adr specialisatiecursus klasse 7 radioactieve stoffen.
advertisement
ADR SPECIALISATIECURSUS KLASSE 7 RADIOACTIEVE STOFFEN. FEDERAAL AGENTSCHAP VOOR NUCLEAIRE CONTROLE DEPARTEMENT BEVEILIGING EN VERVOER DIENST INVOER EN VERVOER RAVENSTEINSTRAAT 36 1000 BRUSSEL TEL: 02/289.21.11 FAX: 02/289.21.82 E-mail: [email protected] Website: www.fanc.fgov.be Maart 2012 Voorafgaande opmerking: Artikel 25 van het Koninklijk Besluit van 20 juli 2001 houdende algemeen reglement op de bescherming van de bevolking, van de werknemers en van het leefmilieu tegen de gevaren van ioniserende stralingen bepaalt dat de werkgever instaat voor de informatie en de vorming van zijn werknemers. Het volgen van deze ADR opleiding door de werknemers ontslaat de werkgevers niet van deze verplichting. Ondanks alle zorgvuldigheid bij het opstellen en de samenstelling van dit cursusboek, kunnen er als gevolg van de complexiteit van het onderwerp nog materiële vergissingen in de inhoud geslopen zijn. Daarom zijn, bij eventuele tegenspraak tussen dit cursusboek en de reglementaire bepalingen, enkel deze laatste de enige rechtsgeldige. De gebruikte terminologie kan eveneens afwijken van de Nederlandstalige versie van het ADR. Dit cursusboek bevat Nederlandstalige termen die zo nauw als mogelijk aansluiten bij de Engelse basistermen. INHOUDSTABEL. VOORWOORD: ..........................................................................................................6 INLEIDING: .................................................................................................................7 HOOFDSTUK I: STRALINGSBESCHERMINGSELEMENTEN..................................9 1. A. B. C. D. Radioactiviteit: ...................................................................................................................................... 10 Radio-isotopen: ....................................................................................................................................... 10 Radioactieve bron ................................................................................................................................... 11 Activiteit ................................................................................................................................................. 12 Halveringstijd van een radio-isotoop ...................................................................................................... 13 A. B. Straling en blootstelling ........................................................................................................................ 14 Soorten straling en hun eigenschappen ................................................................................................... 14 Blootstelling ............................................................................................................................................ 15 2. 3. Dosis ....................................................................................................................................................... 16 4. A. B. Risico en normering .............................................................................................................................. 18 Risico ...................................................................................................................................................... 18 Normering. .............................................................................................................................................. 19 A. B. Beschermingsmiddelen ......................................................................................................................... 19 Uitwendige straling ................................................................................................................................. 19 Inwendige besmetting ............................................................................................................................. 20 5. HOOFDSTUK II: REGLEMENTERINGEN................................................................21 1. A. B. C. 2. Nationaal................................................................................................................................................ 22 Koninklijk Besluit van 20 juli 2001. ....................................................................................................... 22 Opleidingsgetuigschrift voor bestuurders. .............................................................................................. 25 Administratieve boetes:........................................................................................................................... 26 Europese Gemeenschap. ....................................................................................................................... 29 3. A. B. Internationaal ........................................................................................................................................ 30 IAEA: Internationaal Atoomenergie Agentschap ................................................................................... 30 ADR – Europees Akkoord betreffende het internationaal vervoer van gevaarlijke goederen over de weg 31 HOOFDSTUK III: VOORSCHRIFTEN VOOR DE COLLI DIE RADIOACTIEVE STOFFEN BEVATTEN .............................................................................................33 1. Doelstellingen van de voorschriften..................................................................................................... 34 2. A. B. C. D. E. Soorten colli en hun inhoud.................................................................................................................. 35 Uitgezonderde colli ................................................................................................................................. 36 Industriële colli ....................................................................................................................................... 37 Colli van type A ...................................................................................................................................... 38 Colli van type B ...................................................................................................................................... 39 Colli van type C ...................................................................................................................................... 39 3. Afschermingscriteria............................................................................................................................. 42 4. Besmettingscriteria ............................................................................................................................... 43 3. INHOUDSTABEL. 5. Markeringen op de colli........................................................................................................................ 43 6. Markeringen op tankcontainers en tankvoertuigen........................................................................... 45 7. A. B. C. D. E. F. G. H. I. Etikettering van colli............................................................................................................................. 46 Vereisten ................................................................................................................................................. 46 Splijtstof .................................................................................................................................................. 47 Bijkomende risico’s ................................................................................................................................ 47 Vermeldingen op etiketten ...................................................................................................................... 47 Transportindex ........................................................................................................................................ 47 Categorie van de colli.............................................................................................................................. 48 Kritikaliteitsveiligheidsindex (CSI= Criticality Safety Index) ................................................................ 50 Oriëntatiepijlen........................................................................................................................................ 50 Oververpakkingen:.................................................................................................................................. 51 8. Etikettering van voertuigen.................................................................................................................. 51 9. Signalisatie van de voertuigen die colli vervoeren.............................................................................. 52 10. Signalisatie van de tankvoertuigen en tankcontainers....................................................................... 53 11. Multimodaal karakter van de reglementering.................................................................................... 53 12. Stralingsbeschermingsprogramma ...................................................................................................... 54 HOOFDSTUK IV: VOORSCHRIFTEN VOOR HET VERVOER, DE VOERTUIGEN EN TANKS ................................................................................................................55 1. A. B. C. Algemene en specifieke voorschriften.................................................................................................. 56 Basisuitrusting......................................................................................................................................... 56 Algemene voorschriften .......................................................................................................................... 57 Specifieke voorschriften.......................................................................................................................... 58 2. Voorschriften voor tanks ...................................................................................................................... 58 3. Keuringen .............................................................................................................................................. 59 4. Verkeersborden ..................................................................................................................................... 60 5. Tunnelbeperkingen ............................................................................................................................... 62 6. Beveiliging van het vervoer. ................................................................................................................. 65 HOOFDSTUK V: BOORDDOCUMENTEN ...............................................................69 1. Algemeen................................................................................................................................................ 70 2. Vervoersdocument ................................................................................................................................ 70 3. Schriftelijke richtlijnen......................................................................................................................... 71 HOOFDSTUK VI: BURGERLIJKE AANSPRAKELIJKHEID....................................73 HOOFDSTUK VII: BESCHIKBARE DESKUNDIGHEID BINNEN DE VERVOERSONDERNEMING ...................................................................................75 4. INHOUDSTABEL. HOOFDSTUK VIII: MAATREGELEN IN GEVAL VAN INCIDENT OF ONGEVAL...77 1. Schriftelijke richtlijnen......................................................................................................................... 78 2. Alarmering............................................................................................................................................. 79 3. Interventie.............................................................................................................................................. 79 4. Kennisgeving bij niet respecteren van de voorschriften .................................................................... 80 5. Aangifte van incidenten en ongevallen ................................................................................................ 81 LIJST BIJLAGEN EN FIGUREN ..............................................................................83 5. VOORWOORD. VOORWOORD: Het KB van 6 februari 2003 bepaalt dat iedere bestuurder van een voertuig dat radioactieve stoffen vervoert, met uitzondering van de categorieën die in dit KB bepaalt zijn, in het bezit moet zijn van een ADR opleidingsgetuigschrift geldig voor de klasse 7. Deze verplichting vloeit voort uit de bepalingen van het Europees Akkoord voor het vervoer van gevaarlijke goederen over de weg (het ADR). Deze gevaarlijke goederen zijn opgesplitst in 9 verschillende klassen waarvan de klasse 7 de radioactieve stoffen bevat. Deze opleidingscursus betreft enkel de radioactieve stoffen. Deze ADR cursus klasse 7 heeft een dubbel doel: - enerzijds het sensibiliseren van de chauffeurs die radioactieve stoffen vervoeren voor de risico’s verbonden aan dit vervoer - anderzijds het bijbrengen van basisbegrippen van radioactieve stoffen, straling en stralingsbescherming alsook het basisprincipe van het reglement voor het vervoer van radioactieve stoffen. Dit om de risico’s op ongevallen verkleinen en om, als het dan toch mis zou lopen, direct de nodige eerste maatregelen te kunnen treffen. 6. INLEIDING. INLEIDING: Radioactiviteit is een verschijnsel dat ontdekt werd op het einde van de 19de eeuw. Ondertussen is radioactiviteit niet meer weg te denken uit onze maatschappij. Radioactiviteit wordt niet enkel voor de elektriciteitsproductie gebruikt maar tevens voor een hele reeks van andere toepassingen zoals er zijn: o nucleaire geneeskunde: zowel diagnostische als therapeutische; o industriële toepassingen zoals niveaumetingen, diktemetingen; o wetenschappelijk onderzoek: laboratoriumanalyses; o gebruiksvoorwerpen: zoals bvb rookmelders. In België is de nucleaire industrie, goed vertegenwoordigd zodat vele transporten noodzakelijk zijn voor de aan- en afvoer van grondstoffen en afgewerkte producten . o 7 elektriciteitsproducerende reactoren op 2 verschillende plaatsen; o een nucleaire onderzoeksinstelling; o een nucleaire brandstofproducerende industrie; o een radioactief afvalverwerkend bedrijf; o een producent van medische radioactieve stoffen; De centrale ligging van België “in het hart van Europa”, omringd door andere landen met een grote nucleaire industrie, maakt dat er veel transitverkeer is, o.a. o een grote maritieme haven met veel transit verkeer; o de luchthaven van Zaventem; o de luchthaven van Bierset met de aanwezigheid van een express koerier bedrijf. Uit cijfergegevens van het jaar 2001, opgenomen in een Europese studie, blijkt dat het grootste deel van zowel het aantal transporten alsook het aantal getransporteerde colli te maken hebben met de medische toepassingen van radioactieve stoffen. 7. INLEIDING. aantal transporten Nucleaire brandstofcyclus (inclusief afval) radio-isotopen bronnen niet nucleaire afval ertsen aantal colli Nucleaire brandstofcyclus (inclusief afval) radio-isotopen bronnen niet nucleaire afval ertsen 8. HOOFDSTUK I: STRALINGSBESCHERMINGSELEMENTEN Radioactiviteit Straling en blootstelling Dosis Risico en normering Beschermingsmiddelen 9. HOOFDSTUK I: STRALINGSBESCHERMINGSELEMENTEN. 1. Radioactiviteit: A. Radio-isotopen: Stoffen die de eigenschap bezitten straling uit te zenden worden radioactief genoemd. Dit verschijnsel vindt zijn oorsprong in het feit dat de bouwstenen van dezelfde soort, atomen van hetzelfde chemische element (waterstof, zuurstof, ijzer, enz. …), nog onder verschillende vormen, isotopen genaamd, kunnen voorkomen. De verschillende chemische elementen worden voorgesteld door een chemisch symbool. Deze chemische elementen worden in een tabel gerangschikt volgens hun atoommassa, van licht naar zwaar en hebben elk hun eigen atoomnummer (zie bijlage 1). Sommige isotopen zijn stabiel, andere zijn onstabiel. Deze onstabiele isotopen gaan over, of vervallen, naar een meer stabiele vorm die op zijn beurt al dan niet zelf stabiel is. Bij dit vervalproces wordt er straling uitgezonden. Deze onstabiele isotopen worden dan ook radio-isotopen genoemd. Het vervalproces noemt men het radioactieve verval. Sommige van deze radio-isotopen zijn nog aanwezig in de natuur. Ze zijn verantwoordelijk voor de natuurlijke radioactiviteit: K-40, U-235, U-238, … Andere radio-isotopen bestaan niet in de natuur en worden enkel op kunstmatige wijze verkregen door omvorming van stabiele isotopen of als resultaat van atoomkernsplijting (zoals bvb gebeurt met een uraanisotoop in een kernreactor). Uit het vorige volgt eveneens dat het symbool van het chemische element niet volstaat om een radio-isotoop aan te duiden. Van hetzelfde chemische element kunnen inderdaad meerdere stabiele en onstabiele isotopen bestaan. Een radio-isotoop wordt dan ook steeds aangeduid door het symbool van het chemische element samen met een getal dat wetenschappelijk gezien bovenaan links van het symbool wordt geschreven (gemakkelijkheidhalve schrijft men dit getal ook gewoon rechts achter het symbool). Dit getal is eigen aan de bedoelde isotoop. 10. HOOFDSTUK I: STRALINGSBESCHERMINGSELEMENTEN. Voorbeelden van veel voorkomende radio-isotopen: Waterstof: 3H 14 Koolstof: 60 Cobalt: Ijzer: 59 C 58 55 Fe Molybdeen: Caesium 125 137 192 Radium: 226 234 57 Co (Co-60, Co-58, Co-57) (Fe-59, Fe-55) Mo 131 Cs, (Mo-99) I 134 (I-125, I-131) Cs (Cs-137, Cs-134) Ir (Ir-192) Ra U, Plutonium: Co, 99 I, Iridium: Uraan: (C-14) Co, Fe, Jodium: (of H-3 ook tritium genoemd) 235 (Ra-226) U, 238 Pu, 239 238 U Pu, (U-234, U-235, U-238) 240 Pu, 241 Pu (Pu-238, Pu-239, Pu-240, Pu-241) B. Radioactieve bron Stoffen die één of meerdere onstabiele isotopen bevatten zijn radioactieve stoffen en vormen een stralingsbron of een radioactieve bron. Stoffen die natuurlijke radio-isotopen bevatten in normale hoeveelheden, hoeveelheden die in de natuur voorkomen, worden niet als radioactief beschouwd. Radioactieve bronnen kunnen voorkomen in verschillende vormen o.a.: o Verspreide radioactiviteit in relatief grote volumes, zoals radioactieve afvalstoffen of voorwerpen die besmet zijn met radioactieve stoffen; o In aangepaste concentraties in niet-ingekapselde bronnen (bijvoorbeeld onder de vorm van vloeistoffen die bij het gebruik uit het flesje worden verwijderd) o In sterk geconcentreerde vorm in ingekapselde bronnen die dienen als uitwendige stralingsbron. De radioactieve stoffen worden bij het gebruik niet uit hun omhulsel gehaald. De radioactieve stoffen blijven in de houder of de inkapseling samen. 11. HOOFDSTUK I: STRALINGSBESCHERMINGSELEMENTEN. C. Activiteit De eigenschappen van een radioactieve bron worden bepaald door de radioisotopen die ze bevat en de hoeveelheid aan deze radio-isotopen. De hoeveelheid radio-isotopen aanwezig in een bron wordt uitgedrukt door de activiteit van deze bron. Deze activiteit is eveneens een maat voor de hoeveelheid straling die door de bron wordt uitgezonden per tijdseenheid. De eenheid van activiteit is de Becquerel (Bq) In een radioactieve bron die een activiteit heeft van 1 Bq vervalt er gemiddeld 1 radioactief atoom per seconde. De becquerel is een kleine eenheid zodat in praktijk veelvouden van de becquerel worden gebruikt: Kilo (k): 1 kBq = 1000 Bq Mega (M): 1 MBq = 1 miljoen Bq = 1000 kBq Giga (G): 1 GBq = 1 miljard Bq = 1000 MBq Tera (T): 1 TBq = 1 biljoen Bq = 1000 GBq De verouderde eenheid Curie (Ci) wordt soms ook nog gebruikt. Maar deze mag niet meer op officiële transportdocumenten of etiketten voorkomen. 