Diversiteit in Nederlandse Politiek

22 juni 2011
Diversiteit in Nederlandse Politiek
De Nederlandse politiek wordt weer eenzijdiger. De diversiteit onder volksvertegenwoordigers
in alle direct gekozen politieke organen stagneert of loop terug. In de Eerste Kamer is het aandeel
vrouwen weliswaar gestegen, maar in de Tweede Kamer, de gemeenteraden en de Provinciale Staten
is de deelname van vrouwen de afgelopen twee jaar niet of nauwelijks gegroeid. De deelname van
leden met een niet-westerse herkomst in de politiek is minimaal. Dat blijkt uit een invenstarisatie van
E-Quality, hét kenniscentrum voor emancipatie, gezin en diversiteit.
Percentage vrouwen, voor en na laatste verkiezingen
50
%
43
voor
41
35
40
36
36
na
34
26
30
26
20
10
0
Tweede Kamer
Eerste Kamer Provinciale Staten Gemeenteraden
Percentage niet-westerse leden, voor en na laatste
verkiezingen
12
10
%
voor
11
na
8
8
5
6
4
4
4
3
3
1
2
0
Tweede Kamer
Eerste Kamer
Provinciale Staten Gemeenteraden
De cijfers laten zien dat we verder verwijderd raken van het eerder gestelde streefcijfer voor politieke
participatie van vrouwen van 45% (vastgesteld in het Meerjarenbeleidsplan Emancipatie 2006-2010). Met
uitzondering van de Tweede Kamer blijft dat percentage in alle volksvertegenwoordigende organen hangen
rond de 30%.
Deze dalende tendens zien we ook terug in de politieke bestuurslagen. Het Kabinet Rutte telt 25% vrouwelijke
ministers en 12% vrouwelijke staatssecretarissen. De onlangs gevormde colleges van Gedeputeerde Staten
bestaan voor 29% uit vrouwelijke gedeputeerden. Het aantal vrouwelijke wethouders bestond na de afronding
van de collegeonderhandelingen in 2010 uit 19,2%. Volgens de laatste cijfers scoorde het percentage
vrouwelijke burgemeesters iets hoger, 23,7% in 2009.
Diversiteit in Nederlandse Politiek
www.e-quality.nl
Pagina 1
Diversiteit in Nederlandse Politiek
22 juni 2011
Het huidige kabinet heeft zich nog niet uitgesproken over eventuele nieuwe streefcijfers voor politieke
participatie van vrouwen. Wel nam de Eerste Kamer onlangs wetgeving aan met streefcijfers voor het aantal
vrouwen in de top van het Nederlandse bedrijfsleven. Alle bedrijven met meer dan 250 werknemers moeten in
2016 zowel in de raad van bestuur als in de raad van commissarissen 30 procent vrouwen hebben zitten. Aan
de streefcijfers zijn evenwel geen boetes verbonden.
Het aandeel Tweede Kamerleden met een niet-westerse herkomst is sinds de laatste verkiezingen gestegen
naar 11%. Met dit percentage is een afspiegeling bereikt van de bevolking: het niet-westerse deel van de
bevolking bedraagt eveneens 11%. Bij de overige politieke organen is van afspiegeling van het niet-westerse
deel van de bevolking echter nog geen sprake.
Als we kijken naar de samenhang tussen gender en etniciteit, valt op dat de vrouw-man-verdeling onder de nietwesterse Tweede Kamerleden vrijwel gelijk is (respectievelijk 5% en 6% van de Tweede Kamer).
In de gemeenteraden blijft het percentage vrouwen uit niet-westerse etnische minderheidsgroepen nog ver
achter bij het percentage niet-westerse mannen (respectievelijk 0,9% en 2,2% van de gemeenteraadsleden).
BETERE DEMOCRATIE
E-Quality vindt het van belang dat de Nederlandse politiek zo veel mogelijk een afspiegeling is van de
bevolking. Het is belangrijk dat burgers zich kunnen herkennen in de volksvertegenwoordiging, en hun
bestuurders. Zo zien zij dat mensen zoals zij in de politiek aan het woord komen. Uit democratisch oogpunt
behoort bovendien iedereen evenveel kans te hebben om op een politieke positie terecht te komen, ongeacht
zijn of haar geslacht of etnische afkomst. Politici brengen immers naast hun beroepservaring, politieke ervaring
en standpunten ook hun persoonlijke ervaring mee. Een volksvertegenwoordiging, maar ook een bestuurslaag,
die divers is samengesteld weet daarnaast wat er in de maatschappij leeft.
VERKIEZINGEN 2011
 Deze percentages staan in schril contrast met de aantallen vrouwen (51%) en niet-westerse allochtonen
(11%) in de Nederlandse samenleving (Bron: CBS).
www.e-quality.nl
Pagina 2
Diversiteit in Nederlandse Politiek
22 juni 2011
PROVINCIES
1.Vrouwen in de Provinciale Staten
Percentage vrouwen in Provinciale Staten
50
42
42
38
38
37
35
35
34
34
31
30
21
18
0
 De deelname van vrouwen in de Provinciale Staten is na de verkiezingen van 2011 gedaald tot 34%.
Voor de verkiezingen was dit 36%.
 Met name Zeeland en Limburg scoren met 21% en 18% laag. Noord-Holland en Noord-Brabant scoren
met 42% het hoogst. Maar ook daar geldt dat er nog steeds geen evenredige verhouding tussen vrouwen
en mannen is.
