Lespakket Mars - Space Expo Noordwijk

Met een vaart de ruimte in
Lessuggesties voor de
middenbouw
Lessuggesties algemeen
• Start bij de leerlingen: Inventariseer wat kinderen al weten van
ruimtevaart en van de ruimte. Doe dit door bijvoorbeeld een
woordweb te maken en een blad met ‘wat weten we al’ en ‘wat willen
we weten’. Dit geeft u enig inzicht in de interesses van de leerlingen.
• Om u voor te bereiden op dit thema, raden wij u aan om o.a. eens
naar de website van Het Klokhuis te gaan. Hier staan meerdere
oudere afleveringen op die u in korte tijd kunt bekijken en in de sfeer
zullen brengen.
• Probeer al uw lessen een ruimtevaarttintje te geven. Dit houdt het
thema levend en zorgt voor betrokkenheid op alle niveaus. Denk
bijvoorbeeld aan een astronautentraining bij de gymles, verzin schrijfen rekenopdrachten met het thema en lees een boek voor binnen het
thema (zie boekenlijst verderop);
• Laat de leerlingen veel op internet opzoeken. Kijk bijvoorbeeld eens
op de website van de European Space Agency (ESA). Deze heeft een
aparte site voor kinderen: http://www.esa.int/esaKIDSnl/index.html
Lessuggesties Wereldoriëntatie
• Licht en donker, dag en nacht hoe zit dat? Laat de leerlingen eerst zelf
met suggesties komen. Stimuleer ze om zelf met illustratie-ideeën te
laten komen. Illustreer hoe het zit met de aarde en de zon en dag en
nacht d.m.v een zaklamp en een bal;
• Schaduwen: hoe zit het daarmee? Een schaduw is soms lang en
soms kort. Laat op een zonnige dag de leerlingen ‘s ochtends hun
schaduw omtrekken met krijt op het schoolplein. Doe hetzelfde ‘s
middags nog een keer. De schaduw is veranderd. Laat hen
verwoorden hoe dit komt. De stap naar de fases van de maan is nu
snel gemaakt. Bespreek hoe het komt dat de maan niet altijd in zijn
geheel zichtbaar is. Illustreer dit met een zaklamp en twee ballen.
• Maak een zonnewijzer en streep de uren af. Is de zon elke dag op
hetzelfde tijdstip op dezelfde plek?
• Voer proefjes uit met zwaartekracht of magnetisme. Kijk op
http://www.ontdekplek.nl/ency_v2/ voor tips voor proefjes over allerlei
onderwerpen.
Lessuggesties Techniek
• Laat de leerlingen verschillende wagentjes bouwen die
b.v. radiografisch bestuurbaar zijn. Verzamel
verschillende soorten ondergrond, zoals zand, klei, grind
enz. Laat de wagentjes testen op de verschillende
bodemsoorten. Welk soort wielen is geschikt voor welk
soort ondergrond?
• Wanneer u gebruik maakt van de techniekmethode ‘De
Techniektorens’ kunt u de lessen 4.9 vliegen en zweven,
5.8 maak je eigen kompas, 5.10 lucht en water en 6.5
transport op wielen gebruiken. Voor meer informatie over
de methode kijk op http://www.techniektorens.nl.
Lessuggestie Geschiedenis
• De geschiedenis van de ruimtevaart lijkt nog jong, maar
zit vol interessante verhalen. Veel van deze verhalen
worden verteld bij de rondleidingen in Space Expo;
• Kies een aantal mijlpalen uit de geschiedenis van de
ruimtevaart. Bijvoorbeeld de eerste man in de ruimte, de
eerste man op de maan etc. Laat de gebeurtenissen op
een tijdbalk plaatsen;
• Praat eens over de oorsprong van de heelal; hoe is het
heelal ontstaan volgens de leerlingen?
• Vroeger dacht men dat de aarde plat was en dat alle
planeten om de aarde draaien. Waarom dachten ze dat,
en hoe zit het werkelijk in elkaar.
Lessuggesties Beeldende Vorming (1)
• Laat de leerlingen in groepjes een ruimtepak ontwerpen en maken;
waar moet een ruimtepak aan voldoen?
• Elke ruimtemissie heeft zijn eigen embleem die de astronauten op
hun pak dragen. Zoek een foto van André Kuipers en je zult zien dat
hij ook zo’n badge op zijn flight suit had. Laat de leerlingen in
groepjes zo’n badge ontwerpen voor hun eigen ruimtemissie.