1Ci = 37 miljard Bq = 37 GBq 1 milli Ci = 1 mCi = 37 miljoen Bq = 37 MBq 1 micro Ci = 1µCi = 37000 Bq = 37 kBq 12. HOOFDSTUK I: STRALINGSBESCHERMINGSELEMENTEN. D. Halveringstijd van een radio-isotoop Iedere radio-isotoop bezit een karakteristieke halveringstijd, dit is de tijd waarbinnen de activiteit van deze radio-isotoop op de helft terugvalt. Dit betekent dat na verloop van één halveringstijd de helft van het oorspronkelijke aantal radioactieve atomen vervallen is. Deze halveringstijd geeft dus aan hoe snel een isotoop zijn activiteit verliest. Na twee halveringstijden wordt de activiteit dus een vierde deel van de oorspronkelijke waarden; na 3 halveringstijden een achtste deel, … halveringstijd 120 100 80 60 40 20 0 0 1 2 3 Er komen radio-isotopen voor met zeer korte halveringstijden (seconden of zelfs fracties van seconden), andere hebben een halveringstijd van miljarden jaren en liggen aan de basis van de aanwezigheid van de natuurlijke radio-isotopen op aarde. Voorbeelden: Co-60: 5,27 jaar Ir-192: 73,8 dagen I-131: 8,02 dagen Tc-99m: 6,01 uur U-238: 4,47 miljard jaar Ra-226: 1600 jaar K-40: 1,28 miljard jaar 13. HOOFDSTUK I: STRALINGSBESCHERMINGSELEMENTEN. 2. Straling en blootstelling A. Soorten straling en hun eigenschappen Iedere radio-isotoop wordt tevens gekenmerkt door de soort straling die wordt uitgezonden en de energie die deze straling meedraagt. Men onderscheidt voornamelijk: Alfastraling: relatief zware elektrisch deeltjes geladen met gering doordringingvermogen; ze worden tegengehouden door enkele centimeter lucht, een blad papier, de opperhuid. Bètastraling: zijn lichtere deeltjes (elektronen) die in lucht afleggen enkele en ze tegengehouden meter kunnen worden volledig door enkele millimeter metaal. Ze kunnen de menselijke huid doordringen beschadigen, om te voldoende deze ernstig vergelijken diep te met brandwonden. Gammastraling: is elektromagnetische straling die zeer doordringend intensiteit is alleen en kan waarvan de verminderd worden door het gebruik van massieve schermen uit beton of bestaande uit zware atomen zoals lood of verarmde uraan. Neutronenstraling: zijn relatief zware niet elektrisch geladen deeltjes die een groot doordringingsvermogen 14. HOOFDSTUK I: STRALINGSBESCHERMINGSELEMENTEN. bezitten. Komt enkel vrij bij een atoomkernreactie of kernsplijting. Door de combinatie van een geschikte radioactieve bron met een geschikt ander materiaal kan men een neutronenbron maken. De meest bekende zijn de Americium-241/Beryllium of Radium-226/Beryllium bronnen. Samen met alfa- of bètastraling wordt in de meeste gevallen ook gammastraling uitgezonden door radioactieve stoffen. B. Blootstelling Radioactieve stoffen vormen voor de mens een risico op uitwendige en inwendige bestraling of blootstelling die schadelijk is voor de gezondheid. Radioactieve stoffen die zich buiten het lichaam bevinden geven aanleiding tot uitwendige bestraling of blootstelling. Hierbij zijn de alfastralers niet belangrijk gezien deze straling het menselijke lichaam niet kunnen binnendringen. Door het verwijderen van de radioactieve bron of door voldoende afstand te nemen van de radioactieve bron wordt een einde gesteld aan deze blootstelling. Wanneer radioactieve stoffen in het lichaam geraken door inademing, ingestie (opeten) of via kwetsuren dan wordt het lichaam van binnenuit bestraald. Men spreekt dan van inwendige blootstelling. Hierbij zijn ook de alfastralers van groot belang, gezien ze nu de stralingsgevoelige lichaamcellen van binnenuit kunnen bestralen. 15. HOOFDSTUK I: STRALINGSBESCHERMINGSELEMENTEN. De radioactieve stoffen kunnen enkel uit het lichaam verdwijnen door het gecombineerde effect van het radioactieve verval en het biochemische verwijderingsproces uit het lichaam. Sommige chemische stoffen kunnen dit verwijderingsproces versnellen of kunnen het achterblijven van radioactieve stoffen in het lichaam verhinderen. Bijvoorbeeld: het innemen van stabiel, niet radioactief, jodium vermijdt de inname van radioactief jodium wegens oververzadiging van de schildklier. 3. Dosis Radioactieve straling veroorzaakt in het menselijk weefsel ionisaties of vorming van ionen, vandaar dat deze straling ook gekend is onder de benaming ioniserende straling. Deze ionisaties liggen aan de basis van chemische reacties die beschadigingen en veranderingen veroorzaken in de celstructuren van het menselijk lichaam. Twee soorten gezondheidseffecten zijn te onderscheiden: • Directe of acute gezondheidseffecten • Uitgestelde of late gezondheidseffecten De directe gezondheidseffecten treden slechts op bij een grote hoeveelheid beschadigde of gedode cellen, waardoor één of ander orgaan zijn normale functie niet meer naar behoren kan uitoefenen. Dergelijke effecten treden slechts op wanneer een bepaalde hoeveelheid straling of een drempeldosis wordt overschreden. Ze treden echter op bij iedereen die deze dosis ontvangen heeft. Het lichaam beschikt echter over herstelmechanismen waardoor beschadigde cellen worden hersteld. Bepaalde lichaamscellen worden constant bijgemaakt, zodat beschadigde of gedode cellen steeds vervangen worden. Wordt het systeem voor het bijmaken van deze cellen beschadigd dan is de schade onomkeerbaar, hetgeen uiteindelijk tot de dood kan leiden. Blijvend beschadigde cellen of verkeerd herstelde cellen kunnen, wanneer het gaat om voortplantingscellen, nakomelingen. Ze de kunnen oorzaak eveneens zijn van aanleiding erfelijke geven afwijkingen tot bij de celwoekering of kankervorming. Voor deze laatste effecten werd er geen drempeldosis vastgesteld. In 16. HOOFDSTUK I: STRALINGSBESCHERMINGSELEMENTEN. de stralingsbescherming wordt er vanuit gegaan dat de kans op het optreden van deze effecten evenredig toeneemt met de hoeveelheid straling of dosis waaraan men werd blootgesteld. Dit wil zeggen dat, hoe meer dosis men krijgt, hoe groter de kans is dat een effect optreedt. Dit zijn de uitgestelde of late gezondheidseffecten (de meeste kankers doen zich voor op latere leeftijd). Voor het meten van de hoeveelheid uitwendige straling die door het menselijk lichaam wordt opgevangen, zal men beroep doen op meettoestellen die een resultaat geven dat zo goed mogelijk evenredig is met het overeenstemmende uitgestelde gezondheidsrisico. De dosis veroorzaakt door inwendige bestraling wordt via berekening bekomen, uitgaande van een bepaling van de in het lichaam opgenomen hoeveelheid radioisotopen. De gebruikte eenheid voor dosis is de Sievert (Sv). Dit is een grote eenheid zodat men dikwijls gebruik maakt van fracties van een Sievert: 1 mSv = 0,001 Sv 1 µSv = 0,001 mSv Soms ontmoet men nog de verouderde eenheid in rem: 1 rem = 0,01 Sv De meettoestellen die gebruikt worden om de dosis te meten worden dosimeters genoemd. Ze zijn onder te verdelen in personendosimeters en dosissnelheidsmonitors. Bij een werknemer die tijdens zijn werkzaamheden permanent zijn personendosimeter draagt ter hoogte van de borst zal die dosimeter aangeven welke dosis hij heeft ontvangen. Men maakt hierbij gebruik van een wettelijk erkende filmdosimeter, een TLD dosimeter of elektronische zakdosimeter; deze laatste wordt meestal bijkomend als direct afleesbaar toestel gedragen of als alarmdosimeter. De eerste twee worden als basisdosimeter gebruikt met het oog op de vaststelling van de dosissen, die vermeld moeten worden op de individuele bestralingsfiches van de werknemer. Deze dienen voor de wettelijke controle op de naleving van de dosislimieten. 17. HOOFDSTUK I: STRALINGSBESCHERMINGSELEMENTEN. Met dosissnelheidsmonitors meet men de dosissnelheid of het dosisdebiet (bvb µSv per uur direct afleesbaar). Hiermee kan men de dosis voorspellen voor een persoon die zich gedurende een bepaalde tijd op die plaats zou bevinden. Met deze toestellen wordt eveneens gecontroleerd of de stralingsnormen aan de buitenkant van de colli of aan de buitenzijde van het voertuig gerespecteerd worden. 4. Risico en normering A. Risico Acute stralingsziektes komen voor, onder vorm van misselijkheid en braakneiging, wanneer het volledige lichaam bij gammastraling een dosis van 1 Sv oploopt binnen een korte periode. Zonder specifieke behandeling sterft na een aantal weken de helft van de personen die aan een dosis van ongeveer 3,5 Sv werden blootgesteld. Boven de 6 tot 7 Sv is de overlevingskans zonder medische tussenkomst nagenoeg onbestaande. Door beenmergtransplantatie, waardoor de bloedvormende organen worden hersteld, zou een dosis van 12 Sv kunnen overleefd worden. Zeer intense bètastraling kan ernstige huidverbranding veroorzaken en dodelijk zijn wanneer ze over het gehele lichaam optreedt. In tegenstelling tot de acute gezondheidseffecten die zich boven een bepaalde drempeldosis bij alle blootgestelde personen voordoen, gaat het bij de late of uitgestelde effecten (vooral kanker en genetische afwijkingen) om een bepaalde kans, of probabiliteit, dat het effect zich bij een bepaalde persoon manifesteert. Deze kans is evenredig met de opgelopen dosis. Hoe meer dosis hoe groter de kans dat een gezondheidseffect kan optreden. Zo bedraagt de schatting van het kankerrisico voor de bevolking in het algemeen 5% per Sv (iets lager voor de categorie van de werkende bevolking). Dit betekent dat gemiddeld gezien wanneer 100 personen werden blootgesteld aan een totale dosis van 1 Sv, men verwacht dat 5 van deze personen later zullen overlijden ten gevolge van een kanker veroorzaakt door die blootstelling. 18. HOOFDSTUK I: STRALINGSBESCHERMINGSELEMENTEN. Het risico op ernstige afwijkingen in het nakomelingschap wordt geschat op 3 per duizend nakomelingen van de eerste twee volgende generaties voor een blootstelling van 1 Sv. B. Normering. De stralingsbeschermingsnormen zijn gebaseerd op 3 basisprincipes: Justificatie of verantwoording van praktijken waarbij stralingsdosis wordt opgelopen; Het optimaliseren van de bescherming; Dosislimieten die niet mogen overschreden worden; Dit betekent dat elke blootstelling aan straling zo laag mogelijk moet gehouden worden en dat de dosislimiet in elk geval niet als een te consumeren dosiskrediet kan gezien worden. Er bestaan inderdaad geen drempels waaronder het risico onbestaande zou zijn. Dit beschermingssysteem moet ervoor zorgen dat het risico aanvaardbaar blijft. De jaarlijkse dosislimieten zijn onlangs verlaagd naar 20 mSv voor de werknemers en 1 mSv voor de bevolking. Vroeger waren deze limieten respectievelijk 50 en 5 mSv. Dezelfde principes liggen aan de basis van de afgeleide normen die specifiek voor het vervoer van radioactieve stoffen gehanteerd worden op niveau van de verpakking en de voertuigen. De bescherming van het ongeboren kind vereist dat de blootstelling tijdens de duur van de zwangerschap beperkt wordt tot 1 mSv. Het is dan ook van belang om als zwangere vrouw de werkgever zo snel als mogelijk op de hoogte te stellen van een zwangerschap. Deze is ertoe gehouden de tewerkstellingsomstandigheden dusdanig aan te passen, dat er geen risico is op overschrijding van de dosislimiet voor het ongeboren kind. 5. Beschermingsmiddelen A. Uitwendige straling De blootstelling aan uitwendige bestraling kan verminderd worden door: 19. HOOFDSTUK I: STRALINGSBESCHERMINGSELEMENTEN. Afstand tot de bron te vergroten; Blootstellingtijd zo kort mogelijk te houden; Afscherming te gebruiken; Bij een bron van kleine afmetingen (een zogenaamde puntbron) neemt de dosis een factor 4 af telkens de afstand tot de bron verdubbeld wordt. B. Inwendige besmetting Dit kan bij het vervoer van radioactieve stoffen alleen voorkomen in onvoorziene omstandigheden, bij incident of ongeval daar waar de radioactieve stoffen uit hun verpakking zijn. Dit kan vermeden worden door: Het contact met mogelijk besmette oppervlakken te vermijden; Zich uit de windrichting te plaatsen; Indien een besmetting op het lichaam of op kledij gevreesd wordt, zich laten controleren door bevoegde personen en indien nodig ontsmetten en kledij vervangen. 20. HOOFDSTUK II: REGLEMENTERINGEN Nationaal Europese Gemeenschap Internationaal: IAEA, ADR 21. Hoofdstuk II: Reglementeringen Het reglementeren van het vervoer van radioactieve stoffen heeft tot doel de veiligheid van het leefmilieu, van het betrokken vervoerpersoneel en van de bevolking te verzekeren. Dit door het ongecontroleerd verspreiden van radioactieve stoffen te verhinderen, bescherming te verzekeren tegen straling en besmetting en bij het vervoer van splijtstoffen te voorkomen dat kritische configuraties kunnen ontstaan waarin ongecontroleerde splijtingsreacties kunnen op gang gebracht worden. 1. Nationaal A. Koninklijk Besluit van 20 juli 2001. Het vervoer van radioactieve stoffen wordt gereglementeerd door het Koninklijk Besluit van 20 juli 2001 houdende algemeen reglement op de bescherming van de bevolking, van de werknemers en van het leefmilieu tegen het gevaar van ioniserende stralingen (ARBIS). Dit KB is niet van toepassing op de transporten van radioactieve stoffen opgelegd door de Minister van landsverdediging. De bepalingen van dit reglement hebben voornamelijk betrekking op de vergunningen die vereist zijn bij het vervoer van radioactieve stoffen. Er worden geen gedetailleerde technische vereisten opgenomen in verband met verpakkingen, colli, voertuigen, containers of tanks waarmee deze stoffen worden vervoerd. Hiervoor wordt verwezen naar de bepalingen van de Internationale Overeenkomsten voor het vervoer van gevaarlijke goederen. Naast het vervoer (hoofdstuk VII van dit reglement) is ook het nauw verbonden domein van de invoer van radioactieve stoffen aan regels onderworpen. Ieder vervoer van radioactieve stoffen, waarbij bepaalde minimale hoeveelheden, die in de reglementering opgenomen zijn, overschreden worden, is onderworpen aan een voorafgaandelijke vergunning van het Federaal Agentschap voor Nucleaire Controle (FANC). Deze minimale hoeveelheden of vrijstellingslimieten zijn isotoop afhankelijk. Voor iedere isotoop zijn er twee limieten bepaald namelijk: een totale activiteit (in Bq) en een 22. Hoofdstuk II: Reglementeringen activiteitsconcentratie (in Bq/gram). Indien aan één van deze limieten voldaan is, heeft men geen vergunning nodig voor het vervoer en ook niet voor de invoer. Voorbeelden: I-131 Totale (Bq) 106 activiteit Activiteitsconcentratie (Bq/g) 102 Mo-99 106 102 Ir-192 104 10 4 Pu-239 10 1 De volledige lijst vindt U in bijlage 2. Zijn eveneens vrijgesteld van een voorafgaandelijke vergunning: elektronische buizen en toestellen met radioactieve stoffen onder strikte voorwaarden; natuurlijke radio-isotopen indien 10 x de vrijstellingslimieten niet overschreden worden op voorwaarde dat ze niet gebruikt worden voor hun radioactieve eigenschappen; toestellen die een radioactieve bron bevatten en van een goedgekeurd type zijn; Indien er geen gebruik kan gemaakt worden van de vrijstellingen moet er door het FANC voorafgaandelijk een vergunning voor het vervoer afgeleverd worden. Er bestaan drie soorten vervoervergunningen: Algemene vergunning: wordt toegekend voor het regelmatig vervoer van beperkte hoeveelheden Bijzondere vergunning: wordt toegekend voor het eenmalig vervoer van beperkte hoeveelheden Speciale vergunning wordt toegekend voor: o Het vervoer van radioactieve stoffen waarvan de hoeveelheden de limieten van de algemene of bijzondere vergunning overschrijden; o Het vervoer van radioactieve stoffen die zelfontbrandend of explosief zijn; 23. Hoofdstuk II: Reglementeringen o Het vervoer van radioactieve stoffen die door ongecontroleerde verhoging van de temperatuur de toestand van de verpakking kunnen veranderen of het smelten of de vernieling van de beschermingsmiddelen veroorzaken; o Het vervoer van radioactieve afvalstoffen indien de Europese procedure voor de overbrenging van afval dient toegepast te worden; o Het vervoer van splijtstoffen (U-233, U-235, Pu-239 en Pu-241 en mengsels van één of meerdere van deze isotopen zoals verrijkt uraan, MOX) in hoeveelheden groter dan de helft van de minimale kritische massa; o Het vervoer van colli waarbij de dosissnelheid aan het oppervlak groter is dan 2 mSv per uur en op één meter groter dan 0,1 mSv per uur; o Het vervoer van verpakkingen die niet voldoende waarborg kunnen bieden tegen het verspreiden van radioactieve stoffen buiten het collo (en waar bijkomende veiligheidsmaatregelen van technische en/of toezichtsaard dienen te worden voorzien); Beperkte hoeveelheden Dit zijn hoeveelheden die onder een algemene of een bijzondere vergunning kunnen vervoerd worden, voor zover er geen speciale vergunning nodig is voor andere redenen dan de activiteit. Deze beperkte hoeveelheden worden bepaald aan de hand van het al dan niet ingekapseld zijn van de bron en aan de hand van het atoomnummer van het isotoop voor de niet-ingekapselde bronnen. Voor radioactieve stoffen in ingekapselde vorm bedraagt deze limiet 20 TBq. Ingekapselde bronnen zijn deze die in normale gebruiksomstandigheden niet uit hun omhulsel gehaald worden. Voor niet-ingekapselde radioactieve bronnen die isotopen bevatten met een atoomnummer < 88 is deze limiet 2 TBq. Voor niet-ingekapselde radioactieve bronnen die isotopen bevatten met een atoomnummer ≥ 88 is deze limiet 200 GBq. Wanneer verschillende isotopen samen worden vervoerd, wordt de maximale activiteit die onder dekking van een algemene of bijzondere vergunning vervoerd kan worden, bepaald door de volgende weegformule: 24. Hoofdstuk II: Reglementeringen ∑ Ai+ 10 ∑ Bni + 100 ∑ Cni ≤ 20 000 GBq waarbij : ∑ Ai de som van de activiteiten is, uitgedrukt in GBq, van alle isotopen onder ingekapselde vorm; ∑ Bni de som van de activiteiten is, uitgedrukt in GBq, van alle isotopen, met een atoomnummer kleiner dan 88, onder niet-ingekapselde vorm; ∑ Cni de som van de activiteiten is, uitgedrukt in GBq, van alle isotopen met een atoomnummer gelijk of groter dan 88 (Ra, Ac, Th, Pa, U, Np, Pu, Am, Cm, Bk, Cf, Es, Fm, Md, ….), of de niet-gekende isotopen, onder niet-ingekapselde vorm. De vergunningen die door het FANC worden afgeleverd zijn maximaal 5 jaar geldig. In deze vergunningen worden algemene en bijzondere voorwaarden opgelegd waaraan moet worden voldaan bij het vervoer. Een voorbeeld van een algemene vergunning voor het vervoer is opgenomen in bijlage 3. Het invoeren van radioactieve stoffen kan vanaf april 2009 enkel gebeuren door geregistreerde invoerders. Deze geregistreerde invoerders dienen dan voor specifieke gevallen (ingekapselde bronnen, splijtstoffen, radioactief afval en bestraalde kernbrandstof) ook nog een voorafgaandelijke vergunning te bekomen. B. Opleidingsgetuigschrift voor bestuurders. Iedere bestuurder van een voertuig dat radioactieve stoffen over de weg vervoert dient in het bezit te zijn van een opleidingsgetuigschrift geldig voor de gevaarlijke goederen van de klasse 7, radioactieve stoffen. Uitzonderingen: 1. Bestuurders die vrijgestelde radioactieve stoffen vervoeren. Dit wil zeggen deze radioactieve stoffen met een totale activiteit (in Bq) of een activiteitsconcentratie 25. Hoofdstuk II: Reglementeringen (in Bq/gram) lager dan de vrijstellingslimieten die voor ieder isotoop zijn vastgesteld. Of indien het gaat om natuurlijke stoffen die niet bedoeld zijn om te worden gebruikt voor hun radioactieve eigenschappen lager dan 10x deze limieten. Dit zijn dus deze radioactieve stoffen waar geen vervoervergunning voor nodig is. 2. De radioactieve stoffen die in uitgezonderde colli worden vervoerd. 