vrije radicaal.
Vrije radicalen
Oxidatieve stress is een situatie waarin vrije radicalen gezonde
lichaamscellen aanvallen in hun zoektocht naar een elektron om
zich aan te binden. Ze zorgen dus continu voor reacties in je
lichaam. Dagelijkse blootstelling aan onder meer milieuvervuiling,
rook en (fysieke en mentale) stress bevordert het ontstaan van deze
vrije radicalen. Geen cel is helemaal veilig voor de effecten die vrije
radicalen aanrichten in hun beschadigings- en vernietigingsproces.
De beschadigde cellen zijn in feite de brandstof voor het
verouderingsproces; hoe meer cellen er beschadigd zijn, hoe
»
sneller het verouderingsproces intreedt.
Oorzaken van vrije radicalenschade:
› milieuvervuiling
› roken of passief roken (meeroken)
› stress, inclusief fysieke stress, zoals bij het sporten
› röntgenstralen, kosmische straling (luchtvaart),
straling van computers en mobiele telefoons
› ademen
› overgewicht
› voeding
› UV-straling
Beauty Wellness | 39
zoals bepaald en vastgelegd door de
Europese Unie.
Belangrijk is dat het antioxidantenniveau
in je lichaam, oftewel het natuurlijke
afweersysteem, groot genoeg is om de
oxidatieve stress aan te kunnen.
Cosmetica
Bescherming tegen vrije radicalen:
› vervuiling en giftige stoffen vermijden
› niet (mee)roken
› blootstelling aan de zon beperken
› evenwichtig en gevarieerd eten
› je dieet eventueel aanvullen met voedingssupplementen
Enzymen
Je lichaam is een groot orgaan dat zich verdedigt tegen de
beschadiging van vrije radicalen waaraan je blootstaat. Dit
verdedigingsmechanisme bestaat uit de enzymen in je lichaam die
celbeschadigingen repareren en de schadelijke invloed van vrije
radicalen beperken. Om optimaal te kunnen functioneren hebben
enzymen co-enzymen nodig. Vitaminen en mineralen (seleen, zink,
mangaan) zijn co-enzymen die je lichaam nodig heeft in de strijd
tegen deze vrije radicalen.
Antioxidanten
Ook antioxidanten spelen een belangrijke rol in het neutraliseren
van de vrije radicalen en het minimaliseren van het oxidatieve
proces. Dit gebeurt door een reactie van de antioxidanten
met andere radicalen, waardoor de vrije radicalen onschadelijk
worden. Je lichaam heeft behoorlijk wat antioxidanten op
voorraad, maar deze kunnen ook worden toegevoegd aan
bijvoorbeeld levensmiddelen
(interne bescherming) en cosmetica
(externe bescherming). De
toevoeging van antioxidanten
zorgt er voor dat de houdbaarheid
van deze cosmeticaproducten en
voedingsmiddelen wordt verlengd.
Bij levensmiddelen worden
toegevoegde antioxidanten op het
etiket aangeduid met een E-nummer,
40 | Beauty Wellness
Antioxidanten haal je dus uit je
voeding en eventueel uit aanvullende
vitaminen en mineralen, bijvoorbeeld
voedingssupplementen. Regelmatig sporten,
rust nemen, niet roken en het beperken van zonnebaden helpen
mee aan een gezonde levensstijl en werpen hun vruchten af op
je antioxidantenniveau. Daarnaast zijn er in de beauty branche
cosmeticaproducten die antioxidanten bevatten en je huid
beschermen tegen externe schadelijke invloeden. Voorbeelden van
cosmetische antioxidanten zijn retinol (vitamine A), ascorbinezuur
(vitamine C), tocoferol (vitamine E), isoflavonen, polyfenolen
en plantenextracten. In cosmetica wordt ook gebruik gemaakt
van antioxidanten om bijvoorbeeld een crème stabieler te
maken, doordat de antioxidant een bepaalde reactie teweeg
brengt met een andere radicaal (ingrediënt) in het product. BHT
(butylhydroxytolueen) en BHA (butylhydroxyanisol) zijn bekende
stabilisatoren op antioxidantengebied.