Percentage vrouwen in Provinciale Staten
50
50
47 45
43
39
36 35 35 34
33
19
13
0
0
0
0
 Op partijniveau bekeken zitten alleen D66, GroenLinks en de Friese Nationale Partij boven het streefcijfer
van 45% of meer vrouwelijke leden zoals dat geldt voor de hele Provinciale Staten.
 De PVV, 50Plus, SGP, Partij voor Zeeland en Ouderenpartij Noord-Holland drukken het aandeel vrouwen
met 19% of minder. De laatste drie partijen hebben geen enkel vrouwelijk Provinciale Statenlid.
www.e-quality.nl
Pagina 3
Diversiteit in Nederlandse Politiek
22 juni 2011
2. Leden van niet-westerse herkomst in de Provinciale Staten
Percentage Provinciale Statenleden en bevolking (2011) van
niet-westerse herkomst
20
19
18
17
15
Bevolking
11 12
10
5
Provinc Statenleden
11
9
8
7
5
5
2
7
5
2
6
6
5
2
0
3
4
2
4
3
0
0
 Het aandeel niet-westerse allochtonen is gelijk gebleven met 4%. Onder deze leden van niet-westerse
herkomst is relatief weinig diversiteit. Meer dan de helft van hen heeft een Turkse achtergrond (61%),
andere leden hebben een Marokkaanse, Surinaamse of Irakese achtergrond.
 Noord-Holland scoort met 11% het hoogste percentage. Dit is echter nog steeds niet in verhouding tot
het bevolkingspercentage in die provincie (17%).
 In de provincie Utrecht komt het percentage volksvertegenwoordigers met een niet-westerse herkomst
(9%) het dichtste in de buurt bij de samenstelling van de bevolking in de provincie (12%). Flevoland en
Zuid-Holland kennen de grootste discrepantie. Respectievelijk wordt 19% en 18% van de bevolking
daar gevormd door inwoners met een niet-westerse herkomst. In beide Provinciale Staten blijft het
aandeel leden beperkt tot 5%.
Percentage niet-westerse allochtonen in Provinciale Staten
16
14
12
10
8
6
4
2
0
14
(per politieke partij)
6
4
4
2
2
1
0
0
0
0
0
0
0
0
 De PvdA scoort met 14% het hoogste percentage en komt daarmee zelfs uit boven het landelijke
percentage van 11% niet westerse allochtonen in de Nederlandse samenleving.
 Een meerderheid van de politieke partijen (acht) heeft in de Provinciale Staten geen enkel lid van nietwesterse herkomst.
www.e-quality.nl
Pagina 4
Diversiteit in Nederlandse Politiek
22 juni 2011
3. Vrouwen en leden van niet-westerse herkomst in de Gedeputeerde Staten
Percentage vrouwen in Gedeputeerde Staten
(NB: aantal gedeputeerden: 4 a 6 per provincie)
50
50
50
40
40
40
33
29
25
25
25
20
0
0
0
 Het percentage vrouwen in de colleges van Gedeputeerden Staten daalde met een procent naar 29%.
 De verschillen tussen de provincies zijn soms groot. Zo scoren Noord-Holland en Overijssel 50%,
terwijl Zeeland en Limburg op 0% uitkomen.
 In alle Gedeputeerde Staten komt slechts een bestuurder (vrouw) voor met een niet-westerse
achtergrond, te weten in Noord-Holland.
EERSTE KAMER
Percentage vrouwen in Eerste Kamer, 2011
60
50
57
voor 2011
50
50
40
36
24
0
2011-2015
43
31
36
36
33
25
20
0
25
0
0
0
0
0
0
 Het percentage vrouwen in de Eerste Kamer is met 3% gegroeid naar 36%.
 GroenLinks (60%), PvdA (57%) en de PVV (40%) zijn de politieke partijen die hoger scoren dan het
gemiddelde.
 GroenLinks en de PvdA zijn de twee politieke partijen waar meer dan de helft van de leden vrouw is.
www.e-quality.nl
Pagina 5
Diversiteit in Nederlandse Politiek
22 juni 2011
 De politieke partijen ChristenUnie, SGP, Partij voor de Dieren, Onafhankelijke Senaats Fractie en
50Plus kennen geen enkel vrouwelijk Eerste Kamerlid.
 De deelname van niet-westerse allochtonen in de Eerste kamer is teruggelopen tot 1,3%. Voor de
verkiezingen was dit 5,3%.
 Het enige (vrouwelijke) Eerste Kamerlid van niet-westerse herkomst (de Eerste Kamer telt 75 leden) is
van de PvdA.
WERKWIJZE
Bij de beoordeling van de verschilende politieke gremia heeft E-Quality gekeken naar het aantal vrouwen en
leden met een niet-westerse achtergrond. Voor die laatste groep is de definitie van het CBS gevolgd. Tot
mensen van niet-westerse herkomst behoren migranten en hun nakomelingen uit Turkije, Afrika, LatijnsAmerika en Azië (met uitzondering van Indonesië en Japan).
Geraadpleegde bronnen: E-Quality, CBS, Huis voor Democratie en rechtsstaat, Instituut voor Publiek en
Politiek, Nederlandse vereniging voor vrouwenbelangen, en websites Politieke Partijen.
www.e-quality.nl
Pagina 6