3. De radioactieve stoffen die in type A colli vervoerd worden, voor zover het aantal colli beperkt is tot maximum 10 en de totale transportindex niet groter is dan 3. De bestuurders die van deze uitzondering willen gebruik maken dienen echter wel in het bezit te zijn van een attest, afgeleverd door hun werkgever, waarin wordt verklaard dat de bestuurder een gepaste interne opleiding heeft gekregen waardoor hij zich bewust is van de gevaren verbonden aan het vervoer van deze radioactieve stoffen. Er zijn twee soorten opleidingsgetuigschriften: • Vervoer in tanks (eveneens geldig voor het vervoer op andere wijze) • Vervoer op een andere wijze dan in tanks. Deze opleidingsgetuigschriften geldig voor de klasse 7 worden bekomen door een uitbreiding van het certificaat dat voor het vervoer van andere gevaarlijke goederen in tanks of op andere wijze dan in tanks wordt afgeleverd door de Federale Overheidsdienst (FOD) Mobiliteit en Vervoer. De certificaten afgeleverd door de Federale Overheidsdienst (FOD) Mobiliteit en Vervoer zijn 5 jaar geldig. De uitbreiding tot de klasse 7 is even lang geldig als het basiscertificaat. Hernieuwing van de getuigschriften vergt het volgen van vervolmakingscursussen, zowel de basiscursus als de specialisatie klasse 7, tijdens het jaar voor vervaldatum van het opleidingsgetuigschrift. C. Administratieve boetes: Nieuwe bepalingen in de wet van 15 april 1994 werden in werking gesteld. Deze voorzien, naast het bestaande strafrechtelijke sanctiesysteem voor inbreuken op de 26. Hoofdstuk II: Reglementeringen regelgeving, nu ook in een systeem van administratieve geldboetes. De keuze voor de administratieve of strafrechtelijke procedure wordt overgelaten aan de juridische instanties. Daarnaast wordt ook nog een vereenvoudigde administratieve procedure voorzien De vereenvoudigde administratieve procedure is enkel van toepassing bij een aantal goed afgelijnde inbreuken. Deze procedure geldt ondermeer voor de bepalingen die rechtstreeks betrekking hebben op de voorschriften voor het vervoer van radioactieve stoffen en de bijzondere voorwaarden van de vergunningen voor het vervoer. Deze vereenvoudigde procedure houdt in dat bij de vaststelling van de hierna bepaalde overtredingen, de FANC inspecteur de betaling van een geldboete van 125 € tot 500 € naargelang de inbreuk kan voorstellen. Bij meerdere gelijktijdige inbreuken is de boete tot een totaal maximum bedrag van 2500 € beperkt. Deze betaling dient binnen de vijf dagen te gebeuren. Zoniet wordt de normale administratieve procedure opgestart. (met de mogelijkheid dat er beslist wordt tot vervolging voor de strafrechter en het risico op een hogere boete) In de tabel hieronder worden de inbreuken en boetes waarvoor de vereenvoudigde procedure kan gevolgd worden weergegeven Inbreuken op het Koninklijk Besluit van 20 juli 2001 houdende algemeen reglement op de bescherming van de bevolking, van de werknemers en het leefmilieu tegen het gevaar van de ioniserende stralingen Geldboetes Inbreuken op de artikelen 12, 15, 23.2, 25, 26, 27, 29, 30, 31, 34, 35, 36, 37, 500€ per inbreuk 52, 54 (met uitzondering van 54.9), 55.1, 66, 67, 68, 69 et 78 Hierna opgesomde bijzondere inbreuken m.b.t. het vervoer (artikelen 57 en 58.4): Boorddocumenten: op artikel 57: • • • • vervoersdocumenten schriftelijke richtlijnen 500€ per gespecificeerde type ADR-keuringsdocument indien van toepassing inbreuk ADR-opleidingsgetuigschrift voor de chauffeur of attest indien van toepassingop artikel 58.4, bijzondere voorschriften van de vervoersvergunning: • • • kopie van de vervoersvergunning waarschuwingsschema bij incident of ongeval verzekeringsattest Uitrusting 125€ per gespecificeerde 27. Hoofdstuk II: Reglementeringen op artikel 57: • • • • groep uitrusting brandblussers (brandblusmiddelen) stopblok uitrusting die nodig is om de maatregelen van algemene aard te treffen die aangegeven zijn in de schriftelijke richtlijnen (zaklamp, fluorescerende vest, waarschuwingstekens die uit zichzelf rechtop kunnen staan, reflecterende kegels of driehoeken, of oranje knipperlichten) uitrusting die nodig is om bijkomende en speciale maatregelen te treffen Voorschriften voor het vervoer en de voertuigen op artikel 57: • • • • ontbrekend etiket of UN-nummer op de colli/oververpakkingen besmetting van het voertuig voorschriften voor het gebruik van de tank stuwage van de colli op artikel 57 en/of op artikel 58.4, bijzondere voorschriften van de vervoersvergunning: • • • 500€ per gespecificeerde type inbreuk etiket en signalisatie voor voertuig, tank, tankvoertuig samenlading met levensmiddelen, medicijnen, chemische producten en andere gevaarlijke stoffen dosisdebiet buitenzijde voor voertuig, bestuurderscabine / het dragen van een individuele dosimeter Andere voorschriften op artikel 57: • • • • • • Vergrendelde laadruimte motor afgezet tijdens het laden/ontladen rookverbod in de laadruimte tijdens de lading en lossing van colli; parkeren buiten het verkeer, aanwezigheid in het voertuig van iemand die vreemd is aan het vervoer, verbod op het openen van colli 125€ per gespecificeerde type inbreuk op artikel 58.4, bijzondere voorschriften van de vervoersvergunning: • • alarm op de deur van de laadruimte voorschriften m.b.t. de scheiding van andere goederen, De vereenvoudigde procedure mag niet worden toegepast in de twee volgende gevallen: • één van de vastgestelde inbreuken is niet opgenomen in voorgaande tabel • het totale bedrag is hoger dan 2500 € De werkgevers zijn burgerlijk aansprakelijk voor de betaling van de administratieve geldboetes die worden voorgesteld zowel volgens de vereenvoudigde procedure als volgens de normale administratieve procedure. 28. Hoofdstuk II: Reglementeringen Bij de normale administratieve procedure wordt de geldboete bepaald door de Directeurgeneraal van het FANC voor zover er geen vervolging voor de strafrechter wordt ingesteld. De overtreder of de burgerlijk aansprakelijke persoon heeft bij deze procedure de mogelijkheid om zijn verweermiddelen te laten gelden en o.a. de getroffen beslissing aan te vechten bij de rechtbank. 2. Europese Gemeenschap. Via verschillende richtlijnen van de Europese Commissie worden aan de Lidstaten uniforme vereisten opgelegd die betrekking hebben op het vervoer van gevaarlijke goederen en dus eveneens van toepassing zijn op de radioactieve stoffen o.a. 1. De vereisten van het ADR zijn van toepassing op “alle” transporten van gevaarlijke goederen dus ook voor de binnenlandse transporten in de Lidstaat. Ieder Lidstaat heeft nochtans het recht afwijkingen van de bepalingen van het ADR toe te passen mits expliciet akkoord van de Europese Commissie. 2. Voor de overbrenging van radioactieve afvalstoffen en bestraalde kernbrandstof tussen de verschillende Lidstaten van de Europese Gemeenschap bestaan er zeer strikte procedures die dienen gevolgd te worden, zowel voor wat betreft de voorafgaandelijke toelatingen van de verschillende overheden, als voor wat betreft de documenten die tijdens het vervoer moeten aanwezig zijn. 3. Sinds 1 januari 1997 is een richtlijn betreffende uniforme procedures voor de controle op het vervoer van gevaarlijke goederen over de weg van toepassing. Dit houdt in dat de controlerende instanties in de verschillende Lidstaten van de Europese Gemeenschap aan de hand van een uniforme lijst de controles moeten uitvoeren. Deze richtlijn werd recentelijk nog geactualiseerd en omgezet in een Koninklijk besluit van 23 maart 2006. Er worden 3 risicocategorieën onderscheiden en elke inbreuk wordt in deze 3 categorieën ingedeeld. De risicocategorie I bevat overtredingen van de voorschriften van het ADR waarvan de vastgestelde inbreuk een hoog risico op dodelijke slachtoffers, ernstig letsel voor personen of significante aantasting van het milieu als gevolg kan hebben. Er zullen normaal gezien onmiddellijk afdoende corrigerende maatregelen moeten getroffen worden zoals o.a. het blokkeren van het voertuig. De risicocategorie II bevat overtredingen van de voorschriften van het ADR waarvan de vastgestelde inbreuk een risico voor personen of aantasting van het milieu als gevolg kan hebben. Er worden normaal gezien corrigerende 29. Hoofdstuk II: Reglementeringen maatregelen genomen zoals het ter plaatse aanpassen van de situatie of ten laatste bij het voltooien van het vervoertraject. De risicocategorie III bevat overtredingen van de voorschriften van het ADR waarvan de vastgestelde inbreuk een gering risico voor personen of aantasting van het milieu als gevolg kan hebben en de corrigerende maatregelen moeten niet op de controleplaats genomen worden maar kan ook later bij de onderneming. Dit uniform document vindt u in bijlage 4 alsook de lijst met de inbreuken gecatalogeerd volgens risico. Eenmaal gecontroleerd, wordt aan de bestuurder een kopij van deze controlelijst overhandigd of wordt door de controle-instantie een bewijs van de controle opgesteld en aan de bestuurder gegeven om alzo latere controles te vereenvoudigen of te vermijden. Naast reglementeringen voor het vervoer worden ook standaardvereisten opgelegd betreffende normen voor stralingsbescherming, overbrenging van ingekapselde bronnen tussen Lidstaten van de Europese Gemeenschap, … 3. Internationaal A. IAEA: Internationaal Atoomenergie Agentschap Deze organisatie speelt een centrale rol in de ontwikkeling en bijsturing van de voorschriften die het veilig vervoer van radioactieve stoffen moeten verzekeren. Deze voorschriften hebben betrekking op de technische en administratieve vereisten inzake verpakkingen en colli, etikettering, het vervoer en de tijdelijke opslag van radioactieve stoffen. Dit blijven echter aanbevelingen zonder wettelijk karakter. De Internationale Overeenkomsten die het vervoer van gevaarlijke goederen voor de verschillende vervoermodes (weg, lucht, spoor en zee) reglementeren baseren zich volledig op deze IAEA voorschriften voor de klasse 7 goederen. 30. Hoofdstuk II: Reglementeringen B. ADR – Europees Akkoord betreffende het internationaal vervoer van gevaarlijke goederen over de weg Het ADR regelt het vervoer van gevaarlijke goederen over de weg voor alle landen die dit Akkoord ondertekend hebben (Europees moet hier ruimer gezien worden dan de Europese Gemeenschap). In dit ADR Akkoord zijn de IAEA aanbevelingen vrijwel ongewijzigd overgenomen voor het vervoer van radioactieve stoffen die ingedeeld worden onder de klasse 7. In bijlage A worden de algemene en de specifieke voorschriften betreffende de stoffen behandeld. Bijlage B bevat de voorschriften betreffende het vervoer en de voertuigen. Dit ADR bepaalt ook de opleidingsvereisten van het personeel betrokken bij het vervoer van gevaarlijke goederen: o.a. voor de bestuurders maar ook voor het ander personeel betrokken bij het vervoer van gevaarlijke goederen in het algemeen. Voor deze laatste categorie bepaalt het ADR dat alle personen die te maken hebben met het vervoer van radioactieve stoffen een opleiding moeten krijgen met betrekking tot de voorschriften voor het vervoer van deze goederen, aangepast aan hun verantwoordelijkheden. Dit is van toepassing op zowel het personeel van de vervoerders, van de afzenders, als diegene die laden en lossen en het personeel van transitfirma’s en expeditiebedrijven, … Deze opleiding moet gevolgd zijn vooraleer de verantwoordelijkheden met betrekking tot het vervoer van gevaarlijke goederen worden opgenomen. Zowel werkgever als werknemer dienen een gedetailleerde beschrijving van de gehele opleiding bij te houden. Het doel van deze opleiding is het sensibiliseren van het personeel voor: • de manipulatie van de colli onder veilige omstandigheden; • de procedures te volgen bij noodgevallen; • de voorschriften die van toepassing zijn op andere vervoerswijzen bij multimodaal vervoer. Deze opleiding moet de volgende vorm bezitten: INITIATIE: vertrouwd maken met de algemene bepalingen van het vervoer van radioactieve stoffen. 31. Hoofdstuk II: Reglementeringen SPECIFIEKE OPLEIDING: gedetailleerde opleiding aangepast aan de verantwoordelijkheden en taken OPLEIDING IN VERBAND MET VEILIGHEID: risico’s en gevaren bij het vervoer (laden en lossen inbegrepen) van radioactieve stoffen. 32. HOOFDSTUK III: VOORSCHRIFTEN VOOR DE COLLI DIE RADIOACTIEVE STOFFEN BEVATTEN Doelstellingen van de voorschriften Soorten colli en hun inhoud Afschermingscriteria Besmettingscriteria Markeringen op colli Markeringen op tankcontainers en tankvoertuigen Etikettering van colli Etikettering van voertuigen Signalisatie van voertuigen die colli vervoeren Signalisatie van tankvoertuigen en tankcontainers Multimodaal karakter van de reglementering Stralingsbeschermingsprogramma 33. HOOFDSTUK III: VOORSCHRIFTEN VOOR DE COLLI DIE RADIOACTIEVE STOFFEN BEVATTEN. 1. Doelstellingen van de voorschriften Het basisprincipe van het vervoerreglement voor radioactieve stoffen is: de veiligheid van het vervoer wordt op het niveau van het collo zelf gegarandeerd, en de veiligheid van het vervoer is zo weinig mogelijk afhankelijk van controles en toezicht tijdens het transport, dit onder alle vervoersomstandigheden, voorzienbare ongevallen inbegrepen. De vereisten die aan een verpakking worden gesteld, zullen dus afhankelijk zijn van de aard en de activiteit van de radioactieve stoffen die ze moeten bevatten. Hoe meer radioactieve stoffen in een verpakking vervoerd moet worden, hoe hoger de eisen zijn die eraan gesteld worden. De beperking van het risico, de veiligheid van het vervoer van radioactieve stoffen kan enkel gegarandeerd worden wanneer de verpakkingen strikt binnen hun ontwerpcriteria en volgens voorgeschreven procedures gebruikt worden. De verantwoordelijkheid voor het juist gebruiken van de verpakkingen ligt dus bij diegene die de verpakkingen klaarmaakt voor het vervoer, namelijk de afzender. Dit houdt in dat hij een verpakking moet gebruiken die ontworpen is om de welbepaalde inhoud, zowel naar de aard als naar de activiteit, op een veilige manier te bevatten, en dat hij deze verpakking moet gebruiken volgens de voorgeschreven procedure. Een adequaat ontworpen verpakking moet, rekening houdend met de aard en de activiteit van de inhoud, de volgende doelstellingen waarmaken: De insluiting van de radioactieve stoffen in de verpakking verzekeren zodat, in routine en normale vervoersomstandigheden, de verspreiding van de radioactieve stoffen en de opname door de mens verhinderd wordt en dit ook in ongevalomstandigheden binnen aanvaardbare perken blijft. Het stralingsniveau aan de buitenzijde van de verpakking beperken door afscherming in de verpakking in te bouwen en tezelfdertijd door aangepaste etikettering het externe stralingsniveau aangeven, zodat een gepaste bescherming tegen uitwendige bestraling van bij het vervoer betrokken personeel en van de bevolking kan gegarandeerd worden. 34. HOOFDSTUK III: VOORSCHRIFTEN VOOR DE COLLI DIE RADIOACTIEVE STOFFEN BEVATTEN. Het voorkomen van kritische configuraties bij het vervoer van splijtstoffen, zowel bij routine, bij normale als bij ongevalomstandigheden, zowel op niveau van het individuele collo als tijdens het groeperen van meerdere colli. Het aantal colli met splijtstoffen dat mag samengebracht worden, wordt aangegeven door gepaste etikettering. Voldoende warmteafvoer verzekeren zodat een veilige temperatuur van de inhoud en van de verpakkingsonderdelen verzekerd is. De temperatuur aan de buitenzijde van ieder collo moet eveneens beperkt blijven. De voorschriften van het ADR zijn gebaseerd op de in 2005 editie van het IAEA vervoersreglement. 2. Soorten colli en hun inhoud Er zijn in het vervoersreglement 5 basistypes van colli gedefinieerd: Uitgezonderde colli; Industriële colli, verder onderverdeeld in type 1, type 2 en type 3; Colli van type A; Colli van type B; Colli van type C. De term collo betekent steeds het geheel van de verpakking met zijn radioactieve inhoud. De inhoud van ieder van deze colli types wordt beperkt door een activiteitslimiet die afhankelijk is van het radio-isotoop en van het feit of de bron in speciale vorm of in weinig verspreidbare vorm is of niet. Bij de bronnen in speciale vorm verzekeren de bronnen zelf de insluiting van de radioactieve stoffen en dient dit niet meer op het niveau van de verpakking te gebeuren. Dichtgelaste capsules waarin de radioactieve stoffen zitten kunnen voldoen aan de bepalingen van speciale vorm indien het model van de capsules een aantal testen weerstaat en goedgekeurd worden door de bevoegde overheid. Voor ieder radio-isotoop worden dan ook 2 activiteitslimieten gedefinieerd in het vervoersreglement, de zogenaamde A1 en A2 waarden: 35. HOOFDSTUK III: VOORSCHRIFTEN VOOR DE COLLI DIE RADIOACTIEVE STOFFEN BEVATTEN. A1 = de maximale activiteit van het radio-isotoop in speciale vorm dat in een collo van type A mag vervoerd worden. A2 = de maximale activiteit van het radio-isotoop niet in speciale vorm dat in een collo van type A mag vervoerd worden Deze bronnen in speciale vorm zijn niet te verwarren met ingekapselde bronnen. De speciale vorm is een specifieke bepaling uit het internationaal vervoerreglement terwijl ingekapselde bronnen op het gebruik slaan. Men kan echter wel stellen dat iedere bron in speciale vorm een ingekapselde bron is maar het omgekeerde is niet altijd waar. De inhoudbeperkingen van elk type van collo wordt bepaald aan de hand van deze A1 en A2 waarden. Isotoop I-131 Ir-192 Mo-99 Pu-238 Pu-241 Natuurlijk uraan U <20% U-235 A1 (TBq) 3 1 1 10 40 Onbeperkt Onbeperkt A2 (TBq) 0,7 0,6 0,6 0,001 0,06 Onbeperkt Onbeperkt A. Uitgezonderde colli De inhoud van deze colli kan beperkt zijn tot fracties van de A1 of A2 afhankelijk van de fysische vorm van het isotoop. Dit kan in geval van een toestel met een radioactieve bron oplopen tot een waarde van A1 of A2. De inhoud is dus zodanig beperkt dat ze bij ongevalomstandigheden geen noemenswaardig risico inhouden. De vereisten die aan deze colli gesteld worden zijn dan ook minimaal en beperken zich tot de basisvereisten die in het algemeen aan alle colli gesteld worden, nl: Voorzien zijn van middelen om ze vast te zetten in het vervoermiddel; Schok- en trillingsbestendig zijn; Waterbestendig zijn; De gebruikte materialen moeten stralingsbestendig zijn en aangepast zijn aan de chemische karakteristieken van de inhoud; 36. HOOFDSTUK III: VOORSCHRIFTEN VOOR DE COLLI DIE RADIOACTIEVE STOFFEN BEVATTEN. B. Industriële colli Deze colli mogen enkel gebruikt worden voor het vervoer van: Relatief grote volumes met lage specifieke activiteit (LSA of Low Specific Activity). Dit zijn radioactieve stoffen waarbij de radioactiviteit per massaeenheid laag is (fracties van A2 per gram) en Voorwerpen die aan het oppervlak besmet zijn met radioactieve stoffen (SCO – Surface Contaminated Objects). Dit zijn materialen waarbij de activiteit per oppervlakte-eenheid laag is. Er wordt rekening gehouden met het al dan niet gemakkelijk verspreidbaar zijn van de radioactieve stoffen, zodat zelfs in ongevalomstandigheden deze stoffen een beperkt risico inhouden voor interne besmetting. Deze stoffen worden nog verder ingedeeld: LSA-I, LSA-II, LSA-III en SCO-I en SCO-II. Gezien het grote volume dat kan vervoerd worden, kan de totale radioactieve inhoud belangrijk worden, zodat beperkingen per verpakking en/of per voertuig worden opgelegd vanuit het oogpunt van uitwendig stralingsrisico en verspreidingsrisico bij ongeval. Men onderscheid 3 types industriële colli: IP-1, IP-2 en IP-3; deze dienen aan steeds strengere criteria te voldoen, waardoor de IP-1 colli eerder aanleunen bij de uitgezonderde colli en IP-3 colli beantwoorden aan de basisvereisten van type A colli. De modellen van colli dienen aan een aantal eenvoudige testen te worden onderworpen. LSA-I en SCO-I kunnen onder strikte voorwaarden onverpakt vervoerd worden in een gesloten voertuig. Als ze verpakt vervoerd worden moet dat gebeuren in een IP-1 collo. LSA-II en SCO-II materiaal wordt in een IP-2 collo vervoerd en LSA-III in een IP-3 collo. Vloeibaar LSA-I en LSA-II wordt respectievelijk in een IP-2 en IP-3 collo vervoerd. Hiervan kan afgeweken worden wanneer het vervoer gebeurd onder de bepalingen van “uitsluitend gebruik”, dit wil zeggen: het gebruik van een vervoermiddel door éénzelfde afzender waarbij alle laad- en losoperaties volgens de instructies van de afzender of de bestemmeling dienen te gebeuren. Ook tanks en containers kunnen gekwalificeerd worden als industriële colli van het type 2 en 3. 37. HOOFDSTUK III: VOORSCHRIFTEN VOOR DE COLLI DIE RADIOACTIEVE STOFFEN BEVATTEN. LSA materiaal kan als het gaat om niet splijtstoffen of splijtstof uitgezonderd vervoerd worden in tanks (tankcontainers/mobiele tanks) of tankvoertuigen. Deze tanks moeten minstens aan de volgende vereisten voldoen: • Ontworpen zijn met een minimale berekeningsdruk van 2,65 bar; • geen ventilatie-inrichting hebben; • voor vaste stoffen: vul- en losopeningen met een dubbele sluiting hebben. Deze mogen zich aan de onderzijde van de tank bevinden. • Voor vloeistoffen: geen vul- of losopeningen onder de vloeistofspiegel. Er mag wel een reinigingsopening zijn die hermetisch afgesloten moet zijn met een flens of eender ander door de overheid goedgekeurd systeem. Ieder van deze tanks heeft ook een minimale tankcode: S2.65AN(+) voor de vaste stoffen en L2.65CN(+) voor de vloeistoffen. Als deze LSA materialen over de zee in tanks moeten vervoerd worden dan moeten deze tanks gekwalificeerd zijn als “mobiele tank type T5”. Deze tanks moeten aan strengere eisen voldoen dan voor het wegvervoer. De grootste verschillen zijn dat: • Alle vul – en losopeningen zich aan de bovenzijde moeten bevinden; • De sluiting van alle openingen voorafgegaan moeten zijn door een breekplaat. C. Colli van type A De inhoud van deze colli is beperkt tot de A1 of A2 waarde van het betrokken radioisotoop naargelang het gaat om een bron in speciale vorm of niet in speciale vorm. Deze colli dienen hun integriteit te bewaren in normale transportomstandigheden, dit wil zeggen ze dat in normale transportomstandigheden aan de basisdoelstellingen moeten blijven voldoen. De normale transportomstandigheden zijn inclusief kleine incidenten zoals: val van het voertuig, impact van een scherp voorwerp, samendrukking door andere colli. Deze normale transportomstandigheden worden nagebootst door een reeks testen waaraan ieder model van colli van type A dient te weerstaan zoals de valtest van een hoogte tussen de 0,3 en 1,2 meter afhankelijk van de massa van het collo, een stapelingstest, een regensimulatie test en een penetratietest. Indien het gaat om vloeistoffen of gassen dient het collo ook nog weerstand te bieden aan een val van 9 m hoogte op een onvervormbaar oppervlak. 