Dingen die voor hen belangrijk zijn moeten terugkomen in het
ontwerp voor de badge.
• Maak een model van een marslandschap. Gebruik hier bijvoorbeeld
gekleurd zand en stenen voor. Zorg dat het model eventueel
bruikbaar is voor het testen van verschillende soorten banden, zodat
u de marskarretjes kunt testen met de leerlingen.
• Raketten kunt u van allerlei mogelijke materialen knutselen. Biedt
daarom verschillende materialen aan, en laat de leerlingen zelf een
keuze maken waarvan ze het gaan maken.
• Astronauten knutselen is een iets moeilijkere opdracht. Met klei is
het wel goed te doen.
Lessuggesties Beeldende Vorming (2)
• Maak kijkdozen met een ruimtevaartthema. U kunt hiervoor plaatjes
op internet vinden. Als u deze uitprint, een plakrand eronder tekent
en ze vervolgens op karton kopieert, zijn de plaatjes klaar om in een
kijkdoos geplakt te worden.
• Op internet zijn papieren modellen te vinden van ruimtevoertuigen.
Voor leerlingen die graag knutselen een leuke bezigheid die ze
zelfstandig kunnen uitvoeren. Kijk bijvoorbeeld op:
http://www.esa.int/esaKIDSnl/index.html
• Laat de leerlingen een doorgeeftekening maken. Elke leerling tekent
op een vel één voorwerp. Dan geven de leerlingen hun tekening
door aan hun buurman, die er weer iets bij tekent. Dan wordt de
tekening weer doorgegeven. Uiteindelijk zijn er evenveel tekeningen
als leerlingen waar iedereen aan heeft meegewerkt. Hierna kunt u
met elkaar bespreken welke tekening het mooist is geworden. I.p.v.
een gewone tekening zou u ook een stripverhaal kunnen laten
maken met gebruik van hetzelfde principe.
Lessuggesties Muziek en Drama
• Er zijn weinig bekende liedjes over de ruimte. Het is
daarom een idee om met de klas een lied te schrijven.
Kies een simpel deuntje uit dat bij iedereen bekend is.
Een rap zal sommige kinderen meer aanspreken. Als er
meerdere liedjes ontstaan, kunt u een soort songfestival
organiseren. Of regel een kijkavond voor de ouders waar
de liedjes opgevoerd kunnen worden.
• Mocht u interesse hebben om ook een musical binnen
het thema ruimtevaart uit te voeren, dan verwijzen wij u
door naar Benny Vreden Producties. Zij hebben een
musical getiteld ‘De groene mannetjes’. Zie de website:
http://bennyvreden.nl/bennyrestyle/index.php
Lessuggesties Taal (1)
• Laat de leerlingen een gedichtje maken over een planeet of een
raket. Als de tekst klaar is, kunnen ze de tekst in de vorm van de
planeet of raket schrijven;
• Geef een stelopdracht waarin de leerlingen solliciteren naar een
baan als astronaut. Laat ze verwoorden waarom ze graag een reis
in de ruimte willen maken.
• Laat de leerlingen een nieuw ontdekte planeet omschrijven. Hoe ziet
het eruit, hoe noemen we de planeet, zijn er bewoners en wat voor
taal spreken ze. Geef de vrijheid om nieuwe woorden te verzinnen.
• Laat leerlingen in kleine groepjes een planeet onderzoeken. De
resultaten mogen ze voor de klas presenteren in een spreekbeurt.
Als u het groepje ook een poster laat maken met alle informatie en
met plaatjes van de planeet heeft u al snel een overzicht van alle
planeten en hun kenmerken. Voor een eventuele tentoonstelling is
dit natuurlijk zeer geschikt.
Lessuggesties Taal (2)
• Geef alle leerlingen een blaadje. Dicteer een eerste zin
over een ruimtereis. (bijvoorbeeld: Op een mooie dag in
mei stapte Kareltje in zijn raket.) Laat vervolgens elke
leerling een eigen zin eraan toevoegen. Als de zin klaar
is, geeft elke leerling zijn blaadje door aan zijn buurman.
Die moet een nieuwe zin verzinnen die aansluit op het
eerder geschrevene. Dan wordt het blaadje weer
doorgegeven. Zo ontstaan heel veel verschillende
collectieve verhalen. U kunt na afloop een verkiezing
houden voor het leukste verhaal. Omdat iedereen er aan
meegeschreven heeft, is er geen echte winnaar, maar
wint de hele klas.