Voeding
Tegenwoordig bevat voeding lang niet meer alle stoffen die het
lichaam nodig heeft om optimaal te functioneren (zie ook de
rubriek over vitaminen en mineralen in dit nummer). Producten
in de supermarkt worden geteeld op aantrekkelijkheid. Kijk
maar eens op de groente- en fruitafdeling: klanten kiezen hun
groente en fruit zorgvuldig uit. Komkommers en sinaasappels
met rare plekjes worden direct afgewezen en eindigen onderin
de bak. Een mooie buitenkant wordt vaak geassocieerd met
een goede inhoud, maar dat is lang niet altijd het geval.
De Nederlandse Gezondheidsraad doet aanbevelingen over
de voedingsstoffen die je dagelijks nodig hebt. De Aanbevolen
Dagelijkse Hoeveelheid (ADH) is een goede richtlijn over
het minimum aan voedingsstoffen dat je
lichaam dagelijks nodig heeft. Voor een
goede weerstand en voldoende energie
om je lichaam gezond te houden en te
beschermen, kun je er voor kiezen een
gevarieerde voeding met voldoende
groente en fruit aan te vullen met
supplementen. Op deze manier kun je het
antioxidantenniveau in je lichaam verhogen
en optimaliseren.
Focus Antioxidanten en vrije radicalen
Hieronder vind je een overzicht van verschillende soorten
antioxidanten die je lichaam nodig heeft om vrije radicalen te
neutraliseren en oxidatieve stress te verminderen.
› Carotenoïden zijn een belangrijke groep fytonutriënten. Fyto
is Grieks voor ‘plant’ en nutriënten zijn voedingsingrediënten.
Fytonutriënten zijn natuurlijke ingrediënten die vooral in
plantaardige voeding (vruchten en groenten) zitten, zoals
papaja en spinazie Carotenoïden voorzien je celmembranen
van antioxidatieve activiteit. Het is bewezen dat ze je huid
helpen beschermen tegen de negatieve effecten van UV-licht.
De voornaamste carotenoïden zijn bètacaroteen, lycopeen,
luteïne en alfacaroteen. Geadviseerd wordt verschillende vormen
op te nemen in je voeding en verzorgingsproducten.
› In vet oplosbare antioxidanten heb je nodig voor het vetweefsel
van je lichaam, zoals de celmembranen (vitamine E,
carotenoïden) en in water oplosbare antioxidanten voor andere
delen van het lichaam (vitamine C). Alfaliponzuur is een
antioxidant dat zowel in vet oplosbaar als in water oplosbaar is.
› Regeneratieve antioxidanten (vitamine C helpt vitamine E te
regenereren).
› Intrinsieke antioxidanten zijn antioxidanten die je lichaam
aanmaakt met behulp van bouwstoffen uit je voeding.
› Minerale co-enzymen helpen met de aanmaak van intrinsieke
antioxidanten (selenium, koper, zink).
› Extrinsieke antioxidanten zijn antioxidanten die je uit
je voeding moet halen, omdat je lichaam ze niet zelf kan
aanmaken. De vijf primaire groepen extrinsieke antioxidanten
zijn antioxidantvitaminen, minerale co-enzymen, carotenoïden,
flavonoïden en antioxidanten die zowel in vet als in water
oplosbaar zijn.
Voorbeelden van antioxidanten in voeding zijn vitamine C,
vitamine E, resveratrol en citroenzuur. Daarnaast zijn bepaalde
mineralen zoals seleen, chroom en zink belangrijk omdat ze deel
uitmaken van enzymen die als antioxidant werken. Ook urinezuur
werkt in het lichaam als antioxidant.
Antioxidanten zijn belangrijke stoffen voor een gezonde
stofwisseling en komen voor in al je lichaamscellen.
Van vitaminen die oplosbaar zijn in water kun je nooit te veel
opnemen, omdat alles wat je lichaam niet nodig heeft via je
urine wordt uitgescheiden. Van de overige vitaminen kan een
teveel aan opnamen ziekteverschijnselen met zich meebrengen
(bijvoorbeeld vitamine A en D). In de rubriek over vitaminen en
mineralen gaan we daar in deze editie en in komende edities
verder op in.
«
Met dank aan: Gaby van de Putte (Beauty en Business)
en Jerry Versluis (Beauty United)
Beauty Wellness | 41