38. HOOFDSTUK III: VOORSCHRIFTEN VOOR DE COLLI DIE RADIOACTIEVE STOFFEN BEVATTEN. In ongevalomstandigheden gaat met ervan uit dat een type A collo geen weerstand biedt en aldus zijn integriteit niet behoudt. D. Colli van type B Indien de activiteit van de te vervoeren isotopen groter is dan de A1 of A2 waarde van het betrokken radio-isotoop, dan dient een type B collo gebruikt te worden. Deze type B colli worden speciaal ontworpen voor een welgedefinieerde radioactieve inhoud. Ze moeten ook door de bevoegde overheid goedgekeurd worden. Ze dienen hun integriteit te behouden of aan de basisdoelstellingen te voldoen onder ongevalomstandigheden zodanig dat de gevolgen van een ongeval beperkt blijven tot deze van een zwaar ongeval met een type A collo. De ongevalomstandigheden worden door testen gesimuleerd: Valtest van 9 m op een onvervormbaar oppervlak of een val van een plaat van 500 kg van een hoogte van 9 meter op het collo; Penetratietest; Brandtest 800°C gedurende 30 min; Wateronderdompelingstest; E. Colli van type C Dit type van collo wordt speciaal ontworpen voor het luchtvervoer van grote hoeveelheden radioactieve stoffen. Indien de activiteit van het radio-isotoop groter is dan: Voor radioactieve stoffen in speciale vorm: 3000 A1 of 100000 A2 al naargelang wat het meest beperkend is; Voor radioactieve stoffen niet in speciale vorm: 3000 A2, is voor het luchtvervoer van deze stoffen een type C collo nodig. Aan deze type C colli worden nog hogere eisen gesteld, zij moeten weerstand bieden aan een mogelijk luchtvaartongeval. De testen die deze luchtvaartongevallen moeten simuleren zijn: Ingraaftest; 9 m valtest op onvervormbaar oppervlak; 9 m impacttest van stalen plaat van 500 kg; 39. HOOFDSTUK III: VOORSCHRIFTEN VOOR DE COLLI DIE RADIOACTIEVE STOFFEN BEVATTEN. doorboringtest met een staaf van 250 kg van op 3 meter hoogte; doorgedreven thermische test gedurende 1 uur; zware impacttest waarbij het collo met een snelheid van 90 m/s of 324 km/uur op een onvervormbaar oppervlak wordt losgelaten; Deze type C colli dienen goedgekeurd te worden door de bevoegde overheid van het land van herkomst. Indien de radioactieve stoffen in een weinig verspreidbare vorm voorkomen en voldoen aan de bepalingen van LDM: Low Dispersible Material is er geen type C collo nodig voor het luchtvervoer van grote hoeveelheden radioactieve stoffen. LDM zijn radioactieve stoffen met een lage verspreidbaarheid: vaste radioactieve stoffen al dan niet in een capsule geplaatst, geen poeder. Om aan te tonen dat een materiaal kan gekwalificeerd worden als LDM dient het aan een aantal voorwaarden te voldoen: maximum 10 mSv/u op 3 meter afstand van het onafgeschermde materiaal niet meer dan 100 A2 vrijzetten in de vorm van kleine deeltjes na: o de gevorderde thermische test; o de impacttest van 90 m/s niet meer dan 100 A2 vrijzetten in het water bij de onderdompelingstest, na de mechanische testen, gedurende 7 dagen. LDM materiaal dient multilateraal goedgekeurd te worden. De verschillende types van colli kunnen in een oververpakking geplaatst worden. Een oververpakking wordt gedefinieerd als: een omsluiting die door één afzender gebruikt wordt om één of meerdere colli te bevatten en om een eenheid te vormen die tijdens het vervoer gemakkelijker gemanipuleerd en gestouwd kan worden. Voorbeelden: o een kartonnen doos; o een kist; o een pallet waarop meerdere colli geplaatst of gestapeld worden en die door middel van banden uit kunststof, folie of eender ander geschikt middel vastgezet worden. 40. HOOFDSTUK III: VOORSCHRIFTEN VOOR DE COLLI DIE RADIOACTIEVE STOFFEN BEVATTEN. Alle types van colli behalve de uitgezonderde colli kunnen eveneens gebruikt worden voor het vervoer van splijtstoffen indien deze daarvoor ontworpen zijn en door alle betrokken bevoegde overheden werden goedgekeurd. Voor deze zogenaamde “fissiele colli” moet aangetoond worden dat er, zelfs in ongevalomstandigheden, inclusief luchtvaartongevallen voor deze die door de lucht vervoerd worden, geen nucleaire kettingreactie kan optreden. Tanks worden naargelang hun radioactieve inhoud op dezelfde wijze en volgens dezelfde criteria ingedeeld. Bij het vervoer van uraanhexafluoride (UF6) worden er bijkomende eisen gesteld aan de verpakkingen, aangezien UF6 ook corrosief is. Deze modellen van colli moeten dan ook onderworpen zijn aan een goedkeuring. Indien de te vervoeren stoffen om een of andere reden niet kunnen vervoerd worden volgens de indeling van de types van colli hierboven, is er nog steeds een mogelijkheid dit vervoer uit te voeren onder “speciale overeenkomst”. Dit wil zeggen dat niet aan alle bepalingen van het reglement voldaan is en dat er bijkomende maatregelen opgelegd worden om minimum een zelfde niveau van veiligheid te garanderen. Deze maatregelen kunnen van operationele alsook van administratieve aard zijn. In onderstaande tabel worden het typische gebruik en de typische omvang van de verschillende collitypes weergegeven Collotype Gebruik Massa Radio-isotopen in research en medische diagnose Uitgezonderd 100 g tot enkele kg Lege verpakking met lage residuele interne Onbepaald besmetting Uraanertsen en samenstellingen van natuurlijk Industrieel uraan (uraanhexafluoride) Radioactieve afvalstoffen met lage concentratie Type A Van 100 kg tot 20 ton Radio-isotopen voor medische en laboratorium Minder gebruik 100 kg Niet bestraalde uraanbrandstof Ongeveer dan 10 ton 41. HOOFDSTUK III: VOORSCHRIFTEN VOOR DE COLLI DIE RADIOACTIEVE STOFFEN BEVATTEN. Radioactief afval Grote bronnen onbepaald voor radiotherapie, industriële gammagrafie, bestralingstoestellen Type B Nucleaire brandstofcyclus (bestraalde brandstof, plutonium) Van 10 kg tot 100 ton Radioactief afval met hoge activiteit Type C Grote bronnen door de lucht, Co-60 therapie onbepaald bronnen, plutonium, MOX brandstof. In bijlage 5 wordt een overzicht gegeven van de verschillende groepen radioactieve stoffen gegroepeerd volgens de vereisten die aan de colli gesteld zijn. De UN identificatienummers van de radioactieve stoffen zijn eveneens opgenomen in bijlage 5. Deze UN nummers worden gebruikt op de vervoersdocumenten, op de colli en in sommige gevallen op de oranje signalisatieschilden. 3. Afschermingscriteria Ieder collo dient voldoende afschermingsmaterialen te bevatten zodat aan de volgende limieten voor de dosissnelheden wordt voldaan: Uitgezonderde colli: maximum 5 µSv/u aan het buitenoppervlak. Andere colli: o 2 mSv/uur aan het buitenoppervlak en o 0,1 mSv/uur op 1 meter afstand van dit buitenoppervlak Colli waarbij de dosissnelheid aan het oppervlak tussen de 2 en 10 mSv/uur ligt kunnen enkel vervoerd worden onder de voorwaarden van uitsluitend gebruik. De dosissnelheid aan de buitenzijde van het voertuigen is beperkt tot: 2 mSv/uur in contact met het buitenoppervlak 0,1 mSv/u op 2 meter van dit buitenoppervlak. Bij afwezigheid van reële zijwanden dienen de denkbeeldige zijwanden van het voertuig als referentieoppervlak gebruikt te worden. 42. HOOFDSTUK III: VOORSCHRIFTEN VOOR DE COLLI DIE RADIOACTIEVE STOFFEN BEVATTEN. Op de plaats van de bestuurder mag de dosissnelheid de 20 µSv/uur (0,02 mSv/uur) niet overschrijden voor de in België geregistreerde voertuigen. De bestuurder moet een individuele dosimeter dragen als de 2,5 µSv/u overschreven wordt (0,0025 mSv/uur). Volgens het ADR moet de individuele dosimeter slechts gedragen worden bij een dosissnelheid van meer dan 20 µSv/u (0,02 mSv/u) en is er geen bovenlimiet opgelegd op de plaats van de bestuurder. Uiteraard moeten de jaarlijkse limieten gerespecteerd worden en moeten alle mogelijke maatregelen getroffen worden om de dosis voor de bestuurder zo laag als mogelijk te houden (ALARA principe). 4. Besmettingscriteria De besmetting langs de buitenzijde van de colli moet zo laag mogelijk gehouden worden en de transfereerbare of afwrijfbare activiteit mag in geen enkel geval hoger zijn dan: 4 Bq/cm2 voor bèta en gamma stralers en laag toxische alfa stralers 0,4 Bq/cm2 voor andere alfastralers. Dezelfde besmettingscriteria zijn geldig voor de voertuigen die radioactieve stoffen vervoeren. Bovendien mag de dosissnelheid in contact met elk oppervlak van een leeg voertuig niet meer bedragen dan 5 µSv/uur. 5. Markeringen op de colli. Volgende aanduidingen dienen op de buitenzijde van het collo op een leesbare en blijvende wijze aangebracht te zijn: Identificatie van afzender of bestemmeling of beide; Bruto massa indien meer dan 50 kg; In voorkomend geval de woorden: “type IP-1”, “type IP-2”, “type IP-3”, “type A”, “type B(U)”, “type B(M)”, “type C”; de hoofdletters U en M duiden op een unilaterale en multilaterale goedkeuring dit wil zeggen: een goedkeuring enkel door de bevoegde overheid van het land van herkomst of door alle betrokken bevoegde overheden; In geval van type IP-2, IP-3 of type A: identificatie van het land van oorsprong van het model van collo (door middel van officiële voertuigen registratie code) en de naam van de fabrikant; 43. HOOFDSTUK III: VOORSCHRIFTEN VOOR DE COLLI DIE RADIOACTIEVE STOFFEN BEVATTEN. In geval van LSA-I of SCO-I dat onverpakt vervoerd wordt volgens de bepalingen van uitsluitend gebruik moeten de woorden “radioactive LSA-I” of “radioactive SCO-I” aangebracht zijn (onverpakt wil hier ook zeggen dat de radioactieve materialen kunnen verpakt zijn in recipiënten of verpakkingen die niet voldoen aan de criteria voor reglementaire vervoersverpakkingen zoals o.a. zak, folie, …); Identificatiemerk(en) van het/de collo/colli waarvoor het model onderworpen is aan de goedkeuring van de bevoegde overheid(heden). Dit identificatiemerk bestaat steeds uit een prefix voor het land dat het model heeft goedgekeurd, een nummer, het type collo en de aanduiding van de editie van de reglementering volgens welke het collo is goedgekeurd. Voorbeeld: B/9999/B(U)-96 Dit betekent een door de Belgische bevoegde overheid goedgekeurd model van collo type B(U) nummer 9999 volgens de editie 1996 van het internationaal vervoerreglement. In de 2005 editie van het IAEA reglement dat nu van toepassing is wordt er nog steeds gebruik gemaakt van deze “-96” aanduiding aangezien er tussen de 1996 editie en 2005 editie geen fundamentele wijzigingen voor wat betreft voorschriften voor colli gebeurd zijn. Voor een model van collo goedgekeurd volgens de vorige editie van het vervoersreglement wordt de aanduiding “-85” aangegeven. Voor de nog vroegere edities vindt men geen jaarindicatie. Dit identificatiemerk kan aangevuld worden met de letter “F” indien het collo goedgekeurd is voor splijtstoffen. H(U) en H(M) zijn de aanduidingen voor de goedgekeurde colli die uraanhexafluoride bevatten. Gelijkaardige identificatiemerken kunnen voorkomen op de vervoersdocumenten waarbij de aanduiding van het verpakkingstype vervangen is of aangevuld is door: “S” : voor radioactieve stoffen in speciale vorm “T” : voor een goedkeuringscertificaat voor het vervoer “X” : voor een goedkeuringscertificaat voor het vervoer bij speciale overeenkomst Serienummer van de verpakking die volgens het specifieke model vervaardigd is Voor colli van type B(U) en B(M) en C: het klaverbladsymbool (zoals op de etiketten) aangebracht op een blijvende wijze die bestand is tegen water en vuur (bvb gegraveerd of ingeslagen) 44. HOOFDSTUK III: VOORSCHRIFTEN VOOR DE COLLI DIE RADIOACTIEVE STOFFEN BEVATTEN. De letters “UN” gevolgd door het identificatienummer van de radioactieve stof gevolgd door de juiste benaming van de radioactieve stoffen. Voor de uitgezonderde colli is de juiste benaming niet vereist, enkel het UN nummer (tenzij deze colli door de lucht vervoerd worden). Voor oververpakkingen: 1. het woord “OVERVERPAKKING” in een officiële taal van het land van oorsprong en in het Frans, Engels of Duits (de officiële ADR talen); 2. de letters “UN” gevolgd door het identificatienummer van de radioactieve stof, voor elke radioactieve stof in de oververpakking, tenzij deze markeringen op de colli van buitenaf zichtbaar zijn. 6. Markeringen op tankcontainers en tankvoertuigen. Op iedere tank moet, op een permanente wijze, een kenplaatje uit een corrosievast metaal bevestigd zijn. Dit kenplaatje moet op een plaats bevestigd zijn die makkelijk bereidbaar is voor controle. Deze gegevens mogen ook op de wand van de tank zelf gegraveerd worden indien hierdoor de stevigheid van de tank niet aangetast wordt. De volgende gegevens moeten op dit plaatje ingeslagen zijn: • Het gestileerd klaverbladsymbool; • Het goedkeuringsnummer van de tank; • Naam of merk van de fabrikant; • Het serienummer; • Het bouwjaar; • De beproevingsdruk; • De berekeningsdruk; • De capaciteit; • Eventueel berekeningstemperatuur (indien meer dan 50°C of minder dan –20°C); • Datum en type van de meest recente keuring: • o Maand, jaar, P voor periodieke keuring; o Maand, jaar, L voor dichtheidsbeproeving; Het materiaal van de tank en eventueel het bekledingsmateriaal. Voor een tankvoertuig komt hier nog bij: 45. HOOFDSTUK III: VOORSCHRIFTEN VOOR DE COLLI DIE RADIOACTIEVE STOFFEN BEVATTEN. • De naam en telefoonnummer van de eigenaar op de achterzijde (dit is een Belgische vereiste); • De massa in lege toestand; • De hoogst toegelaten massa. Voor een tankcontainer moet er op een bord nog de volgende informatie voorkomen: • De naam van de eigenaar en exploitant; • De capaciteit; • Het tarra gewicht; • De hoogst toegelaten massa; • De tankcode; • De officiële vervoersnaam van de stoffen die erin vervoerd mogen worden; • Eventueel de code met bijzondere bepalingen. 7. Etikettering van colli. A. Vereisten Uitgezonderde colli: Geen reglementair vervoersetiket op buitenzijde maar wel: o Bij opening van de colli dient de aanwezigheid van radioactieve stoffen aangeduid te zijn door het woord “radioactief” op de binnenzijde en uiteraard ook in de vervoersdocumenten. o De UN markering op de buitenzijde van het collo (zie hiervoor); Andere colli: Minstens 2 etiketten op tegenover elkaar gelegen zijden Model 7A, 7B of 7C (I-wit, II-geel, III-geel) zie figuur 1 in bijlage Afmetingen 10x10 cm Containers, tankcontainers en mobiele tanks: Vier etiketten 7A, 7B of 7C met afmetingen 10x10 cm en Vier etiketten 7D met afmetingen 25x25 cm of Vier 7A, 7B of 7C uitvergroot tot afmetingen 25x25 cm 46. HOOFDSTUK III: VOORSCHRIFTEN VOOR DE COLLI DIE RADIOACTIEVE STOFFEN BEVATTEN. Tankvoertuigen: op 3 zijden zelfde etiketten als voor containers of tanks. B. Splijtstof Ieder collo dat splijtstoffen bevat, in hoeveelheden boven de uitzonderingen voor een fissiel collo evenals de oververpakkingen van dergelijke colli, dienen naast elk 7A, 7B of 7C etiket ook nog een 7E etiket te dragen. C. Bijkomende risico’s Radioactieve stoffen die tevens andere gevaarseigenschappen, die tot een andere klasse van gevaarlijke goederen behoren, bezitten dienen eveneens voor deze bijkomende risico’s geëtiketteerd te worden, zie figuur 2 in bijlage. Voorbeeld: colli die uraanhexafluoride bevatten dienen eveneens de etiketten van de klasse 8, corrosief te dragen. D. Vermeldingen op etiketten De 7A, 7B en 7C etiketten dienen ingevuld te zijn met de benaming van de voornaamste radio-isotopen, de activiteit en voor de 7B en 7C etiketten ook de transportindex. Bij de radioactieve stoffen van de groep LSA-I vervangt deze afkorting de vermelding van de radio-isotopen. De vermelding van de belangrijkste radio-isotopen wordt in voorkomend geval aangevuld met de afkortingen LSA-II, LSA-III, SCO-I of SCO-II. E. Transportindex De transportindex (TI) van een collo wordt bepaald door de getalwaarde van de maximale dosissnelheid op 1 meter afstand van het collo, uitgedrukt in millisievert per uur en vermenigvuldigd met 100. De TI geeft dus een aanduiding van de dosissnelheid in de omgeving van het collo. De transportindex van oververpakkingen wordt bepaald door de som van de transportindices van de colli die erin verpakt zitten. De oorspronkelijke afzender van 47. HOOFDSTUK III: VOORSCHRIFTEN VOOR DE COLLI DIE RADIOACTIEVE STOFFEN BEVATTEN. de oververpakking mag de transportindex echter eveneens bepalen door een meting van de dosissnelheid op 1 meter. Bij de bepaling van de transportindex van omvangrijke ladingen, containers en tanks wordt de gemeten dosissnelheid vermenigvuldigd met een correctiefactor die bepaald wordt door de grootste oppervlakte van een dwarsdoorsnede van de lading. Deze factoren zijn : Oppervlakte doorsnede Tot 1m2 1 – 5 m2 5 – 20 m2 Meer dan 20 m2 Vermenigvuldigingsfactor 1 2 3 10 Per voertuig wordt de som van de transportindices beperkt tot 50, behalve voor LSA-I materiaal. Er kan van afgeweken worden wanneer het vervoer plaatsvindt volgens de bepalingen van uitsluitend gebruik. Deze beperking geldt ook tijdens opslag, de colli mogen samen gegroepeerd worden in groepen van TI = 50. Tussen deze groepen dient een minimale afstand van 6 meter gerespecteerd te worden. F. Categorie van de colli De categorie van ieder collo, waardoor bepaald wordt welk etiket dient aangebracht te worden, is afhankelijk van de transportindex en de maximale dosissnelheid aan het oppervlak van het collo. Etikettype TI* Dosissnelheid aan oppervlak collo I- wit (etiket 7A) 0** Niet groter dan 0,005 mSv/uur II-geel (etiket 7B) Groter dan 0** en niet Groter dan 0,005 en niet groter dan 1 groter dan 0,5 mSv/uur III-geel (etiket 7C) Groter dan 1 en niet groter Groter dan 0,5 en niet dan 10 groter dan 2 mSv/uur III-geel (etiket 7C) in Groter dan 10 Groter dan 2 en niet groter uitsluitend gebruik dan 10 mSv/uur * Afgerond naar het onmiddellijk hogere 1ste cijfer na de komma ** Minder dan 0,05, gelijkgesteld met 0. Een collo dat onder speciale overeenkomst wordt vervoerd, behoort automatisch tot de categorie III-geel. 48. HOOFDSTUK III: VOORSCHRIFTEN VOOR DE COLLI DIE RADIOACTIEVE STOFFEN BEVATTEN. Het aanbrengen en invullen van de passende etiketten op de colli behoort tot de verantwoordelijkheid van de afzender. Dosissnelheid aan Dosissnelheid oppervlak collo op 1m minder dan 5 µSv/h ja minder dan 0,5 µSv/h 7A ja RADIOACTIVE I CONTENU:................................... ACTIVITE:............................... 7 nee tussen 5 µSv/h en 0,5 mSv/h nee ja minder dan 10 µSv/h 7B ja RADIOACTIVE I I CONTENU:................................... ACTIVITE:............................... INDICE DE TRANSPORT nee tussen 0,5 mSv/h en 2 mSv/h 7 nee ja minder dan 0,1 mSv/h 7C ja RADIOACTIVE I I I CONTENU:................................... ACTIVITE:............................... INDICE DE TRANSPORT 7 nee tussen 2 mSv/h en 10 mSv/h 7C ja RADIOACTIVE I I I CONTENU:................................... ACTIVITE:............................... INDICE DE TRANSPORT 7 in uitsluitend gebruik Elk gevaarsetiket dat geen betrekking heeft op de inhoud van het collo dient verwijderd te worden. 