Lessuggesties Rekenen (1)
• Stel voor aan de leerlingen dat ze op reis naar Mars
gaan. Ze mogen per kind maar 3 persoonlijke
voorwerpen meenemen. Laat ze een aantal van de
voorwerpen mee naar school nemen. Vervolgens vertelt
u erbij dat het maximale gewicht van de voorwerpen
slechts 5 kilo mag zijn. Dit omdat de raket anders te
zwaar is. Laat ze de voorwerpen wegen en kiezen welke
voorwerpen nu mee kunnen. Vervolgens kunt u de
leerlingen in groepjes verdelen en laten overleggen en
onderhandelen. Als een leerling minder dan 5 kilo aan
spullen heeft, kan een ander misschien iets meer
gewicht meenemen.
Lessuggesties Rekenen (2)
• Verzin rekenopgaven met een ruimtevaarttintje. Wees
hier creatief in en maak u niet te veel druk om de ware
cijfers. Afstanden naar planeten worden gemeten in
miljoenen kilometers, iets dat moeilijk te bevatten is.
Vereenvoudig de afstanden tot honderdtallen, en laat de
leerlingen hiermee opgaven maken. Bijv.: Stel dat Mars
800 km hiervandaan is, en je reist met 10 km per uur.
Hoe lang doe je er dan over. U kunt er natuurlijk wel bij
vertellen dat Mars 79 miljoen km ver is van de aarde.
Voor andere getallen kunt u b.v. terecht op de
encyclopedie website http://nl.wikipedia.org.
Lessuggesties beweging
• Tijdens de gymlessen kunt u (of in overleg met de
vakleerkracht) een astronautentraining opzetten. Vertel hierbij
dat astronauten een zware training moeten doorstaan, omdat in
de ruimte de spieren slapper worden door de gewichtsloosheid.
Ook tijdens hun verblijf in de ruimte moeten ze daarom een paar
uur per dag oefeningen doen. Krachttraining, koppeltje duikelen
(omgaan met gewichtsloosheid) en dergelijke oefeningen zijn
allemaal geschikt binnen het thema.
• In de methode Dansspetters 2 staat een dans getiteld De
vliegtuigjes. Deze dans is natuurlijk zo aangepast tot raketten of
Space Shuttles.
• Een les over zwaartekracht kunt ook in de gymzaal uitvoeren.
Gebruik hiervoor diverse soorten ballen, pittenzakjes, veertjes
en andere materialen en laat de kinderen testen wat sneller valt.
Als iets van grotere hoogte valt, bijv. van bovenin het klimrek,
hebben de leerlingen meer kans om verschillen te ontdekken.
Zelfstandig werken
• Een leuke en leerzame activiteit binnen het
thema is de webkwestie Heelal. De webkwestie
is een soort internetspeurtocht waar de kinderen
zelfstandig aan kunnen werken. De webkwestie
is te vinden op: www.webkwestie.nl/HEELAL.
Hier staat alles uitgelegd voor zowel leerling als
leerkracht.
• Voor veel leerlingen is de ruimtevaart een
aansprekend onderwerp. Geef hen de ruimte om
zelf informatie op te zoeken en om een werkstuk
te maken over een ruimteonderwerp.
Boeken suggesties
• In uw plaatselijke bibliotheek zijn veel
informatieve boeken te vinden over de ruimte.
Hieronder volgen enkele (voor-)leesboeken
binnen het thema.
• Mormel en de mauwende Marskatten - Martin
Chatterton
• Sjakie en de grote glazen lift- Roald Dahl
• Met Sterre op reis door ruimte en tijd - Russell
Stannard
• Kuifje: Raket naar de maan – Hergé
• Kuifje: Mannen op de maan - Hergé
Overige suggesties
Mocht u interesse hebben in volledig uitgewerkte
lessen en een bezoek aan het ruimtevaartmuseum
Space Expo, neemt u dan contact op met Space
Expo 071-364 64 48 Of kijk op de website
www.spaceexpo.nl voor meer informatie.
Printen:
Wanneer u deze lessuggesties wilt printen zonder de
achtergrond ga dan als volgt te werk: Ga in het menu
bestand naar afdrukken en kies bij kleur/grijswaarden
voor puur zwart-wit.