49. HOOFDSTUK III: VOORSCHRIFTEN VOOR DE COLLI DIE RADIOACTIEVE STOFFEN BEVATTEN. G. Kritikaliteitsveiligheidsindex (CSI= Criticality Safety Index) Een CSI wordt toegekend aan een collo, een oververpakking of een container die splijtstoffen bevat. Dit cijfer wordt gebruikt om het samenladen of samenplaatsen van colli, oververpakkingen en containers te controleren, en zo te vermijden dat gedurende het vervoer een nucleaire kettingreactie zou optreden. Dit cijfer dient op het etiket 7E ingevuld te worden, zie figuur 1 in bijlage. Per voertuig wordt de som van de kritikaliteitsveiligheidsindices beperkt tot 50. Er kan van afgeweken worden wanneer het vervoer plaatsvindt volgens de bepalingen van uitsluitend gebruik. Deze beperking geldt ook tijdens opslag, de colli mogen samen gegroepeerd worden in groepen van CSI = 50. Tussen deze groepen of voertuigen dient een minimale afstand van 6 meter gerespecteerd te worden. H. Oriëntatiepijlen Zijn enkel vereist voor samengestelde uitgezonderde colli en colli van type IP1 die vloeistoffen bevatten behalve indien het maximale volume minder is dan 120 ml en er voldoende absorberend materiaal aanwezig is. De etiketten hebben het model zoals hieronder aangegeven en moeten op twee tegenover elkaar gelegen zijden aangebracht zijn. De etiketten moeten duidelijk zichtbaar zijn en evenredig met de grootte van het collo. De binnenverpakkingen dienen in overeenstemming met deze oriëntatiepijlen in de buitenverpakking geplaatst te zijn. 50. HOOFDSTUK III: VOORSCHRIFTEN VOOR DE COLLI DIE RADIOACTIEVE STOFFEN BEVATTEN. I. Oververpakkingen: Een oververpakking dient op twee tegenover elkaar gelegen zijden de etiketten te dragen die overeenstemmen met de colli in de oververpakking (7A, 7B, 7C, 7E) alsook het UN nummer van deze colli voorafgegaan door de letters “UN” tenzij alle etiketten en UN nummers zichtbaar zijn van buitenaf. Dit geldt eveneens voor de oriëntatiepijlen en de etiketten voor de bijkomende risico’s, indien van toepassing. Indien hetzelfde UN nummer of hetzelfde etiket voor meerdere colli gelden moet dit maar éénmaal herhaald worden op buitenzijde van de oververpakking. Voor stijve oververpakkingen wordt de transportindex voor de oververpakkingen: • ofwel bepaald door de som van de transportindexen van de in de oververpakking aanwezige colli, • ofwel door rechtstreekse meting van het stralingsniveau. Voor niet-stijve oververpakkingen mag de transportindex uitsluitend bepaald worden door de som van de transportindexen van de colli aanwezig in de oververpakking. De CSI wordt voor oververpakkingen uitsluitend bepaald door de som van de CSI’s van de aanwezige colli. 8. Etikettering van voertuigen Ieder voertuig dat radioactieve stoffen vervoert moet op de beide zijkanten en achteraan een etiket model 7D dragen, afmetingen 25 cm x 25 cm (zie figuur 1 in 51. HOOFDSTUK III: VOORSCHRIFTEN VOOR DE COLLI DIE RADIOACTIEVE STOFFEN BEVATTEN. bijlage). Deze mogen kleiner zijn, namelijk: 10 x 10 cm, voor kleine voertuigen, daar waar er plaatsgebrek is. Op voertuigen die in België geregistreerd zijn en enkel uitgezonderde colli vervoeren moeten eveneens deze 7D etiketten aangebracht worden. Dit is enkel zo op Belgisch grondgebied. Het woord «radioactief» mag vervangen worden door het UN identificatienummer van de vervoerde radioactieve stoffen indien deze allen onder ditzelfde nummer vervoerd worden. Voor de bijkomende risico’s dient eveneens geëtiketteerd te worden. 9. Signalisatie van de voertuigen die colli vervoeren. Alle transporteenheden (voertuig of voertuig+aanhangwagen die een eenheid vormen), behalve deze die enkel uitgezonderde colli vervoeren, dienen aan de voor- en achterzijde voorzien te zijn van oranje signalisatieschilden met afmetingen 40cm x 30cm (lengte x hoogte) met een zwarte rand van maximum 15 mm. Voor kleinere voertuigen mag dit 30cm x 12cm (lengte x hoogte) met een zwarte rand van maximum 10 mm zijn. Deze signalisatieborden moeten van een materiaal gemaakt zijn dat weerbestendig is en duurzaam is. De bevestiging van deze signalisatieborden op het voertuig moet zodanig zijn dat deze niet loskomen bij een brand van 15 min. Op deze oranje schilden moeten geen inschrijvingen voorkomen. Deze schilden moeten op het voertuig aanwezig blijven eender welk de oriëntatie van het voertuig is. Wanneer het oranje schild aangebracht is op neerklapbare borden, moeten deze zodanig ontworpen en vastgezet zijn dat ze gedurende het vervoer niet kunnen neerklappen of loskomen van hun houder (in het bijzonder ten gevolge van schokken of niet bedoelde handelingen). Wanneer het een transport onder uitsluitend gebruik betreft van vaste, niet verpakte, radioactieve stoffen of van radioactieve stoffen in colli waarbij alle vervoerde stoffen één zelfde UN-identificatienummer dragen, dienen het UN-identificatienummer van het gevaar en het UN-identificatienummer van de vervoerde stof op oranje schilden aangebracht te worden en wel op de volgende wijze: 52. HOOFDSTUK III: VOORSCHRIFTEN VOOR DE COLLI DIE RADIOACTIEVE STOFFEN BEVATTEN. a. Voor transporteenheden: - op de oranje schilden vooraan en achteraan, of - op de bijkomende oranje schilden aangebracht op de zijkanten van de transporteenheid. b. Voor containers: op de bijkomende oranje schilden op de zijkanten van de container. Het UN-identificatienummer van het gevaar dient op de bovenste helft van het schild ingevuld te zijn. (Zie bijlage 7 voor deze identificatienummers). Het UN- identificatienummer van de radioactieve stof dient op de onderste helft ingevuld te zijn. De oranje borden met inschrijving zijn in het midden voorzien van een zwarte band van maximum 15 mm dik. Deze inschrijvingen moeten gebeuren met karakters van 100 mm hoog en 15 mm dik. Ze moeten onuitwisbaar zijn en leesbaar blijven na een brand van 15 minuten. Verwisselbare cijfers en letters op de schilden, die het identificatienummer van het gevaar en het UN-identificatienummer van de stof weergeven, moeten op hun plaats blijven tijdens het vervoer en bij om het even welke oriëntatie van het voertuig. Schilden die geen betrekking hebben op de vervoerde goederen moeten verwijderd of afgedekt worden. Indien deze afgedekt worden moet de afdekking totaal zijn en voldoende om een brand van ten minste 15 minuten te weerstaan. 10. Signalisatie van de tankvoertuigen en tankcontainers De tankvoertuigen of transporteenheden met één of meerdere tanks dienen eveneens uitgerust te zijn met de oranje signalisatieschilden langs de voor- en achterzijde alsook langs de zijkanten. Op de schilden aan de zijkanten dient het identificatienummer van het gevaar op de bovenste helft ingevuld te zijn. Het identificatienummer van de radioactieve stof dient op de onderste helft ingevuld te zijn. Indien de lading uit één enkele radioactieve stof bestaat mogen deze nummers worden aangebracht op de oranje schilden voor- en achteraan. In dit geval dienen de oranje schilden niet aangebracht te worden op de zijkanten van de tank(s). 11. Multimodaal karakter van de reglementering Gezien het uitgangspunt van de vervoersreglementering voor radioactieve stoffen erin bestaat dat de veiligheid, door de integriteitsvereisten op niveau van de colli dient 53. HOOFDSTUK III: VOORSCHRIFTEN VOOR DE COLLI DIE RADIOACTIEVE STOFFEN BEVATTEN. verzekerd te worden, zijn er weinig voorschriften, met betrekking tot de colli, die specifiek zijn voor een bepaalde vervoersmode, met uitzondering voor het vervoer van grote hoeveelheden door de lucht. De specifieke voorschriften van de Internationale Overeenkomsten die, analoog met het ADR, het luchtvervoer, het maritiem vervoer, het spoorvervoer en het vervoer over de binnenwateren van gevaarlijke goederen regelen, vertonen weinig verschillen op het vlak van vereisten voor de colli. De verschillen situeren zich voornamelijk op het vlak van operationele voorschriften die specifiek zijn voor iedere vervoersmode. De colli die eveneens per vliegtuig worden vervoerd moeten aan enkele meer beperkende voorschriften voldoen op het vlak van oppervlakte temperatuur, interne druk en, voor de grotere hoeveelheden, ook testvereisten. Het maritieme roll-on roll-off vervoer wordt uitgevoerd onder de voorschriften van het ADR. Voor het tankvervoer zijn er echter wel bijkomende vereisten voor o.a. het maritieme vervoer. Containers die ook maritiem vervoerd worden moeten vergezeld zijn van een containerverpakkingscertificaat waarin o.a. bevestigd wordt dat de colli in de container op een correcte wijze werden vastgezet. 12. Stralingsbeschermingsprogramma Het doel van een stralingsbeschermingsprogramma (SBP) is het verzekeren dat alle stralingsbeschermingmaatregelen getroffen worden en nageleefd worden om zo een betere veiligheid te garanderen. De omvang van zo’n programma is afhankelijk van de omvang van de transporten die door de vervoerder worden uitgevoerd. De voornaamste elementen van een SBP zijn: bepalen van de verantwoordelijkheden: het duidelijk afbakenen wie waarvoor verantwoordelijk is. dosisbepaling en optimalisatie van de dosissen, eveneens voor de oppervlakte besmettingen: het registreren van de dosis van het personeel op een maandelijkse basis, het maken van een evaluatie van deze dosissen, het controleren van voertuigen op mogelijke besmetting, … scheiding en andere beschermende maatregelen. noodplan voorzieningen. opleiding en informatie verstrekking. kwaliteitsverzekering. 54. HOOFDSTUK IV: VOORSCHRIFTEN VOOR HET VERVOER, DE VOERTUIGEN EN TANKS Algemene en specifieke voorschriften Tanks Keuringen Verkeersborden Tunnelbeperkingen Beveiliging 55. HOOFDSTUK IV : VOORSCHRIFTEN VOOR HET VERVOER, DE VOERTUIGEN EN TANKS. 1. Algemene en specifieke voorschriften De algemene voorschriften die moeten nageleefd worden bij het vervoer van andere gevaarlijke goederen zijn ook van toepassing op het vervoer van radioactieve stoffen. Specifieke voorschriften, die enkel voor radioactieve stoffen gelden, worden opgelegd in de vervoervergunning (waarvan een voorbeeld in bijlage 3) A. Basisuitrusting De basisuitrusting van een voertuig dat radioactieve stoffen vervoert omvat: 1. minimum 2 brandblusapparaten (aangepast aan de brandbaarheidsklasse A, B en C – elk brandblusapparaat heeft een minimale capaciteit van 2 kg): a) 1 apparaat van minimum 2 kg voor het bestrijden van brand in de motor of in de bestuurderscabine; b) één of meerdere toestellen waarvan de capaciteit varieert naargelang de maximaal toegelaten massa van het voertuig en naargelang de capaciteit van het toestel hierboven vermeld onder a), namelijk: o voor voertuigen met een maximaal toegelaten massa lager dan 3,5 ton, dient de som van de capaciteit van de brandblusapparaten ten minste 4 kg poeder of een equivalent hoeveelheid van een ander geschikt blusmiddel te bedragen (vb: 2 kg+2 kg); o voor voertuigen met een maximaal toegelaten massa tussen 3,5 en 7,5 ton, dient de som van de capaciteit van de brandblusapparaten ten minste 8 kg poeder of een equivalent hoeveelheid van een ander geschikt blusmiddel te bedragen, waarbij de capaciteit van het toestel onder b) minimum 6 kg moet bedragen (vb: 2 kg + 6 kg); o voor voertuigen met een maximaal toegelaten massa hoger dan 7,5 ton, dient de som van de capaciteit van de brandblusapparaten ten minste 12 kg poeder of een equivalent hoeveelheid van een ander geschikt blusmiddel te bedragen, waarbij de capaciteit van één van de toestellen onder b) ten minste 6 kg dient te bedragen (vb: 2 kg + 6 kg + 4 kg of 3 kg + 9 kg). 56. HOOFDSTUK IV : VOORSCHRIFTEN VOOR HET VERVOER, DE VOERTUIGEN EN TANKS. 2. een wielklemblok aangepast aan de diameter van de wielen en de toegelaten maximale bruto massa van het voertuig; 3. twee waarschuwingstekens die op zichzelf rechtop kunnen staan (bvb: reflecterende kegels of driehoeken of oranje knipperlichten) 4. een oogspoelvloeistof; 5. een fluorescerend vest voor ieder lid van de bemanning; 6. een draagbaar verlichtingsapparaat (zaklamp) voor ieder lid van de bemanning; 7. een paar veiligheidshandschoenen voor ieder lid van de bemanning 8. een oogbescherming (bvb een veiligheidsbril); 9. de bijkomende uitrusting voorgeschreven voor bepaalde klassen die eventueel als bijkomend risico aanwezig kunnen zijn: ontsnappingsmasker, schop, rioolafdichting, opvangreservoir uit kunststof. B. Algemene voorschriften De algemene voorschriften die van toepassing zijn tijdens het vervoer van gevaarlijke goederen, gelden eveneens voor het vervoer van radioactieve stoffen: personen die niet betrokken zijn bij het vervoer mogen niet plaatsnemen in het voertuig. De bestuurder mag begeleid worden door eender welk persoon die aanwezig is omwille van veiligheids-, beveiligings-, opleidings- of exploitatieredenen. het voertuig en de bestuurder moeten voldoen aan de reglementaire bepalingen bij aankomst op de laad- en losplaatsen. de bemanning van het voertuig moet weten hoe de brandblustoestellen gebruikt moeten worden; het is verboden colli te openen tijdens het vervoer; het is verboden een voertuig binnen te gaan met verlichtingsapparaten die gebruik maken van een vlam; bij het laden en lossen moet de motor stilgelegd worden; bij het laden en lossen moeten de colli beschermd worden tegen beschadigingen. bij het stationeren moet de handrem van het voertuig steeds vastgezet worden; alle colli moeten vastgezet worden in het voertuig, zodanig dat elke verplaatsing van de colli, elke wijziging in oriëntatie van de colli verhinderd wordt alsook elke beschadiging van colli vermeden wordt. colli mogen niet gestapeld worden tenzij ze daarvoor ontworpen zijn. 57. HOOFDSTUK IV : VOORSCHRIFTEN VOOR HET VERVOER, DE VOERTUIGEN EN TANKS. C. Specifieke voorschriften De specifieke voorschriften die tijdens het vervoer van radioactieve stoffen moeten nageleefd worden, zijn opgenomen in de vervoervergunning. een alarmeringssysteem op de sluiting van de deuren van de laadruimte voor de in België ingeschreven voertuigen; een jaarlijkse besmettingscontrole van de voertuigen en een controle iedere keer als er een vermoeden van besmetting is. De ontsmetting van het voertuig dient in ieder geval te gebeuren voor het voertuig terug in gebruik wordt genomen; een scheiding van de laadruimte en de stuurruimte; de laadruimte moet makkelijk te ontsmetten zijn; rookverbod in de laadruimte en tijdens de behandeling van de colli; samenladingsverbod met voedingswaren, geneesmiddelen (behalve radiofarmaca), chemische producten, andere gevaarlijke goederen (zoals gedefinieerd door het ADR) en/of fotografisch materiaal. Andere objecten zijn enkel toegelaten indien de radioactieve stoffen in speciale vorm zijn of in een type B collo verpakt zijn. vergrendeling van de laadruimte en beveiliging tegen diefstal het voertuig moet buiten het verkeer gestationeerd worden en mag niet onbewaakt of ongesloten achtergelaten worden; 2. Voorschriften voor tanks Voor tanks (inclusief tankcontainers, mobiele tanks en tankvoertuigen) gelden specifieke voorschriften: • Het prototype van een tank moet goedgekeurd worden; • Er moet voor de ingebruikname een eerste keuring plaatsvinden; • Iedere tank moet vervolgens periodiek gekeurd worden. Deze periodieke keuring omvat o.a.: o Een controle van de inwendige en uitwendige toestand; o Hydraulische drukproef: elke 6 jaar voor vaste tanks (tankvoertuigen) of elke 5 jaar voor tankcontainers. 58. HOOFDSTUK IV : VOORSCHRIFTEN VOOR HET VERVOER, DE VOERTUIGEN EN TANKS. • Iedere tank met zijn uitrusting moet ook op regelmatige tijdstippen een dichtheidsbeproeving ondergaan: elke 3 jaar voor vaste tanks (tankvoertuigen) en elke 2,5 jaar voor tankcontainers. • Eenmaal een tank gebruikt is voor radioactieve stoffen mag deze niet meer voor andere stoffen gebruikt worden tenzij deze aan de binnenzijde volledige werd gedecontamineerd. • Een tank mag geen stoffen vervoeren waarvoor ze niet goedgekeurd werd. • Een tank mag niet meer dan 93% gevuld worden bij een referentietemperatuur van 15°C (voor mobiele tanks, deze die ook maritiem vervoerd worden, is dit maximum 90%). Bij tanks voor vloeistoffen met een capaciteit van meer dan 7500 liter waarin geen compartimentering werd aangebracht en ook geen slingerschotten moet de tank minstens 80% gevuld zijn of maximum 20%. • De vuller van de tank moet nagaan of de afsluitinrichtingen in degelijke toestand zijn. • Indien er verschillende afsluitingen in serie staan moet deze het dichtst bij de stof eerst gesloten worden. • Er mogen geen resten van gevaarlijke goederen aan de buitenzijde van de tank kleven. • Ongereinigde lege tanks moeten dezelfde sluitingsgaranties bieden als geladen tanks. 3. Keuringen Voertuigen die enkel colli met radioactieve stoffen vervoeren moeten geen specifieke ADR keuring ondergaan. Een jaarlijkse of halfjaarlijkse technische controle volstaat. Wanneer voertuigen radioactieve stoffen vervoeren in vaste tanks (tankvoertuigen) met een capaciteit van meer dan 1000 liter of in tankcontainers of mobiele tanks met een capaciteit van meer dan 3000 liter moet het voertuig een specifieke ADR keuring ondergaan. De voertuigen die radioactieve stoffen in tankcontainers of mobiele tanks vervoeren en tankvoertuigen moeten van het type AT zijn. Tijdens de ADR keuring zal nagegaan worden of aan de vereisten voor zulk een type voertuig voldaan is. 59. HOOFDSTUK IV : VOORSCHRIFTEN VOOR HET VERVOER, DE VOERTUIGEN EN TANKS. Er worden o.a. eisen gesteld voor wat betreft antiblokeringssystemen, remvertragers, snelheidsbegrenzers, … Door het keuringstation wordt een specifiek keuringsdocument afgeleverd. Dit keuringsdocument moet bij de boorddocumenten aanwezig zijn tijdens het vervoer. Indien het gaat om een trekker/oplegger combinatie moet voor beide een keuringsdocument afgeleverd worden. . 4. Verkeersborden In het verkeersreglement zijn er 3 verkeersborden opgenomen die specifiek het vervoer van gevaarlijke goederen aangaan. Het verkeersbord C24a is een algemeen verbod voor alle voertuigen voorzien van oranje schilden die gevaarlijke goederen vervoeren. Zie verder C24a Het verkeersbord C24b houdt een verbod in voor alle voertuigen voorzien van oranje schilden die ontplofbare stoffen in colli of brandbare stoffen in tanks vervoeren. Dit is dus niet van toepassing op de radioactieve stoffen tenzij de radioactieve stoffen ook deze subsidiaire risico’s hebben. C24b 60. HOOFDSTUK IV : VOORSCHRIFTEN VOOR HET VERVOER, DE VOERTUIGEN EN TANKS. Het verkeersbord C24c houdt een verboden toegang in voor alle voertuigen voorzien van oranje schilden, die vloeibare of vaste gevaarlijke goederen verpakt in colli of in tanks vervoeren en die de wateren kunnen verontreinigen. C24c Voor wat betreft de radioactieve stoffen vallen de volgende stoffen onder dit verbod: − met UN identificatienummers: o o 2912, LSA-I niet splijtstof of splijtstof uitgezonderd; 2913, oppervlakte besmet materiaal, SCO-I en SCO-II niet splijtstof of splijtstof uitgezonderd; o 2919, vervoer onder speciale overeenkomst, niet splijtstof of splijtstof uitgezonderd; o 2977, uraanhexafluoride splijtstof; o 2978, uraanhexafluoride niet splijtstof of splijtstof uitgezonderd; o 3321, LSA-II niet splijtstof of splijtstof uitgezonderd; o 3322, LSA-III niet splijtstof of splijtstof uitgezonderd; o 3324, LSA-II splijtstof; o 3325, LSA-III splijtstof; o 3326, oppervlakte besmet materiaal, SCO-I en SCO-II splijtstof; o 3327, type A splijtstof niet speciale vorm; o 3328, type B(U) splijtstof; o 3329, type B(M) splijtstof; o 3330, type C splijtstof; o 3331 speciale overeenkomst splijtstof; o en 3333 type A splijtstof speciale vorm. − de radioactieve stoffen vervoerd in tanks; − de niet-splijtstoffen van de nucleaire brandstofcyclus; − het radioactief afval. 61. HOOFDSTUK IV : VOORSCHRIFTEN VOOR HET VERVOER, DE VOERTUIGEN EN TANKS. 5. Tunnelbeperkingen Sinds 1 januari 2010 is de nieuwe reglementering en de signalisatie voor het gebruik of het verbod op het gebruik van tunnels van kracht. Aan elke wegtunnel werd een categorie toegekend. Deze indeling in categorieën moet rekening houden met: o Karakteristieken van de tunnel; o De evaluatie van de risico’s; o Beschikbaarheid van alternatieve reiswegen; o Verkeersmanagement. Een tunnel kan ingedeeld zijn in verschillende klassen afhankelijk van het tijdstip van de dag of de dag van de week. De indeling is gebaseerd op de hypothese dat er drie hoofdgevaren bestaan die een groot aantal slachtoffers kunnen veroorzaken of ernstige schade aan de tunnelstructuur kunnen veroorzaken. Deze drie hoofdgevaren zijn: 1. ontploffingen; 2. vrijkomen van giftige gassen of vluchtige giftige vloeistoffen; 3. branden. Er zijn vijf tunnelcategorieën: o Tunnelcategorie A: geen enkele beperking voor het vervoer van gevaarlijke goederen, dus ook niet voor de klasse 7 goederen. o Tunnelcategorie B: beperking van het vervoer van de gevaarlijke goederen die een zeer grote ontploffing kunnen veroorzaken. Springstoffen worden hier voornamelijk geviseerd. o Tunnelcategorie C: beperking van het vervoer van de gevaarlijke goederen die een zeer grote ontploffing, een grote ontploffing of het vrijkomen van een belangrijke hoeveelheid giftige stoffen kunnen veroorzaken. Voor de klasse 7 vallen hier de UN nummer UN2977 en UN2978 onder, uraanhexafluoride. o Tunnelcategorie D: beperking van het vervoer van de gevaarlijke goederen die een zeer grote ontploffing, een grote ontploffing, het vrijkomen van een belangrijke hoeveelheid giftige stoffen of een grote brand kunnen veroorzaken. Voor de klasse 7 vallen hier nog 62. HOOFDSTUK IV : VOORSCHRIFTEN VOOR HET VERVOER, DE VOERTUIGEN EN TANKS. steeds de UN nummers UN2977 en UN2978 onder, uraanhexafluoride. o Tunnelcategorie E: beperking van het vervoer van alle gevaarlijke goederen behalve UN2919, UN3291, UN3331, UN3359, UN3373. voor de klasse 7 goederen zijn hier UN2919 en UN3331 van toepassing. Dit zijn de UN identificatie nummer voor de transporten van radioactieve stoffen onder speciale overeenkomst niet splijtstoffen of splijtstof uitgezonderd enerzijds en anderzijds de splijtstoffen die onder speciale overeenkomst vervoerd worden. De signalisatie gebeurt met behulp van het verkeersteken C24a aangevuld met de identificatie van de categorie van de betrokken tunnel. Uiteraard dient deze signalisatie zodanig geplaatst te zijn dat er nog voor een alternatieve reisweg gekozen kan worden. Deze signalisatie is aangebracht op een plaats waar er nog een mogelijkheid bestaat tot het nemen van een alternatieve weg. Hieronder de bijkomende signalisatie. De signalisatie is uitgebreid met een bord C4 in combinatie met een letter Aan iedere lading van radioactieve stoffen, behalve de uitgezonderde colli, wordt er een tunnelbeperkingscode toegekend in het ADR. 63. HOOFDSTUK IV : VOORSCHRIFTEN VOOR HET VERVOER, DE VOERTUIGEN EN TANKS. Tunnelbeperkingscode die van toepassing is op de hele lading van de transporteenheid Beperking B Doorgang verboden door de tunnels van categorie B, C, D en E B1000C Vervoer waarbij de totale netto massa van ontplofbare stoffen per transporteenheid : – groter is dan 1.000 kg : doorgang verboden door de tunnels van categorie B, C, D en E ; – niet groter is dan 1.000 kg: doorgang verboden door de tunnels van categorie C, D en E. B/D Vervoer in tanks : doorgang verboden door de tunnels van categorie B, C, D en E ; Ander vervoer: doorgang verboden door de tunnels van categorie D en E. B/E Vervoer in tanks: doorgang verboden door de tunnels van categorie B, C, D en E; Ander vervoer: doorgang verboden door de tunnels van categorie E. C Doorgang verboden door de tunnels van categorie C, D en E C5000D Vervoer waarbij de totale netto massa van ontplofbare stoffen per transporteenheid : – groter is dan 5.000 kg : doorgang verboden door de tunnels van categorie C, D en E ; – niet groter is dan 5.000 kg : doorgang verboden door de tunnels van categorie D en E. C/D Vervoer in tanks : doorgang verboden door de tunnels van categorie C, D en E ; Ander vervoer : doorgang verboden door de tunnels van categorie D en E. C/E Vervoer in tanks : doorgang verboden door de tunnels van categorie C, D en E ; Ander vervoer : doorgang verboden door de tunnels van categorie E. D Doorgang verboden door de tunnels van categorie D en E D/E Losgestort vervoer of vervoer in tanks : doorgang verboden door de tunnels van categorie D en E ; Ander vervoer : doorgang verboden door de tunnels van categorie E. E Doorgang verboden door de tunnels van categorie E – Doorgang toegelaten door alle tunnels (zie hieronder de bijzondere regeling voor UN-nummers UN2919 en UN3331) 64. HOOFDSTUK IV : VOORSCHRIFTEN VOOR HET VERVOER, DE VOERTUIGEN EN TANKS. Indien er radioactieve stoffen met een verschillende tunnelbeperkingscode aan boord van het voertuig zijn, moet de meest restrictieve worden toegepast. Voertuigen die enkel uitgezonderde colli (UN2908, UN2909, UN2910 en UN2911) aan boord hebben, mogen door alle tunnels rijden. De andere radioactieve stoffen, behalve UN2977, UN2978, UN2919, UN3331, hebben allen een tunnelbeperkingscode E, wat wil zeggen dat voertuigen die radioactieve stoffen vervoeren ook het tankvervoer van radioactieve stoffen, behalve de hierboven genoemde UN nummers, door alle tunnels behalve deze van categorie E mogen rijden. UN2977 en UN2978 hebben een tunnelbeperkingscode C, dus mogen de voertuigen die UF6 vervoeren niet doorrijden aan tunnels met classificatie C, D en E. Voor UN2919 en UN3331 is er geen tunnelbeperkingscode gegeven maar is de mogelijkheid voorzien om deze code op te nemen in het goedkeuringscertificaat voor het vervoer onder speciale overeenkomst. Voor deze bepalingen is er een overgangsperiode tot 31 december 2009 gedefinieerd. In België is het voorzien deze bepalingen in te voeren in de loop van 2009. 6. Beveiliging van het vervoer. Vanaf de editie 2005 van het ADR zijn er naast de veiligheidsbepalingen voor een eerste maal ook beveiligingsvoorschriften opgenomen. Beveiliging is gedefinieerd als de te nemen maatregelen en voorzieningen om, diefstal en verkeerd gebruik te vermijden van die gevaarlijke stoffen die personen, goederen of het leefmilieu in gevaar kunnen brengen. Deze voorschriften zijn het gevolg van de groeiende onrust ten gevolge van de gebeurtenissen in de Verenigde Staten op 11 september 2001 en in Spanje op 11 maart 2004. Tengevolge van deze aanslagen zijn de beveiligingshypothesen die tot dan toe werden aangenomen grondig herzien. Tijdens het vervoer van gevaarlijke goederen moeten algemene maatregelen getroffen worden ter beveiliging van het vervoer. Daarenboven werd er een lijst met “hoge risico” hoeveelheden van gevaarlijke goederen opgemaakt die: o mogelijk door terroristen kunnen misbruikt worden of, o serieuze gevolgen kunnen hebben zoals massavernietiging of veel slachtoffers kunnen maken. 65. HOOFDSTUK IV : VOORSCHRIFTEN VOOR HET VERVOER, DE VOERTUIGEN EN TANKS. Tijdens het vervoer van deze hoeveelheden aan gevaarlijke goederen moeten bijkomende maatregelen getroffen worden voor de beveiliging van het vervoer. Voor alle gevaarlijke goederen moeten er in ieder geval een aantal algemene maatregelen getroffen worden. Voor de radioactieve stoffen werden “hoge risico hoeveelheden” gedefinieerd als zijnde die radioactieve stoffen die vervoerd worden met een activiteit groter dan 3000 A1 of 3000 A2 in een collo van type B of van type C. Welke zijn de voorschriften: o algemene voorzieningen; o beveiligingsopleiding; o voorzieningen voor belangrijke bronnen. Algemene voorzieningen: o iedereen die met het vervoer te maken heeft is betrokken partij: zowel afzender, vervoerder als bestemmeling; o de vervoerder moet geïdentificeerd zijn; o opslag- en overslagruimten mogen niet toegankelijk zijn voor het grote publiek. Beveiligingsopleiding: o doel hiervan is het sensibiliseren van de betrokkenen voor de problematiek van beveiliging, het erkennen van de risico’s en het aanleren van methodes om deze risico’s te verminderen; o deze opleiding dient te gebeuren bij aanwerving van de betrokkenen en dient op regelmatige tijdstippen herhaald te worden. Voorziening voor belangrijke bronnen: o algemene voorzieningen; o beveiligingsopleiding; o beveiligingsplannen moeten opgesteld worden. Deze plannen dienen de volgende punten te bevatten: aanduiding van de verantwoordelijkheden; bijhouden van lijsten van vervoerde goederen; 66. HOOFDSTUK IV : VOORSCHRIFTEN VOOR HET VERVOER, DE VOERTUIGEN EN TANKS. beoordeling van de werkmethodes naar hun kwetsbaarheid; maatregelen om beveiligingsrisico’s te verminderen; procedures voor rapportering; procedures voor het evalueren van de efficiëntie van deze plannen; beperking van de verspreiding van de informatie over het transport. 67. HOOFDSTUK V: BOORDDOCUMENTEN Algemeen Vervoerdocument Schriftelijke richtlijnen 69. HOOFDSTUK V: BOORDDOCUMENTEN. 1. Algemeen De volgende documenten dienen in ieder voertuig dat radioactieve stoffen vervoert aanwezig te zijn: 1) het vervoersdocument in de taal van het land van verzending en indien dit niet het Frans, Engels of Duits is, ook in één van deze drie talen (eventueel aangevuld met het containerverpakkingscertificaat indien van toepassing); 2) schriftelijke richtlijnen ingeval van ongeval of incident, indien van toepassing (deze zijn niet vereist indien enkel uitgezonderde colli vervoerd worden). Deze richtlijnen moeten opgesteld zijn in een taal (talen) die ieder lid van de bemanning kan lezen en begrijpen; 3) een afschrift van de vervoersvergunning; 4) een identiteitsbewijs dat voorzien is van een foto voor ieder lid van de bemanning; 5) het ADR opleidingsgetuigschrift indien van toepassing of het attest van de werkgever; 6) het verzekeringsbewijs; 7) het verwittigingsschema bij ongeval of incident, dit dient op een zichtbare plaats in de bestuurderscabine aangeplakt te zijn. 8) het ADR keuringsdocument indien van toepassing; 2. Vervoersdocument Het vervoersdocument dient ten minste de volgende informatie te bevatten: 1) De beschrijving van de radioactieve stoffen: “UN….”, de officiële vervoersnaam, 7,(klasse van het subsidiaire risico), (tunnelbeperkingscode); Voorbeelden: UN2915, RADIOACTIEVE STOFFEN IN COLLI VAN TYPE A ,7,(E) UN2977, RADIOACTIEVE STOFFEN, URAANHEXAFLUORIDE, SPLIJTSTOF, 7 (8), (E) (de lijst met UN-nummers en de officiële vervoersnaam is bijgevoegd in bijlage 5). 2) de voornaamste radio-isotopen (benaming of symbolen); 3) de fysische en chemische vorm of vermelding van radioactieve stoffen in speciale vorm of in weinig verspreidbare vorm; 4) de maximale activiteit of, wanneer het gaat om splijtstoffen, de totale splijtstofmassa; 5) de categorie van de colli (I-wit, II-geel of III-geel); 70. HOOFDSTUK V: BOORDDOCUMENTEN. 6) de transportindex; 7) de kritikaliteitsveiligheidsindex, in geval van splijtstoffen in hoeveelheden die niet vrijgesteld zijn van de bijkomende splijtstofvereisten; 8) het identificatiemerk van alle betrokken goedgekeurde colli; 9) in geval van het gebruik van een oververpakking, container of voertuig: gedetailleerde lijst van de colli; 10) in voorkomend geval, de tekst: “uitsluitend gebruik”; 11) ingeval van LSA-II, LSA-III, SCO-I, SCO-II: de totale activiteit van de zending uitgedrukt in meervouden van A2; 12) het aantal en beschrijving van de colli; 13) de naam en het adres van de afzender(s); 14) de naam en het adres van de bestemmeling(en); 15) eventueel verklaringen van bilaterale akkoorden. In geval van distributie (meerdere bestemmelingen), dient de naam van ieder van de bestemmelingen en de geleverde hoeveelheden vermeld te worden. Dit moet toelaten om op ieder ogenblik gedurende het vervoer een evaluatie te kunnen maken van de hoeveelheden radioactieve stoffen die zich nog aan boord van het voertuig bevinden. Deze informatie kan ook op andere documenten vermeld worden. Indien er enkel uitgezonderde colli vervoerd worden, kan het vervoerdocument simpeler opgesteld worden. Het is niet nodig om de tunnelbeperkingscode op het vervoerdocument te vermelden wanneer op voorhand geweten is dat het vervoer geen gebruik zal maken van een tunnel waarop beperkingen van toepassing zijn voor de doorgang van voertuigen die gevaarlijke goederen vervoeren. 3. Schriftelijke richtlijnen De schriftelijke richtlijnen in geval van incident of ongeval moeten in het bezit zijn van iedere bestuurder die radioactieve stoffen vervoerd. In het ADR van 2009 werden de voorschriften voor deze schriftelijke richtlijnen volledig herwerkt. Er werden in de versie 2011 kleinere wijzigingen aangebracht. Voornamelijk over de milieu-gevaarlijke producten. Deze richtlijnen moeten door de vervoerder aan de bemanning van het voertuig overhandigd worden voor het vertrek. 71. HOOFDSTUK V: BOORDDOCUMENTEN. De vervoerder moet er op toezien dat elk lid van de bemanning op de hoogte is van deze richtlijnen en in staat is deze te begrijpen en correct uit te voeren. Deze richtlijnen moeten opgesteld worden in een taal of talen die elk lid van de bemanning kan lezen en begrijpen. De richtlijnen moeten zich in de bestuurderscabine binnen handbereik bevinden. De schriftelijke richtlijnen dienen zowel voor wat betreft vorm alsook inhoud overeen te stemmen met het model van 4 pagina’s opgenomen in bijlage 6. (zie ook verder in hoofdstuk VIII). 72. HOOFDSTUK VI: BURGERLIJKE AANSPRAKELIJKHEID 73. Bij het vervoer van radioactieve stoffen dient de verzekeringspolis dit risico expliciet te voorzien. Dit is niet het geval voor het vervoer van radioactieve stoffen uit de nucleaire brandstofcyclus, afvalstoffen inbegrepen, die onder de aansprakelijkheidsregeling van de Conventie van Parijs vallen en waarvoor de verzekering door de nucleaire exploitant wordt afgesloten. Eventueel kan de vervoerder ook erkend worden met het oog op het afsluiten van een verzekering onder de Conventie van Parijs. 74. HOOFDSTUK VII: BESCHIKBARE DESKUNDIGHEID BINNEN DE VERVOERSONDERNEMING 75. HOOFDSTUK VII: BESCHIKBARE DESKUNDIGHEID BINNEN DE VERVOERSONDERNEMING Binnen de vervoersonderneming ziet de aangestelde voor het vervoer toe op de naleving van de vervoersvoorschriften en de bijzondere voorwaarden opgelegd in de vervoersvergunning. Sinds 2009 werd de veiligheidsadviseur klasse 7, als functie binnen de onderneming verplicht. Voor de bestuurder van een voertuig waarmee radioactieve stoffen vervoerd worden, is deze persoon de aangewezen contactpersoon waar men terecht kan met vragen om informatie en het signaleren, voor verder onderzoek, van vermoede niet-conformiteiten, vastgesteld bij het in ontvangst nemen van de colli of tijdens het vervoer. Verder dient elke vervoersonderneming een fysische controle op het vervoer in te richten met als specifieke opdracht toezicht houden op: het vastmaken van de colli in of op het voertuig; de besmetting van het voertuig; de stralingsintensiteit aan de buitenkant van het voertuig en op de plaats van de bestuurder; de etikettering en de signalisatieschilden van het voertuig; het naleven van de bijzondere vergunningsvoorwaarden. In geval van een incident of ongeval tijdens het vervoer van radioactieve stoffen dient de vervoerder een beroep te doen op de dienst fysische controle, die hem zal adviseren en bijstaan bij het nemen van de beschermingsmaatregelen die de omstandigheden vereisen. 76. HOOFDSTUK VIII: MAATREGELEN IN GEVAL VAN INCIDENT OF ONGEVAL Schriftelijke richtlijnen Alarmering Interventie Kennisgeving bij niet respecteren van de voorschriften Aangifte van incidenten en ongevallen 77. HOOFDSTUK VIII: MAATREGELEN BIJ INCIDENT OF ONGEVAL. Wanneer voertuigen die radioactieve stoffen vervoeren bij incidenten of ongevallen betrokken zijn en er gevaar dreigt voor de veiligheid van de bevolking of het leefmilieu ten gevolge van de aanwezigheid van de vervoerde radioactieve stoffen, of wanneer tijdens het vervoer beschadigingen of lekken van colli worden vastgesteld of vermoed worden, dienen onmiddellijk de schriftelijke richtlijnen ingeval van incident of ongeval uitgevoerd te worden evenals het aanwezige verwittigingschema in geval van incident of ongeval. Deze richtlijnen dienen de efficiënte alarmering van de nodige hulpdiensten en bevoegde instanties te verzekeren. Deze instanties staan in voor de coördinatie en de deskundige begeleiding van de eventuele interventie. Bovendien moeten deze richtlijnen de bestuurder inlichten over de te nemen acties en voorzorgsmaatregelen om verergering van de situatie te voorkomen met in acht name van de eigen veiligheid. Wanneer bepaalde veiligheidsvoorschriften niet werden gerespecteerd voorziet het ADR in een specifieke procedure van kennisgeving en opvolging, waarbij ook de bestuurder zijn inbreng heeft om zijn vaststellingen of bezorgdheden aan de aangestelde voor het vervoer over te maken. Het ADR heeft bovendien ook een standaard formulier vastgelegd bestemd voor de rapportering van zware ongevallen of incidenten met mogelijks belangrijke gevolgen. Dergelijke rapportering dient te gebeuren door de vervoerder en is gericht aan de betrokken bevoegde overheid of in internationaal vervoer meerdere betrokken overheden, met het oog op eventuele gevolgtrekkingen naar de efficiëntie van de reglementaire voorschriften en hun eventuele aanpassing. 1. Schriftelijke richtlijnen Deze schriftelijke richtlijnen dienen voor het vertrek door de vervoerder aan de bemanning van het voertuig overhandigd te worden, in een taal of talen die elk lid van de bemanning kan lezen en begrijpen. De vervoerder moet er zich van verzekeren dat ieder lid van de bemanning deze richtlijnen begrijpt en in staat is deze toe te passen. Deze richtlijnen moeten zich binnen handbereik in de chauffeurscabine bevinden. 78. HOOFDSTUK VIII: MAATREGELEN BIJ INCIDENT OF ONGEVAL. In het ADR van 2009 werden deze schriftelijke richtlijnen helemaal herzien. Ze bestaan nu uit een enkel formaat van 4 pagina’s, eender welke klasse van gevaarlijke goederen er vervoerd wordt. Ze bevatten basisinformatie betreffende: o Maatregelen te treffen in noodgeval of ongeval; o Bijkomende inlichtingen voor de bemanningsleden van de voertuigen betreffende de gevaarseigenschappen van de gevaarlijke goederen per klasse en betreffende de te nemen maatregelen in functie van de overheersende omstandigheden. o Uitrusting voor persoonlijke en algemene bescherming tijdens het uitvoeren van algemene maatregelen en noodmaatregelen met betrekking tot specifieke gevaren die zich aan boord van het voertuig moeten bevinden. 2. Alarmering Voor wat betreft de alarmering in België dienen de instructies van het waarschuwingsschema volgens bijlage 9 gevolgd te worden. Daarin is de alarmering voorzien van: de dienst 100 voor medische hulp of brandweer; de dienst 101 of 112 voor hulp van de politie; de aangestelde voor het vervoer. Bij de alarmering dienen tenminste de volgende gegevens meegedeeld te worden: nauwkeurige plaatssituering van het ongeval; aard en de omvang van het probleem (brand, lekkende colli, ongeval, aanwezigheid van gekwetsten, …); inlichtingen betreffende de aard van de lading. 3. Interventie De bestuurder dient zelf, indien mogelijk, de eerste maatregelen te treffen om slachtoffers te redden, brand te voorkomen of te bestrijden en preventief op te treden ten overstaand van de risico’s die zouden kunnen leiden tot een verergering van de toestand. Dit houdt in dat de bestuurder: De ongevalplaats beveiligt: o Motor afzetten; 79. HOOFDSTUK VIII: MAATREGELEN BIJ INCIDENT OF ONGEVAL. o Noodknipperlichten aanzetten; o Waarschuwingssignalen plaatsen; Gekwetsten uit de gevaarzone verwijdert, rekening houdend met de aard van de kwetsuren en het blootstellingrisico; Brand bestrijdt en voorkomt; De schriftelijke richtlijnen uitvoert. Hierbij dient de bestuurder zijn eigen veiligheid in acht te nemen en terdege rekening te houden met de middelen voor bescherming tegen uitwendige (afstand – tijd – afscherming) en inwendige (uit de windrichting – contact vermijden) blootstelling, gebruik makend van de minimale beschermingsmiddelen die steeds in het voertuig aanwezig zijn. Hij staat verder de hulpdiensten bij en wijst hen op de eventuele risico’s voor uitwendige of inwendige blootstelling en mogelijk besmetting. In voorkomend geval informeert hij hen over de voorgeschreven beperkingen inzake brandbestrijdingsmiddelen. Ingeval gevreesd wordt voor verspreiding van radioactieve stoffen of voor verlies van efficiëntie van de afscherming van de radioactieve bron, dient een verbodszone rond de plaats van het ongeval afgebakend te worden. Voor de niet dringende maatregelen, organiseert de aangestelde voor het vervoer het tot stand komen van de interventiecoördinatie tussen de deskundige van de dienst fysische controle en de voor het vervoer van radioactieve stoffen bevoegde overheid (FANC). Op deze wijze kan met de gepaste middelen een objectief beeld van de omvang van het risico verkregen worden en kan de interventie op deskundige wijze gecoördineerd en uitgevoerd worden. 4. Kennisgeving bij niet respecteren van de voorschriften In de eerste plaats in het belang van zijn eigen veiligheid, wordt van een bestuurder verwacht dat hij zijn aangestelde voor het vervoer inlicht van elke abnormale gebeurtenis of vaststelling of vermoeden van het niet respecteren van de veiligheidsvoorschriften, zelfs als die niet tot het strikte verantwoordelijkheidsdomein van de vervoerder behoren. 80. HOOFDSTUK VIII: MAATREGELEN BIJ INCIDENT OF ONGEVAL. Door het ADR wordt echter een heel specifieke procedure voorgeschreven wanneer het gaat om criteria die de beperking van de blootstelling moeten garanderen van beroepshalve blootgestelde werknemers, de bevolking en het leefmilieu. Het gaat hier over beperkingen van het dosisdebiet en de besmettingslimieten waaraan colli en voertuigen onderworpen zijn. In geval deze inbreuken tijdens het vervoer zelf worden vastgesteld, eventueel door de bestuurder, dient de verantwoordelijke van het vervoerbedrijf de voorgeschreven kennisgeving te doen. Deze kennisgeving dient te resulteren in: - onmiddellijke maatregelen die de gevolgen van de inbreuk moeten beperken; - onderzoek naar oorzaak, omstandigheden en gevolgen; - maatregelen die een herhaling dienen te voorkomen; - informatie aan de betrokken bevoegde overheden over de oorzaken en de te nemen corrigerende of preventieve maatregelen. Deze kennisgeving dient zo snel mogelijk te gebeuren en is onmiddellijk en zonder uitstel indien er blootstelling in noodsituatie heeft plaats gehad of bezig is. 5. Aangifte van incidenten en ongevallen Bij elk ongeval of incident tijdens het laden, het vullen, het vervoer of het lossen met belangrijke of mogelijks belangrijke gevolgen dient de belader, de vuller, de vervoerder of de bestemmeling te rapporteren aan de betrokken bevoegde overheden volgens een door het ADR vastgesteld standaardformulier. Bij het vervoer van radioactieve stoffen gaat het hier in het bijzonder over ongevallen of incidenten die aanleiding geven tot: verspreiding van radioactieve stoffen buiten de verpakking blootstelling waarbij de limieten werden overschreden die voor beroepshalve blootgestelde werknemers en/of voor de bevolking zijn vastgesteld. het vermoeden van een ernstige degradatie van één of meerdere veiligheidsfuncties van het collo, te weten: insluiting van de radioactieve stoffen, stralingsafscherming, thermische afscherming of kritikaliteitsveiligheid. Deze aangifte heeft tot doel om op een gestandaardiseerde wijze gegevens met betrekking tot gevolgen van ongevallen en incidenten te verzamelen met het oog op de geregelde evaluatie van de effectiviteit van de reglementaire voorschriften en de noodzaak tot aanvulling of wijziging. 81. LIJST BIJLAGEN EN FIGUREN.. LIJST BIJLAGEN EN FIGUREN Bijlage 1: tabel van Mendeljev. Bijlage 2: vrijstellingslimieten. Bijlage 3: algemene vergunning voor het vervoer van radioactieve stoffen over de weg. Bijalge 4: uniform controledocument. Bijlage 5: lijst UN nummers. Bijlage 6: schriftelijke richtlijnen Bijlage 7: identificatienummers voor het gevaar. Bijlage 8: voorvoegsels voor eenheden. Bijlage 9: verwittigingschema. Figuur 1: gevaarsetiketten radioactieve stoffen. Figuur 2: gevaarsetiketten alle klassen gevaarlijke goederen. 83. BIJLAGE 1 TABEL VAN MENDELJEV. Periodiek tabel van de elementen IA VIII A Atoomnummer 1 H Hydrogène 1.008 II A Atoommassa 6 C Carbon e 12.01 2 He Hélium symbool III A IV A VA VI A VII A 4.00 5 B 6 C 7 N 8 O 9 F 10 Ne Nom 3 Li 4 Be Lithium Béryllium Bore Carbone Azote Oxygène Fluor Néon 6.94 11 Na 9.01 12 Mg 10.81 13 Al 12.01 14 Si 14.01 15 P 16.00 16 S 19.00 17 Cl 20.18 18 Ar Sodium Magnésium Aluminium Silicium Phosphore Soufre Chlore Argon 22.99 19 K 24.30 20 Ca III B 21 Sc 26.98 31 Ga 28.09 32 Ge 30.97 33 As 32.06 34 Se 35.45 35 Br 39.95 36 Kr Potassium Calcium 39.10 37 Rb 40.08 38 Sr Rubidium 85.47 55 Cs IV B 22 Ti VB 23 V VI B 24 Cr VII B 25 Mn Scandium Titane 44.96 39 Y 47.90 40 Zr Vanadium Chrome Manganèse Fer Cobalt Nickel Cuivre Zinc Gallium Germanium Arsenic Sélénium Brome Krypton 50.94 41 Nb 52.00 42 Mo 54.94 43 Tc 55.85 44 Ru 58.93 45 Rh 58.70 46 Pd 63.55 47 Ag 65.38 48 Cd 69.72 49 In 72.59 50 Sn 74.92 51 Sb 78.96 52 Te 79.90 53 I 83.80 54 Xe Strontium Yttrium 87.62 56 Ba 88.91 57 La Zirconium Niobium Molybdène Technécium Ruthénium Rhodium Palladium Argent Cadmium Indium Etain Antimoine Tellure Iode Xénon 91.22 72 Hf 92.91 73 Ta 95.94 74 W 98.91 75 Re 101.07 76 Os 102.91 77 Ir 106.4 78 Pt 107.87 79 Au 112.41 80 Hg 114.82 81 Tl 118.69 82 Pb 121.75 83 Bi 127.60 84 Po 126.90 85 At 131.30 86 Rn 26 Fe VIII B 27 Co 28 Ni IB 29 Cu II B 30 Zn Césium Barium Lanthane Hafnium Tantale Tungstène Rhénium Osmium Iridium Platine Or Mercure Thallium Plomb Bismuth Polonium Astate Radon 132.91 87 Fr 137.33 88 Ra 138.91 89 Ac 178.49 104 § 180.95 105 § 183.85 106 § 186.21 107 § 190.2 108 § 192.22 109 § 195.09 196.97 200.59 204.37 207.2 208.98 (209) (210) (222) (261) (262) (263) (264) (265) (267) 58 Ce 59 Pr 60 Nd 61 Pm 62 Sm 63 Eu 64 Gd 65 Tb 66 Dy 67 Ho 68 Er 69 Tm 70 Yb 71 Lu Francium Radium Actinium (223) 226.03 227.03 Lanthanides Actinides Cérium Praséodyme Néodyme Prométhium Samarium Europium Gadolinium Terbium Dysprosium Holnium Erbium Thulium Ytterbium Lutétium 140.12 90 Th 140.91 91 Pa 144.24 92 U (145) 93 Np 150.4 94 Pu 151.96 95 Am 157.25 96 Cm 158.93 97 Bk 162.50 98 Cf 164.93 99 Es 167.26 100 Fm 169.93 101 Md 173.04 102 No 174.97 103 Lr Thorium Protactinium Uranium Neptunium Plutonium Américium Curium Berkélium Californium Einsteinium Fermium Mendélévium Nobélium Lawrencium 232.04 231.04 238.03 237.05 (244) (243) (247) (249) (251) (254) (257) (258) (259) (260) 84. BIJLAGE 2: VRIJSTELLINGSLIMIETEN. Nuclide H-3 Be-7 C-14 O-15 F-18 Na-22 Na-24 Si-31 P-32 P-33 S-35 Cl-36 Cl-38 Ar-37 Ar-41 K-40 K-42 K-43 Ca-45 Ca-47 Sc-46 Sc-47 Sc-48 V-48 Cr-51 Mn-51 Mn-52 Mn-52m Mn-53 Mn-54 Mn-56 Fe-52 Fe-55 Fe-59 Co-55 Co-56 Co-57 Co-58 Co-58m Co-60 Co-60m Co-61 Co-62m Ni-59 Ni-63 Ni-65 Cu-64 Zn-65 Zn-69 Zn-69m Ga-72 Ge-71 Hoeveelheid (Bq) 109 107 107 109 106 106 105 106 105 108 108 106 105 108 109 106 106 106 107 106 106 106 105 105 107 105 105 105 109 106 105 106 106 106 106 105 106 106 107 105 106 106 105 108 108 106 106 106 106 106 105 108 Concentratie (kBq/kg) 106 10³ 104 10² 10 10 10 10³ 10³ 105 105 104 10 106 10² 10² 10² 10 104 10 10 10² 10 10 10³ 10 10 10 104 10 10 10 104 10 10 10 10² 10 104 10 10³ 10² 10 104 105 10 10² 10 104 10² 10 104 As-73 As-74 As-76 As-77 Se-75 Br-82 Kr-74 Kr-76 Kr-77 Kr-79 Kr-81 Kr-83m Kr-85 Kr-85m Kr-87 Kr-88 Rb-86 Sr-85 Sr-85m Sr-87m Sr-89 Sr-90 + Sr-91 Sr-92 Y-90 Y-91 Y-91m Y-92 Y-93 Zr-93 + Zr-95 Zr-97 + Nb-93m Nb-94 Nb-95 Nb-97 Nb-98 Mo-90 Mo-93 Mo-99 Mo-101 Tc-96 Tc-96m Tc-97 Tc-97m Tc-99 Tc-99m Ru-97 Ru-103 Ru-105 Ru-106 + Rh-103m Rh-105 Pd-103 107 106 105 106 106 106 109 109 109 105 107 1012 104 1010 109 109 105 106 107 106 106 104 105 106 105 106 106 105 105 107 106 105 107 106 106 106 105 106 108 106 106 106 107 108 107 107 107 107 106 106 105 108 107 108 10³ 10 10² 10³ 10² 10 10² 10² 10² 10³ 104 105 105 10³ 10² 10² 10² 10² 10² 10² 10³ 10² 10 10 10³ 10³ 10² 10² 10² 10³ 10 10 104 10 10 10 10 10 10³ 10² 10 10 10³ 10³ 10³ 104 10² 10² 10² 10 10² 104 10² 10³ 85. BIJLAGE 2: VRIJSTELLINGSLIMIETEN. Pd-109 Ag-105 Ag-108m + Ag-110m Ag-111 Cd-109 Cd-115 Cd-115m In-111 In-113m In-114m In-115m Sn-113 Sn-125 Sb-122 Sb-124 Sb-125 Te-123m Te-125m Te-127 Te-127m Te-129 Te-129m Te-131 Te-131m Te-132 Te-133 Te-133m Te-134 I-123 I-125 I-126 I-129 I-130 I-131 I-132 I-133 I-134 I-135 Xe-131m Xe-133 Xe-135 Cs-129 Cs-131 Cs-132 Cs-134m Cs-134 Cs-135 Cs-136 Cs-137 + Cs-138 Ba-131 Ba-140 + La-140 106 106 106 106 106 106 106 106 106 106 106 106 107 105 104 106 106 107 107 106 107 106 106 105 106 107 105 105 106 107 106 106 105 106 106 105 106 105 106 104 104 1010 105 106 105 105 104 107 105 104 104 106 105 105 10³ 10² 10 10 10³ 104 10² 10³ 10² 10² 10² 10² 10³ 10² 10² 10 10² 10² 10³ 10³ 10³ 10² 10³ 10² 10 10² 10 10 10 10² 10³ 10² 10² 10 10² 10 10 10 10 104 10³ 10³ 10² 10³ 10 10³ 10 104 10 10 10 10² 10 10 Ce-139 Ce-141 Ce-143 Ce-144 + Pr-142 Pr-143 Nd-147 Nd-149 Pm-147 Pm-149 Sm-151 Sm-153 Eu-152 Eu-152m Eu-154 Eu-155 Gd-153 Gd-159 Tb-160 Dy-165 Dy-166 Ho-166 Er-169 Er-171 Tm-170 Tm-171 Yb-175 Lu-177 Hf-181 Ta-182 W-181 W-185 W-187 Re-186 Re-188 Os-185 Os-191 Os-191m Os-193 Ir-190 Ir-192 Ir-194 Pt-191 Pt-193m Pt-197 Pt-197m Au-198 Au-199 Hg-197 Hg-197m Hg-203 Tl-200 Tl-201 Tl-202 106 107 106 105 105 106 106 106 107 106 108 106 106 106 106 107 107 106 106 106 106 105 107 106 106 108 107 107 106 104 107 107 106 106 105 106 107 107 106 106 104 105 106 107 106 106 106 106 107 106 105 106 106 106 10² 10² 10² 10² 10² 104 10² 10² 104 10³ 104 10² 10 10² 10 10² 10² 10³ 10 10³ 10³ 10³ 104 10² 10³ 104 10³ 10³ 10 10 10³ 104 10² 10³ 10² 10 10² 10³ 10² 10 10 10² 10² 10³ 10³ 10² 10² 10² 10² 10² 10² 10 10² 10² 86. BIJLAGE 2: VRIJSTELLINGSLIMIETEN. Tl-204 Pb-203 Pb-210 + Pb-212 + Bi-206 Bi-207 Bi-210 Bi-212 + Po-203 Po-205 Po-207 Po-210 At-211 Rn-220 + Rn-222 + Ra-223 + Ra-224 + Ra-225 Ra-226 + Ra-227 Ra-228 + Ac-228 Th-226 + Th-227 Th-228 + Th-229 + Th-230 Th-231 Th-232sec Th-234 + Pa-230 Pa-231 Pa-233 U-230 + U-231 U-232 + U-233 U-234 U-235 + U-236 U-237 U-238 + U-238sec U-239 U-240 U-240 + Np-237 + Np-239 Np-240 Pu-234 Pu-235 Pu-236 Pu-237 Pu-238 104 106 104 105 105 106 106 105 106 106 106 104 107 107 108 105 105 105 104 106 105 106 107 104 104 103 104 107 103 105 106 103 107 105 107 103 104 104 104 104 106 104 103 106 107 106 103 107 106 107 107 104 107 104 104 10² 10 10 10 10 10³ 10 10 10 10 10 10³ 104 10 10² 10 10² 10 10² 10 10 10³ 10 1 1 1 10³ 1 10³ 10 1 10² 10 10² 1 10 10 10 10 10² 10 1 10² 10³ 10 1 10² 10 10² 10² 10 10³ 1 Pu-239 Pu-240 Pu-241 Pu-242 Pu-243 Pu-244 Am-241 Am-242 Am-242m + Am-243 + Cm-242 Cm-243 Cm-244 Cm-245 Cm-246 Cm-247 Cm-248 Bk-249 Cf-246 Cf-248 Cf-249 Cf-250 Cf-251 Cf-252 Cf-253 Cf-254 Es-253 Es-254 Es-254m Fm-254 Fm-255 104 103 105 104 107 104 104 106 104 103 105 104 104 103 103 104 103 106 106 104 103 104 103 104 105 103 105 104 106 107 106 1 1 10² 1 10³ 1 1 10³ 1 1 10² 1 10 1 1 1 1 10³ 10³ 10 1 10 1 10 10² 1 10² 10 10² 104 10³ 87. BIJLAGE 3: ALGEMENE VERGUNNING VOOR HET VERVOER VAN RADIOACTIEVE STOFFEN OVER DE WEG. ALGEMENE VERGUNNING VOOR HET VERVOER VAN RADIOACTIEVE STOFFEN OF TOESTELLEN DIE ER BEVATTEN RIS/7A. Het Federaal Agentschap voor Nucleaire Controle, Gelet op de wet van 15 april 1994 betreffende de bescherming van de bevolking en het leefmilieu tegen de uit ioniserende stralingen voortspruitende gevaren en betreffende het Federaal Agentschap voor Nucleaire Controle inzonderheid artikel 18; Gelet op het Koninklijk besluit van 20 juli 2001 houdende algemeen reglement op de bescherming van de bevolking, van de werknemers en het leefmilieu tegen het gevaar van de ioniserende stralingen, inzonderheid hoofdstuk VII; Gelet op het Europees Verdrag voor het internationaal vervoer van gevaarlijke goederen over de weg (ADR); Gelet op de aanvraag tot het bekomen van een algemene vergunning voor het vervoer van radioactieve stoffen of toestellen die er bevatten, ingediend op door en de bijkomende inlichtingen verstrekt op ; Overwegende dat er voldaan is aan de bepalingen van artikel 58.2 van het Koninklijk besluit van 20 juli 2001 houdende algemeen reglement op de bescherming van de bevolking, van de werknemers en het leefmilieu tegen het gevaar van de ioniserende stralingen; Beslist : Artikel 1.- De algemene vergunning voor het vervoer van radioactieve stoffen, uitgezonderd het radioactieve afval, wordt toegekend aan , voor het vervoer over de weg, tijdens de periode van tot ,dat beantwoordt aan de volgende karakteristieken: − Traject: − Bron: − Activiteit: − Verpakking: ; ; ; ; 88. BIJLAGE 3: ALGEMENE VERGUNNING VOOR HET VERVOER VAN RADIOACTIEVE STOFFEN OVER DE WEG. Per vervoer is de totale activiteit beperkt tot Het totaal aantal colli beperkt tot Elk in België ingeschreven voertuig dat wordt gebruikt voor het vervoer van de omschreven radioactieve stoffen, moet worden voorzien van een visueel signaal aan het dashboard, of van een auditief signaal dat hoorbaar is in de bestuurdersruimte, dat in werking treedt wanneer de motor wordt gestart terwijl de deuren van de laadruimte niet of onvolledig zijn gesloten. Dit signaal kan alleen worden onderbroken door het sluiten van de deuren. Etiketten : Artikel 2.- De voorschriften van het reglement voor het vervoer van radioactieve stoffen, dat in 2005 door de Internationale organisatie voor Atoomenergie (IAEA) werd uitgegeven , die betrekking hebben op het collo en op de verpakking, moeten nageleefd worden. Artikel 3.- Elk collo moet worden voorzien van tenminste twee etiketten overeenkomstig de bepalingen van het reglement voor het vervoer van radioactieve stoffen, dat in 2005 door de Internationale organisatie voor Atoomenergie (IAEA) werd uitgegeven. De etiketten zullen op twee tegenover elkaar gelegen buitenzijden van het collo worden aangebracht. Artikel 4.- Elk voertuig dat radioactieve stoffen bevat, behalve de niet in België ingeschreven voertuigen die enkel uitgezonderde colli bevatten, moet langs beide opstaande zijden en langs de achterkant, telkens langs de buitenkant van het voertuig, een etiket dragen overeenkomstig het model dat is opgenomen in het Europees Verdrag betreffende het internationaal vervoer van gevaarlijke goederen over de weg (ADR). Daarenboven dient elk voertuig dat radioactieve stoffen bevat, behalve de voertuigen die enkel uitgezonderde colli bevatten, aan de voorzijde en aan de achterzijde van het voertuig een rechthoekig, retroflecterend oranje schild te dragen, volgens de bepalingen van het ADR. Deze etiketten mogen geenszins aanwezig blijven wanneer de verpakkingen die radioactieve stoffen bevatten, zijn afgeladen. Stralingsbescherming : Artikel 5.- In de stuurruimte van een in België ingeschreven voertuig mag het dosistempo nooit hoger zijn dan 0,02 mSv/u. Wanneer het dosistempo gelijk is aan of groter is dan 2,5 µSv/u moeten de bestuurder en de eventuele begeleider de gepaste dosismeter dragen. Artikel 6.- De stralingsdosis mag op ieder bereikbaar punt van het buitenoppervlak van het voertuig, in normale vervoersomstandigheden, niet groter zijn dan 2 mSv/u, tenzij dit anders wordt vermeld in artikel 1. De som van de transportindices die werden vermeld op de etiketten die zijn aangebracht op de colli, mag niet groter zijn dan 50. 89. BIJLAGE 3: ALGEMENE VERGUNNING VOOR HET VERVOER VAN RADIOACTIEVE STOFFEN OVER DE WEG. Artikel 7.- Alle voertuigen die worden gebruikt voor het vervoer van radioactieve stoffen moeten tenminste om het jaar worden gecontroleerd door de ingerichte dienst voor fysische controle. De resultaten van de controlemetingen en de gedane vaststellingen moeten worden bijgehouden in een register zoals voorzien in artikel 23.2 van het K.B. van 20 juli 2001 houdende algemeen reglement op de bescherming van de bevolking, van de werknemers en het leefmilieu tegen het gevaar van de ioniserende stralingen. Laden en lossen : Artikel 8.- De verschillende colli die de lading van de radioactieve stoffen omvat, moeten degelijk worden vastgemaakt in het voertuig en onderling worden vastgezet, zodat elke verplaatsing van de colli ten opzichte van elkaar en van de zijwanden van het voertuig wordt voorkomen. Artikel 9.- De laadruimte moet volledig afgesloten zijn van de stuurruimte en moet gemakkelijk te ontsmetten zijn. Het is aan het bij het vervoer betrokken personeel verboden een verpakking die radioactieve stoffen bevat te openen gedurende de laad- en losoperaties en gedurende het vervoer. Artikel 10.- De motor van het voertuig moet worden stilgelegd gedurende het laden en afladen. Het is verboden te roken gedurende de behandeling van de colli en in de laadruimte van het geladen voertuig. Artikel 11.- Het is verboden voedingswaren, geneesmiddelen (uitgezonderd de radiofarmaceutische producten), chemische producten, andere gevaarlijke goederen (zoals gedefinieerd in het Europees Verdrag betreffend het vervoer van gevaarlijke goederen over de weg (ADR) en de bijlagen A en B), en/of fotografisch materiaal in de laadruimte van het voertuig te laden samen met de radioactieve stoffen. Daarenboven zal, wanneer de radioactieve stoffen niet in speciale vorm zijn of zich niet bevinden in een verpakking van type B, geen enkel niet radioactief voorwerp worden geladen, uitgezonderd het materiaal dat eventueel vereist is voor het laden en afladen van de colli die radioactieve stoffen bevatten en de voorwerpen die zijn voorzien in artikel 16 van deze vergunningsakte. Artikel 12.- De geladen laadruimte moet worden vergrendeld en de vervoerde colli moeten op een of andere wijze beveiligd worden tegen elk ongeoorloofd afladen. Ongeval en voorval : Artikel 13.- Onverminderd de bepalingen van de artikelen 60 en 66.2. van het algemeen reglement op de bescherming van de bevolking, van de werknemers en het leefmilieu tegen het gevaar van de ioniserende stralingen, zal de vergunninghouder het Federaal Agentschap voor Nucleaire Controle onverwijld verwittigen wanneer zich een incident of ongeval voordoet gedurende het vervoer. 90. BIJLAGE 3: ALGEMENE VERGUNNING VOOR HET VERVOER VAN RADIOACTIEVE STOFFEN OVER DE WEG. Wanneer na het afladen van het voertuig wordt vermoed of vastgesteld dat een collo een gedeelte van zijn inhoud verloor, moet de ingerichte dienst voor fysische controle hierover onverwijld worden ingelicht. Het voertuig moet zo spoedig mogelijk en in ieder geval vóór het herladen, schoongemaakt worden onder leiding van deze dienst, waarna deze een attest aflevert waarin gesteld wordt dat het voertuig niet besmet is. Dit attest moet bijgehouden worden in een register zoals vermeld in artikel 1 van deze vergunning. Artikel 14.- De bestuurder van ieder voertuig moet beschikken over schriftelijke richtlijnen die gevolgd moeten worden bij ieder incident of ongeval dat zich voordoet tijdens het vervoer, krachtens de bepalingen van het ADR. Algemeen : Artikel 15.- Er mogen geen andere personen dan deze die vereist zijn bij het vervoer van de radioactieve stoffen, aanwezig zijn in het voertuig dat hiervoor gebruikt wordt. Artikel 16.- Elk voertuig dat gebruikt wordt voor het vervoer van radioactieve stoffen, moet uitgerust zijn met twee gepaste draagbare toestellen voor brandbestrijding, een klemblok met afmetingen aangepast aan de diameter van de wielen en aan de massa van het voertuig, twee waarschuwingstekens die op zichzelf kunnen rechtstaan en voor ieder lid van de bemanning een fluorescerende draagband of vest en een zaklamp. Tevens dient de uitrusting voor het uitvoeren van de schriftelijke richtlijnen aanwezig te zijn in het voertuig. Artikel 17.- Gedurende voorziene haltes en bij noodzakelijke haltes zal het voertuig gestationeerd worden volgens de bepalingen van het ADR. In ieder geval mag het voertuig niet onbewaakt of ongesloten achtergelaten worden. De handrem moet steeds gebruikt worden. Artikel 18.- Een afschrift van deze vergunning moet zich tijdens het vervoer van de in 0 genoemde radioactieve stoffen in het hiervoor gebruikte voertuig bevinden. Daarenboven dient een bewijs aanwezig te zijn dat een verzekering afgesloten werd die de operaties verbonden aan deze vergunning afdekt, evenals alle andere documenten die door het ADR geviseerd worden. Artikel 19.- Alle andere bepalingen van het ADR, die niet in deze vergunning opgenomen werden en die de radioactieve stoffen niet uitsluiten, zijn eveneens van toepassing voor het vervoer van radioactieve stoffen. Artikel 20.- De vergunninghouder zal het Federaal Agentschap voor Nucleaire Controle onverwijld op de hoogte brengen van elke wijziging aan de naam en adres van de begunstigde evenals van de zaakwaarnemers van de firma. Daarenboven zal hij dit, bij het herinrichten van de dienst voor fysische controle, samen met de reden van deze herinrichting, onmiddellijk mededelen aan het Federaal Agentschap voor Nucleaire Controle. Bij de melding moet deze heringerichte dienst zijn akkoord bevestigen voor het uitvoeren van de fysische controle. 91. BIJLAGE 3: ALGEMENE VERGUNNING VOOR HET VERVOER VAN RADIOACTIEVE STOFFEN OVER DE WEG. Artikel 21.- Deze vergunning mag voor geen enkel gebruik aan derden doorgegeven worden, tenzij dit gebruik uitsluitend informatie beoogt. In dit geval zal de houder erop toezien dat de reden waartoe een afschrift gegeven wordt, duidelijk vermeld is op dit afschrift. Van alle gemaakte afschriften en hun aantallen moet de vergunninghouder een register bijhouden. Hierin zijn ten minste vermeld : vergunningnummer, datum van het doorgeven van het gekruiste afschrift, de reden die als kruising vermeld werd en de naam van de onderneming en/of van de persoon waaraan het afschrift gegeven werd. Artikel 22.- De aanvraag tot het bekomen van een verlenging van deze vergunning moet ingediend worden bij het Federaal Agentschap voor Nucleaire Controle ten minste één maand en maximum 2 maanden vóór de vervaldatum van deze vergunning. Opgemaakt te Brussel op in 2 exemplaren waarvan er één bewaard wordt op het Federaal Agentschap voor Nucleaire Controle. De Directeur-generaal, 92. BIJLAGE 4: UNIFORM CONTROLEDOCUMENT. ROYAUME DE BELGIQUE KONINKRIJK BELGIE CONTRÔLE ADR ADR CONTROLE 1. Lieu de contrôle / Plaats van controle : ……………………………………...………………….……….... 3. ________ 2. Date / Datum : ……………………...………………………….…… 4. Marque de nationalité et numéro d’immatriculation du véhicule / Nationaliteitskenmerk en inschrijvingsnummer van het voertuig : …………………..…...…………………….…... Heure / Tijd :………...……… 5. Marque de nationalité et numéro d’immatriculation de la remorque - semi-remorque / Nationaliteitskenmerk en inschrijvingsnummer aanhanger – oplegger :……………………..…. 6. Entreprise effectuant le transport - adresse / Onderneming die het vervoer uitvoert en adres : ……….………..……… ……………………………………………………………………………………………………………………………...…..………………. 7. Conducteur – convoyeur / Chauffeur – bijrijder : .…………………………………………….…………………………….………………… 8. Expéditeur, adresse, lieu du chargement / Afzender, adres, plaats van laden : ………………………………………...………………. ……………………………………………………………………………………………………...……………………..…….………………. 9. Destinataire, adresse, lieu du déchargement / Ontvanger, adres, plaats van lossen : …………………………..…………………… 10. Quantité totale de marchandises dangereuses par unité de transport / Totale hoeveelheid gevaarlijke goederen per vervoerseenheid : ……………………………………………………………………………………………………………………………....………………….. 11. Limite de quantité ADR 1.1.3.6 dépassée? / Maximale hoeveelheid van ADR 1.1.3.6 overschreden?: non / nee oui / ja 12. Mode de transport / Wijze van vervoer: citerne / tank vrac / bulk colis / collo Contrôlé Infraction relevée Gecontroleerd Inbreuk vastgesteld Sans objet Niet van toepassing Documents de bord / Documenten in het voertuig 13. Document de transport / Vervoersdocument : 14. Consignes écrites / Schriftelijke instructies : 15. Accord bilatéral-multilatéral - autorisation nationale / Bilaterale-multilaterale overeenkomst - nationale vergunning : 16. Certificat d’agrément des véhicules / Certificaat van goedkeuring van de voertuigen : 17. Certificat de formation du conducteur / Opleidingscertificaat van de chauffeur: 18. Marchandise autorisée pour le transport / Goederen mogen worden vervoerd : 19. Véhicule autorisé pour les marchandises transportées / Goederen mogen met het voertuig worden vervoerd : 20. Dispositions relatives au mode de transport (en vrac, en colis, en citerne / Bepalingen inzake wijze van vervoer (bulk, collo, tank) : Opération de transport / Vervoersoperatie 21. Interdiction de chargement en commun / Verbod gecombineerde lading : 22. Chargement, arrimage de la charge et manutention / Beladen en vastzetten van de vracht en behandeling: 23. Fuite de marchandises ou endommagement de colis / Lekkage van goederen of beschadiging van collo: 24. Numéro ONU colis-citerne (ADR 6) / UN kenmerk colli-tank (ADR 6): 25. Marquage (ex. n°ONU) et étiquetage des colis (ADR 5.2)/ Kenmerking (bv. UN-nr.) en etikettering collo (ADR 5.2) : 26. Placardage des citernes-véhicules (ADR 5.3.1) / Grote etiketten op tank-voertuig (ADR 5.3.1) : 27. Marquage véhicule-unité de transport (panneau orange, température élevée) (ADR 5.3.2-3) / Kenmerking voertuig-vervoerseenheid (oranje bord, verwarmde stoffen) (ADR 5.3.2-3) : Equipements du véhicule / Uitrusting van het voertuig 28. Equipements de sécurité d’usage général indiqués dans l’ADR / 93. BIJLAGE 4: UNIFORM CONTROLEDOCUMENT. Algemene in het ADR gespecificeerde veiligheidsuitrusting : 29. Equipements adaptés aux marchandises transportées / Uitrusting afhankelijk van de vervoerde goederen : 30. Autres équuipements indiqués dans les consignes de sécurité / Andere in de schriftelijke instructies gespecificeerde uitrusting : 31. Extincteurs(s) d’incendie / Brandblusser(s) : Cat II Cat III 39. Catégorie du risque le plus grave de l’infraction relevée / Ernstigste risicocategorie van eventuele vastgestelde inbreuken : Cat I 40. Remarques / Opmerkingen : ………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 41. Autorité-agent ayant effectué le contrôle / Instantie-functionaris die de inspectie heeft uitgevoerd : ……………………………………….. 94. BIJLAGE 4: UNIFORM CONTROLEDOCUMENT. Risicocategorie I 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16. 17. 18. 19. de gevaarlijke goederen mogen niet worden vervoerd; lekkage van gevaarlijke stoffen; vervoer via een verboden vervoerwijze of met een ongeschikt vervoermiddel; bulkvervoer in een container die qua constructie niet geschikt is; vervoer in een voertuig zonder adequaat goedkeuringscertificaat; het voertuig voldoet niet langer aan de goedkeuringsnormen en levert een direct gevaar op (anders ingedeeld in risicocategorie II); er wordt een niet-goedgekeurde verpakking gebruikt; de verpakking voldoet niet aan de verpakkingsinstructie die van toepassing is; er wordt niet voldaan aan de speciale bepalingen voor gezamenlijke verpakking; er wordt niet voldaan aan de voorschriften inzake beladen en vastzetten; er wordt niet voldaan aan de voorschriften inzake het gezamenlijk laden van colli; er wordt niet voldaan aan de voorschriften inzake de maximaal toelaatbare vulling van tanks of colli; er wordt niet voldaan aan de voorschriften inzake de beperking van de hoeveelheden die in één vervoerseenheid mogen worden vervoerd; vervoer van gevaarlijke goederen zonder vermelding van hun aanwezigheid (bijvoorbeeld documenten, kenmerking en etikettering van de colli, grote etiketten en kenmerking op het voertuig, …); vervoer zonder grote etiketten en kenmerking op het voertuig; er ontbreekt informatie over de stof die wordt vervoerd waardoor kan worden vastgesteld of er sprake is van een inbreuk van risicocategorie I (bijvoorbeeld UN-nummer, correcte vervoersnaam, verpakkingsgroep, …); de chauffeur heeft geen geldig certificaat van een beroepsopleiding; er wordt vuur of een onbeschermde lamp gebruikt; het rookverbod wordt niet in acht genomen. Risicocategorie II 1. de vervoerseenheid bestaat uit meer dan een aanhanger/oplegger; 2. het voertuig voldoet niet langer aan de goedkeuringsnormen maar levert geen direct gevaar op; 3. het voertuig bevat geen operationele brandblusser, zoals vereist; een brandblusser kan nog als operationeel worden beschouwd als alleen de voorgeschreven verzegeling en/of de vervaldatum ontbreken; dit gaat echter niet op als duidelijk zichtbaar is dat de brandblusser niet langer operationeel is, bijvoorbeeld als de drukmeter op 0 staat; 4. het voertuig bevat niet de uitrusting die krachtens het ADR of de schriftelijke instructies vereist is; 5. er is niet voldaan aan de beproeving- en inspectiedata en gebruiksperiode voor verpakkingen, IBC’s of grote verpakkingen; 6. er worden colli met een beschadigde verpakking, IBC of grote verpakking of beschadigde ongereinigde lege verpakkingen vervoerd; 7. vervoer van verpakte goederen in een container die qua constructie niet geschikt is; 8. de tanks/tankcontainers (ook als ze leeg en ongereinigd zijn) zijn niet correct gesloten; 9. vervoer van een combinatieverpakking met een buitenverpakking die niet correct gesloten is; 10. onjuiste etikettering, kenmerking of grote etiketten; 11. er zijn geen schriftelijke instructies in overeenstemming met het ADR of de schriftelijke instructies hebben geen betrekking op de vervoerde goederen; 12. het voertuig staat niet onder afdoende toezicht of is niet juist geparkeerd. Risicocategorie III 1. de omvang van grote etiketten of etiketten of de grootte van letters, cijfers of symbolen op grote etiketten of etiketten voldoet niet aan de voorschriften; 2. in de documentatie voor het vervoer ontbreekt andere informatie dan onder risicocategorie I (punt 16) wordt vermeld; 3. het opleidingscertificaat bevindt zich niet in het voertuig, maar er zijn gegevens waaruit blijkt dat de chauffeur dit wel heeft. . 95. BIJLAGE 5 LIJST UN-NUMMERS EN BENAMINGEN Uitgezonderde colli UN 2908 RADIOACTIEVE VERPAKKING STOFFEN, VRIJGESTELD COLLO – LEGE UN 2909 RADIOACTIEVE STOFFEN, VRIJGESTELD COLLO – INDUSTRIËLE VOORWERPEN VAN NATUURLIJK URAAN of VAN VERARMD URAAN of VAN NATUURLIJK THORIUM UN 2910 RADIOACTIEVE STOFFEN, VRIJGESTELD COLLO – BEPERKTE HOEVEELHEID STOF UN 2911 RADIOACTIEVE STOFFEN, VRIJGESTELD INSTRUMENTEN of INDUSTRIELE VOORWERPEN COLLO – Radioactieve stoffen met geringe specifieke activiteit UN 2912 RADIOACTIEVE STOFFEN MET GERINGE SPECIFIEKE ACTIVITEIT (LSA-I), niet splijtbaar of splijtbaar, vrijgesteld UN 3321 RADIOACTIEVE STOFFEN MET GERINGE SPECIFIEKE ACTIVITEIT (LSA-II), niet splijtbaar of splijtbaar, vrijgesteld UN 3322 RADIOACTIEVE STOFFEN MET GERINGE SPECIFIEKE ACTIVITEIT (LSA-III), niet splijtbaar of splijtbaar, vrijgesteld UN 3324 RADIOACTIEVE STOFFEN MET GERINGE SPECIFIEKE ACTIVITEIT (LSA-II), SPLIJTBAAR UN 3325 RADIOACTIEVE STOFFEN MET GERINGE SPECIFIEKE ACTIVITEIT (LSA-III), SPLIJTBAAR Voorwerpen met besmetting aan het oppervlak UN 2913 RADIOACTIEVE STOFFEN, VOORWERPEN MET BESMETTING AAN HET OPPERVLAK (SCO-I of SCO-II), niet splijtbaar of splijtbaar, vrijgesteld UN 3326 RADIOACTIEVE STOFFEN, VOORWERPEN MET BESMETTING AAN HET OPPERVLAK (SCO-I of SCO-II), SPLIJTBAAR Colli van type A UN 2915 RADIOACTIEVE STOFFEN IN COLLO VAN TYPE A, niet in speciale toestand, niet splijtbaar of splijtbaar, vrijgesteld UN 3327 RADIOACTIEVE STOFFEN IN COLLO VAN TYPE A, SPLIJTBAAR, niet in speciale toestand UN 3332 RADIOACTIEVE STOFFEN IN COLLO VAN TYPE A, IN SPECIALE TOESTAND, niet splijtbaar of splijtbaar, vrijgesteld UN 3333 RADIOACTIEVE STOFFEN IN COLLO VAN TYPE A, IN SPECIALE TOESTAND, SPLIJTBAAR 96. BIJLAGE 5 LIJST UN-NUMMERS EN BENAMINGEN Colli van type B(U) UN 2916 RADIOACTIEVE STOFFEN IN COLLO VAN TYPE B(U), niet splijtbaar of splijtbaar, vrijgesteld UN 3328 RADIOACTIEVE STOFFEN IN COLLO VAN TYPE B(U), SPLIJTBAAR Colli van type B(M) UN 2917 RADIOACTIEVE STOFFEN IN COLLO VAN TYPE B(M), niet splijtbaar of splijtbaar, vrijgesteld UN 3329 RADIOACTIEVE STOFFEN IN COLLO VAN TYPE B(M), SPLIJTBAAR Colli van type C UN 3323 RADIOACTIEVE STOFFEN IN COLLO VAN TYPE C, niet splijtbaar of splijtbaar, vrijgesteld UN 3330 RADIOACTIEVE STOFFEN IN COLLO VAN TYPE C, SPLIJTBAAR Speciale overeenkomst UN 2919 RADIOACTIEVE STOFFEN, VERVOERD OP GROND VAN EEN SPECIALE REGELING, niet splijtbaar of splijtbaar, vrijgesteld UN 3331 RADIOACTIEVE STOFFEN, VERVOERD OP GROND VAN EEN SPECIALE REGELING, SPLIJTBAAR Uraniumhexafluoride UN 2977 RADIOACTIEVE STOFFEN, URANIUMHEXAFLUORIDE, SPLIJTBAAR UN 2978 RADIOACTIEVE STOFFEN, URANIUMHEXAFLUORIDE, splijtbaar of splijtbaar, vrijgesteld niet 97. BIJLAGE 6 SCHIFTELIJKE RICHTLIJNEN SCHRIFTELIJKE RICHTLIJNEN Te nemen maatregelen in geval van een ongeval of een noodsituatie Bij een ongeval of een noodsituatie die tijdens het vervoer kan optreden moeten de bemanningsleden van het voertuig de volgende maatregelen nemen, indien dit mogelijk is en zonder risico kan gebeuren : – het remsysteem in werking stellen, de motor afzetten en de batterij uitschakelen door het openen van de batterijschakelaar indien er een voorhanden is ; – ontstekingsbronnen vermijden, in het bijzonder niet roken of om het even welk elektrisch toestel aanzetten ; – de gepaste interventiediensten op de hoogte stellen, waarbij zoveel mogelijk informatie over het incident of ongeval en over de erbij betrokken stoffen gegeven wordt ; – de fluorescerende jak of het fluorescerend kledingstuk aantrekken en de waarschuwingstekens die uit zichzelf rechtop kunnen staan op de geëigende manier plaatsen ; – de vervoerdocumenten ter beschikking houden van de hulpdiensten bij hun aankomst ; – niet in de gemorste stoffen lopen of ze aanraken, en vermijden om de uitwasemingen, de rook, het stof en de damp in te ademen door boven de wind te blijven ; – waar dit mogelijk is en zonder risico kan gebeuren, de brandblussers gebruiken om een begin van brand in de banden, de remmen of het motorcompartiment te blussen ; – de bemanningsleden van het voertuig mogen niet proberen om branden in de laadcompartimenten te bestrijden ; – waar dit mogelijk is en zonder risico kan gebeuren, gebruik maken van de uitrusting aan boord om het weglekken van stoffen in het aquatisch milieu of in het rioolstelsel te verhinderen en om lekkages op te vangen ; – de nabijheid van het ongeval of van de noodsituatie verlaten, de andere personen ter plaatse aansporen om zich te verwijderen en het advies van de interventiediensten opvolgen ; – elk bezoedeld kledingstuk en elke bezoedelde beschermingsuitrusting na gebruik uittrekken en er zich op een veilige manier van ontdoen. 98. BIJLAGE 6 SCHIFTELIJKE RICHTLIJNEN Bijkomende inlichtingen voor de bemanningsleden van de voertuigen betreffende de gevaarseigenschappen van de gevaarlijke goederen per klasse en betreffende de te nemen maatregelen in functie van de overheersende omstandigheden Gevaarsetiketten en grote Gevaarseigenschappen Bijkomende inlichtingen (1) (2) (3) Ontplofbare stoffen en voorwerpen Kunnen een brede waaier van eigenschappen en effecten vertonen, zoals massale detonatie, scherfwerking, brand/intense warmteflux, vorming van verblindend licht, luid lawaai of rook. Gevoelig voor schokken en/of stoten en/of warmte. etiketten 1 1.5 1.6 Dekking zoeken en wegblijven van vensters. Ontplofbare stoffen en voorwerpen Licht risico op ontploffing en brand. Dekking zoeken. 1.4 Brandbare gassen Risico op brand. Risico op ontploffing. Kan onder druk staan. Risico op verstikking. Kan brand– en/of vrieswonden veroorzaken. De houders kunnen ontploffen onder invloed van de warmte. 2.1 Dekking zoeken. Wegblijven uit laaggelegen gebieden. Niet brandbare, niet giftige gassen Risico op verstikking. Kan onder druk staan. Kan vrieswonden veroorzaken. De houders kunnen ontploffen onder invloed van de warmte. Dekking zoeken. Wegblijven uit laaggelegen gebieden. 2.2 Giftige gassen Kan onder druk staan. Kan brand– en/of vrieswonden veroorzaken. De houders kunnen ontploffen onder invloed van de warmte. 2.3 Brandbare vloeistoffen 3 3 Risico op vergiftiging. Risico op brand. 4 4.1 Wegblijven uit laaggelegen gebieden. Dekking zoeken. Risico op ontploffing. De houders kunnen ontploffen onder invloed van de warmte. Wegblijven uit laaggelegen gebieden. Verhinderen dat weglekkende stoffen in het aquatisch milieu of in het rioolstelsel terechtkomen. Risico op brand. Brandbaar of ontvlambaar, kan ontstoken worden door warmte, vonken of vlammen. Kan zelfontledende stoffen bevatten die onderhevig kunnen zijn aan een exothermische ontbinding onder invloed van warmtetoevoer, contact met andere stoffen (zuren, verbindingen van zware metalen of aminen), wrijving of schokken. Dit kan resulteren in de ontwikkeling van schadelijke en brandbare gassen of dampen. De houders kunnen ontploffen onder invloed van de warmte. Verhinderen dat weglekkende stoffen in het aquatisch milieu of in het rioolstelsel terechtkomen. 3 Brandbare vaste stoffen, zelfontledende stoffen en ontplofbare stoffen in niet explosieve toestand Het ontsnappingsmasker voor noodgevallen gebruiken. Dekking zoeken. Voor zelfontbranding vatbare stoffen 4 Risico op spontane ontbranding indien de verpakkingen beschadigd worden of inhoud gemorst wordt. Kan hevig met water reageren. 4.2 99. BIJLAGE 6 SCHIFTELIJKE RICHTLIJNEN Stoffen die in contact met water brandbare gassen ontwikkelen Risico op brand en ontploffing in contact met water. Gemorste stoffen moeten afgedekt worden om contact met water te vermijden. 4 4 4.3 Gevaarsetiketten en grote Gevaarseigenschappen Bijkomende inlichtingen (2) (3) etiketten (1) Oxiderende stoffen 5.1 Risico op ontbranding en ontploffing. Risico op een hevige reactie in contact met brandbare stoffen. Menging met brandbare of gemakkelijk ontbrandbare stoffen vermijden (bijvoorbeeld zaagsel). Risico op een exothermische ontbinding in geval van hoge temperaturen, contact met andere stoffen (zuren, verbindingen van zware metalen of aminen), wrijving of schokken. Dit kan resulteren in de ontwikkeling van schadelijke en brandbare gassen of dampen. Menging met brandbare of gemakkelijk ontbrandbare stoffen vermijden (bijvoorbeeld zaagsel). 5.1 Organische peroxides 5.2 5.2 5.2 Giftige stoffen Risico op vergiftiging. Risico voor het aquatisch milieu en de afvoerstelsels voor afvalwater. Het ontsnappingsmasker voor noodgevallen gebruiken. 6.1 Infectueuze stoffen (besmettelijke stoffen) Risico op infectie. Risico voor het aquatisch milieu en de afvoerstelsels voor afvalwater. 6.2 Radioactieve stoffen 7A 7B Risico op opname en uitwendige bestraling. De duur van de blootstelling beperken. RADIOACTIVE 7 7C 7D Splijtstoffen Risico op een nucleare kettingreactie. 7E Bijtende stoffen (corrosieve stoffen) Risico op brandwonden. Kunnen hevig reageren met elkaar, met water of met andere stoffen. Risico voor het aquatisch milieu en de afvoerstelsels voor afvalwater. Verhinderen dat weglekkende stoffen in het aquatisch milieu of in het rioolstelsel terechtkomen. 8 Diverse gevaarlijke stoffen en voorwerpen Risico op brandwonden. Risico op brand. Risico op ontploffing. 9 Risico voor het aquatisch milieu en de afvoerstelsels voor afvalwater. Verhinderen dat weglekkende stoffen in het aquatisch milieu of in het rioolstelsel terechtkomen. 100. BIJLAGE 6 SCHIFTELIJKE RICHTLIJNEN OPMERKINGEN : 1. Voor de gevaarlijke goederen met meerdere gevaren en voor de gezamenlijke ladingen dienen de voorschriften van elke pertinente rubriek nageleefd te worden. 2. De hierboven vermelde bijkomende inlichtingen mogen aangepast worden om rekening te houden met de klassen van de gevaarlijke goederen en de middelen die gebruikt worden om ze te vervoeren. 101. BIJLAGE 6 SCHIFTELIJKE RICHTLIJNEN Uitrusting voor persoonlijke en algemene bescherming tijdens het uitvoeren van algemene maatregelen en noodmaatregelen met betrekking tot specifieke gevaren, die zich aan boord van het voertuig moet bevinden overeenkomstig afdeling 8.1.5 van het ADR De volgende uitrusting dient zich aan boord van de transporteenheid te bevinden voor alle gevaarsetiketnummers: – één stopblok (wielkeg) per voertuig, waarvan de afmetingen aan het gewicht van het voertuig en de doorsnede van de wielen aangepast zijn; – twee waarschuwingstekens die uit zichzelf rechtop kunnen staan; – oogspoelvloeistof ; en voor elk lid van de bemanning – een fluorescerend jak of kledingstuk (bijvoorbeeld zoals die beschreven in de Europese norm EN 471) ; – een draagbaar verlichtingsapparaat ; – een paar veiligheidshandschoenen ; en – een oogbescherming (bijvoorbeeld een veiligheidsbril). Bijkomende uitrusting voorgeschreven voor bepaalde klassen: – een ontsnappingsmasker voor noodgevallen b voor elk lid van de bemanning dient zich aan boord van het voertuig te bevinden voor gevaarsetiketnummers 2.3 of 6.1 ; – een schop c ; – een rioolafdichting c ; – een opvangreservoir uit kunststof c ; b Bijvoorbeeld een ontsnappingsmasker voor noodgevallen met een gecombineerde gas/stoffilter van het type A1B1E1K1-P1 of A2B2E2K2-P2 dat gelijkaardig is aan dat beschreven in de norm EN 141. c Enkel vereist voor gevaarsetiketnummers 3, 4.1, 4.3, 8 en 9. 102. BIJLAGE 7: IDENTIFICATIENUMMERS VAN HET GEVAAR. 78 2977 78 2978 70 2912 103. BIJLAGE 8: VOORVOEGSELS VOOR EENHEDEN. Factor Préfix Symbool 1.000.000.000.000.000.000 = 1018 exa E triljoen 1.000.000.000.000.000 = 1015 peta P biljard 1.000.000.000.000 = 1012 tera T biljoen 1.000.000.000 = 109 giga G miljard 1.000.000 = 106 mega M miljoen 1.000 = 103 kilo k duizend 100 = 102 hecto h honderd 10 = 101 deca da tien 0,1 = 10-1 deci d tiende 0,01 = 10-2 centi c honderdste 0,001 = 10-3 milli m duizendste 0,000 001 = 10-6 micro µ miljoenste 0,000 000 001 = 10-9 nano n miljardste 0,000 000 000 001 = 10-12 pico p biljoenste 0,000 000 000 000 001 = 10-15 femto f biljardste 0,000 000 000 000 000 001 = 10-18 atto a triljoenste 104. BIJLAGE 9: VERWITTIGINGSSCHEMA. BESTUURDER DIENST 100 AANGESTELDE VOOR HET VERVOER TÉL. : DIENST 101 OF 112 Mede te delen in alle gevallen - Plaats van het ongeval - Aard en omvang van het ongeval : gewonden, brand, verkeersproblemen lekkende colli, … - Aard van de lading 105. FIGUUR 1: GEVAARSETIKETTEN RADIOACTIEVE STOFFEN. 7A 7B 7C CONTENU:................................... ACTIVITE:............................... CONTENU:................................... ACTIVITE:............................... CONTENU:................................... ACTIVITE:............................... 7D 7E FISSILE CONTENU:................................... ACTIVITE:............................... 106. FIGUUR 2: GEVAARSETIKETTEN ALLE KLASSEN GEVAARLIJKE GOEDEREN. 107. FIGUUR 2: GEVAARSETIKETTEN ALLE KLASSEN GEVAARLIJKE GOEDEREN. 108. FIGUUR 2: GEVAARSETIKETTEN ALLE KLASSEN GEVAARLIJKE GOEDEREN. 109. FIGUUR 2: GEVAARSETIKETTEN ALLE KLASSEN GEVAARLIJKE GOEDEREN. 110.
